Kartner schreef
Hollands realisme
voor Ben Cramer
als toneelgedicht
bij Nederlands Dans Theater
FM niet van
GEMSER: SOCIAAL BEWOGEN SURREALISME
7</p
Britse pers werkt niet mee
aan commerciële radio
Bemiddeling
gevraagd voor
Proloog
invloed op
Hilversum II
Czarny’s „Paganini-variaties”
festivalliedje
Seven-Up.de beste manier om je dorst te lessen,kost 99 cent
EEN DAG UIT HET LEVEN
Speels ballet op muziek van Brahms
Gastrol Kraaykamp
bij R’dams Toneel
Nu te zien in Galerie Mokum
gaat niet door
WOENSDAG
3 1
JANUARI
1973
13
12
de
een
Mythe
n
TEGEN CENTRALISATIE
MUZIEKONDERWIJS
en
sus
Boekomslagen
PROTEST VAN DS’70
Reprises
ROTTERDAM Dinsdagavond
ging in de Rotterdamse Schouw
burg de voorpremière van „Paga-
nini-Variaties”. Het werd voor het
Nederlands Danstheater gemaakt
door Charles Czarny op de beken
de variaties, die Brahms schreef op
een thema van Paganini. Een een
voudig decor, acht dansers, een
vleugel achter op het toneel en zo
veel licht, dat iedere beweging dui
delijk zichtbaar werd. Czarny volgt
nauwkeurig het karakter van de
23 variaties, uit de twee bundels
die Brahms componeerde, waarbij
het opvalt, dat deze aanvankelijk
zeer formeel zijn maar naar het
einde toe steeds meer verwilderen.
In de dans komt dat o.a. tot uiting
doordat de dansers in het begin
veelal allemaal hetzelfde doen, ter
wijl er naar het einde toe steeds
meer variatie tussen de diverse uit
voerenden ontstaat. Een bezwaar,
dat bij de variatie-vorm zit inge-
STAPELSTEIGERS
AMSTERDAM Haye Gemser
uit Velsen exposeert in de Amster
damse Galerie Mokum tot 21 fe
bruari zijn bijzonder knappe aqua
rellen. Tot nu toe was zijn werk in
deze omgeving wel te zien tijdens
groepstentoonstellingen, maar Mo
kum biedt gelegenheid om een veel
completer inzicht in zijn werk te
krijgen. En dat inzicht is dan niet
alleen completer, maar ook veel
rijker. Het toont veel meer facetten
van Gemsers kunst dan mogelijk is
binnen een groepsexpositie.
bakken is, dat iedere variatie steeds
een afgesloten geheel vormt, waar
na de hele machine tot stilstand
komt en men opnieuw moet begin
nen. Czarny heeft dat uitstekend
weten op te vangen, door in
slotstand van iedere variatie, al de
kiemkracht voor de nieuwe in te
bouwen, waardoor er toch
zekere continuïteit ontstaat.
4
(Van onze RTV-redactie)
zijn
huur-
Ronald
ADVERTENTIE
si
3IE
(Van een onzer verslaggeefsters)
HEIN STEEHOUWER
ADVERTENTIE
uur
'oon
100% 711P voor 99 cent
(Van onze correspondent)
Een der aquarellen van Haye Gemser,
waarin hij op zijn boeiende wijze het
militairisme en „De Glorie" bespot.
Wie van de ene soort houdt, zal bij
zonder worden getroffen door een bij
zonder fijn en zelfs poëtisch gedaan
blad, dat „Natuurbehoud” heet en een
ander raakt niet uitgekeken op Gemsers
In één uur tijd zie je 13 uur als een
schaduw heenvliegen. De jongeman doet
niets bijzonders; iedere werkloze kamer
bewoner op zwart zaad kan er zich in
herkennen. Hij masseert zich de hals bij
strijkmuziek; zet thee en eet een boter
ham met banaan bij de song I need a
friend; leest iets in de krant; zet een
HAARLEM. De afdeling Haarlem
van DS’70 schrijft in een brief aan de
gemeenteraad zich zorgen te maken over
de centralisatie van het muziekonder
wijs. Deze centralisatie komt ter sprake
in het voorstel van B. en W. om te
komen tot de oprichting van een ge
meentelijke muziekschool na opheffing
van de muziekschool Toonkunst en de
Volksmuziekschool.
JAC HEMEL
Volgens DS’70 en de in de brief ge
noemde docenten van de Volksmuziek
school zal het voor veel kinderen door
de centralisatie het volgen van muziek
lessen niet langer mogelijk zijn. Vol
gens het interim-rapport van de studie
commissie die de reorganisatie van het
muziekonderwijs heeft voorbereid zullen
echter alleen de individuele lessen aan
kinderen die geen leerling van de lagere
school meer zijn in één centraal gebouw
gegeven worden. Jongere kinderen blij
ven, zoals nu, les krijgen in de stadswij
ken en in de buitengemeenten.
Verder stond er op het programma
’Sunday Papers’ van Cliff Keuter, waar
aan ik al eerder aandacht besteedde. De
ze keer werd het echter door een andere
bezetting uitgevoerd dan enkele maan
den geleden en dit bleek geen winst te
betekenen. Dit zeer luchthartige werkje
vol Amerikaans jeugdsentiment, werd
eerder met name door Marilyn Lewis
en Michael Tipton zo vanzelfsprekend
over het voetlicht gebracht alsof ze zelf
niet in de gaten hadden hoe geestig het
wel was. In de nieuwe bezetting zagen
we Arlette van Boven en Gerard Lemai-
tre (beiden uitstekende dansers) die er
voortdurend gezichten bij trokken van
’Kijk eens hoe leuk we zijn” waardoor
de humor weliswaar niet verloren ging
(het publiek kon ook nu weer het lach
ten niet laten) maar de charme van dit
ballet toch ernstig gekneusd werd. Jam-
•mer!
Het resultaat is een erg aardig ballet,
dat door alle acht dansers ontspannen
en speles werd uitgevoerd, waarbij Kees
van der Ben, die de pianosolo voor zijn
rekening nam, zeer in het bijzonder
vermeld mag worden. Hij mocht dan
ook extra applaus van het Rotterdamse
publiek in ontvangst nemen.
bijzonder boeiende „Evolutie”, een ab
surd fabeldier, waarin de hele evolutio
naire stamboom is verwerkt op een heel
knappe wijze.
Verhuur
Montage f
Demontage
Vraag onze
conc. offerte
WETERING’S
STAPELSTEIGERBOUW
JAN HARINGSTRAAT 60 HAARLEM
Tel. 0 23 - 25 34 56 b.g.g. 33 88 01
(Van onze medewerker in Londen)
LONDEN. Voor de beide commer
ciële radiostations, die eind van dit jaar
In Londen operatief zullen moeten wor
den, hebben zich 13 groepen van gega
digden aangemeld. Vergunningen zullen
worden verstrekt voor een radiostation
dat zich hoofdzakelijk met algemene
verstrooiïngsprogramma’s zal bezighou
den, en een ander dat voornamelijk
nieuws zal uitzenden.
Het is waarschijnlijk dat niet alleen
de ziekte van Karl Guttmann, maar ook
de afgang van de drie andere showster-
ren in toneelstukken bij het Rotterdams
Toneel het bestuur tot het afgelasten
van de voorstelling met Kraayamp
heeft gebracht. Zoals bekend kregen
Jasperina de Jong (Een oogje op Amélie)
en later Willeke Alberti en Gerard Cox
(Liebelei) uiterst slechte kritieken.
De nationale vakbond van journalisten
heeft gesteld, dat het programma dat
voornamelijk nieuws zal uitzenden, voor
haar eigen nieuwsdienst zal moeten zor
gen. Een vakbondswoordvoerder: „Men
moet niet veronderstellen dat journalis
ten die bij kranten werken, goed zouden
vinden dat hun werk ook voor een
ander medium wordt gebruikt”. Men
wijst er binnen de vakbond ook nog op
dat de Engelse wet de situatie verbiedt,
waarbij een monopolie van plaatselijke
kranten de controle zou uitoefenen op
de plaatselijke radio in haar gebied.
In het advies staat dat het rijk in
ieder geval Proloog moet blijven subsi
diëren. Het is van groot belang dat het
werk van Proloog wordt voortgezet,
vindt de Raad voor de Kunst.
Een fusie van Proloog met Globe die
ook als oplossing is genoemd, noemt de
Raad voor de Kunst volstrekt zinloos.
Als het uitsluitend een formeel samen
gaan zou betreffen, waarbij Proloog zijn
werk op de huidige basis zou voortzetten,
zou hierdoor volgens de raad een ver
bond van twee totaal ongelijkwaardige
werkzaamheden ontstaan, die elkaar we
derzijds niet tot nut zouden kunnen zijn.
„De andere mogelijkheid, namelijk dat
Proloog zou worden gebruikt als groep
die de voorstellingen van Globe zou
moeten voorbereiden, komt nog minder
in aanmerking”, aldus de Raad voor de
Kunst, „omdat men het gezelschap niet
kan terugschakelen zonder het wezen
van Proloog aan te tasten. Het voorbe
reiden van voorstellingen is een activi
teit die Proloog reeds lang bewust ach
ter zich heeft gelaten”.
HILVERSUM. De werkgroep
Amusement van de NOS heeft vier lied
jes uitgezocht voor Ben Cramer, die hij
zal zingen op het nationale songfestival.
De vier liedjes zijn: Kom Sylvia dans
met mij, Een melodie, De straatmuzi
kant, en Kom fnet me mee. Op 28
februari zal een Nederlandse telefoonju-
ry hiervan tijdens een directe tv-uitzen-
ding het hopelijk beste liedje uitkiezen,
dat Ben zal zingen op het Eurovisie
songfestival op 7 april in Luxemburg.
DEN HAAG. De Raad voor de
Kunst heeft de minister van CRM ge
vraagd te bevorderen dat de breuk tus
sen de gemeente Eindhoven en de to-
neelwerkgroep Proloog wordt geheeld.
Eindhoven wil het gezelschap na 1 sep
tember niet meer subsidiëren. De Raad
voor de Kunst heeft in een advies aan
de minister voorgesteld een objectieve
bemiddelaar of een commissie van goede
diensten in te stellen om deze zaak tot
een oplossing te brengen.
AMSTERDAM. In een mistroostig
Amsterdams huurkamertje zie je een
jongeman door het raam staren naar de
overkant: twee erkers van het hoekpand
aldaar zijn te zien, evenals een deel van
een verderop gelegen straat en een stuk
je lucht, waarin het lijkt of de zon
schijnt. Zo begint „Een dag uit het
leven”, een soort toneelstuk van Ronald
Snellenberg (acteur) met Justa Masbeck
en Wouter Klomp (vormgeving en foto
grafie), deze week te zien in Mickery.
(Van onze rtv-redactie)
HILVERSUM. Op Hilversum
zijn sinds 1 oktober vorig jaar ’s avonds
de culturele radioprogramma’s bijeenge
bracht .De zender is voorts in de avond
uren alleen via de FM-zenders te horen
omdat de middengolfzender dan ter be
schikking staat van Hilversum II.
Het luisteronderzoek gedurende het
vierde kwartaal van 1972 heeft uitgewe
zen dat een en ander, anders dan werd
verwacht, geen meetbare invloed heeft
gehad op de beluistering van culturele
programma’s. De luisterdichtheid voor
dit soort programma’s is 0,5 percent
gebleven. Dat is een luisterkring van
50.000 personen.
Opnieuw ging ’After Eden’ maar ook
zagen we weer eens een ouder werk van
Glen Tetley, 'Mythical Hunters’. Het be
gint met vier jagers met stokken, waar
mee ze in alle stilte ritmes op de grond
tikken. Dan gaan ze een, op het toneel
liggende dame (waarvan we eventueel
mogen denken dat het een hert is) te
lijf, nemen haar gevangen en brengen
haar nog even terug om haar jpng te
werpen. Dit jong, dat prachtig werd
gedanst door Mea Venema, ontwikkelt
zich tot een mooie jonge vrouw (of hert)
wordt dan besprongen door een manne
tje en daarna geavngen genomen door de
UTRECHT. —Johnny Kraaykamp
gaat niet naar het Rotterdams Toneel.
Directeur-regisseur Karl Guttmann had
de Amsterdamse komiek een jaar gele
den gecontracteerd voor de hoofdrol in
Diderots „De neef van Rameau”.
Volgens het Rotterdams Toneel heeft
het niet-doorgaan van Kraaykamps rol
met een heleboel dingen te maken. On
der meer met de ziekte van regisseur
Karl Guttmann. „De neef van Rameau”
zou in april in première gaan. Omdat
vóór die tijd geen andere produktie op
poten kan worden gezet, zal „Georges
Dandin” van Molière, dat over enige
weken met Luc Lutz in de centrale nol
wordt gespeeld, de laatste produktie zijn
van het Rotterdams Toneel.
jagers, waarna ze nog even terugge
bracht wordt om op haar beurt weer
een jong te werpen, dat weer opgroeit
enz. maar dat zien we allemaal niet,
want dan gaat het doek dicht.
Het is een zeer dynamisch werk met
veel krachtige sprongen en fraaie bewe
ging en behoort tot het beste wat Glen
Tetley heeft gemaakt, daarom wil ik
dan ook meteen van de gelegenheid
gebruik maken uw aandacht te vestigen
op een televisie-uitvoering van ditzelfde
werk, gedanst door een andere groep en
opgenomen door de Duitse Televisie, op
vrijdagavond 2 februari om tien voor elf
in het programma „Eigentijds”.
Het Nederlands Danstheater zal dan
inmiddels vertrokken zijn voor een tour
nee door West-Duitsland en Zwitserland,
die zal duren van 1 tot en met 18
februari. De officiële première van Pa
ganini Variaties’ volgt dan op 21 februa
ri in Den Haag.
CONRAD VAN DE WEETERING.
De stijl is inhoudelijk nogal gecompli
ceerd, want Gemser heeft wat dat be-
Nog iets over de techniek: Gemser is
geen aquarellist in de gangbare beteke
nis van het woord. Hij is een grafisch
heel knappe pentekenaar in kleuren, die
daarnaast ook van het penseel gebruik
maakt. Op deze wijze ontstaat een stijl,
waarin uitstekend te illustreren valt.
Dat doet Haye Gemser dan ook, getuige
zijn boekomslagen voor de Bezige Bij,
waaronder zijn omslag voor „Breekwa
ter” van Sybren Polet, dat een volwaar
dig kunstwerkje is geworden.
Heath. Bij deze groep heeft zich een aan
tal medewerkers van de BBC aangeslo
ten, dat nog geen namen wil onthullen.
Een andere groep van de geïnteres
seerden wordt financieel gesteund door
het Engelse weekblad The Observer, en
een groep van ruim 100 plaatselijke
Londense kranten. Naar buiten treedt
voor hen de televisiepersoonlijkheid Ri
chard Attenborough op en onder andere
de filmspeler en filmproducer Brian
Forbes.
Een van de liedjes, De straatmuzikant,
is geschreven door Pierre Kartner, die
de laatste jaren tal van hits voor Ben
Cramer heeft gecomponeerd. Pierre
Kartner had twee liedjes ingestuurd. In
totaal moest de werkgroep een keus
doen uit 134 liedjes. „De kwaliteit was
een stuk beter dan vorig jaar”, aldus
Warry van Kampen, voorzitter van de
werkgroep. „Daarom hebben we besloten
niet drie, maar vier liedjes door Ben te
laten zingen”.
Inmiddels hebben de organisatoren
van het songfestival in Luxemburg laten
weten dat er tijdens de liedjeswedstrijd
buitengewone veiligheidsmaatregelen
zullen worden genomen, zowel op het
vliegveld als in hotels en op de plaats
van het festival zelf. Als reden voor
deze maatregelen worden bepaalde ge
beurtenissen in het recente verleden ge
noemd. Gedoeld wordt op de acties van
de Zwarte September-beweging. De or
ganisatoren zijn bevreesd voor soortge
lijke acties, nu voor het eerst ook Israël
zal deelnemen aan dit songfestival.
Tot de sollicitanten behoort onder
meer wat zich noemt: „Radio Piccadilly”
dat wordt gefinancierd door W. H.
Smith and Son, de eigenaar van de
bekende krantenkiosken in de Britse
hoofdstad. Een andere organisatie, Radio
Independent Broadcasters geheten, wordt
geleid door de Canadese televisiebe-
roemdheid Bernhard Braden. Tot de fi
nanciers van deze groep behoort de
bankfirma Slater-Walker. Compagnon
Walker doet op het ogenblik niet aan de
zaken mee, want hij is minister voor
handel en industrie in het kabinet-
ander plaatje op; telefoneert een bureau
waar z’n cheque blijft; leest een brief
van een vriend, die herstelt van een
zelfmoordpoging; verstelt bij een Agnus
Dei een kledingstuk; doet een bescheiden
gymnastiekoefening; gaat op z’n hoofd
staan bij een Sanctus; zet even de tv
aan, maar besluit alras in z’n eigen
wereld terug te keren; op een popplaatje
danst hij wat; leest enkele krantesknipsels
voor (de paus over satan; de oprichting
van een moordbrigade die asocialen,
kunstenaars en intellectuelen wil uit
moorden); drinkt een flesje bier; trekt
z’n overjas aan, maar gaat niet uit en
blijft bij weer een strijkmuziekje zitten
Intussen verstrijkt de dag, wat te zien
luisteren en meezingen.
is aan de ingenieus geprojecteerde dia’s
van het raam en de overkant. Een
meeuw vliegt voorbij; het regent; het
raam raakt beslagen; het wordt donker;
de lampen aan de overkant gaan aan en
tenslotte weer uit; het regent weer; het
lamplicht in het kamertje weerkaatst in
de regendruppels.
Het is een dag uit het leven van een
eenling, die weinig boodschap aan de
buitenwereld heeft. Vier keer sijpelt er
iets van de buitenwereld in dat kamertje
naar binnen. Het bureau pest hem met
het geld; de televisie verveelt hem; de
kranteknipsels jagen hem angst aan; de
brief van de vriend schokt hem, maar
hij reageert tenminste positief: hij zal
hem morgen opzoeken. Maar voorlopig
blijft hij thuis bij z’n plaatjes; liever de
armelijke kamer en het dodelijke uit
zicht dan de buitenwereld.
Snellenberg en de zijnen laten een
perfecte kruising zien van een sad movie
van Wim Schippers, een sober gehouden
environment a la Kienholz, en een kort
verhaal van G. K. van het Reve. Kortom
een stukje typisch Hollands realisme op
het toneel. Het knappe er aan is, dat het
op een zeer geconcentreerde manier een
werkelijkheid laat zien. De geconcen
treerde vorm is des theaters, maar voor
de rest doet Snellenberg goddank niets
aan theatraal effectbejag. De weinige
teksten die hij zegt, zegt hij even droog
en ongekleurd als z’n duffe schemer
lamp er uit ziet. De gebeurtenissen zijn
niet dramatisch in de gebruikelijke zin.
Maar door de ernst en zuiverheid, waar
mee Snellenberg te werk gaat, en gehol
pen door de schitterende dia’s heeft deze
uit ons leven gegrepen schets de poëzie
van het gevonden voorwerp; een voor
beeld van de gedachte: kunst ligt op
straat, als je maar goed kijkt. Deze „dag
uit het leven” heeft de eigenzinnigheid
van een gedicht. Als publiek mag je er
van alles bij denken: dat het saai is, dal
het indringend is, zielig of aandoenJU’-
Accepteer het of laat het. Ik persoonlijk
was er nogal kapot van.
Snellenberg in
kamertje.
treft gelukkig veel pijlen op zijn boog.
Hij is surrealist, maar dat niet bepaald
alleen. Hij is ook aangeraakt door socia
le bewogenheid, antimilitairisme en be
zorgdheid inzake het natuurlijke milieu.
Nu is dat laatste niet zo bijzonder. Tal
van kunstschilders protesteren via hun
kunst, in veel gevallen natuurlijk ge
meend, maar in andere ongetwijfeld ook
omdat ze de mode van het ogenblik
volgen. De ene groep is dan van de
andere te onderscheiden door inventivi
teit en eigen inbreng, net zoals dat met
pioniers en navolgelingen in alle schil-
derstijlen het geval is.
Wél, die inventiviteit en eigen inbreng
heeft Haye Gemser ruim voldoende. Bij
hem leiden protesten niet tot een aj'fi-
cheuze kunst. Integendeel, zijn vermaan
is volkomen geïntegreerd in de overige
beeldende en inhoudelijke kwaliteiten.
Hij komt daardoor tot zeer originele
oplossingen, die iemand alleen vindt als
hij niet hoeft te zoeken, maar werkelijk
geïnspireerd is.
Ik begon met op te merken, dat Gem
ser surrealist is. Dat is niet in strijd met
zijn overige inhouden. Integendeel, de
beeldvorming blijft surrealistisch, ook al
zijn de bedoelingen vaak leesbaar. De
klassieke surrealist legt zijn onderbe
wustzijn bloot, hij leeft zich uit in zijn
kunst. Haye Gemser doet het iets anders,
hij past het toe op veel van zijn onder
werpen. Is zijn beeldvorming op de
maatschappij toegespitst, dan blijft zijn
fantasie onder een sterkere verstandelij
ke controle. Je zou hem dan ook een op
de maatschappij gerichte symbolist kun
nen noemen met een voorkeur voor
absurde vormgeving.
Andere aquarellen zijn wel volop sur
realistisch. Die zijn dus niet of moeilij
ken reëel „leesbaar”. Een bepaalde voor
keur heb ik niet, omdat Gemser in beide
gevallen dezelfde technische middelen
gebruikt en op dezelfde wijze sterk beel
dend weet te overtuigen.
1
wl
