Thijs van Vlijmen en de jongens van de Kalverstraat
AMSTERDAM LOOPT LEEG
Bruine Jordaankroegen zat
WAT ZIEN IK?
Actie in Indische buurt
Scheepvaartmuseum in de haven
voor anker
Glasactie
Universiteit op Uilenburg?
I
ÊR
j
H
M
I
s
gHS
Slil
FW-fc
I
1
1
I
lil
ttt ij
’I ’1
--i I®
■Wil
jf
H
i
MET BOOTJES NAAR „TUIGHUIS” ADMIRALITEIT
e
I „r..it jw 1
DONDERDAG
8
FEBRUARI
19 73
ONDER REDACTIE VAN ROLF STALLING/
v
c
r
I
mimm
P
b
E
n
F
C
h
"'Wl X V J
«w® .11
-
MEN HOEFT er geen doekjes
om te winden: de zaken in de Am
sterdamse haven, waar eens de
grootste koopvaardijvloot ter we
reld regeerde, gaan beroerd. Dat is
tragisch, maar de ironie van het lot
wil dat juist in deze, voor zeebon
ken zo zwarte dagen de verhuizing
van het Scheepvaartmuseum haar
voltooiing nadert. Van de burger
lijke Cornells Schuytstraat gaat het
naar het trotse, hoewel verwaar
loosde ’s Lands Zeemagazijn op
Kattenburg.
10
B
H
F
Mi
E
E
S
ai
5 W
n
on-
alleen klandizie voor zijn lectuur.
'X
X
A
m
HET BUREAU van Statistiek komt
de laatste tijd met niet zo bijster
vrolijke berichten. Zo heeft men daar
uitgerekend dat de Amsterdamse be
volking van november 1971 tot no
vember vorig jaar met 16.000 is ge
daald tot 794.121 inwoners. Een ver
lies van twee percent. Een teken aan
de wand is dat behalve de binnenstad
NIEUWE en toch onvervalste, bruine cafés, dat is iets wat alleen in de Jor-
daan wortel lijkt te kunnen schieten. In dit kleurige uitgaanswereldje-zonder-
kapsones (zeggen we maar) zijn hiervan tenminste drie nieuwe exemplaren
bygekomen. In alfabetische volgorde: De Klepel in de Prinsenstraat, ’t Smaok-
zeyl op de hoek van de Prinsen- en Brouwersgracht en het tegenover café Nol
gesitueerde „Monumentje”.
'V 'x:
S]
ze
ec
ge
m
he
ni
bi,
ke
kt
na
lu
Hl
sii
et
n
t(
TT
N
h
ir
h
ze
II
v
I]
g
V
HET BESTUUR van de universiteit van Amsterdam vindt dat alleen door
nieuwbouw op Uilenburg tot het jaar 2000 de ruimteproblemen voor 25.000 stu
denten kan oplossen. De rest van de in de binnenstad bestaande universiteits
gebouwen zou gehandhaafd moeten worden, want de gedachte van een volledige
concentratie van de universiteit binnen of buiten de stad kan volgens het be
stuur beter maar vergeten worden. Zoals bekend is er van enkele kanten fel
verzet gerezen tegen de universiteitsplannen voor Uilenburg.
„tl
m:
hc
te
ee
he
gt
w<
SI
- i
Ni
Vc
de
19
a:
de
ui
ui
n;
k;
m
w
ge
ge
ja
Dat idee van Daniël Stalpaert (Amster
dams stadsarchitect die het gebouw ont
wierp) zie ik helemaal. Het is een soort
doorgangshuis van de stad naar het
schip. En, er is tenminste water, zodat je
hele schoolklassen ook echt kunt laten
varen,” aldus Hazelhoff.
blijven er enkele verdiepingen waar het
verval hard om zich heen heeft gegre
pen. Het dak lekt en de balken zijn voor
een deel verrot. Met een provisorisch
rubberlaag je is er nu tenminste voor
gezorgd dat de boel niet onder water
loopt, maar aan de hoognodige restaura
tie kosten een slordige 18 miljoen
valt voorlopig niet te denken.
DAT CHRONISCHE geldgebrek is iets
wat de museumvereniging sinds de op
richting heeft achtervolgd. De plannen
waren heel ambitieus en toen het mu
seum in 1922 in het Vondelparkkwartier
neerstreek, sprak men optimistisch van
men zich nog van zijn buurman kan
onderscheiden, is dat hij een andere auto
heeft. Het is een stukje van de nomade:
het rondtrekken in je eigen vrijheid. Dat
los je niet op door te zeggen: Pietje kan
ook met de autoped gaan. De auto is
geen politiek ding. Voor de meeste men
sen is het een stukje van zichzelf”.
ook de tuinsteden leeg lopen. Een
gunstige uitzondering vormt Buikslo-
termeer, maar daar wordt nog ge
bouwd. De Bijlmer kreeg er 4.000
inwoners bij en zit nu op 22.000. In
de eerste elf maanden van ’72 werden
er 400 Amsterdammertjes minder ge
boren, terwijl het aantal sterfgevallen
met 100 is toegenomen.
Nu Is het niets bijzonders dat er op
dit vlak iets nieuws gebeurt, want het
aantal (al dan niet politieke) EHBO’ers,
dat bezig is op de rotte plekken in de
binnenstad noodverbandjes te leggen, is
de laatste jaren uitgegroeid tot een waar
leger. Amsterdam City het wachten is
nog op een bekwame voorzitter wil
daarin door een zakelijke en meer ge
fundeerde aanpak verandering brengen.
Van Vlijmen: „Het heeft nu iets van
schering en inslag. Er zijn er genoeg, die
met mooie draden komen aandragen,
maar er moet ook een inslag zijn. Ik
hou er niet van te praten alsof het bij
de gemeente alleen maar ongelukkige
jongens zijn, die het in hun bol is
geslagen, dat is dom gepraat, want er
zijn heus wel genoeg kundige mensen.
Aah de andere kant is er geen actie
groep of stichting, die voldoende body
heeft om er met voldoende deskundig
heid over te kunnen praten. Er is genoeg
kwaliteit, maar het praat en communi
ceert niet met elkaar. Het gaat er dus
om: hoe krijg je dat allemaal gebundeld
tot een toekomstvisie”.
Maar vraag hem niet wat voor moeite
het heeft gekosst en nog kost, want voor
de inrichting en restauratie van dit op
een eilandje aan het einde van de Prins
Hendrikkade vastgesprikte monument is
praktisch geen geld. Alleen op de begane
grond is men met het opknapwerk al
een heel eind op streek, maar dan nog
WAT MOET Amsterdam straks voor
een stad worden: Brussel of Enkhuizen?
Zo op het oog de woordspeling van een
zot, maar voor de adviseur van winkel
centra Thijs van Vlijmen ligt hierin
eigenlijk de kern van de zaak opgesloten.
Want welke kant moet Amsterdam op?
In opdracht van de 150 zakenlieden
tellende vereniging Kalverstraat-Heilige-
weg sleuteld hij sinds kort erg energiek
aan de realisering van de stichting „Am
sterdam City”, die de stad in overleg
met de overheid nieuwe levenskansen
moet bieden, maar daarbij bepaald nie'
als belangengroep wil optreden. Hij was
het ook die in oktober vorig jaar de
Amerikaanse meester in stedebouw Vik
tor Gruen naar de hoofdstad haalde.
handhaaft mede door de komst van de
toeristen, maar dan moet je wel uitkij
ken dat het niet terug gaat lopen. En
binnen een paar jaar moet je weten of
er nog geld in gestopt moet worden of
niet. Moeten we Philips Pensioenfonds
(die haar bezittingen in de stad aan
Duitse beleggers heeft verkocht r.s.)
volgen en de stad uitgaan? Dat is voor
iedereen even belangrijk of het nu om
een kleine winkelier gaat of De Bijen
korf.”
te
ACTIEGROEPEN in de Indische
buurt hebben burgemeester, wethou
ders, raadsleden en andere geïnteres
seerden uitgenodigd op 24 februari
een kijkje te nemen in deze woon
wijk, die volgens rapporten op be
paalde plekken op instorten staat. Dit
MET de Kalverstraat gaat het van
daag de dag zo slecht nog niet. Er is een
tijd geweest, dat grote zaken het „goede
publiek” via de Beethovenstraat naar
Amstelveen volgden, maar een belang
rijke brok is blijven hangen. Van
Vlijmen: „De grote jongens in de Kal
verstraat begrijpen het wel.” Met de
doorsnee-winkelier ligt dat wat moeilij-
ker. „Een winkelier,” zegt hij, „is een
man die aan een viswater gaat zitten,
waar veel vis is maar zodra de visstand
terugloopt, begint te schelden: ze moeten
zongen dat er vis is Hij heeft moeite om
zich op de toekomst in te stellen”.
„Soms moet u lang wachten of een
steentje door de ruit gooien, maar u
komt er wel in,” zegt museumdirecteur
H. Hazelhoff Roelfzema als we een af
spraak met hem maken. De oud-stuur-
man (tot 1968) bij de Rotterdamse Lloyd
banjert trots door de ruim drie eeuwen
geleden gebouwde opslagplaats van de
Amsterdamse admiraliteit een plek
waar de fraaie collectie historische
scheepmodellen en dergelijke veel beter
tot haar recht komt dan in de grauwe
Vondelparkbuurt.
HET COLLEGE van
B. en W. voelt niets voor
een aparte „Glasactie”,
waarmee milieubewust
Haarlem de spits heeft
afgebeten. In antwoord
op vragen van D’66-
raadslid Van Antwer
pen zeggen zij dat glas-
afval ook nu al door
de stadsreiniging wordt
ingezameld en vernie
tigd zonder dat het mi
lieu daar last van heeft.
Het heeft zelfs een nut
tige functie omdat de
Hazelhoff: „We moesten daar weg
want wat heb je er nu voor achter
grond? Hotel Memphis en lijn 16
Bovendien was het er zo klein en de
trappen zo gammel, dat je groepsreizen
meestal moest afzeggen omdat je niet
meer dan veertig man tegelijk kon op
vangen.”
DAT WAS ook de voornaamste reden
dat het bezoekersaantal vorig jaar be
perkt bleef tot 27.000, wat overigens
altijd nog 9000 hoger ligt dan vier jaar
geleden. Aan belangstelling geen gebrek,
wel aan ruimte. „Mijn bedoeling is er
hier een hele nieuwe museumbuurt van
te maken. Wat de kunstmusea voor het
Museumplein betekenen kunnen de
technische musea iets verderop liggen
op de oude werf van Kromhout oude
stoomboten te pronken zijn. Alles
hier is op het water gericht. De rond
vaartboten kunnen erbij en zonodig ha
len we de mensen met eigen schepen.
„Amsterdam City” ziet nog kansen
DUIDELIJK is dat er in het hartje
van de hoofdstad enorme belangen op
het spel staan. In dit economische
krachtenveld zijn het vooral de Britse
beleggers, die als een zwerm muggen om
de strooppot cirkelen
Van Vlijmen: „De prijzen in de Kal
verstraat liggen nu zo hoog door de
Engelsen. Ik heb een informatie gekre
gen. dat er maatschappijen bij zijn die
de miljoenen van oliesjeiks moeten be
leggen. Die stappen met 100 miljoen
gulden Europa binnen en vragen: wat
kan ik kopen? Het rendement hoeft voor
die sjeiks niet zo hoog te zijn. Laatst
kreeg ik noig een telefoontje van iemand
die zei: er zit hier een Engelse meneer
met zoveel miljoen. Weet je nog een
pandje te koop?”
ALS MEN in de Kalverstraat al niet struikelt over een orgelman dan zijn
het wel de boodschappers van sektarische geloofsgroeperingen, die het ge
haaste voetvolk zachtzinnig maar daarom niet minder hardnekkig een halt
proberen toe te roepen. De jongen op de foto lijkt evenwel meer te zien dan
hokjes stappen en ons afvragen: wat
willen we met die stad? Als hier nu een
vent bij de gemeente gelijk krijgt, kan
het nog best zijn dat zijn kleinkinderen
vinden dat hij helemaal niet gelijk
heeft.”
Hoe ziet hij de huidige ontwikkeling
in de binnenstad?
„De situatie is helemaal niet zo
gunstig en is zeker nog op te lossen.
Maar dan moet je de opera niet bij de
oude RAI neerzetten doch op het Rokin.
Je zult dingen moeten doen, die de
functie van de binnenstad vergroten. We
hebben de indruk, dat de city zich wel
als gevolg van het feit dat sommige
aannemers het veertig jaar terug met
de keuze van de heipalen niet zo
nauw hebben genomen. In de uitno
diging wordt dan ook gesproken van
een wanhopige situatie.
bij de vuilverbranding
geproduceerde sintels
gebruikt worden bij de
verharding van wegen,
aanleg van tennisbanen
en dergelijke. Vergeet
ook niet, aldus B. en
W., dat er al klachten
over bandenschade zijn
ontvangen als gevolg
van glasscherven, die
Amsterdam City stelt zich een „totaal
plan” voor, waarbij alle geïnteresseerde
groepen betrokken moeten worden. Dat
klinkt goed maar hoe denkt Van Vlij
men, dat het armlastige Amsterdam dat
kan betalen?
„Dat is het moeilijke met de gemeen
te. Aan de andere kant zeggen ze vaak:
daar en daar is ruimte voor particulier
initiatief, maar de geïnteresseerde weet
niet wat er precies aan hem wordt
overgelaten en in welk toekomstplan dat
past. Dat is de cirkel die ze moeten
doorbreken”.
Hoe denkt hij het probleem van de
door auto’s verstikte binnenstad op te
lossen?
„Je moet hier allemaal kleine par
keergarages hebben voor zo’n 200 auto’s.
Een stuk of twintig, maar natuurlijk niet
aan de grachtengordel en ook niet zo’n
onding van Tabak. Het is immers duide
lijk, dat je niet alleen met het openbaar
vervoer het probleem oplost. De auto is
in Amsterdam en in heel Nedeland trou
wens teveel een politiek item, maar
vergeet niet dat de meeste mensen in
rothuizen wonen en het enige, waarmee
VOLGENS Van Vlijmen is Amsterdam
rijp voor een doorbraak in het planolo
gisch denken. De nieuwe stichting,
waarvan hij de directie gaat voeren, wil
via een marktonderzoek in de
eerste plaats keiharde cijfers en feiten
op tafel leggen.
„Willen we het shoppingcentrum
handhaven,” zegt hij, „dan moet je we
ten hoeveel klanten en hoeveel vervoer
je nodig hebt. Ze denken bij de gemeen
te nog teveel alleen aan de metro, tram
of auto. Maar begrijp goed, dat die
vervoerscijfers van de metro gebaseerd
zijn op het centrum en als die cijfers
straks niet meer kloppen, dan heb je die
metro ook niet meer nodig. Dat is wat
ik bedoel. Alles komt bij elkaar en je
moet dat niet in een ruzie of gepolari
seerde sfeer proberen op te lossen. Het
gaat er om dat we allemaal eens uit onze
naast containers terecht
zijn gekomen. Voorts
merken zij op dat het
glas eerst gereinigd
moet worden alvorens
het weer in produktie
kan komen en wat
krijg je dan? Juist, af
valwater. Het laatste
argument het kost
geld doet tenslotte
aan het Prinsenhof de
deur dicht. Mag het
Amsterdamse stadsbe
stuur soms ook eens be
zuinigen?
een voorlopige behuizing. Welnu, men
heeft er ruim een halve eeuw moeten
kniesoren, want de onderhandelingen
met het rijk en het stadsbestuur
leverden weinig op. „We vielen
steeds tussen wal en schip,” aldus Hazel
hoff. Sedert de marine ’s Lands Zeema
gazijn in 1967 de rug toekeerde, kwam
daar enige kentering in.
Het rijk toont zich nu bereid het
museum te exploiteren mits Amsterdam
de restaura tielast op zijn schouders zou
nemen. Een practical joke, waar zelfs de
metrobouwers hard om zullen lachen.
Intussen heeft oud-minister-president P.
J. S. de Jong de stoot gegeven voor een
actie. „Het is haast onbegrijpelijk”,
schijft hij, „dat juist Nederland met zijn
maritieme geschiedenis een van de wei
nige Westeuropese landen is zonder een
nationaal maritiem museum.” Klare taal,
waaraan hij tijdens zijn ambtsperiode
wellicht meer inhoud had kunnen geven.
Zulke woorden zul je directeur Hazel
hoff niet horen zeggen, maar dat bee-
kent nog niet dat hij helemaal gelukkig
met de situatie is. Tot dusver hebben de
1300 leden van de vereniging ruim vier
ton bijeen gebracht en dat is niet meer
dan een druppel op de gloeiende plaat.
Toch is het voldoende voor de inrichting
van de eerste vleugel van het museum,
dat op 13 april door prinses Beatrix zal
worden geopend. Daarvoor, maar ook
daarna moet er nog erg veel gebeuren.
Het gebouw telt twee poorten, Eén
aan de waterkant, waar de entree wordt
gesitueerd en één aan landzijde. Hazel
hoff enthousiast: „Die poort moeten wf
open gooien zodat iedereen op de bin
nenplaats kan komen.” De bezoeker
hoeven geen kogelvesten te dragen, wan
ie blanke houwers, enterbijlen en pisto
'en, waarmee 14.000 matrozen konde:
worden uitgerust, zijn allang uit dit ot
18.000 palen rustende „tuighuis” verdwe
nen. Voor de reders en andere liefheb
bers onder onze lezers is het wellicht nog
aardig om te weten dat het gironummer
van genoemde vereniging 2531600 is.
-fi gj •pmT jjUI
T
