OE GEMIDDELDE SURINAMER
HEEFT GEEN VERTROUWEN
IN TOEKOMST VAN ZIJN LAND
I
Geen
vrouwtje
e
meer, maar
mevrouw
N
REISBUREAU
fl
Bevrijding
Voorlichting
Uitzichtloos
Rijk naar arm
.Studenten”
- «g
12
(Van onze redacteur in de West)
r
aar
sen
:unnen
ding -
ning
een
Wil
irken.
werk
)loma
r op-
VQor-
eslist
Éing
t de
lem,
L
a
.'‘-’-ZlNDcRiJ-
4 IMSTERCAM
TM
Altijd beter dan krot
Achter de glazen deur lokt de AOW.
Ondernemende Surinamer loopt zich
te pletter tegen het regeringsapparaat
PREMIER SEDNEY
G. HABRAKEN
Erbij
Wat geldt voor de televisiefilmpjes, geldt evenzeer voor de alarmerende ar.
tikelen, die de laatste tijd In de Nederlandse dagbladen verschijnen. De lokale
dagbladen In Paramaribo nemen de stukken letterlijk over; erg veel Indruk
maken ze niet. Men reageert erop met: „Die Nederlandse kranten schrijven dat.
om ons in Suriname te houden, maar daar trappen wij niet in”. Tegenover vijl
tot tien negatieve krantenartikelen, staan wekelijks meer dan 5.000 opgetogen
brieven van familieleden in Nederland.
I
enig risico kan wagen. Werkloosheid of
lage salariëring zijn dikwijls een aanlei
ding, maar de diepere oorzaak schuilt in
de uitzichtloze toekomst.
ANWB wijst de weg naar vliegveld
Zanderij, poort naar Nederland.
verwachting op een betere toekomst Ze
kijken hier tegen een muur. „In feite
zijn het geen emigranten maar evacués”,
stelt een psycholoog, die zich met het
emigratievraagstuk bezighoudt.
Veel koffers en een uitbundige en zeer
kleurrijke handbagage: vogeltjes, bloe
men en specifiek Surinaamse groenten
en vruchten: want die kan je in Neder
land niet krijgen. Opmerkelijk weinig
tranen; bijna een feestelijke stemming.
trouw heeft gevolgd en dat hij voor het
vak Nederlands gemiddeld een zes heeft
behaald. Onder aan het getuigschrift de
naam van de professor als voorzitter
van het instituut voor schriftelijk onder
wijs.
De gemiddelde Surinamer heeft geen
enkel vertrouwen in de toekomst van
zijn land. Het is de meest trieste erva
ring, die je in Paramaribo opdoet en
zonder enige twijfel ook de hoofdoor
zaak achter het emigratievraagstuk. Het
zijn niet de sociale voorzieningen die als
de grote magneet werken. Deze dienen
hooguit als valscherm, waardoor de emi
grant de sprong over de oceaan zonder
■UWS
„Voor Nederland waren 1943 en 1944
uitzichtloze jaren. Hoeveel Nederlanders
zouden hun land in die tijd niet verlaten
hebben, als zij daartoe in de gelegenheid
waren geweest! In dezelfde situatie ver
keren wij in Suriname nu. U moet de
gemoedstoestand van de Nederlandse be
volking vóór de invasie in Normandië
overplanten op de Surinaamse bevolking
van vandaag. Ze willen wel, maar ze
zien het niet meer.”
Aan de voorlichting ontbreekt nog wel
het een en ander, of liever gezegd: er is
praktisch geen voorlichting. Er is ook
geen behoefte aan. Zodra een Surinamer
het besluit genomen heeft om naar Ne
derland te gaan, dan gaat hij. Van
voorlichting wil hij niets weten, want
dat kan de pret alleen maar bederven.
De voorlichting, die hij zoekt vindt hij
in de brieven van familieleden in Neder
land, die het daar „gemaakt” hebben.
„De begeleiding van de emigranten is
geen taak voor sociale werksters, met
alle respect voor hun opleiding. Het is
een taak voor sociaal psychologen. Het
Is geen kwestie van woongelegenheid of
sociale begeleiding, maar het is een
kwestie van de volledige herstructure
ring van de man zijn geest”
De Nederlandse televisiefilmpjes over de moeilijke omstandigheden waarin
veel Surinamers in Nederland verkeren, komen ook op de beeldbuis in Para
maribo, maar ztf hebben geen enkel afschrikkend effect. Het is natuurlijk min
der prettig als een gezin van tien of meer personen in een flat in de Bijlmer
zit samengepakt en de hand op moet houden bij Sociale Zaken. Zo’n zelfde gezin
woont echter in Paramaribo in een éénkamerkrot en krijgt geen enkele bijstand.
Zo’n televisiefilmpje houdt de aspirant-emigrant niet tegen; het is voor hem
het bewijs, dat zelfs een Surinamer bij wie alles tegenzit, het in Amsterdam
toch nog beter heeft dan in Paramaribo. Zolang de emigrant nog in Paramaribo
zit, ijkt hij zijn situatie op die van de Surinamers in Nederland. Dan kan hij
alleen maar de conclusie trekken, dat hij er beter op wordt. Als hij eenmaal in
Nederland zit, ijkt h(j zjjn situatie op die van de overige Nederlanders. Dan ont
staat de ontevredenheid en valt het woord discriminatie.
„De Surinamer, die naar Nederland
gaat, leeft in een soort oorlogsfrustratie.
De excessen die zich nu voordoen in
Nederland, moet u terugvoeren als u
daar beelden van wilt hebben, naar de
excessen die zich in Nederland voorde
den vlak na de bevrijding. Het zijn
dezelfde verschijnselen: mensen in span
ning, die van de „bevrijding” ontzettend
veel verwachten en die dan een enorme
klap krijgen als die verwachtingen geen
werkelijkheid worden.”
Als je aan de vertrekkende passagiers
vraagt, waarom ze naar Nederland gaan,
is het antwoord in de meeste gevallen:
„voor studie”. Het is de meest gebruikte
uitvlucht om de aftocht voor zichzelf en
voor de familie te dekken. In een rap
port lees je dan ook, dat de meeste
„studenten” niet de vooropleiding hebben
gehad die nodig is voor de door hen
opgegeven studierichting.
De emigrant heeft dezelfde verwach
tingen als de Nederlander na de oorlog.
Hij verwacht een zekere waardering
voor zijn werk en die waardering blijft
uit. Ze zijn teleurgesteld, maar kunnen
meestal niet zeggen waarover. Aan hun
verwachtingen is niet voldaan, maar
welke die verwachtingen waren? De be
vrijding de grote mogelijkheden, die
zij zelf niet kunnen concretiseren.”
„Het zijn niet de misdadigers die weg
trekken. Het percentage uit de zelfkant
afkomstig, is zeer klein. Ze zijn beslist
In de vertrekhal ontmoeten we een
student, die zijn passage heeft verdiend
achter de toonbank van een ijzerwaren
winkel. Hij gaat in Amsterdam studeren
voor de akte Nederlands M.O. Vooroplei
ding: zes Klassen lagere school en een
schrifteliijke cursus algemene ontwikke
ling. „Maar ik heb een brief van een
orofessor in Nederland, waarin staat, dat
ik de cursus Nederlands M.O. kan vol
gen.”
Die brief blijkt dan een getuigschrift
van een schriftelijk-onderwij sinstelling
in Nederland, waarin staat, dat de kan
didaat de cursus algemene ontwikkeling
„Het emigratieprobleem is de tol, die wij moeten betalen aan onze
Nederlandse opvoeding”, hoor je in Paramaribo van een sociaal werkster.
„Het staat eigenlijk bij je geboorte al vast, dat je naar Nederland gaat, al
leen het wanneer is nog niet vastgesteld”. Die Nederlandse opvoeding is
niet het uitgesproken motief waarachter de Nederlandgangers hun aftocht
dekken, maar wel één van de motoren, die de volksverhuizing met een een
zijdig versnelde beweging op gang houdt. Veel meer dan de Nederlandse
Antillen is Suriname een Nederlands bastion in Zuid-Amerika, waar de
Nederlandse taal en cultuur door de grote massa als een vanzelfsprekend
heid wordt aanvaard. In Suriname wonen semi-Nederlanders, die er pas
achter komen, dat ze Surinamer zijn als zij in Den Haag of Amsterdam
niet in een dancing worden toegelaten. Je hoeft een Surinamer niets over
Nederland te vertellen, want hij kent het land uit zijn schoolboeken en
uit de brieven van familieleden.
Via advertenties en affiches wordt de
adspirant-emigrant voor inlichtingen
verwezen naar een filiaal van het depar
tement van Sociale Zaken in de Domi
neestraat. Er wordt zeer weinig gebruik
gemaakt van de diensten van de sociale
werkster, die daar haar kantoortje heeft:
„Wij bereiken de mensen bijna niet. Er
is een enorme drempelvrees”.
„De adspirant-emigranten gaan er bij
voorbaat van uit, dat wij hun zullen
afraden om naar Nederland te gaan,
maar onze voorlichting heeft niets te
maken met het indammen van de emi-
grantenstroom. Als ik echt objectief zou
voorlichten, zou ik misschien bereiken,
dat er nog meer mensen naar Nederland
gaan.”
Tegenover het droombeeld, dat de Su
rinamer zich van Nederland heeft ge
vormd, staat de realiteit van het Surina
me van vandaag en dan wordt het
„waarom” van de emigratie ook voor
een buitenstaander al iets duidelijker.
Driehonderdduizend Surinamers heb
ben, relatief bezien, meer natuurlijke
rijkdommen tot hun beschikking dan 13
miljoen Nederlanders in hun land. Toch
is Suriname het meest hulpbehoevende
deel van het koninkrijk. Veel armoedi
ger nog dan de Nederlandse Antillen, die
wat hun natuurlijke hulpbronnen be
treft niet verder komen dan water en
lucht.
De mogelijkheden, die Suriname bezit
op het gebied van de mijnbouw, bos
bouw en landbouw worden óf niet opti
maal benut óf zijn in handen van bui
tenlandse ondernemingen. Suriname, een
land in ontwikkeling, glijdt langzaam af
naar het absolute nulpunt, ondanks de
ruim 400 miljoen gulden, die Nederland
in het kader van de meerjarenplannen
naar Paramaribo heeft overgemaakt.
Enorme bedragen zijn besteed aan infra
structurele werken, maar verdere maat
regelen, die de infrastructuur een zeker
rendement zouden moeten geven, bleven
achterwege.
Vijftigduizend emigranten vormen de
rekening,- die Nederland nu gepresen
teerd krijgt voor het falen van de ont
wikkelingshulp.
De uittocht concentreert zich rond de
zondagmiddag en -avond. Er vertrekken
dan twee vliegtuigen naar Nederland:
een Jumbo en een DC-8; meestal volge
boekt. Met busladingen tegelijk komen
de passagiers en afduwers naar het
vliegveld Zanderij: 40 km van Parama
ribo. Aan de loketten een zenuwachtig
gedrang: de KLM heeft in Suriname de
reputatie meer plaatsen te verkopen dan
beschikbaar zijn. Er hebben zich in de
vertrekhal al hele veldslagen afgespeeld.
„Ten behoeve van ons land zou Ik
tegen de meesten moeten zeggen: blijf
hier, maar ten behoeve van de persoon
moet ik meestal zeggen: ga. We moeten
gewoon erkennen, dat de omstandighe
den in Nederland beter zijn dan hier, al
blijft het natuurlijk een trieste zaak, dat
in dit deel van het koninkrijk het leef
klimaat zoveel slechter is dan in Neder
land."
Nederland is het land, waar alles lukt,
waar alles optimaal geregeld is, waar
alles op tijd gebeurt en waar de wel
vaart uit de fabrieken rolt. Een land
waar je alles kunt kopen, met steden
zonder krotten, met warenhuizen,
schouwburgen, geasfalteerde wegen en
treinen, die je precies op tijd van Den
Helder naar Maastricht brengen. Ieder
schoolkind tot ver buiten Paramaribo
weet je precies te vertellen welke steden
en rivieren je dan passeert.
De foto’s in het aardrijkskundeboek
tonen een wereld waarvan de Surinamer
droomt. Iedere school is in feite een
wervingsbureau voor emigranten. De
blik van Suriname iê uitsluitend op
Nederland gericht. Contacten met Zuid-
Amerika en het Caraïbisch gebied zijn
zeldzaam en liggen in de sfeer van
buren, die geen belangstelling voor el
kaar hebben, maar die zo nu en dan
maar eens naar elkaar glimlachen om
ruzie te voorkomen.
Je ziet deze geëtaleerd op alle hoeken
van de straten in Paramaribo. Voor de
jeugd die daar de hele dag rondhangt
staan twee wegen open: via straatroof of
inbraak naar de gevangenis in Santa
Boma of naar Nederland. Een normale
ontplooiing is in Suriname praktisch on
mogelijk. De ondernemende Surinamer
loopt zich te pletter tegen een log rege
ringsapparaat, dat aan de lopende band
plannen maakt en vervolgens de groot
ste sta-in-de-weg is bij de uitvoering
van die plannen.
Als iets toch nog moeizaam van de
grond komt, loopt het dood op het
groeiend onderling wantrouwen tussen
de Creolen en Hindoestanen. Een carrière
bij de overheid is niet afhankelijk van
bekwaamheid of geleverde prestaties,
maar uitsluitend van politieke hand- en
spandiensten.
Corruptie op grote schaal komt niet
aan de oppervlakte, maar corruptief rit-
selwerk is een dagelijks voorkomend
verschijnsel waar ieder zich aan ergert,
tot men zelf de kans krijgt om een
graantje mee te pikken.
„Het is niet het geld, dat de Surina
mer naar Nederland drijft, maar de
Bij het verbeteren van het leef
klimaat gaat het niet alleen om een
betere salariëring of sociale voorzie
ningen. Er zijn andere aspecten die
voor een Surinamer misschien nog
wel zwaarder wegen: Vrouw Paul-
tje is in de 70 en was vroeger
dienstbode bij een Surinaamse fa
milie raison van 60 per maand.
Twee jaar geleden is ze naar haar
zoon in Nederland vertrokken. Ie
dereen verklaarde haar voor gek.
Ze zou daar nooit wennen.
Nu is ze terug in Paramaribo, op
vakantie. Het sloofje van twee jaar
geleden is een dame geworden met
een pruik op en beladen met Hema-
juwelen. Als je haar vraagt of ze
niet liever in Suriname wil blijven,
begint ze enorm hard te lachen:
„Mijnheer, hier ben ik gewoon
vrouw Paultje, maar in Rotterdam
ben ik mevrouw. Iedere dag komt
een witte melkboer bij mij de trap
op om een fles melk te brengen en
als ik open doe zegt hij: dag me
vrouw. Als ik schoenen ga kopen,
doet een wit winkelmeisje bij mij
mijn schoenen aan en nooit krijg ik
in Holland vieze voeten, want ze
hebben overal trottoirs”. Argumen
ten die een nuchtere Europeaan be
lachelijk voorkomen, maar vrouw
Paultje leeft in Rotterdam in een
wereld waarvan ze in Suriname
niet eens durfde te dromen.
„De moeilijkheden rond de emi
gratie zijn een Nederlands pro
bleem”, is de slogan van premier J.
Sedney. Een typisch voorbeeld van
de wijze waarop de Surinaamse re
gering de werkelijke problemen uit
de weg gaat. Evenals dit het geval
is bij de emigranten, moet de vlucht
uit de werkelijkheid de oplossing
brengen.
De opvang van de emigranten
mag dan een Nederlands probleem
zijn, het „waarom” van de volksver
huizing ligt toch meer op het ter
rein van de Surinaamse autoriteiten.
Het moet de Surinaamse overheid
toch wel duidelijk zijn, dat men op
een bevolking van 300.000 zielen
geen 50.000 jongeren kan laten ver
trekken, zonder dat dit een ver
gaande terugslag heeft op de toe
komst van het land. Het elimineert
iedere mogelijkheid tot economische
expansie. Hierbij komt dan nog, dat
de inzet van de achterblijvers, die
de grote stap niet kunnen of durven
wagen, er ook niet beter op wordt.
Van de Surinaamse regering is
geen enkele maatregel te verwach
ten om de emigrantenstroom ook
maar enigszins in te dammen. Met
kennelijke tevredenheid, ziet men
apatisch toe hoe met een deel van
de bevolking ook een deel van de
problemen wordt geëxporteerd.
Indien Nederland ertoe zou over
gaan om de grens voor Surinamers
te sluiten, kan men rekenen op een
luide klacht van „discriminatie”, zo
wel van de emigranten in Neder
land, als de would-be emigranten in
Paramaribo. Zelfs degenen die zich
een tegenstander tonen van de emi
gratie, willen niets weten van een
door Nederland geproclameerde
emigratiestop. Zij motiveren dit met
de mening, dat een dergelijke maat
regel voor Suriname niets oplost.
De oplossing moet gezocht wor
den in een volledige herstructure
ring van het politieke, economische
en sociale klimaat in Suriname.
Geen oplossing op korte termijn, en
van de huidige machthebbers hoeft
men op dit punt niets te verwach
ten.
De emigratie is een hopeloze en
uitzichtloze zaak, zowel voor Suri
name als voor Nederland. Voorlopig
zal Nederland aan de Surinaamse
moeten wennen, misschien wennen
deze dan ook nog wel eens aan
Nederland....
„Dat begrijpt die Nederlandse be
drijfsleider natuurlijk niet Hij zit met
een evacué, die min of meer in een
shocktoestand verkeert als hij aankomt.
De meeste kneusjes vallen dan ook in de
eerste maanden. Ze verwachten, dat ze
anders behandeld zullen worden dan in
Suriname en beslist niet minder.
bereid om te werken als ze in Nederland
aankomen, want met dat voornemen
gaan ze weg. Maar de kilheid, die zij
niet kennen en de zakelijkheid waarmee
ze ontvangen worden, geeft hun een
enorme domper.”
PU
S
‘i ’-’»h lil:! 'lil m’|« "I
