Uitgever Callenbach draagt olie
aan om TV-machinerie te smeren
Werktheater
pleit voor
de vrouw
at
I
Ringo Stars
presenteert
VARA-popgala
ARMAN EN ILVA
PANDA
FERDINANDS BELEVENISSEN
I
Felle
en
Pingo
Folie,
RADIO EN TELEVISIE.
ruitenier
„BARTJE” BRENGT VEEL GELD IN ’T LAATJE
„ANDERE BARTJE” NIET IN TEL
11
DINSDAG 13 FEBRUARI
1973
TV VANAVOND
Cultuurbeschermers
Sociale bewogenheid
n TV DINSDAG
Geen inbreuk
TV WOENSDAG
RADIO WOENSDAG
Rondom de tafel
en d e
meester*
i'-
WINS
SOMS MEE
-?
18
snel mogelijk de baas te worden.
Mislukking
NOS: Den Haag vandaag.
(K) Journaal.
NEE, HET ZIJN DE BIGGETJES
MAAR.D1EZIJN WEEREENS
BEZIG ZICH VUILTE MAKEN.
-
HKZiTNÈT VERLEGEN OM EEN ASSISTENT
-7/KEN EEN kameel’.„he, daar
HEB JE ER EEN, MISSCHIEN
(Van een medewerker)
NIJKERK „Bartje”, in de dertiger jaren in het leven geschreven door
de onderwijzer Anne de Vries, is nu, veertig jaar later, een topper van for
maat. De uitschieter boven de jaarlijkse nog altijd florissante boekverkoop,
is te danken aan de TV-serie, die via de NCRV in de huiskamers komt. Dat
betekent elke keer miljoenen kijkers. Ook de gewone randverschijnselen
doken als paddestoelen op: Pure commercie met Bartje, artikelen en
plotselinge voorliefde voor Drente. Achter de TV-Bartje zit een maat
schappij, die het risico van de produktie nam en die er alles aan gelegen
is de totale kosten (tegen de vijf ton) zo snel mogelijk de baas te worden.
rHET ZAL WEL ERG OPWINDEND ZIJN OM
NAAR E6YPTETEGAAN
EN OUDE KONINGS-1
GRAVEN TE ONDERIS
^ZOEKEN.'
k.' I
j
M-
1
I
20.05
ANNE DE VRIES
en
Kees van Essen als Bartje.
21.10
Nonsens
Treurniet
(Van onze correspondent)
Shz 01-73
(K)
Ken-
er
ven), uitgever en TV gingen om de tafel
zitten en met succes. Wij als uitgevers
betalen mee in de kosten, die de NCRV
heeft, een compensatie dus.
zoekplatenprogr. 22.20 Aktua. 22.30 Nws.
22.40 Vervolghoorspel (VI). 23.10 (S) In
Pim Jacobs’ Notenbar. 23.55 Nws.
18.45
18.55
19.05
19.30
20.00
20.21
21.15
21.40
22.30
22.40
22.50
22.55
18.45
18.55
19.05
19.30
20.00
20.20
21.50
22.40
17.00
18.45
18.55
19.05
19.50
20.20
20.30
20.35
21.30
21.55
22.20
22.30
22.45
22.50
18.45
18.55
19.05
19.50
20.00
20.21
20.45
21.30
22.00
5
Callenbach elkaar tegen het lijf liepen.
Een zekere De Vries had in het begin
van de jaren dertig in een onderwijzers
blad enkele stukken geschreven, waarin
hij een jongetje aan het woord liet over
vreemde, treurige en scheve toestanden
In de samenleving. Die sociale bewogen
heid kwam bij velen goed over. Mijn
vader kreeg zo’n artikel in handen, in
formeerde en vond het adres van onder
wijzer Anne de Vries”.
„Het was gauw rond. Anne zei prompt
ja, toen mijn vader adviseerde om het
onderwerp uit te werken. Het bleken
uittreksels te zijn uit een groter geheel,
met een vraagteken achter kinder- of
grote-mensenboek. Bartje startte in de
Nobelreeks met dik tienduizend exem-
„Vandaar dat we begin 1940 weer een
verzoek op Anne af vuurden: schrijf een
derde deel. Het werd een mislukking. De
kopij kwam niet uit de verf. Mislukte
Bartje ging in de operatiekamer en toen
ontstond „Hilde”, een boek dat niets
meer van doen had met de voorgangers.”
plaren. Dat was de normale portie, om
dat niemand de lucht had van een groot
succes. Maar spoedig was een tweede
oplage nodig, een derde, een vierde. De
rest is bekend, Bartje veroverde een
stuk van de wereld.”
Kalker, waar Panda net de krant
aan het lezen was. „Heel vreemd
sprak hij tot zichzelf. „Hier is een
foto van een gebouw waar van
nacht is ingebroken en dat ge
bouw lijkt precies op dat waar ik
met meneer Goedemoed heen ging.
En dan hebben ze nog indringers in
het Fiscus-kantoor gehad Bah
wat is er toch veel oneerlijkheid.
39. Belasting-inspekteur Haak liet
Joris achter met een belasting-aan
slag van 3.165.399,02 florijnen en
dat was geen kleinigheid. „Wee
mij!’’ prevelde de aangeslagene dan
ook. „Het programmeren van de
fiscale computer is me geheel uit de
hand gelopen! Ik heb teveel gaatjes
in mijn ponskaartje geknipt, vrees
ik; en ook de ingeslagen nietjes
hebben hun doel gemist. Nu sta ik
Nederland II
NOS: (K) Ti-ta-tovenaar.
(K) Journaal.
NCRV: (K) Eddy Ready Go.
(K) Meeleven.
NOS: (K) Journaal.
NCRV: (K) Een hollende Hollan
der, sportfilmpje.
(K) Hier en Nu.
(K) Huisconcert.
IKOR-KRO-RKK:
merk.
NOS: (K) Journaal.
TELE AC: (K) Hoe word ik de
computer de baas? (22).
als belastingplichtige wel héél
gekleurd op Toen vermande hij
Een andere kant van de medaille is de
TV. Die steekt heel wat geld in zo’n
produktie. Ga maar na: met De kleine
waarheid, was 1,3 miljoen gulden ge
moeid. Begrijpelijk is dat er een stuk
spanning ontstaat.
Het beraad leverde een oplossing op.
die wij, aldus Callenbach, ter navolging
zouden willen aanbevelen: auteur (er-
Nederland I
NOS: (K) Ti-ta-tovenaar.
(K) Journaal.
NCRV: (K) Dier en Vriend.
(K) Tweekamp.
NOS: (K) Journaal.
NCRV (K) Waar of niet waar.
(K) Adam Smith.
(K) ’t Is maar een meisje.
(K) Koorzang.
TELE AC: Kijk op Sport (4).
De vaste prik van zo'n tienduizend
Bartjes per jaar ging een jaartje geleden
in de lift: in februari kwam de NCRV
praten bij Callenbach over TV-nlannen.
In november de eerste aanbieding aan
de boekhandel, waarbij men voorzichtig
mikte op een verkoop van vijfduizend
stuks. De werkelijkheid viel veel hoger
uit: ruim 12.000.
Callenbach: „Toen we voorbij de
twaalfduizend waren, gingen we in ver
sneld tempo verder. Eigenlijk is het aan
alle kanten een verschrikkelijke gok.
Want we drukken er thans 25.000 in het
besef, dat je een strop oploopt als bij
voorbeeld zo’n derde of vierde TV-uit-
zending tegenvalt of mislukt. Je ver
trouwt erop, dat het goed gaat. We
hebben namelijk niets van de voorberei
dingen en de opnamen gezien.”
Nederland II
NOS. (K) Ti-ta-tovenaar.
(K) Journaal.
VARA: (K) Hier is Lucy.
(K) Koning Klant.
NOS: (K) Journaal.
VARA: (K) Waaldrecht: 4 Jubi
leum.
(K) De
Show.
(K) Achter het nieuws.
NOS: (K) Journaal.
Nederland 1: De NCRV begint om
zeven uur met het programma Dier en
vriend. Twee onderwerpen worden erin
behandeld, een kijkje in het natuurpark
de Grand Paradiso in Noord-Italië en
vervolgens het houden van geiten.
Om half acht volgt de scholierenquiz
Tweekamp, erg aantrekkelijk kijkwerk
met de elkaar beconcurrerende jongens
en meisjes. Het programma Waar of niet
waar? hebben we een tijdje gemist,
maar na het journaal is het er weer.
De belevenissen van de Schotse predi
kant Adam Smith worden om kwart over
negen weer aan de kijkers voorgelegd.
Bij een zeer late thuiskomst ziet Smith
licht branden in het huis van de buren.
Hij gaat op onderzoek en treft er een
jongeman aan, die zegt een schuilplaats
te hebben gezocht.
De rol van de man en de vrouw in de
maatschappij. Over dat thema hebben
acteurs van het Werktheater het speelse
programma gebracht, dat de NCRV ver
volgens op het scherm brengt. De titel, *t
Is maar een meisje, wijst er al op welke
nederige positie de vrouw in onze maat
schappij dient in te nemen. In een reeks
van licht ludieke programma-onderdelen
geeft het acteurs-collectief vorm aan
hun ideeën omtrent deze misstanden.
Met geestelijke muziek in de rubriek
Frisia Cantat komt de NCRV aan haar
uitzending. Daarna komt de NOS nog
met Den Haag vandaag.
UTRECHT.Er komt dit jaar geen
Grand Gala du Disque maar wel een
Popgala, dat 16 maart door de VARA
wordt uitgezonden. Aan dit door de
CCGC georganiseerde gala werken zowel
binnen- als buitenlandse popmusici mee.
De show wordt gepresenteerd door Rin
go Starr.
Zeker komen Rod Stewart and the
Faces, Roxy Music, Ry Cooder, JJ Cale,
Rory Gallagher, Eagles, Chi Coltrane,
Supersister, Livin’ Blues en Kazimir
Lux. Voor 90 procent zeker is de mede
werking van Slade, Stevie Wonder, Do
novan, Lou Reed en T-Rex.
Het Popgala wordt begin maart gedu
rende twee dagen opgenomen in De
Vliegermolen te Voorburg. Het publiek
zal uit genodigden bestaan. Er worden
geen kaarten voor het muziekevenement
verkocht. Egbert van Heesch, die De
Ombudsman en Kijk naar je eige regis
seert, heeft de regie. De VARA zendt
het Popgala vrijdagavond 16 maart in
kleur uit van 20.20-22.50 uur.
die aantrekkelijke jongenskop zijn in
honderdduizenden van de persen ge
komen, daar waren miljoenen gul
dens mee gemoeid.
Directeur Callenbach vijf dagen la
ter: „Ik heb zaterdag ongeveer twee
ëneenhalf uur gesproken met Van Es
sen. ik ben er erg van geschrokken,
Bartje is voor hem een bosessie, men
maakt er met hem grappen over, die
hij niet kan verdragen. Hij voelt
zicht ook te kort gedaan.
Ik ben best bereid om iets te doen
in de vorm van een geschenk of
contanten, maar daar gaat het, vol
gens mij, op het ogenblik niet om.
Van veel meer belang, urgent zelfs,
zijn die complexen. Van Essen moet
eerst uit die conflict-situatie worden
geholpen. Ik ga praten met zijn ou
ders, met de directie van Bronswerk,
met de bedrijfsarts, of met de predi
kant. Dit kan zo niet blijven. Als het
een niet helpt, dan probeer ik het
ander.”
In Nij kerks Raadhuisstraat wonen
de ouders van Kees van Essen. Tot
voor een jaar of acht waren zij
overbuur van de Callenbachs. Vrien
delijke zeventigers, geboren en geto
gen Nijkerkers. Moeder van Essen:
„ik zeg, dat het leven van Kees door
dit alles is gebroken en wij ouders
hebben er ook onder geleden. Maar
deze meneer Callenbach kan het niet
helpen, de oorzaak ligt ver voor de
oorlog en h ijis pas tien jaar in de
directie.”
Directeur G. F. Callenbach gaf ons,
in gemoede, een tip. „Die jongens
kop op de omslag van bijna al onze
Bartje-boeken, is van een kleine Nij-
kerker. Hij heet Kees van Essen en
werkt bij „Bronswerk.” Mijn vader
wilde een jongetje voorop hebben,
dat was in 1934 die als Bartje tot
ieders verbeelding zou spreken. Maar
waar haal je zo’n knaap vandaan?
Toen moet de fotograaf ineens gezegd
hebben: dat jongetje aan de overkant
lijkt me wel wat. Hij de deur uit,
knaap op paaltje gezet en vereeu
wigd. Het bleek een zoontje van de
familie Van Essen te zijn, die hier
vlakbij woonde. Als jullie hem op
zoeken voor een vergelijkende foto,
mag je wel weten, dat hij niet graag
aan „Bartje” herinnerd wordt”.
Dat hebben we ervaren, toen we
aan de Barneveldseweg 22 met „Bart
je” in de hand binnenkwamen. Kees
van Esse, plaatwerker bij Brons
werk, rond de 50, was nog niet thuis.
Zijn vrouw kijjkt even zorgelijk, aar
zelt, doet dan het verhaal, waarover
hij altijd potdicht wil blijven.
„Het is maar goed, dat hij laat is
vandaag, anders zou het heel moeilijk
zijn geworden. Die Bartje-foto depri
meert hem al zijn leven lang, is een
voortdurende druk geworden op ons
familieleven. Vanavond is er een tv-
uitzending. Die komt niet in deze
huiskamer.
„Wat meneer Callenbach zegt over
de foto van dat jongetje op die paal,
is niet juist. En daar draait alles
eigenlijk om. De Callenbachs van 40
jaar geleden lieten aan Kees vragen
of ie zin had in een autoritje. Die
vond dat natuurlijk prachtig en zijn
ouders zeiden ook prompt: ga maar
mee. Toen zijn ze naar een fotograaf
in Utrecht gereden en daar hebben
ze van Keesje een hele serie foto’s
gemaakt. Een snoepje, enfin, allemaal
best.”
„Totdat op een gegeven dag, kort
daarna, de eerste Bartjes verschenen
met Kees op de omslag. Een reuze
blikvager, nu al tientallen jaren lang.
Kees’ zijn ouders merkten pas later,
waarvoor dat reisje diende. Er was
hun nooit toestemming gevraagd voor
publikatie.
„En om dat punt draait het nu.
Waarom heeft men nooit een gebaar
gemaakt van erkentelijkheid, waarom
nooit enig woord? Die Bartjes met
HILVERSUM I.
VARA: 7.00 Nws. 7.11 Gym. 7.20 (S)
Dag woensdag. 7.25 Van de voorpagina.
VPRO: 7.54 Deze dag. VARA: 8.00 Nws.
8.11 Dingen van de dag. 8.23 (S) Dag
woensdag. 8.35 Van alle markten thuis.
9.00 (S) Radioweekblad. 9.15 Koning
Klant. 9.35 Waterstanden. 9.40 Schoolra
dio. 10 45 Voor de kleuters. 11.00 Nws.
12.00 Brielle - Centraal. 13.00 Nws. 13.11
Dingen van de dag. 13.25 (S) Instrumen
taal ensemble. 13.45 Gesproken portret.
14.00 (S) Speelruimte. 16.00 Nws. 17.00
Klass, muz. 17.55 Meded. 18.00 Nws. 18.11
Dingen van de dag. Pol. Uitz. 18.20
RKPN. VARA: 18.30 (S) Dansorkest.
E.O.: 19.00 Klankbord. 19.15 (S) Licht
ensemble. 19.35 (S) Geestelijke liederen.
20.00 Studie en inform. 20.30 (S) Woens-
dagavond-Finale. TROS: 21.30 (S) Ver-
zich echter en drukte zich de hoed
vastberaden dieper over de ogen.
„Ik zal enkele drastische stappen
moeten gaan zetten”, gromde hij.
„Want het is duidelijk dat ik geen
drie miljoen ga betalen. Zulks
druist geheel tegen mijn principes
in”. Met die gedachte begaf hij zich
naar het laboratorium van professor
Nederland 2: Hier is Lucy, Koning
Klant, Waaldrecht, De Nonsens en
Treurniet Show en Achter het nieuws.
Ziedaar het programma dat de VARA
voor vanavond op het tweede net heeft
samengesteld. Waaldrecht brengt ditmaal
het verhaal van een berooide beeldhou
wer, die na tien jaar in de middelgrote,
denkbeeldige plaats terugkeert. Daar
krijgt hij de opdracht een borstbeeld te
maken van een directeur van een
scheepswerf, die weldra het gouden ju
bileum zal vieren. Hugo Metsers speelt
de rol van de beeldhower, die erop uit is
om zijn oude vijanden in Waaldrecht
een kool te stoven.
Om tien over negen een nieuwe Non
sens en Treurniet Show. Er wordt flink
de draak gestoken met allerlei toestan
den. Bijvoorbeeld via de vraag of Ton
van Duinhoven de Haagse tegenhanger
van NCRV’s troetelkind Bartje wordt.
Eenvoudig vermaak biedt om zeven
uur de serie Hier is Lucy. Lucille Ball
krijgt de opdracht ervoor te zorgen, dat
bij het optreden van een beroemd zan
ger alles vlot verloopt. Natuurlijk is
men bij haar voor zoiets aan het ver
keerde adres. In de rubriek Koning
Klant, om half acht, wordt door deskun
digen van de Consumentenbond inge
gaan op problemen op consumentenge-
bied die door de kijkers zijn voorgelegd.
Financiële rimpels leven niet bij uit
geverij Callenbach in Nijkerk, de bron
van alle Bartje-boeken die in honderd
duizenden over de aarde dromden. De
man, die daar thans de leiding heeft
weer een G. F. Callenbach beaamt
grif dat Bartje altijd goed heeft gelopen
en nu bijzonder lekker. Hij spreekt van
de laatste tien jaren.
Callenbach: „Welke rol de erven spe
len? Mevrouw De Vries en haar kinde
ren hebben naast de buitenlandse ook de
feuilletonrechten. De totale baten komen
in de indertijd gevormde maatschappij
en worden onderling verdeeld.”
Typisch is, dat Bartje in prijs niet
eens zo gek veel omhoog is gegaan. De
eerste uitgave buiten de Nobelreeks.
kostte 4,90. Nu, bijna 40 jaar later,
wordt 6,50 gevraagd, voor het boekje
met de jongenskop en geplastificeerde-
omslag.
Tenslotte, om helemaal bij de tijd te
zijn, er is nu ook een TV-uitgave in
omloop met Bartje I en II in één band
de TV-Bartje op de omslag. Jan
Kruis maakte voor deze omnibus zestien
tekeningen in de middenmoot zit een
serie foto’s: de hele Bartje-familie van
de beeldbuis.
„Hilde reikte naar een verkoop van
ruim 150.000. Dat was misschien naar
aantal niet bar hoog, maar in waarde
werd „Hilde” voor Anne de Vries als het
ware onvergelijkbaar. Hij was inmiddels
onderwijzer af en fulltime-auteur ge
worden, die zelf de rechten voor h\*
buitenland verzorgde. „Hilde” sloeg goed
aan in Duitsland. In 1944 bleek dat heel
duidelijk. Toen dreigde gevangenschap
voor Anne de Vries. Bij het verhoor
realiseerde de Duitser zich, dat hij over
vrijheid en leven beschikte van de man.
die het door hem bewonderde boek „Hil
de” had geschreven. Anne kon gaan
besluit de heer Callenbach zijn relaas
over de geschiedenis van het boek
„Bartje”.
HILVERSUM III.
AVRO: 7.00 Nws. 7.02 Steevast. 8.00
Nws. 8.02 Radiojourn. 9.00 Nws. 9.03 De
Negen-uur-show 10.00 Nws.. 10.03 Ar
beidsvitaminen. 11.00 Nws. 12.00 Nws.
12.03 Radiojourn. 12.06 Zet ’m op. 13.00
Nws. 14.00 Nws. 14.03 De Hit-Visser.
15.00 Nws. 15.03 Cees van Zijtveld. 16.00
Nws. 17.00 Nws. 17.03 Radiojourn. 17.06
Postbus 700. NOS: 18.00 Nws. 18.02 Joost
de Draayer Show. 19.00 Nws. 19.02 De
Paul Meier Show. 20.00, 21.00, 22.00 en
23.00 Nws 22.55 Meded. 24.00 Nws. 0.02
Metro’s Midnight Music. 00.55 Nws.
Nederland I
10.45-12.00 NOS-NOT (ged. K) School
televisie.
NCRV: (K) Kinderprogramma.
NOS: (K) Tita-tovenaar.
(K) Journaal.
(K) Van gewest tot gewest.
(K) Stichting Socutera.
Pol. Partijen: DS’70.
(K) Staatsloterij.
NOS: (K) Die rote Kapelle afl. 5:
Het net scheurt.
(K) Europese rubriek.
Studio Sport.
Den Haag vandaag.
(K) Journaal.
„Vraag me niet”, zegt de heer Callen
bach wat verdrietig, „naar juiste gege
vens van vóór 1944. We kregen in dat
jaar namelijk bezoek van Duitsers, cul
tuurbeschermers, die op jacht waren
naar Deutschfelndliche auteurs, zoals dat
toen heette. Ze staken de brand in wat
ze van ons archief verderfelijk vonden
en daar viel helaas ook ons' kaartsy
steem onder. Anders had hier prompt
kunnen zeggen hoeveel drukken Bartje
tot dusverre heet beleefd. Nu weten
we dat alleen maar vanaf 1945. Maar als
ik op grond van informaties mag schat
ten, waren tot en met de oorlogsjaren
300.000 Bartjes van de pers gerold en
daarna nog eens, zodat we rond de
600.000 draaien.”
„Het zat er natuurlijk dik in, dat
Bartje, waarvoor we met Anne de Vries
op 1 november 1934 een contract sloten,
een vervolg zou krijgen. En zoals altijd,
wanneer commerciële aspecten om de
hoek komen en de spontaniteit er af is,
werd de tweede Bartje geen topper van
formaat. „Bartje zoekt het geluk” heeft
hooguit 55 percent gehaald. Toch mag ik
zeggen dat aan beide leuk verdiend is.”
Directeur G. F. Callenbach van de
gelijknamige uitgeverij zegt over het
ontstaan van de succesvolle relatie De
Vries - Callenbach: „Het was eigenlijk
puur toeval, dat Anne de Vries en
HILVERSUM II.
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Ontbijt zo’s.
7.30 Nws. 7.41 Aktua. 8.30 Nws. 8.36
Gymn. voor de vrouw. 10.00 (S) Voor de
kleuters. 10.30 Nws. 10.33 (S) Voor de
vrouw. 11.30 Aktua. KRO: 11.45 Bejaar-
denprogr. 11.55 Meded. 12.00 (S) Van
twaalf tot twee. 12.26 Meded. t.b.v. land
en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.41 Echo.
13.00 Raden maar 14.00 Huisbezoek
NOS: 14.10 Onder de groene linde. 14.30
(S) aspekten van de kamermuz. 15.30
Nws. 15.33 Meer over minder. 17.00 Bob-
thema’s en Swingsessions. 17.20 Over-
heidsvoorl. Mens en samenleving. 17.30
Nws. NCRV: 17.32 (S) Hier en nu. NOS:
18.00 Spiegel van Duitsland. 18.30 Nws.
18.41 Progr. voor blinden en slechtzien
den. 18.50 (S) Lichte grammofoonmuz.
19.00 Openbaar Kunstbezit. 1910 RVU.
19.50 Den Haag vandaag. 20.00 Nws.
Woensdagavond muz.magazine.
22.30 Het Paaseiland. Doe. 23.55 Nws.
sï
4IJ6-B
■iPHA
s-4 WE PASSEREN DE
STER SEROUS... NU KR3GEN
WE TE WETEN WIE VAN DIE.
TWEE DE OUDSTE IS.
MAAR HOE? IK ZE
N/E1SE9ZONDERS.. J;;.
SERCIUSISZUN
u, RODE GLOED....'.'
I DIE RODE GLOED
F MOET DE SLEUTEL
1 ZJIN...MAAR
