KOUDE OORLOG IN
interne zaken
Zitting gewijd
aan oecumene en
BERLIJNSE KERK
SYNODE NEEMT AFSCHEID VAN DS. LANDMAN
Geestelijk
PROBLEMEN ROND
PATERS OP
PORTO RICO
Abbé Pierre blijft armen steunen
Vernietiging van het joodse volk
BIJBELS NAAR
Amerikaanse rabbijnen bevreesd voor
RAMPGEBIED
christelijke evangelisatiecampagne
EPISCOPAAT
NAAR BUITEN
Leven
„WIJ ZIJN JODEN”
I
I
HhW
r HET
!,W«
u
VIA KOPPELGEMEENTEN HELPEN IN
BANGLADESJ
II
4 Concordie
Fel
In Italië:
„Socialist”
Predikanten
Beroep
ZATERDAG
FEBRUARI
1973
Erbij
14
i
Mexicaanse Indianenstam:
99
99
In de Oostberlijnse Mariakerk is
afgelopen zondag de eerste Evan
gelische bisschop van Oost-Berlijn
geïnstalleerd. Het is de 61-jarige
dr. Albrecht Schönherr, een oud
strijder tegen het nazisme en een
protégé van de befaamde predikant
en theoloog Dietrich Bonhöffer, die
geëxecuteerd werd wegens samen
zwering tegen het Hitler-regime.
Schönherr studeerde aan het ille
gale seminarie van Bonhöffer en
promoveerde daar ook.
1
De generale synode van de
Nederlandse Hervormde Kerk
komt op 19, 20 en 21 februari voor
haar eerste vergadering in 1973 bij
een in het centrum „Hydepark” bij
Driebergen. De agenda voor deze
synodezitting omvat punten van be
lang voor de verstandhouding tus
sen de kerken onderling, van in
terne aard, terwijl verder bespro
ken zal worden hoe als christenen
en kerken in de wereld van vandaag
te staan.
Drie Nederlandse paters Domini
canen zijn op Porto Rico uit hun
ambt gezet en in feite door hun
bisschop en hun overste uit het
dorp Comeiro, waar zij tot dan
werkzaam waren, verbannen. De
dorpsbewoners waren het duidelijk
met deze beslissing niet eens en
haalden de vier priesters (met de
drie Nederlandse was ook de Porto-
ricaanse pater William Loperena
ontslagen) terug. Nu doen zij het
zelfde, zij het clandestien, hetzelfde
wat zij altijd deden. De reden voor
het conflict? Officieel wordt die
door de rooms-katholieke autori
teiten niet gegeven, maar volgens
Frans Lohman, een van de in on
genade gevallen priesters, was hun
te originele en daarom gedurfde
wijze van evangeliseren een doom
in het oog van de burgerlijke auto
riteiten.
I
DS. LANDSMAN
Maandag- en woensdagmiddag staan
ABBÉ PIERRE
[Mior
Havana^
S.Juan^
:o—
7
A tl antiic h 9——
===Ocaoon--
Afgelopen dinsdag vergaderden de Ne
derlandse bisschoppen in Haarlem. De
agenda omvatte twee niet-onbelangrijke
punten, namelijk de mogelijkheid van
gehuwde diakenen in de Nederlandse
rooms-katholieke kerk en de situatie in
de kerkprovincie na het Landelijk Pas
toraal Overleg.
Dr. Nahan Magar, medewerker van ft»
faculteit voor Latijns-Amerikaanse stu
dies heeft enige tijd doorgebracht bij
’n Mexicaanse Indianenstam, waarvan de
negentig leden beweren van joodse af
komst te zijn.
derlanders, van wie Cyril Meyers al 23
jaar als missionaris op Porto Rico werkt.
PUERTO
RICO
Rabbyn Mare Tannanbaum, nationaal
directeur van het bureau voor interker-
Abbé Pierre, die het afgelopen week
einde in Nederland was, kwam op het
idee van „koppelgemeenten” na een be
zoek in 1971 aan Oostpakistaanse vluch
telingenkampen in India. Dat gebeurde
toen hij na de India’s-Pakistaanse oorlog
in het bevrijde Bangladesj kwam en
Rabbijn Maurice Eisendrath, voorzitter
van de Unie van Amerikaanse Joodse
Gemeenten (UAHC) en reeds lang actief
Het gaat hierbij om „een structurele
en inhoudelijke verbetering van de pre-
dikantspositie”, die vorig jaar juni in
eerste lezing is behandeld en waarove'
de classicale vergaderingen, de bred<
ministeries van predikanten en andere
kerkelijke organen zich inmiddels heb
ben kunnen uitspreken.
Een andere functionaris van de Unie
van Joodse Gemeenten, rabbijn Balfour
Brickner, bereidt materiaal en program
ma’s voor om joodse jongeren te helpen,
wanneer activisten van „Sleutel 73” met
hen in gesprek komen.
Via pers, radio en televisie wil deze
campagne, zoals de organisatoren het
omschrijven „het Amerikaanse continent
tot Christus brengen.”
staan zij erop, dat je het meeneemt.
Toen wij in Dacca waren was ik te gast
bij premier Rachman en werd ik onder
gebracht in het vaste verblijf van de
premier. Maar ik vond, dat ik beter bij
de rest van ons gezelschap kon wonen.
En toen ik dat zei vroegen zij onmiddel
lijk: wat hebben we verkeerd gedaan?”
van het, onder bepaalde voorwaarden,
openstellen van de hervormde kerk voor
niet-hervormden.
Abbé Pierre ziet veel in internationale
samenwerking op gemeentelijk niveau,
omdat zo zei hij dat het eerste
politieke niveau is waarop mensen ver
antwoordelijkheid dragen voor het func
tioneren voor elkaar.
Kleine gemeenten hebben, waar dan
ook, dezelfde menselijke problemen. „Er
moet daarom meer contact komen tus
sen deze gemeenten”,, aldus abbé Pierre.
Go/zR
von^^
Mtxico'
De derde Nederlandse pater is Fons
Damman. Hij verklaart het verzet, dat
de burgelijke autoriteiten die volgens
hem de beslissing van de bisseihop heb
ben beïnvloed tegen hun manier van
evangeliseren hadden, uit de typisch
Amerikaanse angst voor het „communis
me”. „Als je zo doet zoals wij, dan moet
je toch wel minstens een socialist zijn”,
aldus Damman.
fnrv
onder redactie van Ronald Kraayeveld
De vier paters vormen nu zo’n beetje
een commune, zijn alle vier gaan wer
ken voor hun brood en blijven gewoon
hun werk doen, ook al doen zij dat niet
meer vanuit het instituut van de kerk.
De politieke wind, die na de pas gehou
den verkiezingen op Porto Rico is gaan
waaien, is hun ook gunstig gezind en zij
hoeven nu niet meer zo bang te zijn
naar Nederland teruggestuurd te wor
den. Immers, de zeer rechtse en door
sommigen zelfs fascistisch genoemde
gouverneur Ferre is verslagen door de
volkspartij van Colon.
Afgelopen maandag werd een andere
documentaire, die Marga Kerklaan op
Porto Rico maakte, uitgezonden. De sub
titel van haar film luidde „Verloren
Paradijs”. Porto Rico bleek een eiland,
dat totaal afhankelijk is van de Verenig
de Staten en dat mede daardoor totaal
verarmd is geraakt. Maar ook de in
Amerika in getto’s levende Portoricanen,
die dachten het daar veel beter te heb
ben dan op hun eiland, hebben zich
vergist.
„De mensen daar beschouwen je als
gast. En dat betekent bijvoorbeeld, dat
ze zorgen voor een goede maaltijd. Hoe
wel je weet dat zijzelf de volgende dag
niets te eten hebben, kun je die niet
weigeren: zij zouden dat als een beledi
ging zien. Als je van een of ander
voorwerp zegt, dat je het mooi vindt,
kelijke zaken van het joods comité in de
Verenigde Staten, verklaarde onlangs
voor dit comité, dat „een christelijke
theologie, welke is gebaseerd op ontken
ning van het jodendom en die het chris
tendom ziet als een vervanging van het
joodse geloof, menselijkerwijs zal uit
draaien op vernietiging van het joodse
volk.”
bespreking van de „Concordie van Leu-
enbeng”, de naar de vergaderplaats
(vlakbij Bazel) genoemde ontwerp-bij-
eenkomst tussen Europese kerken van
calvinistische en lutherse oorsprong.
Aan dit ontwerp is enige jaren ge
werkt. Op grond van de concordie kun
nen de kerken die tot ondertekening
overgaan, met elkaar kansel- en avond-
maalsgemeenschap aangaan. Wat Neder
land betreft waren de hervormde en de
lutherse kerk in 1966 gingen zij al
een consensus aan de remonstrantse
broederschap en de gereformeerde ker
ken bij het Leuenberger overleg betrok
ken.
Ook over andere oecumenische zaken
zal mededeling gedaan worden, zoals de
verhouding tot de doopsgezinde broeder
schap, de wereldzendingsconferentie van
rond de jaarwisseling in Bangkok en de
omstandigheden van de kerken en chris
tenen in Oost-Europa.
’s Middags gaat de synode verder met
haar bespreking van het rapport „Ge
meentevennen en gemeenteopbouw” in
samenhang met de adviezen en opmer
kingen vanuit de classicale vergaderinen
en het structuurrapport van de algeme
nen hervormde kerkvergadering (AKV).
Het voorgestelde pakket wijziginge
en verfijningen omvat onder meer d<
mogelijkheid om in de „beroepsbrief’
een nadere omschrijving van de werk
zaamheden van de betreffende predikan’
op te nemen, verplichte periodieke rap
porten ook door de predikant, structure
le verbetering van de tractamenten
(waarbij in vijf jaar de helft vandde
achterstand ten opzichte van de salaris
sen van leraren bij het voorbereidend
wetenschappelijk onderwijs wordt inge
lopen).
Rabbijn Eisendrath deed een beroep
op de Nationale Raad van Kerken en op
de katholieke bisschoppenconferentie om
al het mogelijke te doen om fundamen
talistische evangelische groeperingen van
overdreven ijveren terug te houden. De
ze rabbijn zei met name bang te zijn,
dat deze groeperingen het joodse jonge
ren en volwassenen geregeld moeilijk
zullen maken en niet zullen terugschrik
ken voor pogingen tot dwang.
Rabbijn Steven Shaw tenslotte, die
vooral werkzaam is onder studenten, wil
de betekenis van de campagne voor de
joodse jongeren niet onderschatten .Een
groter gevaar ziet hij echter in de oos
terse religies yoga, Hare Krishna,
transcendente Meditatie omdat deze
de joodse jongeren veel serieuzer bezig
houden dan de zogenoemde Jesus People.
„Het werkelijke probleem ligt niet in
de bekering tot het christendom, maar
in het onvermogen van de joodse gods
dienstige gemeenschap de joodse jongeren
werkelijk iets te zeggen”.
Woensdag 21 februari staan kerkorde
lijke aangelegenheden op het vergader
schema, de informatie-nota over de be
handeling van lopende zaken sinds de
vorige synodezitting en het vraagstuk
van het gastlidmaatschap ter regeling
Frans Lobman :„Comeiro Is een straat
arm dorp. Van de 18.000 bewoners is 44
percent werkloos, omdat de tabakscul
tuur door een politieke manoeuvre van
de Verenigde Staten, waarvan Porto Ri
co een kolonie is, wegviel. Wij vieren
vonden, dat we ons werk alleen goed
konden doen, als we ons solidair ver
klaarden, ons identificeren met de ar
men. Zij geen bezit, wij geen bezit. Onze
manier om het evangelie uit de ook daar
zo bekende autoritaire sfeer te halen en
te vermenselijken, moet als een shockef
fect gewerkt hebben. Wij vinden, dat
we, als leden van een orde, die de
armoede in zijn blazoen draagt, niet
anders dan juist hebben gehandeld”.
Inmiddels en dat blijkt ook uit een
KRO-tv-documentaire, die Marga Kerk
laan over deze affaire maakte en die
maandag 26 februari zal worden uitge
zonden kwam de beslissing van hun
overste toch hard aan bij het trio Ne-
I
In zijn toespraak tot de synode trok
bisschop Schönherr fel van leer tegen de
wat hij noemde „communistische onder
drukking van de godsdienst”. „Onder de
steeds groeiende eisen van de marxisti
sche ideologie om alle aspecten van het
leven te beheersen, is het ogenblik der
waarheid thans aangebroken”, aldus bis
schop Schönherr. Hij wees erop, dat in
sommige bisdommen van Saksen 95 per
cent van de kinderen godsdienstonder
richt volgde, totdat de autoriteiten pres
sie begonnen uit te oefenen. Toen stopte
vijftig percent van de kinderen met het
godsdienstonderwi j s.
„Sleutel 73” is een landelijke campag
ne, waaraan meer dan 130 protestantse
en katholieke organisaties deelnemen.
VERENIGDE
STATEN
In de ochtendvergadering van dinsdag
begint de hervormde synode met een
interne zaken op het programma,
’s Maandags zal gesproken worden over
de voorstellen betreffende de rechtsposi
tie van de predikanten.
Tot vorige week was Kurt Scharf bis
schop van zowel Oost- als West-Berlijn,
Zijn functie heeft hij in Oost-Berlijn ech
ter nooit kunnen uitoefenen: hij was geen
Oostberlijns burger.
Vanwege de onmogelijkheid voor bis
schop Scharf om zijn functie in Oost-
Berlijn uit te oefenen, werd Schönherr
gemachtigd de bisschoppelijke functies
daar uit te oefenen. Vorig jaar novem
ber liet men na langdurige twistgesprek
ken de aanspraak van bisschop Scharf
op Oost-Berlijn vallen en werd
Schönherr door de Oostberlijnse synode
tot bisschop gekozen.
in de oecumene, verklaarde dat „fouten
van christelijke jongeren waarbij hij
doelde op de Jesus People „schade
zouden kunnen toebrengen aan de zorg
vuldig gekweekte wortels der christe-
lijk-joodse verhoudingen in onze samen
leving en het resultaat van pluralisme
en godsdienstvrijheid zouden kunnen
aantasten.”
Amerikaanse joden voelen zich be
dreigd door het opdringen van de chris
telijke kerken, dat dit jaar bijzondere
vormen zal aannemen door een geza
menlijke christelijke, protestantse en
rooms-katholieke campagne onder de
naam „Sleutel 73”. De joden zien in deze
evangeliseringscampagne vooral een be
dreiging van de joodse jongeren-
Het idee van abbé Pierre, een man
van inmiddels zestig jaar, die zijn hele
leven wijdt aan het verbeteren van het
lot der armen, bleek aan te slaan in
Frankrijk, Italië, Denemarken, Zweden
en ook Nederland. In Bangladesj, waar
het werk van de koppelgemeenten tot
nu toe beperkt is gebleven, was premier
Rachman enthousiast en verleende me
dewerking.
Met de installatie van de Oostberlijnse
bisschop is de afscheiding in de Berlijnse
evangelische kerk nog dieper geworden.
Om deze scheiding nog eens te onder
strepen weigerden de Oostberlijnse auto
riteiten aan bisschop Kurt Scharf van
West-Berlijn toestemming de plechtig
heid in de Mariakerk bij te wonen.
Middtn-=
Amerika 1
De levenswaarden, waarvan wij in het
Westen kunnen leren illustreerde abbé
Pierre bij zijn bezoek aan 'de hand van
zijn ervaringen in Bangladesj.
Dr. Magar zei na zijn verblijf bij de
stam, dat zij een synagoge in gebruik
hebben. Zij hebben verder een He
breeuwse leraar en gebruiken Thorarollen,
evenals tefillim en gebedenboeken, die
hun geschonken werden door de Joodse
Gemeenschap in Mexico.
De stam verblijft bij de stad Pachuca.
De stamleden, die zich aan de geboden
houden, zeggen dat hun voorouders
Marranen zouden zijn geweest, waarvan
er velen in de zestiende eeuw op de
brandstapel het leven lieten.
f HAI'
4
Communiqués over de inhoud van het
besprokene worden echter nooit gegeven.
In Italië gaat dat al anders. Daar mogen
bij de eerstkomende bisschoppenconfe
rentie in juni ook journalisten aanwezig
zijn. Volledige openbaarheid is welis
waar nog niet verwezenlijkt' persmen
sen worden slechts tot ..enkeb dttineen”
toegelaten zo deelden de bisschoppen
onlangs mee.
Maandag 19 februari wordt de synode
om 11.00 uur geopend, waarna onder meer
de verkiezing van het presidium voor
1973 plaatsvindt en andere huishoudelij
ke zaken worden behandeld. In de och
tendvergadering zal de nieuwe scriba van
de synode en secretaris-generaal van de
hervormde kerk, dr. Albert van den
Heuvel ingeleid worden. Woensdag
wordt een informele afscheidsreceptie
voor ds. F. Landsman gehouden.
De Franse priester heeft in Nederland
mensen ontmoet van de Derde-Wereld-
winkels, besprekingen gevoerd met de
Nederlandse Stichting Open Gemeenten
Bangladesj en op uitnodiging van de
Solidaire Werkgroep Zaanstreek over
ontwikkelingssamenwerking gesproken
tijdens een dienst in de hervormde kerk
in Koog aan de Zaan.
Wij gaan er vanuit, dat alle volken
onderontwikkeld zijn. De arme landen
missen materiële ontwikkeling, maar wij
missen een hoop andere dingen. Hier
wonen mensen in een gezellige flat die
elkaar niet kennen, mensen die geweldig
somber zijn, individualistische mensen.
De arme landen zijn onderontwikkeld,
maar onze samenlevingen zijn slecht
ontwikkeld. Daarom moeten er contac
ten zijn tussen mensen in rijke en
mensen in arme landen. Zij kunnen niet
alleen van ons Ieren, maar wij ook van
hen. Dat is de mening van abbé Pierre,
naast „kampioen-voddenraper”, ere
voorzitter van de vereniging van comités
van Koppelgemeenten.
=0OMIN.=
CF*iRES=
-a—iZcludadia
".'Trujilloz
~ri biach 9 ~Z
j córoeo
mmS” VENEZUELA
ÈV ZUID-»-AMERIKA
^COLUMBIA
merkte, dat het lot van de mensen die
inmiddels uit India naar hun geboorte
dorpen teruggekeerd waren nog even
beroerd was.
De zending was mogelijk geworden
door een bliksemactie van de wereld
bond van bijbelgenootschappen, die had
gezorgd voor het materiaal voor deze
uitgave. „Heden in uw nood spreekt God
tot u” heet de uitgave, die speciaal in
Honduras werd gedrukt. De 2000 kilo
drukwerk werd met een speciaal ge
charterde vrachtwagen naar Managua
gebracht.
Protestantse en rooms-katholieke
hulpverleningsorganisaties hebben het
voor de overlevenden van de omvangrijke
aardbevingsramp, die de hoofdstad Ma
nagua van Nicaragua enige maanden
geleden heeft getroffen, niet gelaten bij 't
verschaffen van zaken als voedsel en
kleding. Zij deelden een half miljoen
exemplaren uit van een brochure met
vertroostende en bemoedigende bijbelge
deelten.
7
