Oosterse wijsheid
Stimulator
van
de vliegende schotel-romantiek
en
PAUL KLUWER: UITGEVER DOOR
GEBOORTE EN UIT OVERTUIGING
Bonewits maakt van
de magie wetenschap
D
IN OOST-EUROPA IS MEN ZEER VER GEVORDERD
MET PROEFNEMINGEN OP PARAPSYCHOLOGISCH GEBIED
ir
B
Leerzaam voor zoekers
Leven in totaalbesef
Mé
Richting zoeken
Geleidelijk
Plannen
26
■r» k
in
W
na<
l<
Ze
Ze
Grens verleggen
ZATERDAG 24 FEBRUARI
1973
Erbij
ZA
na<
got
mi
Veel studiemateriaal
gei
gil
Wist U
„Parapsychologische ontdek
kingen achter het IJzeren Gor
dijn” van Sheila Ostrander en
Lynn Schroeder: ten eerste een
boek voor hen, die allang over
tuigingen hadden, maar zich nu
door de wetenschap meer ge
steund zien; ten tweede een boek
voor beginners onder de onge
richte belangstellenden in „oc
culte en magische zaken”; ten
derde een boek om het graag ge
voede misprijzen van velen op
nieuw het voedsel van hernieuw
de twijfel te geven. Kortom een
boek dus, waarom we de uit
geverij J. H. Gottmer in Haar
lem mogen prijzen en met haar
de vertaler J. Faber, die voor een
moeilijke tekst stond, helaas hier
en daar te wijdlopig en niet altijd
to the point geschreven.
Algemene regels
Mil
o
K
HEIN STEEHOUWER
HEIN STEEHOUWER.
I
HEIN STEEHOUWER
hoeken
erbij 73
En uit welk boek valt dat nu op te
■teken. Een van de vele boeken ove
rigens, maar in dit geval een helder
boek, dat af rekent met alle mogelijke
geheimzinnigheden en dat tevens een
knappe psychologische benadering is.
En waar het dan de magie als
wetenschap betreft, vertelt Bonewits
bovendien ook nog, dat de Russen op
dit punt ver voor liggen (zie een
andere recensie op deze pagina), maar
dat de Amerikanen op dit terrein ook
hard aan het werk zijn.
En over die onderzoekingen gaat
dan dit goed gedocumenteerde boek,
E
va?
ser
ren
vai
S
V
Voo
nooi.
augus
gehou
oud-v
bach
zakeli
meer
nomei
direct
die o
reLdti'
weer
Voor
uit di
aan
tn Di
door
All<
staan,
die di
steld.
F
eer
Au
eer
feb
1
het
fel
In
»nt
E
dit
kw
15
de
gro
7,\v
21, 2'
Wil
47. 4!
Wil
4) 34
42. 8)
Tot
Sprin
waar
rondt
gespe
verse
zijn
dat
was
Op
lijke
Parij
studi
sterd
gend
Bonewits noemt zich de eerste uni
versitair gegradueerde magiër. Het is
een ludieke benadering. Hij is een
kundige parapsycholoog van professie,
die zich aan de praktische beoefening
van de magie is gaan wijden. Hij is
ook een geestig schrijvende en zeer
helder formulerende auteur met een
brede kennis op zijn gebied. Hij ci
teert precies de goede namen en boe
ken.
Hij stelt dat gevoelsbetrekkingen
tussen mensen en daar gaat het
bijna altijd om in de magie, en ook
als het gaat om de betrekkingen tus
sen niveaus in de eigen geest
kunnen worden „bespeeld” of ge
hanteerd via ih de praktijk aan te
leren vermogens (mits de aanleg aan
wezig is en een enorm concentratie
vermogen voorhanden).
Bonewits is knap in het helder
formuleren. Hij vertaalt het magische
jargon in psychologische termen,
waardoor er werkbare defnities ont
staan. Hij doet dat vaak ook geestig
en is daardoor een antipode van bij
voorbeeld Rudy Kousbroek, die op
ongeveer dezelfde „logische” wijze
een typische anti-magiër is.
geïnteresseerd. Een van mijn boeken
die ik het fijnst vind is „Zazen”, fo
to’s van Else Madelon Hooykaas, die
een Japans Zen-klooster heeft bezocht
en met tekst van Bert Schierbeek, die
een kenner is. Zakelijk is het niet
geslaagd. Toch ga ik er mee door.
Ook de Duitse versie slaat niet aan.
Nu ben ik bezig met Amerika. Ik had
er meer van. verwacht".
WIST U dat Amerikaanse soldaten
in Vietnam booby-traps en bommen
tot voor kort plachten op te sporen
met de wichelroede, omdat die min
stens even goed werkt als een mijnde
tector? Wel, Bonewits weet dat wel,
evenals de Russen overigens, die dat
ook doen. Dat is dan magie, die
inmiddels bij de wetenschap is inge-
lijfd. Maar er blijft voor de magiërs
gelukkig nog genoeg te doen over,
wat nog geheimzinnig is. Als ze hun
ontdekkingen maar niet verklappen
aan de generale staven van hun lan
den. Want die zijn de laatste decen
nia bijzonder gesteld op wetenschap
pelijke magie.
PAUL KLUWER LEEFT tussen twee polen, maar hij leeft niet ge
polariseerd. Integendeel, zelden ontmoet je iemand, bij wie natuur en
bovennatuur zo goed samen vallen. Hij maakt daardoor een even
wichtige indruk. Het is gelukkig een afgewogenheid, waarbinnen toch
plaats is voor een stille humor, die de parel is van alle relatieve denken.
Het is de zonzijde van de soort twijfel, die nimmer de hoop opgeeft.
Die polen zijn terug te vinden in zijn dagelijkse leven. Enerzijds zijn er
de twee aaneengerijde oude herenhuizen in de Deventer binnenstad
waar Paul Kluwer zijn esoterische en fantastische boeken uitgeeft
naast serie sprookjesboeken Anderzijds is er een landhuis in de
bossen van Gorssel, waar volgens de wetten van de natuur wordt ge
leefd, maar dat ook een trefpunt is voor zijn auteurs, het middelpunt
vai* een kring esoterisch denkende mensen.
hij zijn seminariumopvoeding als or-
thodox-katholiek en zijn marxisme
beide verraden. Hij zocht een waar
zegger en vond die in Wolf Messing,
een voor de Duitsers gevluchte joodse
Pool. En die was gen fenomeen in
voorspellingen. Ze kwamen uit. Offi
cieel bleef het taboe bestaan, maar
na de oorlog hebben Russische ge
leerden zich op de studie van de
parapsychologie kunnen werpen.
Hoe ze dat hebben gedaan beschrij
ven Sheila Ostrander en Lynn
Schröder in hun boek uitvoerig. Want
die Russische onderzoekers waren niet
Parapsychologie ofwel het „geloof”
in magnetisme, helderziendheid, wi
chelroedeloper aura’s, geestenfoto’s,
uitzonderlijke bewustzijnstoestanden,
het vormt in zijn totaliteit een om
streden gebied. Niet voor de gelovers
uiteraard, want die schrijven sinds
enige duizenden jaren over al deze
zaken. En vroeger hadden ze aanhan
gers, al wie er over schreef.
De „Veriichting” vanaf twee eeu
wen terug en de mechanisering van
de maatschappij, het wetenschappelij-
-
zo geheimzinnig. Ze hielden grote
congressen, waar ook buitenlandse
onderzoekers werden uitgenodigd, on
der anderen deze twee Amerikaanse
vrouwen. Ze dachten dat ze er in hun
land al heel wat over hadden geleerd,
maar ze kwamen bedrogen uit. De
Russen en ook onderzoekers uit
andere Oosteuropese landen ble
ken hun heel ver op de rest van de
wereld’ vooruit te zijn. Niet theore
tisch, maar praktisch, met een grote
hoeveelheid zeer verfijnde appara
tuur, waarmee van allerlei weten
schappelijks is vastgesteld.
EIGENLIJK IS HET ZO. De grens
tussen magie en échte wetenschap
wordt bepaald door de kennis om
trent het menselijk bewustzijn. Ver
schuift de mens de grenzen van zijn
bewustzijn, dat wil zeggen krijgt hij
meer kennis omtrent minder vaak
voorkomende mentale vermogens, die
hij nu bovennatuurlijk noemt, dan
wordt magie meer en meer weten
schap. Dan raakt de magie ontdaan
van zijn geheimzinnigheden. Dan
vindt men er werkbare gegevens in,
want tenslotte is magie het beheersen
van bovennatuurlijke eigenschappen
in de menselijke geest.
HET ANDERE DECOR voor het
leven van Paul Kluwer, de veertig
gaar gepasseerd, donkerharig en met
een puntige ringbaard, vormt het
landhuis in Gorssel in een kerstbo
menbos.
Anke, Pauls vrouw, is lang, slank
en blond. Ze ziet er vrijheidslievend
uit, beweegt zich volkomen natuur-
Telekinese is de mogelijkheid om
zonder aanraking met de handen,
maar door mentale invloed voorwer
pen te verplaatsen. Soms komt het
spontaan voor bij geëmotioneerde
mensen. Een enkeling is in staat die
mogelijkheid door zijn wil op te wek
ken. Zo iemand is de Russin Nelya
Michailova. Onder zeer wetenschap
pelijke controle verricht ze haar
wonderlijke gave. Er zijn thans be
tere instrumenten dan vroeger, om
elektronisch metingen te verrichten
teneinde na te gaan wat zich in de
hersens van proefpersonen afspeelt.
Russische geleerden trachten wegen
te vinden teneinde een gave als tele
kinese toepasbaar te maken in de
wetenschap.
DIE HERENHUIZEN in Deventer
zijn precies het juiste decor voor een
uitgeverij als deze, die zich heeft
gespecialiseerd in boeken over Oos
terse wijsheid, allerlei religies, maar
ook boeken voor en tegen Von Dani-
ken en andere vliegende schotel-fans.
Er werken weinig mensen, niet
meer dan tien. Het is geen
jachtig bedrijf, maar er wordt hard
gewerkt, want de uitgeverij, die te
genwoordig Ankh-Hermes b.v., voor
heen N. Kluwer heet, geeft verbazend
veel uit voor zo’n gespecialiseerd be
drijf van dit type”.
„HET SUCCES met Von DSniken
heeft de aandacht van de uitgeverij -
wereld op ons gevestigd”, zegt Paul
Kluwer. ,Er wordt nu op ons gelet.
Steeds meer uitgeverijen gaan nu ook
die richting uit, maar wij hebben het
pionierswerk verricht met die serie
en daarin heb ik veel te danken aan
het grote enthousiasme van mijn me
dewerker Koos van Lint. Die is wild
van dat soort boeken en werkt er
onvermoeibaar voor”.
Hij vertelt ook, dat er vorig jaar 35
boeken zijn uitgegeven in zijn bedrijf.
Een echte best-seller was er niet bij,
maar ook geen enkele strop. Boeken
over vliegende schotels, Atlantis en
andere fantastisch-historische werken
lopen uitstekend. Boeken over Oos
terse wijsheid hebben soms vijf jaar
nodig om uitverkocht te geraken. Dan
is het beslist geen succes meer, maar
„verramsen” (jargon voor doorverko
pen aan De Slegte e.a.) doe ik nooit.
Een geestelijk gericht boek loopt
goed bij 3000 exemplaren per druk,
dat binnen een jaar is verkocht.
„Soms kan het wonderlijk gaan”,
vertelt Paul Kluwer. „Je bent er
nooit zeker van. De rechten om het
Tibetaanse Dodenboek uit te geven
bezaten we al jaren. Op m’n acht
tiende jaar heb ik het zelf gelezen en
ik heb er altijd van gedroomd om het
uit te geven. Heel lang vonden we
dat te riskant. We hebben het vorig
jaar toch gedaan. In twee drukken
verkochten we er 11.000 exemplaren
van, de derde druk staat op stapel
binnen een jaar tijd. Daar ben ik
heel blij mee, want zo’n boek geef ik
uit roeping uit. Het kan ook anders
gaan. Het Tibetaanse Dodenboek heb
ben we gewaagd, omdat ook de jeugd
er naar grijpt. De jeugd, althans het
hippe deel, is ook in Zen boeddhisme
HOE BENADERT BONEWITS nu
dit meestal zo moeilijk voorgestelde
complex van problematieken rondom
de beheersing van „abnormale” gege
vens door middel van magische ritua
len en dergelijke. Uit de enorme
veelheid van gevarieerde ideeën, op
dat gebied, sinds duizenden jaren ge
vormd in allerlei cultuurkringen,
diept hij de algemene regels op.
Daardoor wordt bij hem magie tot
een soort logica van de gevoelswe
reld. Een paradox natuurlijk, maar
paradoxen onthullen op hun wijze
toch een deel van de waarheid.
HET WOORD MAGIE heeft een
mysterieuze klank. Het begrip wordt
onmiddellijk gekoppeld aan hekserij
en tovenarij, aan duistere rituelen en
andere enge dingen. Maak daar nu
eens wetenschap van. Dat is al meer
malen gebeurd en tal van zaken, die
vroeger magisch werden genoemd,
zijn in de loop der eeuwen bij de
wetenschap ingelijfd geraakt, hoewel
wetenschappers dat altijd ontkennen.
„IK BEN WEL van plan met wat
ludieke uitgaven op de markt te ko
men in dezelfde richting waarin ik
nu werk”, zegt hij. „Eigenlijk tot
mijn verbazing sloeg een moeilijk
boek als „Concentratie en meditatie”
van Humphreys ook bij veel jongeren
aan, dezelfden, die ook van het Do
denboek een succes hebben gemaakt.
En dan, heel veel jongeren lezen
natuurlijk de boeken in het Von
Danikengenre”.
Zijn die laatste boeken eigenlijk
geen tegenstelling met de uitgaven
op het gebied van de Oosterse
wijsheid?"
„Nee. niet helemaal. We begonnen
er niet aan, omdat ze succes zouden
DEZE UITGEVERIJ is langzaam
gegroeid, eigenlijk binnen de omar
ming van het grote AE. Kluwer-
concern. Die omarming begon te
knellen en daarom ontstond deze af
zonderlijke uitgeverij. AE. Kluwer
was de grootvader en stichter van het
concern in 1889. Er rolden school
boekjes van zijn persen, technische
boeken en tijdschriften, fiscale en
juridische uitgaven. Vader Nico en
diens broer Evert volgden op en Klu
wer werd een begrip van formaat in
de uitgeverij op het bovengenoemde
gebied. Tot het concern behoort ook
het Deventer Dagblad. In de laatste
jaren groeide het concern uit door
belangrijke fusies.
Die fusies waren toen al de zorg
van Paul Kluwer niet meer. Zijn
vader heeft zijn leven lang grote
belangstelling gehad en heeft die
nu nog voor de Soefi-beweging en
voor Oosterse godsdiensten. Binnen
het concern gaf hij zijn bekende
boeken over Yoga uit en zo werd het
begin met de Oriënt-serie gemaakt.
Zoon Paul is er dus bij opgegroeid
er zijn belangstelling was precies
eender gericht. Voor hem is het lo
gisch, dat zijn vader buiten het con
cern ook voor eigen rekening uitgaf.
Paul ging er aan meewerken en zo
ontstond dan tenslotte Ankh-Hermes,
geheel los van het concern.
Het gaat om „Ware magie” van
Philip E. I. Bonewits, uitgegeven door
de Wetenschappelijke Uitgeverij B.V.
in Amsterdam. Het is door Maxim
de Winter goed vertaald.
dat alleen vrij veel bijkomstigheden
wel had kunnen missen. Ook blijkt er
uit, dat de Russen niet alleen mens
lievende doeleinden nastreven. Hun
ontdekkingen worden natuurlijk ook
militair gebruikt, zoals met enkele
van de vele foto’s wordt aangetoond.
Het voert te ver, om over alle
ontdekkingen uit te weiden, dan
wordt het weer een boek. Maar wel
moet worden vermeld, dat men in
Oost-Europa zeer ver is met proefne
mingen op het gebied van bijvoor
beeld de telepathie en de wederkeri
ge beïnvloeding van mensen ermee.
Op het gebied van kleuren zien door
blinden door middel van de vingers
zijn belangrijke dingen ontdekt. Al
lerlei menselijke energieën als voor
telekinese nodig zijn, worden geme
ten.
Er is een ontwijfelbare methode
uitgevonden om de oplichtende ener
gie van planten te meten en daardoor
planteziekten te kunnen bestrijden,
voordat ze zich zichtbaar hebben ge
manifesteerd. Men hoopt straks ziek
ten bij de mens daardoor zeer veel
vroege: te kunnen vaststellen. Het
verband tussen via de acupunctuur
gevonden punten en mediamieke ge
voeligheid is vastgesteld. Mediamieke
aanleg wordt daardoor aanwijsbaar
en toepasbaar binnen wetenschappe
lijk verband, enzovoort, enzovoort.
Het belang van dit alles? Wat be
spet „bijgeloof” was, zal meer en
meer wetenschap worden.
hebben. Dat grote succes bleek later.
Maar ik hou ervan om nu en dan
eens een knuppel in het hoenderhok
te gooien. Ik sta niet helemaal achter
elk hoofdstuk in die boeken. Maar ze
moeten worden geschreven en’ gele
zen om de meningen wakker te-
schudden. Von Daniken gaat soms te,
ver en daarom geef ik ook boeken uit
die tegen zijn meningen ingaan. Dan
ontstaat er een dialoog. Ik behoef
met die boeken geen gelijk te hebben,
maar als er een andere manier van
denken over de afkomst van onze
cultuur en over de toekomst van de
mens uit ontstaat, dan heb ik genoeg
gedaan”.
Wat ziet hij in dit opzicht nog
meer in die toekomst?
„DENKEN OVER een vraagstuk als
de reïncarnatie. Het bekende boek
„Twenty cases of reincarnation” van
Ian Stevenson wordt nu voor me
vertaald. Dat breng ik graag uit. Ik
heb er geen commerciële verwachtin
gen van, want het boekje van Van
Praag over reïncarnatie loopt ook niet
zo best. Maar een strop zal het ook
wel niet worden. In ieder geval, ik
wil er de sceptici mee overtuigen. En
dan natuurlijk „Many lifetimes” van
Joan Grant, de schrijfster van „Ge
vleugelde Farao”.
Maar wat ik niet doe, dat zijn
boeken over spiritistische seances en
over bepaalde vormen van magie. Die
vind ik te gevaarlijk om de ideeën
erover te verbreiden. Mystiek wel,
daar ga ik me nog meer op richten.
Ik denk over een serie uitgaven van
Europese mystici, hoewel ik er geen
grote markt voor zie. Als er maar
iets fijns uitkomt net zoals mijn
lievelingsboek als uitgever „Zen zin
Zen onzin” is geworden. Het is
speels en toch diepgravend. Ik ben
blij, dat het een tweede druk is
geworden. Het is een boekje, dat voor
mijn gevoel past bij de lijfspreuk van
Rainer Maria Rilke: „Leven is slechts
een deel.... waarvan?” Het lijkt een
kreet voor begrafenissen, maar het
denken erover kan leiden tot een
meer geïnspireerd leven, in en vanuit
de totaliteit van alles om je heen”.
Andere „vernieuwende” boeken in
de toekomst?
„Ja, boeken over tantra, de ero-
tisch-spirituele achtergronden van
sommige Indiase religieuze overtui
gingen. Die wil ik in die komende
boeken doen belichten zowel van de
magische als de mystieke kant.
Ach....er zijn nog zoveel plannen.
En ondertussen ga ik door met de
sprookjesboeken, want daar kan ik
ook niet buiten. Ik laat ze zo mooi
verschijnen als maar mogelijk is en
uit zoveel mogelijk landen”.
En dan stoppen we het gesprek,
overtuigd, dat sprookjes behoren te
eindigen met die olifant met een
lange snuit.
lijk alsof ze leeft van zon, wind en
kruiden. Behalve de zorg voor een
(oudste) zoon en drie meisjes, school
gaande kinderen, heeft ze veel be
moeienis met de drie paaiden in de
manege achter het huis, twee dyna
mische voddenbaaltjes waarbinnen de
honden blijken te existeren en zes
schapen. De familie spint de wol zelf
en weeft en breit. Het is een open
huis zonder geheimen, waar onderlin
ge afstand tussen oud en jong weinig
kans van bestaan krijgt.
Op een bepaalde manier is dit zor
geloze milieu, waar men toch vol
zorg voor het welzijn van anderen
is, een voortzetting van Pauls jeugd.
Hij is geboren in Joppe, was een
buitenkind en toch studieus. Als zijn
vader gasten uit de Soefi-kring ont
ving, luisterde Paul als jongen mee.
Hij las er over, maar ook de boeken
van Herman Hesse, Steiner, Jung en
anderen. Na de lagere school in De
venter volgde een kostschool in Zwit
serland en daarna weer een acade
misch leven in Utrecht, waar hij
psychologie studeerde om de achter
gronden van de boeken die hij las
dieper te doorgronden. Hij leefde er
in een kring van Soefi-jongeren en
leerde er ook Anke kennen.
En zo groeide hij dan natuurlijker
wijs naar het bedrijf van zijn
vader toe en gelijkertijd naar de
omgeving waarin hij nu existeert. Hij
is blij, ponder veel zorgen te zijn
opgegroeid en te leven zoals hij nu
doet. Toch neemt hij het niet licht
op, want naar zijn inzichten is leven
niet in de laatste plaats ook leren
sterven. Wie bang is voor de dood,
ziegt-ie, leeft niet werkelijk. Er
schuilt nog meer zin achter deze
uitspraak ais hij vertelt in reïncarna
tie te geloven. Hij behoort niet meer
tot enigerlei kerkelijke richting, maar
reïncarnatie is voor hem eerder een
religieus getint natuurwetenschappe
lijk feit.
Voelt Paul Kluwer, die zich met
alles zo verbonden weet, natuur en
het bovennaturlijke, zich ook ver
bonden met de jongeren van nu, de
hippe jeugd?
ke denken en andere invloeden heb
ben de parapsychologie althans in
ons land teruggedrongen in een
paar universitaire laboratoria, die
vooral niet te veel geld mogen kos
ten.
Onderzoek op dit terrein is niet iets
geheel nieuws. Het was echter wel
iets onfatsoenlijks in wetenschappe
lijke kringen. Sir Alexander Bose, of
wel Chandra Bose, eertijds professor
in India, won eens de Nobelprijs voor
onder meer apparatuur, waarmee hij
kon aantonen dat planten bewustzijn
en gevoel hadden. Die Nobelprijs
heeft hem in „nuchtere”ogen geen
baat gebracht, totdat onderzoekers in
de laatste jaren zonder hem te noe
men dezelfde ontdekkingen deden.
Het verging ir. Warr in Engeland niet
anders met zijn foto’s van stralings-
verschijnselen, die aan het bestaan
van alle dode en levende stof inhae-
rent zijn. Het mocht niet, totdat nu
Rusland dit soort apparatuur volop
gebruikt.
En nu komen we op een ander
chapiter. In zich christelijke noemen
de landen waren occultisme en pa
rapsychologische ontdekkingen taboe
omdat het vast en zeker duivelse
uitvindingen waren. In Rusland was
het helemaal verboden, omdat de po
litieke commissarissen uit het histo
risch materialisme distilleerden, dat
de mens het produkt van de „natuur
lijke” evolutie is en zijn geestelijke
vermogens hoogstens een soort
„breinzweet” vormen.
Toen Stalin in de Tweede Wereld
oorlog goed in het nauw zat, heeft
W
V.; Wh
