Zending en missie
tegen Portugese
Afrika-politiek
Beroering bij
gereformeerden
HERZIENING
situatie in Oost-Europa onjuist
PAUSKEUZE
„Anti-socialistische benadering kerkelijke
Geestelijk
Leven
SINDS 1961 45 MILJOEN GULDEN BINNENGEKOMEN
Vastenbrief
Afwentelen
Christenen in
Martelaars
gevangenis
CONFERENTIE EUROPESE BAPTISTEN FEDERATIE:
„Hij liegt"
ZATERDAG
10 MAART 1973
Erbij
14
Z
Het bestuur van de Nederlandse Vastenactie is begonnen aan een kri
tische bezinning op de aanpak en het werk van deze rooms-katholieke or
ganisatie, die zich voornamelijk met ontwikkelingswerk bezighoudt. De
Vastenactie, die ook nu weet in de weken voor Pasen wordt gehouden, zal
zich meer dan voorheen richten op de mentaliteitsverandering die nodig
is om de mensen in de rijke landen meer te interesseren voor de problemen
van de arme landen. Daarbij zal dit jaar een van de uitgangspunten zijn
weekblad van de Baptistengemeen
ten in ons land.
I
25
nir
lan
voi
Zal
Th
wi<
gei
mo
kaï
de vastenbrief van de Nederlandse bisschoppen. Hierin wordt de nadruk
gelegd op een meer verantwoordelijke verdeling van de welvaart. De be
zinning van de leiding van de Vastenactie op het eigen werk heeft verder
de beslissing opgeleverd om een verschuiving aan te brengen in de aard
van de ontwikkelingsprojecten. Een verschuiving, die voornamelijk het
gevolg is van het betere inzicht, dat door een voortdurende dialoog met de
derde wereld is verkregen.
Portugaliseren
„Iedere politiek-conservatieve,
anti-socialistische benadering van
de kerkelijke situatie in Oost-Euro
pa is door haar vooringenomenheid
onjuist. De overgrote meerderheid
van de christenen in veel Oosteuro
pese landen is blij met wat het com
munisme in materieel opzicht tot
stand heeft gebracht en is trots op
zijn land”. Zo luidt een van de con
clusies van een eind vorig jaar ge
houden conferentie van Nederland
se baptisten over leven en werken
van gemeenten in Oost-Europa. En
kele resultaten van dit beraad,
waaraan ook werd deelgenomen
door leden van de Europese Bap
tisten Federatie, zijn neergelegd in
een speciaal „Oost-Europa”-num-
mer van De Christen, het officiële
„Schandalig"
■k
ft
V
Vastenactie moet zeven miljoen opbrengen
PROF. DR. K. RUNIA
In hoofdstuk drie, getiteld „Een betere
Plechtigheid in een Russische kerk.
De bisschoppen verklaren, dat het in
deze tijd noodzakelijk is zich metterdaad
te verzetten tegen de verleiding van de
prestigewedloop, die zich uit in protseri
ge consumptie, verspilling en overdaad.
Al kunnen zij zo zeggen de bisschop
pen zich voorstellen, dat menigeen
als eerste opwelling wrevel voelt. Velen
Zondag 11 maart zal vanaf de kansels
de bisschoppelijke vastenbrief worden
voorgelezen. Hieronder volgt een samen
vatting van de brief.
nu
de
De bisschoppen onthouden zich ervan
concrete opdrachten te formuleren. Zij
zeggen ervan overtuigd te zijn, dat de
vindingrijkheid van elk individu deze
kan dicteren.
Paus Paulus heeft deze week in het
vierde consistorie van zijn pontificaat 30
nieuwe kardinalen benoemd. In een so
bere plechtigheid, eerst in het apostoli
sche paleis en daarna in de nieuwe grote
audiëntiezaal, reikte de paus de nieuwe
titels uit aan de kardinalen.
T
als
len
in
wei
Tsj<
we«
ook
nië
Een
en
gen
WOt
jari
Fer
hee
Gel
1911
ook
ges;
mei
beu
Elis
mo<
Me:
Chs
zijn
nee
in
een
mo(
tule
belt
blie
de
•e.
«en
Een „politiek-conservatieve, anti-socia-
listische benadering” van Oosteuropese
kerkelijk» problemen, zoals die bijvoor
beeld wordt gehanteerd door de hier
niet met name genoemde Roemeense
predikant Wurmbrand, doet volgens de
Nederlandse baptisten geen recht aan de
moed en offervaardigheid van de gelovi
gen daar, „die ons beschaamd kunnen
maken over onze gemakzucht en lauw
heid”.
Ook de Nederlandse baptisten signale
ren een situatie in Oost-Europa, die voor
de gelovigen regelrecht miserabel ge
noemd kan worden. Hun vrijheid wordt
zoveel mogelijk ingeperkt, hun activitei
ten worden gereduceerd tot het binnen
kerkelijk leven, waardoor de kerkelijke
gemeenschappen in feite buiten de sa
menleving staan, of op zijn best aan de
Het tweede hoofdstuk gaat na wat het
Oude en het Nieuwe Testament zeggen
over materiële rijkdom en over de
kwalijke verschijnselen die dikwijls met
rijkdom hand in hand gaan.
maatschappij?” stellen de bisschoppen,
dat men de feilen van onze samenleving
niet mag afwentelen op de structuren.
De structuren zijn immers de kristallisa
tie van onze instelling, ons doen en ons
laten. Waar het erom gaat onze maat
schappij rechtvaardiger te maken, heb
ben niet alleen de politieke autoriteiten,
de organisaties van werkgevers en werk
nemers, het gezin en het onderwijs,
maar heeft ieder van ons een taak.
In de gereformeerde kerken, met zjjn ruim
één miljoen leden de op twee na groot-
ate kerk in Nederland, dreigt een nieuwe
scheuring. De Vereniging Schrift en Ge
tuigenis, een groep verontruste gerefor
meerden, heeft besloten binnen de ker
ken een eigen verband op te richten. In
het (gereformeerde) Centraal Weekblad
noemt hoofdredacteur prf. dr. K. Runia,
deze ontwikkeling heilloos. Hij vreest in
de kerken een nieuwe breuk, tenzij het
conflict in de kiem gesmoord wordt
doordat een tussentijdse synodevergade
ring een oplossing weet te vinden
De Vereniging Schrift en Getuigenis
heeft een commissie van predikanten
gevormd om in plaatsen, waar veront
rusten „in pastorale nood” verkeren des
noods aparte kerkdiensten te organise
ren. Ook wil de vereniging in die plaat
sen aparte catechisaties gaan regelen.
De vereniging vraagt geld van ge
meenten, waar alles nog „goed” is om
alternatief jeugdwerk op te zetten. Er is
reeds een aparte predikantenvereniging
opgericht, waar tot dusver 23 dominees
lid van zijn geworden. Professor Runia
vreest voor een nieuwe kerkscheuring,
die onvermijdelijk moet komen, wan
neer de plannen van de verontrusten
doorgang zullen vinden. „Geen plaatse
lijke kerkeraad kan gedogen, dat men in
zijn ressort alternatieve diensten en ca
techisaties werden opgedragen .Dit loopt
op een conflict uit,” zo zegt de Kamper
hoogleraar. „Geen enkele predikant mag
volgens de kerkorde aan zulke diensten
(en ook catechisaties) meewerken."
In het eerste hoofdstuk komen de
bisschoppen, na een analyse van de he
dendaagse samenleving, tot de conclusie,
dat ondanks de ongekende welvaart veel
mensen zich leger en armer dan ooit
blijken te voelen.
rand daarvan. Verder zijn er de perio
diek terugkerende atheïstische campag
nes en worden christenen vaak gediscri
mineerd, waar het gaat om goede be
trekkingen en voortgezet of hoger on
derwijs voor hun kinderen.
Dit alles, zo schrijft het blad, heeft tot
gevolg dat de materiële positie van de
kerken en de predikanten meestal be
nard is, ondanks dikwijls grote offers
van de gelovigen. Verder blijkt een sterk
geloof nodig om niet onder de voortdu
rende druk te bezwijken. Een ander
gevolg is, aldus het blad, dat er moed
vereist is om zich niet te laten intimi
deren, want, zo wordt gezegd:
Niet alleen magnaten, deskundigen,
vakbondsvrijgestelden, maar alle mensen
hebben een taak in de verbetering van
het economische stelsel. Allemaal moe
ten zij een gewetensonderzoek instellen
naar de druk, die zij met hun bestedin
gen op elkaar uitoefenen, ten nadele van
de innerlijke vrijheid en vooral van de
levenskansen van anderen, aldus de Ne
derlandse bisschoppen in hun Vasten
brief 1973.
Het aantal gelovigen in gevangen
schap in de Sovjet-Unie bedraagt ze
ker niet een miljoen, zoals wel eens
wordt gesuggereerd, zo wordt in De
Christen opgemerkt. Volgens de laat
ste opgaven van de Iniativniki (een
niet-officieel geregistreerd staande
groep baptisten, die geen enkele in
menging van de staat duldt) zelf
zitten er ongeveer 200 baptisten in
een strafkamp of een gevangenis;
daar verblijven verder: tussen de 12
en 15 orthodoxe priesters, enkele
rooms-katholieke priesters en enige
honderden pinkstergelovigen en Jeho
vagetuigen. Van de laatste twee groe
pen is weinig bekend, aldus De Chris
ten.
onder redactie van Ronald Kraayeveld
„Velen worden in hun werk of in hun
kinderen getroffen: deze offers brengen
zij voor hun geloof. Voor de kerkleiding
is de vrijheid om het evangelie te ver
kondigen de absolute norm. Zodra de
regering zou gaan voorschrijven, wat ge
in hun brief aan de minister constate
ren beide raden„met diepe bezorgdheid
dat uit de bijgevoegde officiële docu
menten duidelijker dan ooit tevoren
blijkt op welke wijze de Portugese auto
riteiten een beleid voeren, dat een
schending van de waardigheid, van de
culturele eigenheid en van de legitieme
aspiraties van onze Afrikaanse mede
mensen in Angola, Mozambique en Gui-
nee-Bissao betekent”.
Het geheime officiële rapport spreekt
herhaaldelijk van de „verderfelijke ac
ties”, „vergiftigende activiteiten”, van
„sommige protestantse zendingsgenoot
schappen”. „Hun invloed is daarom zo
groot”, zo zegt het rapport, „omdat zij de
enigen en de eersten zijn die zich met
de meest verschopten bezighouden”.
Ook over de activiteiten van de missie
toont het rapport zich niet gelukkig. De
Portugese bisschoppen worden geprezen,
maar erkend wordt, dat „zij grote moei
te hebben om priesters te vormen en te
recruteren voor reeds bestaande pao-
chies en missieposten". Het rapport pleit
ervoor, dat de missie wordt ingegscha-
keld als instrument voor het Portugese
koloniale beid. „Wij moeten van alle
missies en zendingen categorisch eisen,
dat zij meewerken aan het werk van het
portugaliseren van de inboorlingenmas
sa’s”, aldus het rapport.
Verder wordt betoogd, dat buitenland
se missionarissen grondig op hun politie
ke betouwbaarheid moeten worden ge
test. De staat, zo erkent het rapport,
„heeft al preventieve maatregelen ge
troffen”, die echter „streng moeten wor
den uitgevoerd”.
De conclusie van het geheime Portu
gese rapport luidt: „Wij moeten veel
verder gaan met het werk van de portu-
galisering van de inboorlingenmassa’s,
waardoor het gemakkelijker zal worden
hen allen toegang te geven tot de wel
daden van de beschaving, zoals we zeg
gen te willen”.
De protestantse Nederlandse Zendings.
raad en de rooms-katholieke Nederland
se Missieraad hebben in een brief aan
minister Schmelzer van Buitenlandse
Zaken samen hun bezorgdheid uitge
sproken over het Portugese beleid in
Afrika. Zij zonden de minister geheime
rapporten, die zij (en het Angola-comité)
dezer dagen vanuit Angola hebben ont
vangen. In deze rapporten wordt aange
drongen op effectieve maatregelen tegen
missie en zending. In hun brief dringen
beide raden bij de minister aan om
„passende maatregelen te nemen bij de
Portugese regering.
Tijdens de plechtigheid gaf de paus
aan dat bij toekomstige pauskeuzes niet
alleen kardinalen zouden mogen stem
men. Hij suggereerde dat de permanente
raad van de bisschoppensynode en enke
le oosterse patriarchen in de gelegenheid
zouden worden gesteld om deel te ne
men aan de pauskeuze. Maar hun verte
genwoordiging zal klein moeten zijn,
want de paus is van mening dat slechts
120 personen aan de pauskeuze moeten
deelnemen en het aantal kardinalen
werd maandag al op 144 gebracht, het
hoogste aantal in de kerkjfSschiedenis.
Na het tweede Vaticaanse concilie is
in de katholieke kerk een pleidooi ge
houden dat de bisschoppen van de we
reld meer betrokken zouden raken bij
het centrale bestuur van de kerk. Daar
om werden de bisschoppensynodes inge
steld, landelijke en regionale bisschop
penconferenties.
Door die nieuwe grotere stem van de
gezamenlijke bisschoppen zou de macht
van het hoogste adviescollege, dat van
de kardinalen, wat verkleind kunnen
worden. Vooral de kardinalen, die deel
uitmaken van de Romeinse curie, zagen
zeer tot hun ongenoegen iets van hun
grote madht slippen. Zij waren bang dat
door inspraak uit andere delen van de
wereld de greep van de Romeinse curie
op de kerk als instituut wel eens kleiner
zou kunnen worden.
Vele kardinalen, vooral in Rome, heb
ben bij herhaling gepleit voor nieuwe
benoemingen en oude luister voor het
kardinalaat. De paus heeft nu met die
verlangens ingestemd en de rol van het
wereldepiscopaat is weer wat teruggeno
men, hetgeen ook al tijdens de laatste
bisschoppensynode duidelijk bleek. De
paus maakte verder bekend dat hij in
1969 in het geheim twee kardinalen had
benoemd, in Tsjechoslowakije en in Roe
menië.
Monseigneur Julius Hossu uit Roeme
nië is intussen overleden; de paus gaf nu
ook de naam van mgr. Stephan Trochta,
bisschop van Litomerice in Tsjechoslo
wakije, vrij, omdat de verhoudingen tus
sen het Vaticaan en Praag de laatste
maanden wat verbeterd zijn. Zondag
werden voor het eerst sinds lange tijd in
dat land vier bisschoppen gewijd.
Zeer tot het ongenoegen van de Ro
meinse kleermakers is de ambtskleding
van de kardinalen de laatste jaren sterk
vereenvoudigd. Geen hermelijnen bont
manteltjes meer en de rode zijde van
sjerp en van toog zijn vervangen door
een wel glanzende, maar goedkopere
kunstvezel.
T
als
op
Tsj
«en
mei
mei
Hoi
«ch
geb
wa:
Nat
«let
We
linj
«ce
«la:
one
we]
1
vac
too
hij
kre
eer
het
zijl
en
hei
zijl
onl
vo<
cul
hij
hij
de
lin
«te
nai
hij
de
1
dit
on
de
de
SOI
m<
aft
M;
de
hi;
va
scl
pl<
on
la:
Hi
In de voorafgaande jaren werd al de
aanzet daartoe gegeven: de activiteiten
in de landbouwsector zijn meer dan
verdubbeld, de bijdragen voor algemeen
onderwijs werden verminderd en die
voor vakscholen, de opleiding van kader
en de hervorming van het onderwijs
verhoogd. Minder steun werd ook gege
ven aan de bouw van grote projecten.
De extra aandacht voor de vorming van
kader op plaatselijk niveau, vooral op
verzoek van mensen uit de derde we
reld, kan het ontwikkelingswerk in de
dorpen en op het platteland het beste
tot ontwikkeling worden gebracht.
De Vastenacties, die sinds 1961 op
initiatief van de bisschoppen zijn gehou
den, brachten tot nu toe 45 miljoen
gulden op. Vorig jaar kwam er 6,7
miljoen binnen, terwijl men voor dit
jaar een bedrag van zeyen miljoen gul
den verwacht. Vrijwel overal werd vorig
jaar meer gegeven. Een van de uitzon
deringen was het bisdom Haarlem, waar
een halve ton minder binnenkwam.
„Wanneer Runia ons beschuldigd van
scheurmakerij, dan liegt hij,” aldus ds.
Van Mechelen. „Wij houden juist de
mensen in de gereformeerde kerken
vast.” De Urker predikant deelde nog
mee, dat zijn vereniging samen met
gelijkgezinden uit de hervormde kerk,
de christelijk gereformeerde kerk en
met buiten verband geraakte vrijgemaakt
gereformeerden een eigen theologische
opleiding in Zwolle, Rotterdam en Zeist
heeft opgezet, waar thans vijftien stu
denten dagelijks en 75 tot 80 mensen in de
weekeinden onderricht ontvangen.
predikt moet worden, zou de grens be
reikt zijn. Martelaarschap minstens
in de vorm van intrekking van hun
preeklicentie en broodroof, maar hoogst
waarschijnlijk ook van gevangenis of
strafkamp, zo niet erger zou hen dan
wachten.”
„Juist hierom moeten wij erkennen,
dat wij veel van onze mede-christenen
in Oost-Europa kunnen leren. Deze er
kenning moge ons ervoor behoeden, hen
als tweederangschristenen en onszelf als
superieur te beschouwen.” Hulpverlening
tenslotte, zo wordt in het blad bena
drukt, dient langs officiële kanalen ver
leend te worden. Met onofficiële hulp
verlening moet men voorzichtig zijn, zo
wordt gewaarschuwd: „Het misbruik,
dat profiteurs, die er ook onder de
Oosteuropese christenen zijn, ervan ge
maakt hebben, schaadt het gemeentele-
ven daar en brengst de Westelijke hulp
organisaties in diskrediet”.
Concreet, zo zeggen de baptisten, moe
ten we zorgen voor goede informatie
over het werk van de kerken in Oost-
Europa, waarop we de praktijk van ons
handelen kunnen afstemmen. Verder zal
er meer moeten worden samengewerkt
met andere organisaties in zaken als het
drukken van bijbels, het verzorgen van
radio-uitzenidingen en het beschikbaar
stellen van theologische litteratuur.
„Wij kunnen via de Raden van Ker
ken in de Westelijke landen invloed op
de Oosteuropese regeringen trachten uit
te oefenen ter verkrijging van grotere
vrijheid voor de kerken en van geloofs
vrijheid in het algemeen”, aldus de Ne
derlandse baptisten.
Het „Oost-Europa”-nummer kan bij de ad
ministratie van De Christen besteld worden.
Adres: N.B.C. De Vinkenhof, Biltseweg 10,
Bllthoven. Tel.: 030-784823.
De voorzitter van de Vereniging
Schrift en Getuigenis, de Urker predi
kant ds. J. B. van Mechelen, noemt de
reactie van professor Runia op zijn
plannen „ronduit schandalig.” „Wij wil
len alleen maar mensen, die in geestelij
ke moeilijkheden zijn, helpen,” zo zegt
hij. „Als wij ergens aparte kerkdiensten
zouden willen organiseren, dan zouden
we dat nooit doen achter de rug om van
de plaatselijke kerkeraad. Pas als die zich
tegen ons plan zou verzetten, dan kan
het tot aparte gebedsdiensten komen,
zoals we in Utrecht organiseren,” aldus
de Urker predikant.
Ds. Van Mechelen is vooral boos op
Runia, omdat deze de verontrusten voor
de synnode wil dagen. „We hebben de
laatste dertig jaar niets anders gedaan
dan onze bezwaren kenbaar maken aan
de synode, maar deze laat ketterij zoals
van de Amsterdamse hoogleraar Kultert
toe, terwijl ze rechtzinnige gereformeer
den zoals wij in verlegenheid laat.”
Kadertraining op West-Irian
van ons, aldus de vastenbrief, vormen
van hun geslacht de eerste generatie, die
het na eeuwen van armoede eindelijk
goed heeft, met een auto en in niet
weinig gevallen een eigen huis. En
wordt hen voorgehouden, dat zij
buikriem dienen aan te halen.
De Vastenbrief van de Nederlandse
bisschoppen is getiteld „Welvaart, ver
antwoordelijkheid, versobering”. De eer
ste oplage is gedrukt in 8500 exempla
ren. Onder de buitenlandse arbeiders in
ons land worden gratis vijfduizend Itali
aanse en evenveel Spaanse teksten ver
spreid.
1
MB
