Wereldpremière van Satyricon vrijdag in Scheveningen
Ongelijke kwaliteit
bij Paul Citroen
Fons Rademakers de mist in
Vele boeken
verboden
Hedex veroorzaakt geen maagklachten.
„Niet voor de poesen
jammerlijk mislukt
s
■if®
Krijgt u
genoeg vitamientjes?
Jll
In Bloemendaals gemeentehuis
99
IN TURKIJE
F
Tiepolo gestolen
13
WOENSDAG 14
MAART
19 7 3
1
Petronius
Te veel toeval
DOUWMA
DOUWMA
50 JAAR JONG
50 JAAR JONG
- II
(Van een onzer
muziekmedewerkers)
Pijn is zo oud als de mens zelf. En omdat we ons
hoofd overal bij nodig hebben is hoofdpijn de
meest vervelende. Men ontwikkelde pijnstillers.
De aktieve stoffen daarin blijken soms nare bij
verschijnselen te hebben. En vooral op de maag.
Sommige pijnstillers moeten daarom bruisen,
andere moeten oplossen in het glas of voorzien
worden van een coating, een beschermend laagje.
Hedex tabletten hebben dit alles niet nodig. De
aktieve pijnverdrijvende stof in Hedex laat de
maag namelijk ongedeerd. Een nieuwe ontwik
keling onder de pijnstillers. De lege maag ver-
Perspekt
AMSTERDAM De Nederland
se film blijft dit seizoen komen met
de regelmaat van een klok. Terwijl
„Blue movie”, „De inbreker”, „Bij
de beesten af”, „V D” en „Geen pa
niek” nog op het programma staan,
en veertig theaters over het hele
land nauwelijks de stroom nieuws
gierigen naar „Turks fruit” kunnen
verwerken, staan er acht bioscopen
deze week klaar om „Voor de poe
sen” van Fons Rademakers al dan
niet feestelijk binnen te halen. Dat
bij een dergelijke intensieve pro-
duktie in een klein land de kwali-
■'“TStYiiet'altijd-gelijke tred kan hou
den met de kwantiteit, bewees des
tijds „Geen paniek” en wordt dit
maal helaas ook bevestigd door de
film van Fons Rademakers, waar
voor men, gezien de betrokken
medewerkers, wel enige verwach
tingen mocht koesteren.
BLOEMENDAAL In de expo
sitieruimte van het gemeentehuis is
een tamelijk uitgebreid overzicht
van het werk van Paul Citroen. Een
bekende tekenaar is hij, later ook
schilder, een bekende leraar mis
schien nog meer en een bekende
Nederlander, die vele andere be
kende Nederlanders portretteert. In
de Haagse Post van vorige week
was zijn geschreven portret te lezen,
dat gewag maakte van zijn afkomst
en zijn leven in Duitsland. Daar was
hij een beeldenstormer in de krin
gen van het Bauhaus, vriend en
compagnon met al wie toen naam
maakte in de modernste richtingen.
In ons land is hij verstild tot de
oudere, filosoferende figuur, die
alle tegenstellingen tracht te over
bruggen. Zijn „wilde jaren” zweert
hij onenlijk af om in de plaats daar
van het burger-zijn te belijden.
SCHEVENINGEN Op een zeer
druk bezochte persconferentie van
de Nederlandse Operastichting heeft
Bruno Maderna gistermiddag ge
tracht een uiteenzetting te geven
over zijn opera „Satyricon”, die
vrijdagavond in het Circustheater
in première gaat. In een bijna on
verstaanbaar Duits verzocht hij ons
niet te denken aan moderne of oude
muziek, noch aan muziek- of totaal
theater, maar zo onbevangen mo
gelijk te luisteren en te kijken naar
„situaties” die zich in het verleden
hebben voorgedaan en die nu weer
actueel zijn.
draagt Hedex goed. Hedex wordt snel in het
lichaam opgenomen. Bestrijdt hoofdpijn dus met
bekwame spoed en effektief. Logisch dat Hedex
groot en klein prima helpt. In een nieuwe tablet-
vorm die makkelijk inneemt. Bij hoofdpijn slikt
u Hedex. Voor eigen bestwil.
-A1-
W’ 'V
sOE'i
Maderna: opera vol eenvoud
dan geschilderd.
CHARLES BOOST
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
Zie pag. 6
Zie pag. 6
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
Hedex,
tegen hoofdpijn
en
Sterling Health Products - New York - London. Voor Nederland: Bergerac N.V.
een nieuw middel
ANKARA (AP). De Turkse boek
verkopers raken langzaam aan dolge
draaid. De door de regering, rechters en
politie gevoerde chaotische en verwar
rende campagne tegen „subversieve of
anderszins ongewenste” literatuur biedt
geen enkel houvast voor wat wel en wat
niet wordt getolereerd.
Tenslotte Is met Rademaker’s „Mira”
de grote opleving in onze nationale film-
bedrijvigheid begonnen, maar ook zon
der dat stond de reputatie van de man
Het libretto is gebaseerd op het oude
verhaal van Petronius over het feest
maal bij Trimalchio en het werd ca. 80
jaar na Christus in het Latijn opge
schreven.
tekenaar bekend staat en ook als de
man, die op de Haagse Academie een
kwarteeuw lang zijn leerlingen onder
wees in degelijk vakmanschap.
HEIN STEEHOUWER.
BERGAMO (AP)..Maandagnacht is
uit een kerk te Rovetta, dat ligt in de
buurt van Bergamo, een schilderij gesto
len van een in 1736 door Giovanni Battis
ta Tiepolo vervaardigde voorstelling van
de maagd Maria omringd door heiligen.
De afmetingen bedragen 4 bij 2,5 meter.
stichting heeft hem de opdracht daartoe
verleend en zich daarmee verzekerd van
een wereldpremière in haar eigen huis,
die misschien wel door vele grote opera
huizen zal worden overgenomen.
Maderna verklaart dat hij absoluut
niet de bedoeling heeft gehad om een
moderne oprera te schrijven. „Ik heb
geprobeerd de werkelijkheid weer te ge
ven, maar ik heb daarbij mijn verbeel
ding de vrije loop gelaten, want zonder
fantasie kan er geen kunst zijn. Ik heb
bewust gemikt op muziek en toneel
die zo eenvoudig mogelijk van opzet zijn
en die volop gelegenheid geven tot im
provisatie. Iedereen moet van mijn mu
ziek kunnen genieten ook de gewone
opera-liefhebber.” Maderna heeft frag
menten van andere operapartituren in
gelast en gewoon bij oudere componisten
geleend als de situatie daar volgens hem
aanleiding toe geeft.
wekkende staat van dienst achter de
rug en regisseerde 2 jaar geleden in
Tanglewood de „Aventures et Nouvelles
Aventures” van György Ligeti, die ook
vrijdagavond worden opgevoerd. „Wat
deze twee stukken zo boeiend maakt, is
de opmerkelijke vindingrijkheid waar
mee de menselijke stem wordt behan
deld,” zegt Strasfogel. „Kreunen, lachen,
schreeuwen en zingen, maken deel uit
van de muziektaal”.
Hoewel iedereen razend nieuwsgierig
is over de feitelijke inhoud van „Satyri-
con” en „Aventures et Nouvelles Aven
tures”, is Strasfogel niet geneigd daar
iets over los te laten. Hij motiveert zijn
gereserveerdheid door te vertellen, dat
de opera van Maderna zo nieuw en zo
uitdagend is, dat het publiek zelf maar
moet uitmaken of wij hier met iets
geheel nieuws te maken hebben.
Iets van dat alles is in Bloemendaal
terug te vinden. Zijn eerste collages, die
hem beroemd maakten als uitvinder van
het „Klebebild”, ook veel latere collages,
toevoegingen aan zijn tekeningen van
Italiaanse beelden en fonteingroepen.
Helaas zijn de beste specimina uit die
tijd er niet bij. Dat zijn namelijk prach
tige tekeningen, met grote vaart gedaan.
En eigenlijk is dat de grote kwaliteit
van Paul Citroen, zijn tekenwerk. Hij
heeft er een eigen stijl in ontwikkeld.
Hij „laat ze ontstaan”, zegt hij zelf. Dat
doet hij uit een wirwar van fijne lijnen,
waaruit inderdaad zo’n gezicht gegroeid
lijkt te zijn en dat dan meestal boven
dien ook nog getuigt van zijn inlevings
vermogen in de psyche van een ander.
Dat zich kunnen inleven blijkt ook uit
zijn landschappen, vaak bergen en bo
men, zowel getekend als in pastel. Bij
hem wordt zo’n landschap als het ware
ook een levend wezen, een sfeervolle
toegankelijkheid biedend.
Maar de Turkse ministerraad zorgde
recentelijk voor grote opschudding in de
Indiase ambassade door ook de Oepanis-
jads en de Bhagavad Ghita te verbieden,
eeuwenoude, a-politieke boeken der Hin-
doe-wijsbegeerte. Volgens de regerings-
media werd de beslissing genomen „met
instemming van het ministerie van bui
tenlandse zaken”. Maar functionarissen
van dit ministerie houden vol niets van
een dergelijk besluit af te weten.
Vorig jaar augustus voerde de politie
een razzia uit bij boekverkopers en uit
gevers in Istanboel. Ze namen meer dan
50.000 boeken in beslag. Hieronder be
vonden zich werken van Steinbeck, He
mingway, Sartre, Malraux en andere
beroemde westerse auteurs.
Na de uiteenzettingen van Strasfogel
en Maderna werd er voor de journalis
ten een tipje van de sluier opgelicht. Zij
mochten een „voorgenerale” bijwonen
van „Satyricon”, die door het optreden
van Débria Brown werkelijk sensatio
neel genoemd kon worden. Maderna
nam de gelegenheid nog te baat om te
verklaren, dat hij buitengewoon tevre
den was over de rolbezetting en speciaal
over de technische theatergroep „Per
spekt’’, uit Haarlem, die hij perfect
noemde. Na wat wij er gisteren van
gezien hebben is onze nieuwgierigheid
nog groter geworden. In ieder geval is
na al gebleken, dat „Satyricon” meer
musical dan opera is en dat zou weleens
een voordeel kunnen zijn.
Bij het ter perse gaan van deze editie
is onzekerheid ontstaan over de deelne
ming van de zangeres Eisa Lioni aan de
opera. Mevr. Lioni is tijdens de repetities
op het toneel gevallen waarbij zij een
enkelspier heeft gescheurd.
J. H. MOOLENIJZER
Toen Maderna nog op school was,
dacht hij al aan een compositie geba
seerd op Satvr'con” en nu na 30 iaar is
hij er eindelijk toe gekomen om dit
„Wahnsinnit fasz’nierendes” gebet”’en op
papier te zetten. De Nederlandse Opera-
Uitgevers en boekverkopers zeggen
meermalen bij militaire en politieautori
teiten om een komplete lijst met verbo
den boeken te hebben gevraagd. Ze
wachten nog steeds op antwoord. De
militaire autoriteiten in Ankara hebben
tegen het persbureau Associated Press
bevestigd dat een dergelijke lijst ook in
het geheel niet bestaat.
Om op de hoogte te blijven is men
genoodzaakt om alle hieromtrent sinds
1971 genomen besluiten van buiten te
leren. Het betreft hier zowel vonnissen
van de burgerrechter, militaire hoven en
verboden die zijn uitgevaardigd door de
premier persoonlijk of de ministerraad
gezamenlijk.
en een „Poes”, waarbij de muziek van
Ruud Bos een hoogtepunt van kitscheri
ge exaltatie bereikt. Zoals gezegd, het is
om verschillende redenen jammer een
dergelijke (en m.i. onnodige) mislukking
te moeten signaleren. Vooral als ze af
komstig is van een filmer die in het
verleden zo veel goede prestaties op het
gebied van de Nederlandse speelfilm
heeft geleverd.
'V,
Fons Rademakers (links) en Bryan
Marshall, regisseur en hoofdrolspeler
van „Niet voor de poesen”.
Doe verstandig.
Neem Davitamon 10.
’t Bevat precies de
10 vitamines die u
in deze maanden
zo broodnodig
hebt.
Dagelijks zo’n
pilletje en ook het
grilligste seizoen
krijgt minder kans.
Davitamon 10
Het meest
gebruikt.
Met zijn geschilderde portretten is het
anders. Sommige spreken mij aan door
de psyche, andere blijven vlak. Natuur
lijk is dat een subjectief oordeel, maar
er is ook een ander oordeel mogelijk,
dat wel objectief is, namelijk de toepas
sing van zijn techniek. Hij brengt vaak
de verf bijzonder dun op, transparant
als waterverf. Die dunne olieverf druipt
en dan vermengen de kleuren zich.
Soms heeft Citroen een gelukkige hand
binnen dat getolereerde toeval, maar
soms ook niet. Dan worden de kleuren
gewoon vies en van de vorm blijft
weinig meer over. Dan is het net, of zo’n
portret te lang in de regen heeft gehan
gen. Nu mag dat een zekere sfeer met
zich brengen, maar dan had die techniek
niet zoveel toevalligheden een kwade
kans moeten geven. Of kruipt het Dada-
bloed in die vervloeiende verven toch
waar het niet gaan kan?
Er zijn ook andere portretten in olie
verf, een enkele, waarin duidelijk gete
kend is. Dan is het penseel gebruikt
zoals Paul Citroen ook zijn tekenmateri
aal toepast. Er zit meer stevigte en lijn
in, minder vaagheid en een duidelijke
compositorische conceptie. Dan herken
je Citroen weer, zoals hij als goede
„Mevrouw W.”, een der portretten van
Paul Citroen, meer in olieverf getekend
HEDEX®
Verkrijgbaar bij apotheker en drogist.
Tienduizenden in beslag genomen boe
ken zijn op last van de rechter ver
brand. Honderden titels zijn verboden,
maar in de verbodspolitiek valt geen
enkele lijn te ontdekken.
De zuivering van de boekenmarkt
vormde aanvankelijk, na vestiging van
het militaire bewind in 1971, onderdeel
van de campagne tegen links. Het was
de bedoeling om alle publikaties of
schriftelijke verspreiding van uiterst link
se ideeën te voorkomen.
Aanstaande vrijdagavond gaat in
Scheveningen de opera Satyricon in
wereldpremière. Op de door Maria Au
stria gemaakte foto van links naar rechts
Débria Brown, Anne Haenen, William
Neill (in de hoofdrol van Trimalchio) en
Elsa Lioni.
die in ons land de meeste speelfilms op
zijn naam had staan, garant tenminste
voor een film van zekere kwaliteit. Met
bovendien Hugo Claus als scenario
schrijver, Eddy van der Enden aan de
camera, Ruud Bos voor de muziek, Hans
van Hemert als componist van de titel
song en een spannende detective van
Nicolas Freeling als uitgangspunt scheen
de zaak niet mis te kunnen gaan. Maar
de zaak ging jammerlijk mis en het
grote probleem waarmee „Voor de poe
sen” of, om de oorspronkelijke titel te
gebruiken „Because of the cats”, de
toeschouwer achterlaat is de vraag hoe
een dergelijke onderneming zo de mist
in kon gaan.
Rademakers heeft het experiment
aangedurfd zijn nieuwste film met voor,-.
namelijk Engels-sprekende acteurs en
actrices (onder wie Alexandra Stewart
en Bryan Marshall) in de Engelse taal
op te nemen om via na-synchronisatie
tot een Nederlandse versie te komen.
Door onze uiterst beperkte ervaring (in
tegenstelling tot het buitenland) met na-
synchronisatie, is dat experiment op fa
tale wijze mislukt. Het Nederlands is
onduidelijk de tekst niet lip-synchroon.
Deze handicap zou misschien minder
storend zijn als een snelle handeling en
een spannend plot de toeschouwer het
gemis aan duidelijke tekst zou doen
vergeten, maar het is Hugo Claus niet
gelukt uit de thriller van Nicolas Free
ling een enigszins samenhangend en
meeslepend filmverhaal te distilleren,
zodat lege plekken, onlogische wendin
gen, ongemotiveerde activiteiten voortdu
rend storend en irriterend werken.
Het begin van de film met de vernie
ling van een rijk interieur in een Am
sterdamse luxe woning en de daarop
volgende verkrachting van de vrouw des
huizes door een bende met nylon kousen
gemaskerde jongelui doet even aan
„Clockwork Orange” denken en het
daarna nogal stuntelige en willekeurige
optreden van inspecteur Van der Valk
(Bryan Marshall) die de daders om wei
nig duidelijke redenen in Bloemendaal
lokaliseert, vertoont een aantal clichés
uit politiefilms die zonder overtuiging
herhaald worden.
Het eindresultaat van een hoogst merk
waardig vooronderzoek levert het be
wijs op van het bestaan van twee jeugd
bendes in Bloemendaal, de Raven (jon
gelui) en de Poesen (jonge meisjes) die
tot hun misdadige activiteiten gestimu
leerd worden door een zonderlinge man
met fascistoïde theorieën en vage maat-
schappijconcepties. Een en ander moet
duidelijk maken dat verwende kinderen
uit rijke en min of meer decadente
milieus gemakkelijk slachtoffer worden
van misdadigers als deze absurde Hjal-
man Jansen (Sebastian Graham Jones).
Een en ander is door Eddy van der
Enden in fraaie, maar weinig functione
le beelden vastgelegd, culminerend in
een onderzeese paring tussen een „Raaf”
„Satyricon” wordt geregisseerd door de
jonge Amerikaan lan Strasfogel, die nu
al heel oneerbiedig „Jan Struisvogel”
wordt genoemd. Hij heeft een indruk-
1
■rI
Kort geleden stonden 19 van deze
uitgevers en boekverkopers terecht en
hoorden wegens het uitgeven en ter
verkoop aanbieden van verboden boeken
gevangenisstraffen van maximaal zes
maanden tegen zich eisen.
