Stakingsgolf
Oosteuropese valuta’s wispelturig
Hl
Helft ondervraagden
geeft stakers steun
Philipsmensen
KLM-vervoer
6 winstdeling
in Engeland
Actiecomités bij
bierbrouwerijen
Werkgevers: „Geen verlengstuk van vakbeweging"
NIPO-ONDERZOEK WIJST UIT:
ZIEKTEWET-DOKTER KAN GEEN POLITIEAGENT EN EXPERT TEGELIJK ZIJN
vit
19
v R U D A G 16
MAART
1973
18
r
ling
be-
:tie,
„Van leden”
Misbruik
r
rr.)
e)
cht,
ien.
Onmiddellijk
Ondoenlijk
Eén op twaalf
In centen
De rente, die wij vergoeden op spaargelden, loopt van
4% voor dagelijks opvraagbare tegoeden tot 7%.%
voor onze NMS-Spaarbrieven.
Vraagt u eens bij een van onze kantoren naar
nyfr deze spaarmogelijkheden.
„Geen kans”i
I
ONDERNEMINGSRADEN STAKEN
Drukke handel
ADVERTENTIE
Patiënt kan verzuim beïnvloeden
Anders staat het met de dokter van
de ziektewet. Die moet om te beginnen
optreden als expert. Hij moet vaststellen
vindt de dokter van die ziektewet iets
waarvan de huisdokter nog niet wist.
Dan stelt hij deze op de hoogte.
Maar de vakbonden zijn overeengeko
men om met de directie van het staats
bedrijf opnieuw te gaan praten over hun
eisen, die gaan over loonsverhogingen.
Dit blijkt uit een op 5 maart onder
940 Nederlandse gezinnen door het NIPO
ingesteld onderzoek. Eerdere onderzoeken
EINDHOVEN. Als de aandeelhou
ders van Philips zidh akkoord hebben
verklaard met de jaarstukken over 1972,
zullen de werknemers van Philips een
winstuitkering van zes percent van het
jaarinkomen ontvangen, zo heeft Philips
bekendgemaakt. Over 1971 ontvingen de
Philips-personeelsleden een winstuitke
ring van vijf percent.
LONDEN. Donderdag is de lang
zaam-aan-aktie van het treinpersoneel
bij de Britse spoorwegen doorgegaan en
vooral de forensen die in de buurt van
Londen wonen hebben het weer gewe
ten.
CE
r»
da
Ien
te
Ikt
ite
ur.
fflJS
kbü
Itdft
doer,
tpert
iter-
■gen.
ipert
igen.
TEIT
tfach
ven
nat
«tar
tten
kten
teat,
part
part
naar
n 'n
dat
■de
idae
ito
na-
Het VNO merkt hierover op dat de
bonden al eerder de fout hebben ge
maakt „hun” ondernemingsraadsleden op
te dragen werkzaamheden in de raad te
staken om daarmee kracht bij te zetten
aan eisen bij cao-onderhandelingen (bij
Philips). Ook zien de vakbonden over
het hoofd dat zk1 in wezen slechts verte
genwoordigers zijn van hun leden. De
ondernemingsraad is de steeds opnieuw
gekozen vertegenwoordiging van het ge
hele personeel.
Door steeds te proberen de onderne
mingsraad tot een vakbondsorgaan te
maken, negeert de vakbeweging het
vaak grote aandeel dat ongeorganiseer
den in die raden hebben, aldus het
verbond. Zij probeert zich een instelling
toe te eigenen die niet van de bond is,
maar van alle werknemers.
wat eraan scheelt, en hoe lang dat wel
kan duren. Daarna moet hij een rol op
zich nemen van aanzegger: hij moet de
arbeidsongeschikte vertellen wanneer hij
weer aan het werk moet. Vervolgens
schrijft hij in een rapport voor de
bedrijfsvereniging waarin ondermeer een
paar cijfers staan (het dhgnosenummer)
die de aard van de ziekte aangeven. Het
komt wel voor dat er tussen de zieke en
zijn huisarts verschil van mening be
staat en dat de controlerend dokter hier
als bemiddelaar moet optreden. Soms
(Van onze medische medewerker)
DEN HAAG.Wie bij een baas
werkt en ziek wordt, gaat in de ziekte
wet. Vanaf dat ogenblik wordt zijn loon
niet meer uit de zak van de baas
betaald, maar uit een ander potje. Daar
in zit geld, dat bij elkaar komt doordat
van ieders loon 1 pet. wordt ingehouden.
De baas legt daar ruim 6 pet. bij.
Ontdaan van dit boerenbedrog wordt 7,1
pct. van de loonsom „verziekt”.
De eerste drie ziektedagen worden niet
uit dat potje betaald, en van de rest
maar 80 pet., een jaar lang. Meestal is
tegenwoordig in de cao’s overeengeko
men, dat ook de eerste drie dagen en de
ontbrekende 20 pet. betaald zullen wor
den uit de zak van de baas. Overwerk
en premies tellen niiet mee in de gehele
rekenarij. Uiteindelijk krijgt een groot
deel van de werknemers evenveel schoon
loon tijdens ziek zijn als wanneer ge
werkt wordt.
De ondernemingsraad van de Verenig
de Buizenfabriek in Oosterhout (700
werknemers) heeft donderdag direkt na
dat hij was geïnstalleerd - er zijn on
langs verkiezingen gehouden voor raad -
het overleg opgeschort. Dit is meege
deeld in het actiecentrum van de indu
striebonden in Driebergen. Evenals bij
vele andere ondernemingsraden in het
land, weigeren de gekozen leden bij de
VBF hun werkzaamheden voort te zet
ten zolang het conflict in de metaalin
dustrie voortduurt.
De bonden willen dat de ondeme-
AMSTELVEEN. Het vervoer van de
KLM heeft in februari 103,3 miljoen
toukilometer bedragen tegen in januari
88,7 miljoen. De produktie bedroeg 202,7
tegen 186,9 miljoen tankilometer en de
beladingsgraad 50,9 tegen 47,5 percent.
In de eerste elf maanden van het lopen
de boekjaar (april-flebruari) bedroeg het
vervoer 1.327,2 miljoèntonkilometer te
gen in de overeenkomstige periode van
het vorige boekjaar 1.140,6 miljoen. De
produktie bedroeg 2.498,9 tegen 2.193,1
miljoen ton kilometer en de bela-dings-
graad 53,1 tegen 52 percent.
De laatste tijd heerst er onder de
westerse makelaars grote ongerustheid
over de Oostduitse mark. Er zijn aan
houdend geruchten als zou de centrale
bank van Oost-Berlijn op grote schaal
nieuwe biljetten aanmaken ter voorbe
reiding van een nieuwe bliksemsnelle
omwisseling van alle bestaande „Oost-
marken”.
In de ziektewet is rekening gehouden
met het bestaan van misbruik. Het niet
uitbetalen van de eerste drie ziektedagen
en van maar 80 pct. van de rest is daar
een voorbeeld van, overgenomen uit de
wereld van de schadeverzekering. Daar
is het eigen risico een bekend verschijn
sel. Bij de autoverzekering een doodge
wone zaak, beloond met een premie-
verlaglng. Terecht of ten onrechte wordt
dit eigen risico in de denkwereld van de
sociale verzekering niet als aanvaard
baar ervaren.. Allerwegen kan men ho
ren dat het niet redelijk is, een zieke
werknemer te straffen met verlies van
loon. Dat gaat door tot een jaar ziek
zijn. Daarna wordt het acceptabel geacht
dat de WAO een aanzienlijk kleiner
percentage uitbetaald.
Er werd een controlesysteem opgezet
Bij een soortgelijke aktie enkele jaren
geleden werden miljoenen Oostduitse
marken die zich in westerse bankkluizen
bevonden op slag waardeloos. Deze nieu
we geruchten hebben de afgelopen tien
maanden gezorgd voor een koersdaling
op de vrije markt van 20 percent. Het
lichte herstel dat de laatste tijd valt te
konstateren wordt toegeschreven aan de
grotere vraag vanwege de Leipziger
Messe die kortgeleden is geopend.
Het is een ondoenlijke taak.Te begin
nen bij het vaststellen van de aandoe
ning: dat kan als er een gebroken been
is, of een longontsteking, of een kwaad
aardig gezwel. Het wordt al moeilijken
bij ziekten als reumatiek. Maar echt
onmogelijk is het bij aandoeningen als
hoofdpijn, rugpijn, maagpijn, zenuwach
tigheid, neerslachtigheid, moeheid. Die
aandoeningen zijn in het geheel niet
vast te stellen. Indien in veel gevallen
de aard van de ziekte niet anders is vast
te stellen dan uit de mededelingen van
de zieke, hoe zal het dan gaan met het
vaststellen van de arbeids(on)geschikt-
heid.
Als de zieke weet, dat de dokter het
doorvertelt aan de ziektewet (via het
diagnosenummer) en tevens de conclusie
die eraan verbonden wordt, heeft de
zieke er belang bij hem te vertellen wat
hij gunstig vindt. Door zijn verhaal kan
hij de beslissing immers beïnvloeden!
Dat alles zo lang de dokter van de
ziektewet expert en politieagent tegelijk
is.
Dat kan niet, en daarom zou het beter
zijn de dokter van de ziektewet geheel
als dokter-arbeidsdeskundige ter be
schikking te stellen van de zieke, en de
zieke te laten bepalen, met zijn hulp,)
wanneer hij weer kan beginnen. De
dokters zouden dan in het geheel geen
rapport aan de uitvoerders van de ziek
tewet mogen uitbrengen. De controleur
kan de nodige gegevens verzamelen.
Klaarblijkelijk is de mens er niet om als
een ding beoordeeld te worden. Hoe
sneller dit doordringt tot degenen die dit
toch willen doen, hoe beter het is. Want
voor zieken en beoordelaars geldt weer:
een mens is maar een mens.
Ziekte is een toestand waarbij de
mens zich ziek voelt. Dat kan tot uiting
komen in een klacht als: ik heb pijn in
mijn been, of in mijn longen, of in mijn
ziel. Arbeidsongeschiktheid bestaat als
iemand niet kan werken. Daar is vaak
een reden voor die zichtbaar is: een
gebroken been, een longontsteking. Maar
even vaak is er de onzichtbare reden:
ik ben zo moe, ik heb last van mijn rug,
of hoofdpijn.
Voorzitter A. Groenevelt van de in
dustriebond NVV juichte deze ontwikke
ling ook toe: „op die manier krijgen de
werkgevers geen gelegenheid om onze
mensen te gebruiken als een wig tussen
de vakbonden en de ondernemingsraad”..
Voorzitter C. van Dijk van de industrie
bond CNV sprak eveneens over een
„onder de gegeven omstandigheden
meest verstandigde houding”.
Ook de gekozen leden van de onder
nemingsraad bij Fokker hebben hun di
rectie donderdag meegedeeld dat ze ge
zien de moeilijkheden rond de totstand
koming van een cao het overleg met de
directie voor onbepaalde tijd opschorten.
Volgens dfstrictsbestuurder De Jong
van de industriebond NVV houdt het
personeel bij enkele afdelingen van Fok
ker spontaan stiptheidsacties waarbij
men precies volgens de bedrijfsveilig-
heidsnormen te werk gaat.
minigsraad een verlengstuk is van de
vakbond. Dit is naar de mening van het
Verbond van Nederlandse Ondernemin
gen, geheel tegen de opzet van het
instituut ondernemingsraad en in strijd
met letter en geest van de wet op de
ondernemingsraden.
De vakbonden zijn de externe verte-
gewoordigers van de werknemers tegen
over de onderneming. De onderne
mingsraad is de interne vertegenwoordi
ger van het personeel binnen de onder
neming, en hoeder van het belang dat
alle werknemers hebben bij het goed
functioneren van die onderneming.
De vakbonden kunnen het open con
flict zoeken en daarbij het stakingswa-
pen gebruiken, de ondernemingsraad kan
dat niet. De raad kan zich uiteraard wel
kritisch opstellen en zich verzetten tegen
het ondernemingsbeleid.
vak vergrijsde Zwitserse expert.
„Schommelingen komen veel vaker
en in heviger mate voor dan bij
Westerse valuta, ongeacht of er een
monetaire crisis is of niet. Vanzelf
sprekend zijn de risiko’s navenant.
stakers «tellen”, antwoordde 30 percent
een rechtvaardiger inkomensbeleid. 28
percent van de ondervraagden noemt
centen in plaats van percenten, evmeen
28 percent noemt hoger loon-meer geld,
maar 8 percent denkt dat het gaat om
een cao voor iedereen en maar 2 percent
is van mening dat het gaat om de
prijscompensatie.
Uit de antwoorden op de vraag: „Wat
vindt u van de stakingsacties bij (onder
meer) Hoogovens? Bent u hert eens of
oneens met de stakers", blijkt dat 50
percent het met de stakers eens is, 39
percent is het oneens en 11 percent
heeft geen mening.
Ziekte en arbeidsongeschiktheid van
daag de dag betekenen iets anders dan
100 jaar geleden. Toen werkten mensen
met tuberculose en mijnwerkerslong,
met darmkanker, en direct na een be
valling, net zo lang tot zij erbij neervie
len. In sommige landen van de wereld is
dat nog zo. Bij ons is hoofdpijn een
reden om in je bed te gaan liggen,
evenals rugpijn en maagpijn. De omge
ving van de zieke neemt dat aan als
geldig excuus.
Hoofdbestuurslid H. Bode van de in
dustriebond NKV zei donderdag in Drie
bergen dat dit opnieuw bewijst dat vak
bondsleden niet kunnen functioneren
binnen het instituut van de onderne
mingsraad als er conflicten zijn en dat
de o.r. moet worden omgezet in een
personeelsraad die het belang van de
werknemers en niet dat van de onderne
ming als uitgangspunt heeft. Volgens
hem hebben nu al meer dan 100 onder
nemingsraden hun werkzaamheden ge
staakt-
dat eveneens regelrecht ontleend is aan
het schadeverzekeringsbedrijf. De schade
aan een kapotte auto moet geschat wor
den door een expert, evenals die aan een
huis waarin brand geweest is. De con
trole kent een administratief deel dat
uitgevoerd wordt door een man op een
brommertje of een fiets: de controleur.
Die man schrijft precies op: wanneer de
eerste ziektedag was, naam en voorna
men van de zieke, wie de huisdokter is,
en of hij al geweest is. Moet de zieke in
bed blijven, of in huis? Moet hij naar de
specialist?
Dan verandert de controleur van rol.
Hij geeft de zieke een papiertje, waarop
staat wat die wel en niet mag, en
wanneer hij naar de dokter van de
ziektewet moet. Dat is een soort politie-
agentenwerk. Vroeger was dat nog erger.
Toen mocht de man die in de ziektewet
liep geen alcohol gebruiken. Als de con
troleur hem met een flesje bier aantrof,
was hij zuur. Soms moet diezelfde con
troleur ook nu nog politieagentenwerk
doen: hij moet gaan kijken of de zieke
thuis is op de uren dat hij thuis moet
zijn. Misschien moet deze controle ook
wel gebeuren. Het is duidelijk dat de
controleur helemaal in dienst is van de
ziektewet
Ook in andere delen des lands wordt
gestaakt door niet-medisch ziekenhuisper
soneel. Ook hier gaat het om loonsver
hogingen.
Meer geld willen ook de ongeveer
256.000 Britse mijnwerkers zien.
Op het oog is dit een heel mooie
regeling. Maar de 7,1 pet. geeft aan, dat
werknemers gemiddeld 21 werkdagen
per jaar arbeidsongeschikt zijn, de eerste
drie ziektedagen niet meegerekend, en
evenmin het uitbetalen van maar 80 pet.
van het loon. Als men die erbij telt,
komt men op ongeveer 30 ziektedagen
per jaar. Dat betekent dat voor iedere 12
werknemers er één extra in dienst geno
men moet worden om het ziek-zijn van
de overigen op te vangen.
Iedereen vindt dit op zichzelf naar.
Er wordt hardop en in de binnenkamer
getwijfeld aan de echtheid van dit getal.
Van enkele kanten is wel geopperd, dat
er een bedrog op grote schaal aan de
gang zou zijn. Dat is nooit bewezen Het
valt aannemelijk te maken dat er geen
bedrog is en dat eventueel bedrog nooit
•angetoond zal kunnen worden
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. Precies de helft van
de geënquêteerde Nederlanders is het in
zijn algemeenheid eens met de stakings
acties, die door de drie industriebonden
in de metaal- en textielsectoren worden
gehouden na het mislukken van het
overleg met de werkgevers voor een
nieuwe cao. Maar 39 percent van de
respondenten is het er niet mee eens en
11 percent heeft geen mening.
Die stalkers vinden hun medestanders
vooral onder respondenten, die op 29
november vorig jaar op de PvdA hebben
gestemd (73 percent) en lid zijn van het
NVV (72 percent). Tegenstanders van de
stakingsacties vindt men vooral bij
stemmers op de VVD (64 percent), ARP
of CHU (68 percent), gereformeerden (58
percent) en bij de inkomens die hoger
liggen dan 18.000 per jaar (51 percent).
Zo wensen de machinisten, uitgaand*
van hun basisloon van 31 pond per
week, met onmiddellijke ingang 9,25
pond meer (ongeveer 70).
Volgens de anti-inflatiebepaliingen zou
men een pond per week kunnen geven
plus een verhoging van 4 percent op de
basisionen.
De regering-Heath zou vastbesloten
zijn hier niet boven te gaan.
Het treinpersoneel weigert uit te rij
den met materieel waar dan ook maar
iets aan ontbreekt. Scheuren in de be
kleding van de zetels of vuile ramen
zijn al reden genoeg om te beslissen: de
trein blijft staan.
In Birmingham, gingen donderdag om
20 percent salarisverhoging 1.000 ambte
naren van de afdeling van volksgezond
heid en maatschappelijk werk in sta
king.
In Liverpool leggen zondag in 16 zie
kenhuizen 300 personeelsleden van de
voedseldienst het werk neer.
ZÜRICH (AP). Er bestaat een
geldmarkt die zich niets aantrekt
van zwevende valuta, dollardeva-
luaties en de roep om een interna
tionale monetaire hervorming. Het
is de snelgroeiende markt in letter
lijk vreemd geld, uit Oost-Europa
gesmokkeld bankpapier, waar
Westerse valutamakelaars allesbe
halve vreemd tegenaan kijken.
„Het is de meest wispelturige
markt die ik ken”, zegt een in het
Spaarrente tot
W NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
DRIEBERGEN. Het overleg over
de CAO's voor de bierbrouwerijen ver
loopt stroef. Gezamenlijk ondierfhandelin-
gen tussen de industriebonden en de
werkgevers die betrokken zijn bij de drie
cao’s in deze sector, zijn mislukt. Inmid
dels wonden de besprekingen per cao
afzonderlijk voortgezet, maar de heer G.
Maters van de industriebond NW is
niet optimistisch over het esultaat. Hij
verklaarde dondie rctag in het actfi-ecen-
trum van De bonden in Driebergen, dat
bij verschillende bedrijven al aotiecami-
te’s zijn gevormd. Onder de cao voor
Heinieken-Vrumonia vallen 5000 werkne
mers, ondier de andere twee- een voor
Breda-Oranjeboom en een voor de ove
rige brouwerijen - eveneens 5000.
Het toeristen- en zakenverkeer van
west naar oost is de laatste jaren enorm
uitgebreid. Jaarlijks reizen honderddui
zenden westerse toeristen naar Oost-
Europa. Verschillende communistische
landen hanteren speciale toeristenkoer-
sen voor legaal gewisselde westerse va
luta’s.
„Het aanbod varieert sterk”, vertelt
een makelaar. „De ene dag kan ik bij-
(Van onze redactie economie)
DRIEBERGEN. Er komt beweging
In de ondernemingsraden. Steeds meer
gekozen leden schorten hun activiteiten
voor de duur van de stakingsacties op.
Drie bedrijven deden dat gisteren. De
verwachting is dat er meer volgen. De
gekozen leden van de ondernemingsraad
van Thomassen en Drijver in Deventer
(1750 werknemers) hebben de directie
als eersten meegedeeld dat ze gedurende
de acties in de metaalindustrie hun
werkzaamheden in de raad opschorten.
voorbeeld 100.000 roebel aangeboden
krijgen, de volgende dag helemaal niets.
Maar voorraad hebben we altijd.”
Dagelijks wordt er handel gedreven in
alle valuta’s van de Oost-Europese lan
den die regelmatig door reizigers uit het
westen worden aangedaan. De piek valt
in het toeristenseizoen tussen mei en
september. De Cubaanse peso, de Chine
se renminbin en de Albadeense lek beho
ren tot de weinige waarvoor in Zürich
geen notering verkrijgbaar is.
„Dit is pas werkelijk een vrije markt,
die uitsluitend wordt bepaald door de
wet van vraag en aanbod, zegt de make-
laar.„Deze markt is veel vrijer dan de
handel in westerse valuta's daarom is
hij natuurlijk ook veel wispelturiger.”
Fluctuaties van 20 percent of meer
worden door insiders volkomen normaal
geacht.En het gedrag van de roebel is
het meest capricieus. Enkele jaren gele
den bedroeg de prijs in Zwitserse francs
2.40. Succesvolle Russische akties tegen
de zwarte markt in Moskou verlegden
het zwaartepunt van de handel naar het
Westen waardoor de roebel kelderde tot
een dieptepunt van 0.65 Zwitserse
francs.
verricht op 29 januari en 19 februari,
wezen uit dat een groot deel van de
bevolking kiest voor een loonsverhoging
in centen in plaats van percenten, de
belangrijkste eis van de industriebonden,
die niet door de werkgevers gehonoreerd
werd.
In januari en februari was een klein*
meerderheid van de geënquêteerden van
mening dat het loonoverleg moet wor
den uitgebreid tot alle werknemers en
niet beperkt moet blijven tot die werk
nemers, die thans onder een cao vallen.
De grote meerderheid wil deze zaken
niiet Via stakingen afdwingen, zoals
thans gebeurt.
Uit het recente NIPO-onderzoek blijkt
dat de bekendheid met de staikingseisen
in het algemeen behoorlijk is, hoewel
voor bepaalde onderdelen aan die lage
kant. Op de vragen: „Wat willen de
bonden nu precies met die sttakingen
bereiken” en „Wat zijn de eisen die de
In termen van volume gaan de Tsje
chische kroon en de Hongaarse forint
aan de kop. Deze valuta’s horen ook tot
de, althans relatief, meest stabiele op
deze markt. Ze worden verkocht tegen
ruwweg een derde van de officiële toe
ristenkoers
Naast Wenen en Beiroet staat de
Zwitserse bankhoofdstad Zürich hoog
genoteerd als één van de belangrijkste
centra voor de dagelijkse vrije handel in
Russische roebels, Poolse zloty’s en ande
re Oosteuropese valuta’s.
Reizigers lopen het risico van confis
catie en (geld)straffen als zij er de
Oosteuropese grenzen mee trachten te
passeren. Ondanks de dreiging van stevige
sancties neemt het illegale geldverkeer
gestaag toe. Er worden geen statistieken
bijgehouden maar insiders zijn van me
ning dat dit „vreemde” geldverkeer ruim
tien maal zo hoog is als tien jaar
geleden.
„vreemd” geld
S
sil,
