Improvisatie: Elsa Leoni met enkel in het gips
Laatste aflevering logisch maar krampachtig
THE FAMILY UITGEMOORD
LUXAFLEX
ZONWERING
afscheid
en Karoline
gespeeld
Snip en Snap
definitief
dHL
waar wonen begint
f
KvanVEEUEN
DAAROM
ALUMINIUM
RAMEN EN DEUREN:
Schuif uw oude kozijn terzijde
r—r--r r r—7 i r r i u Q d U«...
EHsffl
lf
.--•J
ra!
OS®
t
•3LJLJ
t binnenhuis
4.
V
Hans Keiler weg
bij VPRO-gat
5/J
1 i
ZATERDAG 17
MAART
7
1973
daar persoonlijk voor in.
moderne spuiterij en drooginstallatie.
rolgordijnen
horren
HAARLEM Telefoon 023-319120
jalouzieën
Verrneulen-Hollandia bv.
specialisten in koetswerk sinds 1884
Daardoor niet duurder, wel beter.
Oudeweg 30, Haarlem, tel: 023-319344
m
sn
at
m
ar
et
a-
de
et
,pf
n-
at
SCHEVENINGEN. De Neder
landse Operastichting heeft gister
avond in het Circustheater de Ne
derlandse première uitgebracht van
„Aventures et Nouvelles Aventures”
en de wereldpremière van Mader-
na’s „Satyricon”. Het moet een heel
werk geweest zijn om deze stukken
de nieuwe enscenering van Ligeti’s
in te studeren, want ze hingen bei
den van de improvisaties aan elkaar.
Na afloop heb ik mij afgevraagd of
de tijd en de energie niet beter aan
een echte opera besteed had kunnen
worden.
eerste ijmuider
MARKIEZENFABRIEK.
MABICEZEN/ZONNESCHERMÉi
RcauiKewAuxAPLgx jalouzieen
AMSTERDAM. The Famely is
dood. De orde is hersteld. Op het
eind van de laatste aflevering van
deze toneelsensatie van het jaar
liggen de broers Doe en Kil en hun
zusje Gina op een bloederige hoop
in een laatste lichtcirkel. Ze zijn
neergemaaid door een machinege
weer van de politie. Het konijn van
Gina is, och arm, ook dood, maar dat
heeft ze zelf gedaan.
kerrebijn HAARLEM Telefoon 023-31 9328 ALKMAAR Telefoon 02200-1 6441
Show-kozijn te zien: Kampersingel 22 Haarlem en Edisonweg 5 te Alkmaar.
rK/i(l
KW
.„o*
DAAROM VREES ZN
rim r~r~iig
FM
pF
i< '.fito'
tó'U
RShefc rij
K
ADVERTENTIE
autoschade
Satyricon aardig kijkspel
ADVERTENTIE
J. H. MOOLENIJZER
ADVERTENTIE
vraag vrijblijvend
prijsopgave bij
op
(Van onze RTV-redactie
ADVERTENTIE
A.
ADVERTENTIE
JAC HEIJER
horinzontaal en
vertikaal
William Neill (in het midden) als
Trimalchio. Rechts naast zijn linker
hand Debria Brown.
die weigert uitdrukkelijk zijn rol van
vader te accepteren. En dat betekent
dan voor hém het begin van het einde.
Daarmee geeft De Boer een tweede
aanleiding voor de uitroeiing van zijn
Family. De eerste is de buitenwereld. De
tweede is de drang tot zelfvernietiging,
die zich in Doe en Gina manifesteert.
Eigenlijk is Kil de enige onschuldige in
The Family en derhalve het enige echte
slachtoffer. Je kunt dan ook hartgrondig
huilen, dat hij dood is.
De Boer heeft de draden en draadjes,
die hij in de loop van zijn serie aan
elkaar knoopt, op een logische manier
ontward. Logisch, maar toch pakt het op
de een of andere manier onwaarschijn
lijk uit. Misschien komt het omdat de
Middenhavenstraat 27
IJmuiden - Telefoon 02550 - 1 41 08
Na 18.00 uur telefoon 02550 - 1 12 02
toneelvorm net als de inhoud een climax
moest krijgen in het laatste deel.
Tot dusver gebruikte De Boer de slap
stick als belangrijkste middel voor zijn
toneelbeeld. Dat past bij die moord- en
doodslag in het laatste deel niet meer.
Er zit nog wel een beetje in: een blikje
bier spuit die politieagent (Henk Molen
berg) in het bolle gezicht en Doe zakt
door een antieke stoel. Maar daar blijft
het bij.
rol
oei
m”
li-
’.OU
>re
;ad
art
ers
m-
ro-
.ob
>et
!U"
de
11e
en
ijk
en.
is
de
tal
id-
OP
®r-
>ch
•te
en
ti
de
ja,
;rt
18
ag
,ls
fi
le
de
len
?ht
m,
De
3fi-
tie.
len
in
lOg
its
en
ns
»rs
ire
r”,
iw
is
:at
lat
De Duits-Hongaarse
lorvath (1901-1938)
zlstuk „Kasimir en
dat zó gebruikt kan
•ring van in Het Gat
is een soort verzon-
>an een kleine ge
schiedenis die aan de maatschappelijke
verhoudingen wordt getoetst.
ren voor haar geld: ze vergooit zich aan
de kapitalisten en gezaghebbers. Kasimir
zelf weet het niet. Morgen gaat het
beter, verzucht hij.
Horaths tekst in dit stuk is verbluf
fend knap. In drie, vier korte zinnen
verkeert een stelling, een situatie, een
karaktertekening in haar tegendeel. De
clichés, zoals dat „morgen gaat het be
ter”, krijgen een lading mee, die ze in
een wijder verband zetten.
De Haagse Comedie stuurde voor dit
stuk haar reserveploeg het veld in. En
dat is jammer. De opvoering mag er goed
uitzien in een gestileerd licht- en ge
luidsdecor van Harry Wich, dat heel
goed een kermis oproep. Ook de verne
derlandsing in de vertaling van Gerrit
Kouwenaar en smartlappen tussen de
scènes door, doen het goed. Maar de
manier waarop de meeste snelers hun
rol invullen is onvoldoende. Het is ken
nelijk de bedoeling van regisseur Wim
van Rooy geweest om van alle figuren
opzettelijke clichés te maken, naar het
karikaturale toe, om aldus de bredere
maatschappelijke betekenis te benadruk
ken. Alleen de Kasimir-figuur houdt hij
realistisch.
UTRECHT Hans Keiler zal in het
nieuwe seizoen geen eindredacteur meer
zijn van het succesrijke tv-programma
Het Gat van Nederland, waarvan de
VPRO aanstaande donderdag weer een
aflevering uitzendt. Hij wordt opgevolgd
door Ad ’s-Gravensande, die nu eind
redacteur is van Berichten uit de Sa
menleving. Keiler verlaat Het Gat om
dat hij weer eens iets anders wil.
Van links naar rechts: Huib Broos,
Jeff Wijnkoop, Henk Molenberg, Gees
Linnebank in The Family IV.
zotte en dolle situaties. En als bewijs
van zijn improvisatietalent, werd Elsa
Lioni, die tijdens de repetities haar voet
verstuikte, op een draagstoel binnengedra
gen met haar enkel in het gips met een
grote rose strik erom heen. Bovendien
heeft hij de tubaïst Jan Sevenstern een
gek pak aangetrokkén en laat hij hem
op het toneel een paar soli blazen.
Er valt veel te lachen in „Satyricon”,
maar toch duren de meeste scènes te
lang. Dankzij de medewerking van de
technische theatergroep „Perspekt” uit
Haarlem is het een aardig kijkspel ge
worden. De muziek van Maderna is zeer
toepasselijk en stoort in ieder geval niet
door moderniteit. Het Radio Kameror
kest heeft onder zijn leiding getoond een
avontuur aan te kunnen en als het moet
Romeins te kunnen spelen.
als haar broers bedreigd worden. Ze
gooit Guus (de ex-man van Does vrien
din, Branka) zoutzuur in de ogen, wan
neer hij met een revolver geld komt
opeisen; ze steekt Blammer dood en
tenslotte haar konijntje.
Die Blammer is „inspecteur van volks
gezondheid, kinderbescherming en bin
nenlandse veiligheid”, kortom de verper
soonlijking van de normen van de bur
germaatschappij. Lodewijk de Boer
voert hem hier op als degene die het
naderende onheil aankondigt en de des
integratie van The Family aanwakkert.
In zijn kielzog zit natuurlijk de politie,
de instantie die de burgerlijke normen
met geweld handhaaft en derhalve de
enige overlevende. Nu blijft Branka, het
keurige vrouwtje dat bij The Family
introk, ook wel in leven, maar zij keert
op het kritieke moment het drietal de
rug toe. Ze is zwanger van Doe, maar
In de show zal aan de hand van een
fiks aantal komische sketches een over
zicht worden gegeven van het kunnen
en de carrière van de Amsterdamse hu
moristen. Ze zullen in de show worden
bijgestaan door Aase Rasmussen, Louis
Dusée, het komische duo Mini en Maxi,
Mieke Bos en zeven zingende, dansende
en spelende meises en jongens.
Het kan nuttig zijn om te experimen
teren in de hoop, dat er op een goeie
dag een nieuwe voorstelling aan het
repertoire kan worden toegevoegd, maar
ik geloof niet dat de „Aventures” en
„Satyricon” een herhaling zullen beleven.
Om te beginnen zijn de „Aventures”
niets anders dan avonturen met de men
selijke stem met dien verstande dat
de vier solisten zich bepalen tot het
uitstoten van klanken er wordt geen
zinnig woord gezegd en geen noot gezon
gen. Ook het orkest produceert onsa
menhangende geluiden en wat er ont
staat is het best te betitelen met non-
opera. Ligeti heeft trouwens geenszins
de bedoeling gehad een opera te schrij
ven de „Aventures et Nouvelles
Aventures” ontstonden in de jaren 1962-
1965 als een vrije vorm.
De Amerikaanse regisseur Tan Strasfo-
gel bedacht er een scenario voor dat
twee jaar geleden in Tanglewood werd
uitgevoerd. Hij zette de vier solisten in
een grote gesloten kooi en deze moeten
nu trachten hun gevoelens tot uitdruk
king te brengen door middel van geba
ren en ongearticuleerde klanken. De
zangeressen Maria Boender, Inge
Fröhlich, Poppy Holden en de bariton
William Pearson hebben gekreund en
gegild wat ze konden, maar waarom In
hemelsnaam de mensen kunnen toch
zingen?
De spelers brengen wel aardige type
ringen; met name Jules Royaards, Man
fred de Graaf en Anne Oostveen. Maar
het spel blijft verre van door de spelers
zelfgevonden karakters. Peter Hoeksema
en Francine Dreessen in de titelrollen
zijn oninteressant, hoe ernstig ook ze er
kennelijk aan gewerkt hebben. Vergele
ken met de opvoering van „Geschichten
aus dem Wiener Wald” van dezelfde
schrijver door de Haagse Comedie een
teleurstelling. Ik zou dit interessante
stuk wel eens willen zien bij een groep
die minder last heeft van tradities.
JAC HEIJER
H.S.R. en Krug Kerrebijn, twee giganten in bouwmaterialen,
hebben de handen ineen geslagen om een uniek artikel in Nederland
te introduceren... Een hardhouten schuifkozijn op kamergrootte!
Voor méér licht, ’n Beter uitzicht op tuin of terras. Voor‘n moderner
interieur... De dubbele beglazing houdt koude buiten en warmte
binnen en is 100% tochtvrij! Bovendien vereist hardhout vrijwel
geen onderhoud, dus nooit meer duur schilderwerk. Goed bekeken
die schuifkozijnen uit Frankrijk. En omdat die twee giganten
samen de kosten dragen, kan de prijs uitzonderlijk laag zijn...
Inklusief breekwerk en montage ongeveer f 2995,-, incl. BTW.
Komaan, schuif uw oude kozijn nu ’ns terzijde en kies voor modern!
"Reserveer tijdig plaatsingstijd vóór de zomer begint!”
geweest een beeld te geven van een wild
Romeins feestmaal, banaal, protserig en
wreed.
De hoofdpersoon Trimalchio werd
meesterlijk gezongen door de Ameri
kaanse tenor William Neill. Hij had zich
zo in zijn rol ingeleefd dat wij deze
patserige machtswellusteling bijna gin
gen haten, maar tegelijkertijd moesten
wij hem bewonderen om zijn enorme
vermogen te changeren van de ene
stemming in de andere. Hij werd slechts
overtroffen door zijn vrouw Fortunate,
gespeeld door Débria Brown met
zoveel vaart en hartstocht, dat zij ieder
een meesleurt in de „poel des verderfs”.
Gelukkig heeft Maderna met een
enorm gevoel voor humor gezorgd voor
luliananark 58-62 Haarlem.Tel.25 83 9
(Van onze correspondent)
UTRECHT Willy Walden en Piet
Muyselaar nemen het komend seizoen
definitief afscheid van de Nederlandse
planken. Oorspronkelijk zou hun huidi
ge kleine-zaalproduktie „Snip en Snap
souvenirs” de laatste show zijn waarmee
zij het land doortrekken. De belangstel
ling is echter dermate groot, dat produ
cer René Sleeswijk nog één produktie
met de twee komieken opzet.
De show heet „Waar blijft de tijd” en
start half september in theater ’t Spant
te Bussum. Het is een grote-zaalproduk-
tie en wordt door Sleeswijk omschreven
als „Meer music hall dan revue”. De
laatste voorstelling van Waar blijft de
tijd is in mei 1974 in Stadskanaal.
Met „Satyricon” ligt het heel anders
dit kunt U letterlijk opvatten, want
er wordt voortdurend op het toneel
gelegen op kussens en in kluwen
Bruno Maderna heeft wel degelijk de
bedoeling gehad een opera te schrijven,
zij het dan een opera-parodie. Hij liet
zich inspireren door het beroemde mees
terwerk van Petronius een vertrou
weling van keizer Nero. De bedoeling
van de componist en de regisseur is
In de drie vorige afleveringen van dit
toneelfeuilleton was de agressie van de
twee broers de voornaamste motor van
de dramatische handeling. Schrijver Lo
dewijk de Boer had hun bovendien zulke
karakters gegeven dat ze elk moment
van de heftigste ruzie konden omslaan
in ruwe tederheid, ten opzichte van
elkaar en anderen. Maar de agressie
bleef katjesspel. In de vorige aflevering
vloeide weliswaar wat bloed, maar dat
was meer een ongelukje. In dit laatste
deel barst het geweld pas goed los. Dat
moest ook, want De Boer wilde geen
happy ending, maar een dodelijke afloop
voor vrijwel iedereen, om te laten zien
dat de samenleving zulke „kleuters uit
de kakschool van de anarchie” niet ge
doogt.
Het onverwachte is dat de aaneen
schakeling van gewelddadigheden niet
wordt ingezet door beide broers, maar
door het zusje Gina. Tot dusver was ze
alleen nodig om de innige, incestueuze
relatie van het drietal enig (erotisch)
reliëf te geven. En passant (in deel II)
werd verklaard, waarom ze wel kan
horen maar niet spreekt: haar vader
heeft haar op jonge leeftijd verkracht.
Maar tot dusver was ze voor de hande
ling van weinig belang. In de slotafleve
ring blijkt dat Gina tot het uiterste gaat,
In uiterst korte, economisch geschre
ven scènes zien we het verhaaltje van de
verkering tussen Kasimir en Karoline,
die uitraakt omdat Kasimir ontslagen is
als chauffeur. (Het stuk speelt in 1931,
een der crisisjaren) In de dialoogjes met
de mensen die Kasimir en Karoline
ontmoeten op een kermis wordt aange
toond, dat ze slachtoffer zijn van het
bestaande maatschappelijk bestel, dat
veranderd moet worden willen de men
sen gelukkiger wordeh.
De vraag van Horvath is, hoe het
bestel veranderd moet worden. Kasimirs
vriend Merkl (mislukt socialist, thans
misdadiger) doet het met eenmansacties:
hij rooft kapitalistische Mercedessen
leeg. Diens vrouw Erna droomt van een
helfhaftige revolutie. Karoline kiest eie-
De Boer put dan ook veel meer uit de
elementen uit het aloude 19e-eeuwse
melodrama (en de bijbehorende 20ste-
eeuwse cowboy- en misdaadfilms) dan
uit Chaplin- en Laurel Hardy-films.
Een arsenaal aan technische hulpmidde
len licht en geluid staan hem ten
dienste die hij knap doseert door het
stuk heen. Het naderend onheil wordt
niet alleen aangekondigd door Blammer.
maar ook door bulldozer-geluiden van
de straat waarin het kraakwoninkje van
The Family staat. En verder krijgt elk
van de drie Family-leden een eigen
hallucinatie. Doe hoort een aanstormen
de trein; Kil hoort machinegeweren. Het
publiek hoort het ook. En voor Gina
heeft De Boer een hele nachtmerrie
uitgedacht, waarin we Martine Cref-
coeur naakt in rode en paarse lichtplek
ken zien rennen als in een kooi. En
tenslotte horen we dubbelstereofonisch
het knallen van het machinegeweer, dat
een eind aan alles maakt. Anders dan
slapstick, blijven deze middelen een
overdreven indruk maken.
Dit laatste deel is niet het beste van
de vier. Je kan zien dat De Boer zich
met moeite in de uitputtingsslag (schrij
ven en regisseren van vier daverende
stukken in zo korte tijd: dat gaat je niet
in de kouwe kleren zitten) overeind
weet te houden. De inhoud en de vorm
zijn weliswaar logisch, maar toch te
krampachtig opgebouwd om er van te
genieten als je bij de andere afleverin
gen doet.
Het spel is heftig en intens gebleven
met als hoogtepunt het afscheid van
Branka (Cocki Boonstra) die met echte
tranen in haar ogen haar jasje van geel
kunstbont aan Gina geeft. Wim Kou-
wenhoven zien we terug als Blammer,
die hij minder griezelig speelt dan zou
kunnen; tenminste in de voorstelling die
ik zag. Wim de Mever voltooit zijn
pooiierrol met veel fysiek bravoure en
Henk Molenberg is wel aardig als poli
tieagent in het enige komische nummer
uit dit droevige laatste deel.
Nou ja, laatste deel? Zeker, iedereen is
dood en de gebruikeliike luidspreker-
stem kondigt géén „wordt vervolgd” aan
Maar het verwachte „The end" aan deze
serie heb ik evenmin gehoord of gezien
De Boer en zijn Family houden iets in
petto. Reïncarnatie?
De serie van vier blijft in elk geval op
het repertoire staan, in het komend
seizoen Dat mag wel. want net als bij
Kees de Jongen en Turks Fruit moet
iedereen dit s+nk levend Nederlands to
neel gezien hebben.
geen verlonderhoud meer
roestvrij, veredeld metaal
strakke vormgeving
waardevermeerdering pand
betere isolatie mogelijk door dubbele
beglazing
uiterst snelle levering
ruim 20 jaar vakmanschap in aluminium
produkten
Vrees-prijzen zijn aluminimum prijzen
Anthoniestr, 45 HAARLEM tel. 023-317753,
w,v<»
f
nen
Hr
?r?,
w Ljaai
jfe-J-,..
