Haarlems concertzaal moet
zwembad-karakter kwijt
BELGISCHE
POLITIEKE
BOEKEN
Drinkt u
caffeine
Rademakers film
goed voor export
Simon Wiesenthals speurtocht naar achtergrond jodenvervolging
Columbus ontlokt kritiek
Nieuwe visie op
vrije
koffie?
Nieuwe leiding
Nieuwe Komedie
VAN NELLE
SUPRA
[l
Van Nelle
SUPRA
Verleden van utopisten en
communisten opgerakeld
Alphenaar
TOEWIJDING VAN DR. DE VRANKRIJKER
Grammofoonplaten
nieuws!
VASTE STOELEN, OPLOPENDE VLOER BETER LICHT
Bridge in goede
NERO ALS MAN
Supra, de bekende
vacuumgemalen
kwaliteitskoffie,
is er ook in
caffeine vrije vorm.
Koffie, diehetvolle
pond geeft aan
smaak en geur
Geniet er maar
rustig van!
caffeine vrij
1'2,88 per pak.
handleidingen
i -in» “F’"*
II B i
13
12
WOENSDAG
2 8
MAART
19 7 3
(Van onze kunstredactie)
Toneelschuur
Vaste stoelen
Boekverbrandingen
HAARLEM Dé grote zaal van
het Haarlemse concertgebouw moet
af van zijn zwembadkarakter, maar
de vermaarde akoestiek moet be
houden blijven. Dat meent het be
stuur van de stichting Stadsschouw
burg en Concertgebouw, die bij het
college van B. en W. van Haarlem
een verbouwingsplan heeft inge
diend, waarvan de kosten globaal op
2.300 000 zijn geraamd. Het ge
bouw moet een écht Concertgebouw
worden, aldus het bestuur.
Veel te weinig is in Neder
land bekend waarom en hoe be
paalde mensen maatschappelijke
toestanden hebben 'willen ver
beteren. De vragen die zij op
wierpen kennen wij allemaal:
„Waarom is er ongelijkheid?
Waarom reageren veel mensen
zo egoïstisch? Wat komt er te
recht van de christelijke naas
tenliefde? Het antwoord op die
vragen wordt vaak te simpel ge
formuleerd, soms ook zjen we
door het bos de bomen het bos
niet meer en laten elke verdere
beantwoording achterwege.
Oplopende vloer
snel filter
KRUISWEG 47-49 HAARLEM
TEL. 023-320244
ADVERTENTIE
DOMELA NIEUWENHUIS
ADVERTENTIE
(Van onze bridge-medewerker)
en
A. W.
I
(Van onze kunstredactie)
Koffiebranderij*!! einde 17*2
V,
Dutch Swing College Band
met Teddy Wilson L.P. is he
den bij Alphenaar in voorraad.
OOK VOOR DE toehoorders wil het
bestuur al dit jaar iets doen. Men kan
1500 stoelen overnemen van de Doelen
in Rotterdam (kosten ƒ11.600) en deze
vast in de grote concertzaal zetten. Het
bestuur wil af van de losse stoelen die
nu telkens in- en uitgeruimd moeten
worden. Daarbij moet een gewicht van
35 ton verplaatst worden door een ploeg
De stellingen van Wiesenthal zijn in
feite niets meer dan een nieuwe bijdrage
tot de serie mystificaties die rond de
persoon van Columbus is geweven. Het
„Onze anarchisten en utopisten rond
1900”. (Een uitgave van Fibula-Van
Dishoeck in Bussum).
is niet moeilijk om de schrijver op een
aantal onjuistheden te betrappen. Te ge
makkelijk vertaalt hij het woord „Mo
ros” (Moren-Arabieren) in het dagboek
van Columbus voor het woord „joden”.
Het is het probleem van de historicus,
die meer in zijn these dan in de feiten
gelooft.
De Amerikaanse onderzoeker Samuel
Elliot Morrison, die zijn gehele leven -
aan de studie van Columbus heeft ge
wijd en alle reizen van de middeleeuwse
ontdekker met een zeiljacht opnieuw
heeft gevaren, verwerpt de theorie dat
Columbus een jood was. Hij stelt dat
Columbus geen woord over het vervolg
de joodse ras heeft nagelaten en hij gaf
zelfs uitdrukking aan zijn wens om hen
uit te sluiten van de landen die hij zou
gaan ontdekken.
vrijdag 30 maart 1973 a.s. star
ten wij met de verkoop van een
grote partij grammofoonplaten
zonder hoes. Voor platenlief
hebbers is dit de moeite waard.
Pop - klassiek - jazz - populair.
De stoelen in de Haarlemse Concertzaal.
Het kon niet uitblijven dat Wiesen
thal, kenner bij uitstek van het meest
afzichtelijke deel van de Europese he
dendaagse geschiedenis, zou gaan zoeken
naar historische verklaringen voor de
bizarre hysterie van de jodenmoord in
de jaren veertig. Vijf eeuwen moest hij
OP DE AGENDA van deze vergade
ring staat o.a. ook het plan van de
Toneelschuur voor de verbouwing van
het Bavogebouw in de Smedestraat en
de huidige schietzaal daarachter .Verder
komt het interimrapport over het ge
bruik van het vroegere Grote Gasthuis
ter sprake en de beheersvorm van dit
gebouw, waarover de meningen uiteen
lopen.
Bij de verschijning van het boek in
Duitsland is Wiesenthal verweten dat hij
geobsedeerd is door het joodse vraagstuk
en dat hij oogkleppen op heeft. Volgens
zijn Duitse critici zijn volgens hem alle
grote gebeurtenissen in de geschiedenis
het werk van joden, hetgeen te dol
wordt genoemd. Een feit is echter dat
het boek „Zeilen der hoop” een redelijke
schijn van waarschijnlijkheid h eeft en
een bijdrage is tot een discussie.
AMSTERDAM. „Het is nooit mijn
bedoeling geweest een boek over Colum
bus te schrijven.” Met deze woorden
leidde Simon Wiesenthal gisteren in
Amsterdam de verschijning in van de
Nederlandse uitgave van zijn boek „Zei
len der hoop”, waarin hij dus tegen zijn
bedoeling in een historische visie geeft
op de man, die 480 jaar geleden Ameri
ka ontdekte. Hij is tot dit boek geko
men, niet omdat hij naar de historische
achtergronden zocht van de man, die de
grootste ontdekkingstocht over de aard
bol zou maken, maar omdat hij de
oorsprong zocht van de Europese joden
vervolging, die in de Tweede Wereldoor
log voorlopig haar laatste misdadige uit
barsting vond. Dat onderzoek voerde
hem terug tot het Spanje van de Middel
eeuwen, de Inquisitie, en de eerste po
groms tegen de joden en hun verban
ning uit Spanje in 1492; hetzelfde jaar
waarin Columbus Amerika ontdekte.
Nieuwe Komedie in de huidige
opzet is uit elkaar gevallen door interne
meningsverschillen en een nieuwe taak
omschrijving, die vormingswerk inhoudt
voor Den Haag en Rotterdam.
men van Israel, die volgens de overleve
ring na de splitsing van het joodse rijk
in Indië en Azië een heenkomen hadden
gevonden. Het zoeken door de twee
stammen van Juda, waar alle Europese
joden van afstammen, naar de tien ver
strooide stammen Israels, behoort vol
gens Wiesenthal tot een onverbrekelijk
deel van het joodse messiaanse denken.
De plannen voor het concertgebouw
worden vrijdagmiddag besproken in een
openbare vergadering van de gemeen
telijke adviescommissie voor kunstzaken.
Deze vergadering begint op twee uur in
het Concertgebouw zelf met een rondlei
ding.
gezocht voor de onvrijheid, de onge
lijkheid en de knechtschap. Dr. A. C.
J. de Vrankrijker heeft een aantal
van deze wereld verbeterende groe
pen uit het verleden bestudeerd en er
een aardig boekje over geschreven:
tiende eeuw in Spanje verbrand, evenals
in onze jaren veertig de joodse cultuur
in Duitsland werd vernietigd.
Dat Wiesenthal bij zijn navorsingen is
gestoten op de mysterieuze figuur van
Christoffel Columbus is haast onvermij
delijk. Het ultimatum van de Roomse
koningen Isabella en Ferdinand aan de
Spaanse joden, dat zij onverwijld het
land moesten verlaten, liep af in de
nacht van 2 augustus 1492. In de vroege
ochtend van 3 augustus in datzelfde
jaar, slechts zeven uur na het verstrij
ken van het ultimatum, voer Columbus
met zijn drie schepen de haven van
Palos uit, de Nieuwe Wereld tegemoet.
Wie was Columbus en waarom voer
hij precies op die fatale dag uit Spanje
weg. Bijna vijf eeuwen lang is de af
komst van Columbus voor alle historici
een raadsel. Volgens de meest gangbare
mening is hij afkomstig uit Genua en
komt hij via Lissabon Spanje binnen.
Volgens Wiesenthal i s hij een jood
afkomstig uit het gehucht Genova op
het eiland Majorca. Hij werpt de revolu
tionaire these op, dat de Spaanse joden
vanuit de nooddruft van hun vervolging
Christoval Colon zoals hij zou heb
ben geheten hebben uitgezonden om
te zoeken naar de tien verstrooide stam-
teruggaan om parallellen te vinden met
de Duitse concentratiekampen en de
„Ausradierung” van bijna een geheel
volk: de Inquisitie in Spanje.
Volgens Simon Wiesenthal hebben de
Duitsers niets nieuws uitgevonden. Hun
criminele inventiviteit voor massamoord
stamt uit het nationalistische Spanje dat,
zich bevrijdend van de Moorse overheer
sing, op wrede wijze eveneens ontdeed
van de joden. In het christelijke Spanje
herstelden in 1479 de katholieke konin
gen Isabelle en Ferdinand naar Spaans
model de Inquisitie, die reeds in 1233
door het Vaticaan was ingesteld voor
het opsporen van ketters en het geweld
dadig behoud van het christelijk geloof
in Europa.
De Man, die in de Tweede Wereld
oorlog de Belgische vakbonden pro
beerde samen te brengen in de Unie
voor Hand- en Geestesarbeiders wilde
volgens de schrijfster „een tussenpo
sitie innemen tussen anglofielen en
germanofielen met het gevolg dat hij
voor beide groepen onaanvaardbaar
werd”. Hij had aanvankelijk „ver
trouwen in de bezetter, en in de
vernieuwingsmogelij kheden”. Kortom,
een omstreden figuur, deze voormali
ge Belgische minister, die in 1953 bij
een auto-ongeluk in Zwitserland om
het leven kwam.
Het boek van De Jonghe is een
volumineuze poging om „nieuw licht
op een van de meest omstreden poli
tieke kwesties in de eigentijdse ge
schiedenis van België” te laten schij
nen. eD studie, voorzien van honderd-
vijfentwintig bladzijden in akelig
kleine lettertjes afgedrukte noten,
gaat minutieus in op de Konings
kwestie (Belgen schrijven zoiets met
een hoofdletter). Dat wil zeggen op
de houding van Leopold III, die het
eind 1940 nodig vond om in Berchtes
gaden met Hitler te gaan praten. Het
kostte hem na afloop van de oorlog
wel zijn troon.
Beide boeken werden uitgegeven
door „De Nederlandsche boekhandel”
een uitgever, gevestigd in Antwerpen
en Utrecht.
Het gaat er volgens Wiesenthal niet
om wat wij nu weten van de historie,
maar om wat de joden in Spanje in de
late Middeleeuwen konden weten. Sedert
de negende eeuw beweerden joodse on
derzoekers dat de tien stammen van
Israel na hun verdrijving in de tiende
eeuw voor Christus in Azië waren aan
geland. Onder dwang tot het Christen
dom bekeerde joden, die tot de hoogste
raadgevers van koningin Isabella en ko-
ning Ferdinand behoorden, geloofden dit
ook en zij waren het die het avontuur
van Columbus de eveneens bekeerde
Majorcaanse jood Colon financierden
en niet Isabella zelf, die volgens histori
sche fabels haar juwelen voor dit doe)
zou hebben verkocht.
Twee nieuw verschenen boeken, te
zamen zo’n duizend bladzijden, gaan
in op specifiek Belgische politieke
zaken. Het zijn de biografie van soci
alistenleider Hendrik de Man, uitvoe
rig, grondig om niet te zeggen uitput
tend beschreven door Mieke Claeys-
Van Haegendoren en „Hitler en het
politieke lot van België I” van de
historicus Albert de Jonghe.
In een bonte rij worden ze door De
Vrankrijker in de herinnering ge
bracht: de Vrijlandbeweging, de
anarchisten en anarchocommunisten,
de aanhangers van Domela Nieuwen
huis, de syndicalisten en de leden van
Van Eedens „Walden”. Weinig van
hun idealen is uitgekomen. „Utopisten
en anarchisten werden randfiguren
zonder veel invloed”, zo concludeert
de schrijver. En toch. Altijd zullen er
kabouters en provo’s blijven bestaan,
verguisd en bespuwd, maar gewapend
met het wensbeeld van vrijheid in
liefde, geluk en tevredenheid. Ze zul
len zich steeds anders noemen en
misschien zal alleen het feit dat ze er
zijn hoop bieden voor mensen zoals
nu levend tussen steen, asfalt en
inigeblikte medemensen op jacht naar
méér macht, méér geld en méér zin
loze zaken.
Eén citaat uit het hoofdstuk over
Domela Nieuwenhuis: „De mens heeft
verlossing uit de bestaande economi
sche verhoudingen nodig. Daarom”,
zegt Domela Nieuwenhuis, „Wensen
wij: decentralisatie in de politiek, en
centralisatie op het gebied der econo
mie. De commune, de gemeente moet
dus hoofdzaak worden en de zelfre
gering der verschillende communen
het streven. Op dat standpunt wordt
de staat niets anders dan de som der
communen.” Het zou gisteren gezegd
kunnen zijn.
VOORDAT DE GROTE zaal aan de
beurt komt voor vernieuwingen, wil het
bestuur eerst de acommodatie voor de
bespelers van het concertgebouw verbe
teren. De huidige arbeidsomstandigheden
voor het Noordhollands Philharmonisch
Orkest zijn „volstrekt onvoldoende”.
Voor 90 tot 100 mensen moeten o.a. de
volgende ruimten beschikbaar zijn:
aparte kleedkamers voor dames en he
ren, een kantine, twee stemkamers, twee
solistenkamers, technische ruimten en
een dirigentenkamer.
Om deze problemen op te lossen wil
het bestuur in de aanstaande zomer een
nieuw gebouw in de tuin neer zetten
en de huidige ruimten achter het podi
um verbouwen. Ook de keuken wil
men dit seizoen vernieuwen. Bij elkaar
zou er dit jaar 1 miljoen voor verbou
wingen moeten worden uitgegeven.
VACUUM
Wie een aanloop nodig heeft naar
de wereld van de verbeteraars zoals
Jan Stoffels (voor landnationalisatie),
de anarchist Vliegen of de onprakti
sche prakticus Van Eeden, wiens ide
alisme na de mislukking van Walden
tenslotte wegstierf, weet nu een ver
trekpunt: het met veel toewijding
verzamelde materiaal hierover in De
Vrankrijkers „Onze anarchisten
utopisten rond 1900.”
BIJ HET BRIDGEN zijn talrijke
systemen in zwang. Enkele van de
bekendste zijn wel: Culbertson, Acol,
Ekas, Napolitaans en Goudsmit, De
rij is lang niet compleet, doch het
zou te ver voeren ze alle te noemen.
Degenen die deze systemen gebruiken
hebben vanzelfsprekend slechts één
doel: tegen hun tegenstanders de bes
te score te bereiken. Dat het in de
praktijk dikwijls anders uitpakt is
het gevolg van het feit dat het volgen
van een bepaalde speelwijze gecombi
neerd dient te worden met spelinzicht
en daar mankeert het dikwijls aan.
De laatste tijd maakt het door de
Chinees Wei ontwikkelde Precisiesys-
teem veel opgang. Bekende Ameri
kaanse-, Engelse- en Italiaanse spelers
zijn ertoe en met groot succes
overgegaan. Ook in Nederland vindt
het steeds meer aanhang. Drs J. K.
Kroes, een kenner bij uitnemendheid
van de varianten die zich bij bridge
voordoen, heeft van het systeem een
volledige beschrijving gegeven en met
talrijke voorbeelden toegelicht in zijn
boek „Precisiesysteem” Ook de zoge
naamde thuisbridgers, zullen door
zich het Precisiesysteem eigen te ma
ken in hun spel groeien en daardoor
beslist betere resultaten bereiken.
Van dezelfde auteur verscheen ook
het „Volmaakt partnerschap” met als
ondertitel: „Hoe misverstanden voor
komen kunnen worden”. Er bestaan
talloze biedsituaties die door goede
afspraken voorkomen hadden kunnen
worden. Kroes voert talrijke aan de
practijk ontleende biedproblemen ten
tonele en behandelt die op heldere
wijze.
Hij werd, zo meent Ronalds, hele
maal geweven in de kokon van intri
ges, met aan het weefgetouw, zijn
niets ontziende moeder Agrippina, die
haar zoon zelfs verleidde met haar
naar bed te gaan, omdat dat zo in
haar plannen paste. Opmerkelijk in
dit boek is het feit, dat niet Nero de
grote brand van Rome heeft aange
stoken, maar dat de christenen hier,
volgens de schrijfster, de hand in
hebben gehad. Dat is iets anders dan
we vroeger op school leerden.
van acht man, die flinke overuren moet
maken, meestal ’s nachts. De hiermee
samenhangende kosten zijn in de regel
nog niet voor de helft op de huurders te
verhalen.
Bij een vast stoelenplan moet het
concertgebouw verschillende activiteiten
afstoten, zoals feesten, examens en
modeshows. Het bestuur meent, dat de
praktijk al heeft bewezen dat dergelijke
evenementen in Schalker-erf gehouden
kunnen worden en in de toekomst in de
evenementenhal, die op het nieuwe Sta
tionsplein is gedacht. De stoelen overne
men uit de Doelen kost veel minder dan
het opknappen van de bestaande, totaal
af getrapte stoelen. Dat zou op ƒ60.000
komen, aldus het bestuur, terwijl men nu
voor zo’n ƒ15.000 klaar kan zijn.
DE NIEUWE PLANNEN zijn van
stadsarchitect Wiek Röling. Hij denkt
aan een nieuwe ingang van het concert
gebouw aan het Klokhuisplein, betere
oplossingen voor foyers en garderobes.
Het belangrijkste deel van zijn plan is
een totaal verbouwde grote zaal. Hij wil
een nieuwe vloer, die oploopt tot boven
het huidige balkon en de aanleg van
AMSTERDAM. Voor de nieuwe
speelfilm van Fons Rademakers „Niet
voor de poesen” (Because of the cats),
die zijn roulatie in de Nederlandse bios
copen is begonnen, blijkt in het buiten
land grote belangstelling te bestaan.
Binnen één week werd de film verkocht
aan de Scandinavische landen Spanje,
Zwitserland, Oostenrijk, Engeland,
Frankrijk, Duitsland, Italië en Japan.
Ook met andere landen, waaronder de
Verenigde Staten, zijn onderhandelingen
gaande, zo deelt de afdeling publiciteit
van Amstel Film namens Fons Radema
kers mee.
7///////////////////^
--
CAFFEINE VRIJE
h. GEMALEN KOFFIE
In de Inquisitie herkent Wiesenthal
het model voor de vervolging die latei
door de Duitsers zou worden toegepast
De middeleeuwse ketterhaat leidde tol
dezelfde gevolgen als later de Duitse
jodenhaat. De bloed-en-bodem-theorie
deed toen reeds opgeld. Het bewijs te
moeten leveren een christen te zijn,
werd later het bewijs Ariër te zijn.
Hebreeuwse boeken werden in de vijf-
schrijfster van een roman over
Christus, bezien door de ogen van
Johannes, heeft nu ook het leven van
de „anti-christ” keizer Nero in een
stevig boekwerk vastgelegd. Ze heeft
geprobeerd Nero menselijk te bena
deren. Ze heeft de gruwelijke Romein
geschetst als een man, die in feite
slechts gedreven werd door het fa
tum, het noodlot van zijn omgeving.
Toch zijn er altijd groepjes mensen
geweest, die een oplossing hebben
twee zijbalkons met een goed zicht op
het podium. Het bestuur van het con
certgebouw staat achter het plan van
Röling „uiteraard met de aantekening
dat de allerhoogste prioriteit verleend
moet worden aan de akoetische proble
men die ongetwijfeld zullen rijzen”.
De grote zaal (met zijn zwembadka
rakter) moet andere kleuren en ander
licht krijgen. Visuele aspecten zijn een
extra steun voor de oren, aldus het
bestuur. Ook de voorzaal en de gangen
moeten gezelliger worden. De ingang
van het gebouw moet open zijn. De
verbinding met de straat kan veel direc
ter, door middel van glas. Hal en kanto
ren moeten met elkaar in een open
verbinding staan. Kortom, aldus het be
stuur, „een argeloze bezoeker dient ge
confronteerd te worden met mensen,
niet met bijziende of blinde loketten”.
Een informatiebalie moet er eveneens
komen. Als laatste prioriteit stelt het
bestuur verbetering van het uitwendige
van het gebouw en de aanleg van een
nieuwe tuin.
SAKLBUi
I 8
‘ft K IX!
DEN HAAG. Met ingang van 1
september zal de leiding van Nieuwe
Komedie worden gevormd door: Leo
Beyers, direkteur-artistiek leider, Ben
Bos, dramaturgisch leider en Wim Odé,
zakelijk leider.
Leo Beyers is momenteel artistiek lei
der van het Centrum voor Ontmoeting
met Toneel (C.O.T.) in Eindhoven en
voorts docent aan de toneelscholen te
Maastricht en Amsterdam. Het ligt in de
bedoeling dat de overige artistieke me
dewerkers van het C.O.T. hun werk
binnen het kader van Nieuwe Komedie
zullen voortzetten.
Ben Bos stapt uit de journalistiek over
naar toneel. Hij is redacteur van de
Nieuwe Linie,, waarvoor hij o.a. over
toneel schrijft. Wim Odé tenslotte is
gedurende een aantal jaren stafmede
werker geweest van het Nederlands
Centrum voor Amateurtoneel. De laatste
twee jaar is hij als docent verbonden
aan de kulturele afdeling van de Sociale
Akademie in Rotterdam.
De
„Ik, Nero”, door Mary Ronalds,
verscheen bij de Zuidhollandsche
Uitgeversmaatschappij NV in Den
Haag.
