CONCERTGEBOUW: GEEN POP
él
OP DE FIETS MET GELE
VVV-GASTVROUWTJES
Bank van lening: na zondagse pak kwam radio
JORDAAN: SLAKROPJES
MET UI OP GODS AKKER
RAI WEEK LANG
VOLKSFEESTTENT
in Scheepvaartmuseum
O
I
„Piratenwinkeltje” komt
700
8
7
t:.
f «FM
1
DONDERDAG 5 APRIL 1973
9
la
Zeven eeuwen Amsterdam
ONDER REDACTIE VAN ROLF STALLING^/
DE KLANTEN komen uit alle hoeken van het land zelfs van
over de grens. Ambassadeurs beleenden er hun ambtsketen, zigeuner-
koningen hun familie juwelen en Amsterdammers hun zondagse pak.
De hoofdstedelijke trekpleister voor mensen, die op zwart zaad zitten
en aan de commerciële geldschieterij geen boodschap hebben, heet in
de volksmond nog „Ome Jan” of „De Lommerd”. Bank van Lening
mag ook, maar officieel staat het door de Lommerdbrug met het stad
huis „verbonden” pandjeshuis aan de Oudezijds Voorburgwal te boek
als Stadskredietbank voor roerende zaken. Een uitstervend brokje
folklore? Vergeet het maar, want vorig jaar boekte men daar een
recordomzet van 11.5 miljoen gulden.
DE POPPEN zijn aan het dansen
en het zou er wel eens op kunnen
uitdraaien, dat het Amsterdamse
Concertgebouw het komend seizoen
zonder popconcerten moet stellen.
Reden: De directie van het gebouw
gaat de prijzen met 20 percent ver
hogen en dat heeft voor de grote
impresario’s de deur dicht gedaan.
tWs®
LOV VAN REES
ROEL VAN DUYN
ara
fal
Concertgebouw omringt? Van Rees ge
looft dat niet, hoewel hij toegeeft dat de
problemen wel erg groot zijn geworden.
Mojo heeft sinds enige tijd een knok
ploeg en Van Rees een gedeeltelijk ge-
De tijd dat de gewone Amsterdammer
’s maandags zijn zondagse pak kwam
belenen o m het 's zaterdags weer te
komen ophalen, is definitief voorbij. Ook
in de Jordaan, de Pijp en de Leidse-
buurt, waar de bijkantoren van de bank
zijn gevestigd.
zeeman
van
wel 100.000 gulden
hebben het voor 60
IS er nog zoiets als drempelvrees?
„Het hele idee van geld lenen lag vroe
ger in de taboesfeer. Vandaar ook de
Ton Hilgersom gelooft stellig dat
hij een handje kan helpen om het
scheepvaartmuseum tot het prachtig
ste ter wereld te maken want, zo zegt
hij, „moois is er genoeg”.
weer
van
>3
Dat zijn nog maar een paar idee
tjes van de vele, die op tafel zjjn
gekomen. Een hechte organisatie is al
hard bezig met de uitwerking van
suggesties, die vooral ook vanuit de
bevolking moeten komen. Daarin zit-
is een prachtig bandje bij voor „De
Godvreezende zeeman”, een exem
plaar dat Hilgersom eigenlijk niet wil
verkopen. Er zijn bij hem meer van
die momenten, dat de verzamelaar in
conflict komt met de handelaar.
Dat taxeren, Is dat geen probleem?
Segaar: „Mijn mensen kunnen van alles
voro hun neus krijgen en daarom moeten
ze over een uitgebreide warenkennis be
schikken. Ze zijn gediplomeerd taxateur,
maar wij verzorgen zelf de opleiding.
Het accent ligt heel zwaar op diamant
en men weet daar meer van dan de
doorsnee-handelaar. Die vaart gewoon
lijk op onze prijs. Bedrog? Soms worden
er doubletten aangeboden, maar dat zie
je meteen”.
ten mannen die bij de Floriade hun
sporen al hebben verdiend. Over be
langstelling mag men niet klagen. Zo
gaat de N-S. in dat jaar het sporen
naar de hoofdstad goedkoper maken,
komt de PTT met een jubileumpost
zegel op de markt en worden er tal
van internationale sportwedstrijden,
culturele manifestaties en congressen
gehouden.
houdt? En, een slakrop, die met een
ui is gegroeid, smaakt aanzienlijk be
ter dan sla naast sla. Uien houden de
luis van de spinazie en wie echt iets
heel speciaals wil hebben, doet er
goed aan een randje kervel en uien
om de sla te laten groeien. „Dat is
helemaal te gek”. Het blad waar
schuwt de tuinders-in-spé wel op te
passen voor postduiven, want die zijn
in staat „je oogst op te vreten”.
i
Dat wordt hossen geblazen, maar
de RAI zal nog veel meer bieden.
Bijvoorbeeld een brokje oud-Amster-
dam, kermis, kunst- en koopjesmarkt
en het optreden van cabaratiers, hal
lef-, opera- en popgroepen. Een speci
aal munstelsel zal worden ontworpen,
waarmee de Amsterdammers uiterst
voordelig bij de tientallen kraampjes
hun natje en droogje kunnen halen.
DE JORDAAN zit al jaren opge
scheept met open gaten, maar in deze
25.000 bewoners tellende volksbuurt
is ondanks de kleurrijke straatna
men geen plantsoentje te vinden.
Onder aanvoering van Kabouter-filo-
soof Roel van Duyn is ene groep
J or daner s opgestaan om daarin op
revolutionaire wijze verandering te
brengen. Hun devies: de hand aan de
ploeg en laat slakropjes op Gods
akker komen.
LOOPT de bank niet het risico gesto
len spullen in huis te krijgen? „Dat
proberen we te voorkomen”, zegt hij
„door in de regel eigendomsbewijzen! te
vragen. De mensen moeten zich ook
legitimeren. We hebben een nauwe sa
menwerking met de recherche en die
komt hier ook wel eens kijken, maar ze
weten dat we heel zorgvuldig met die
dingen zijn”.
De hand moet aan de ploeg worden
geslagen. Ook al om het asfaltkarak-
ter van de stad te veranderen. „We
zitten al te lang opgesloten in stenen
huizen en blikken auto’s met veront
reinigde lucht”, aldus De Zaaier die bij
deze „grondbevrijdingsactie” nog wel
wat tips voor de tuinierlustige men
sen in petto heeft ook.
Wat zou men bijvoorbeeld denken
van de aanbeveling dat de geur van
spinazie de aardvlieg van de sla
Directeur Segaar (links) in de win
kel van de Bank van Lening.
Daarnaast het reliëf boven het his
torische poortje, waar dagelijks
tienduizenden Amsterdammers bin
nenstappen.
„Ome Jan” is met zijn 359 jaar Am
sterdams oudste gemeentelijke instelling
en gevelstenen herinneren aan zijn kleu
rige historie. Hij werd in 1614 de opvol
ger van de (particuliere)tafels van le
ning, die van de vroedschap een octrooi
moesten hebben. De laatste tafelhouder,
Sion Luz, maakte het met zijn, woeker
rente van 33 percent al te gortig en toen
hij de vermaningen van de vroedschap
aan zijn laars lapte, werd hij op een
dood spoor gezet.
Wat voor mensen komen er nu nog?
Directeur J. W. Segaar, sigaren rokend,
een echte bankier, zegt: „In principe
staan we voor iedereen open, onverschil
lig de wooonplaats of nationaliteit, maar
90 pet is Amsterdammer. Trekkende zi
geuners weten deze bank nog heel goed
te vinden. Meestal komen ze met zware
gouden voorwerpen. Het is hun handels
kapitaal. Er zitten ook familiejuwelen
bij, maar die dingen willen ze niet
kwijt”.
AMSTERDAM gaat zich in 1975,
wanneer de stad zeven eeuwen be
staat, „rot” feesten. Het hele jaar
door zullen er evenementen worden
gehouden met als vermoedelijk hoog
tepunt de laatste week van juni,
wanneer aansluitend op een Holland
Festival „speciaal” de RAI tot feest-
tempel wordt verheven.
PIRATEN, zeerovers. Wat een ro
mantiek. Michiel de Ruyter, Maarten
Tromp en Piet Hein. Wat een helden.
„Nou d’as ook maar ten dele waar.
Dat zat soms ook niet ver van zeero
verij af”. Ton Hilgersom wil maar
zeggen: zoals dat met het winnen van
de zilvervloot is gegaan indertijd
Dara is Ajax heilig bij.
Hij zit er midden in. „Jan Peet
Navigaren” staat nog op de etalage
in de Spuistraat, schuin achter het
Paleis, maar spoedig zal dat voorbij
zijn. Niet alleen de winkel, ook de
naam. Bijna dertig jaar heeft Hilger
som de zaak gedreven in dienst van
de Bussumer boekhandelaar Jan Peet
en met de hele handel maar nu
onder zijn naam gaat hij in juni
over naar ’s Lands Zeemagazijn, do
mein van het scheepvaartmuseum.
Hij komt daar recht tegenover de
admiraliteitskamer te zitten, waar
naam ome Jan. Men wilde het niet voor
de buren weten en daarom zei men: pas
op de kinderen, want ik moet effe naar
ome Jan. Sinds de handelsbanken met
persoonlijke leningen werken, is dat niet
meer zo”. Dat is dan waarschijnlijk de
reden dat het aparte deurtje aan de
zijkant, voor mensen die niet gezien
wilden worden, nauwelijks meer wordt
gebruikt.
De maximale beleentijd voor een pand
is zes maanden. Daar wordt nog een
flinke rente (10 ct op het laagste be
drag) alsmede 1 pot bewaarloon („je
moet het verzekeren want er kan wel
eens iets zoek raken”) op berekend ook.
Segaar: „We zijn echt niet goedkoop,
maar je ziet toch maar dat de mensen
toch blijven komen”.
Als een pand door de eigenaar niet
wordt gelost, wat in een van de tien
gevallen gebeurt, wordt de zaak geveild.
De artikelen, die op de veiling het vast
gestelde bod niet halen, komen in de
„winkel” aan de Nes terecht. Ze gaan
niet voor een prikje weg. want tenslotte
moet de bank aan haar geld komen.
Niettemin werd daar in 1971 voor een
miljoen gulden verkocht.
In die winkel kan iedereen zo binnen
stappen, maar de liefhebbers van de
veiling moeten nog een maandje geduld
hebben. De kijkdag valt op 7 mei en de
openbare verkoop op 10 en mei. Daar
zitten dan nog niet de sieraden bij, want
die worden pas begin, juni aan de man
gebracht.
„Paul Acket, Mojo en ik hebben ge
zegd: doodvallen”, aldus Lou van Rees,
die het ook al niet lekker zit dat er 25
pet loonbelasting bij de gage van de
artiesten moet komen. Hij gelooft daar
om, dat het met de hausse van popcon
certen nu wel gebeurd is. „We blazen nu
negen-tiende van alles af, want het
heeft geen zin voor een paar honderd
gulden je faillissement te riskeren.”
Minder pop dus, maar ook helemaal
niets meer in het Concertgebouw? Van
Rees: „Dat is voor ons helemaal niet
aantrekkelijk meer. Aan een goed con
cert verdienen ze al met al tien mille.
Dat kan niet meer-”
Zou dat ook verband houden met de
toenemende agressiviteit, die de concer
ten met „heavy rock” speciaal in het
der kaart naar binnen te komen. Dat
deed ik vroeger ook, maar tegenwoordig
maken ze daar een sport van.”
DAT ER ruitjes sneuvelen, in de zaal
wordt gerookt en dat er zakkenrollers
rondlopen,, vindt Rösner erg vervelend,
maar hij ziet niet hoe daar tegen kan
worden opgetreden. Dat de situatie door
de aanwezigheid van politie en knok
ploegen aanzienlijk grimmiger is gewor
den, ontkent hij niet. „Geen enkele klas
sieke bezoeker zou het in zijn hoofd
halen een ruit te vernielen.”
Wat vindt hij van de uitlatingen van
Lou van Rees?
Rösner: „Zegt hij dat? Oh, Van Rees
zegt wel meer eens iets- Ik geloof echter
niet dat we na 1 september, als de
normale huurverhoging ingaat, geen
pop-concerten meer krijgen. Daar moet
ik nog met Van Rees over praten. Goed,
een nachtconcert is duur, maar de
werkzaamheden daar omheen zijn ook
veel ingrijpender dan bij een normaal
concert. Ik moet om drie uur ’s nachts
twintig man klaar hebben staan om de
boel weer schoon te maken. Dat moet
Van Rees niet vergeten. Bovendien, mijn
huishuur is dit jaar ook weer omhoog
gegaan
Daarom is er ook aandacht voor ac
tuele vraagstukken, die mede het
beeld van de stad bepalen”.
Roel van Duyn: „We willen de stad
mengen met het platteland”. De ach
tergrond is dat de Jordaners allang
vinden dat er iets met de open gaten
in de buurt moet gebeuren. Er wordt
nu gedacht aan school- en volks
tuintjes en waarom ook niet?
Langs de Egelantiersgracht heeft men
al een geschikt terreintje gevonden
en het blad „De Zaaier” bazuint in
een land- en tuinbouwbericht aan de
bewoners rond: „We mogen geen
vierkante meter vruchtbare Jordaan-
grond ongebruikt laten. Want, in tij
den van milieu-crisis moeten de Jor
daners zichzelf kunnen voeden”.
Interessanter Is eigenlijk de post di
versen, waarmee een half warenhuis zou
kunnen worden gevuld. Dat zijn de foto
toestellen, radio’s, tv’s, platenspelers,
bandrecorders, werphengels, duikersuit-
rustingen, draaibanken, vleesmachines
en dergelijke, die binnen worden ge
bracht. Daar is ook nu nog kleding bij.
Segaar: „Ja, maar het moet wel zo goed
als nieuw zijn, want de liefhebberij in
de handel voor tweedehands spullen is
gering. Je merkt dat we in een wel
vaartsstaat leven. Het zijn vooral statu-
sartikelen, luxe. Laatst kreeg ik een
verzameling antiek zilver. Gewoon fan
tastisch. Het was
waard, maar we
mille beleend”.
VOLGENS Van Rees wordt de ge
spannen situatie eerder in de hand ge
werkt door de enorme belangstelling
er zijn doorgaans meer mensen dan
plaatsen dan door de aard van de
muziek. „Logisch dat, als je 25 gulden of
meer voor de eerste rij hebt betaald, je
dan geen paar honderd hoofden voor je
wilt hebben.”
Over de moeilijkheden bij een concert
van „Deep Purple”, anderhalve maand
geleden in de oude Rai, meent hij:„Dat
heeft die groep zelf uitgelokt. Als je een
contract voor 90 minuten hebt en je
houdt het na drie kwartier voor gezien,
dan vraag je gewoon om troebelen. Dat
zou bij een optreden van Toon Hermans
ook zijn gebeurd.”
Volgens directeur Johan Rösner van
het Concertgebouw („ik ben geen pop-
maniak”) vallen de moeilijkheden wel
mee. „Natuurlijk is het allemaal veel
bewerkelijker en vergt het gewoon erg
veel van de suppoosten. Ondanks de
schuif hekken probeert het publiek zon-
„Ome Jan” doet gouden zaken
Michiel de Ruyter indertijd, nadat hij
het draaien aan het grote wiel had
af gezworen, belangrijke stukken
placht te tekenen.
Dat winkeltje van Hilgersom Is
uniek. Over alles wat met scheep
vaart te maken heeft is bij hem wel
iets te vinden. Over touwsplitsen en -
knopen alleen al is er al een meter
boeken. Over modelbouw een dikke
drie meter. En scheepsmodellen in
flessen heeft hij bij de vleet.
/Elke zeiler, stuurman en kapitein
komt in de winkel en Hilgersom
herkent de zeeman beroeps of
liefhebber van een kilometer
afstand. Zegt hij tenminste. Enhij
durft de gok nog aan of het een
liefhebber is van de zeilvaart of van
een andere scheepvaartsector. Duizen
den boeken en honderden prenten
zijn er in het winkeltje opgeslagen.
Hele kleintjes en kolossaal grote. Er
Burgemeester Ivo Samkalden wees
met name op een Europees congres,
waarbij de 5.000 deelnemers zich
hartstochtelijk in de problemen van
stadsherstel en monumentenzorg gaan
verdiepen. Weer een andere groep
gaat praten over minderheden in de
samenleving, waaruit blijkt dat het
feestjaar door een meer serieuze on
derstroom moet worden gevoed. Sam
kalden: „Het gaat er ook om de
viering in het licht te stellen van de
functies die de stad door de eeuwen
in de samenleving heeft vervuld.
kleurde ordedienst. „Als ze die jongen
zien staan”, zegt hij, „werkt dat al
preventief. Wij hebben nog geen massale
knokpartijen in de zaal gehad en ik
hoop ook niet dat dit gebeurt.”
ANDERS DAN in Den Haag, waar de
op één na laatste bank van lening door
de al te kritische blikken van de be
stuurders het toch wel wat moeilijker
krijgt, is het in Amsterdam een flore
rende zaak. Er wordt winst gemaakt,
waarmee de reserve wordt gespekt opdat
de armlastige hoofdstad dit instituut
straks niet zo gemakkelijk om een
centenkwestie kan inpakken.
Er is in die loop der jaren natuurlijk
wel het een en ander veranderd. Waren
er in 1912 nog dertien miljoen belenin
gen met een gemiddelde pandwaarde
van nog geen vijf gulden, vorig jaar was
die prijs bij 60.000 transacties al opgelo
pen tot 200 gulden. Daar zitten dan wel
diamanten bij van dertig mille alsmede
veel goud en zilver. Segaar: „Dat is
ongeveer 90 pet van onze omzet”.
FIETSEN is „in”, ook bij de toerist.
Daar is men bij de VW achter
gekomen en daarom zal de succesvolle
fietstour door de hoofdstad dit jaar
worden geprolongeerd. Binnenkort
zullen de Amsterdammers dan ook de
in het geel gestoken WV-gast-
vrouwtjes, voorzien van een fluitje
en stopbord, weer zien fietsen aan
het hoofd van een stoet, met de
brughellingen worstelende toeristen.
Je moet er tenminste twaalf jaar
voor zijn en kunnen fietsen.
Gestart wordt er aan het Rokin,
waar de deelnemers een tas krijgen
met een kaart van de hoofdstad,
tabak, een handdoekje, flesje jenever
en klontjes suiker voor de energie-
De eerste „trap” gaat naar het proef
lokaal van Wijnand Fockink in de
Pijlsteeg waarna men het museum
„Ons lieve Heer op Solder” aan de
Oudezijds Voorburgwal kan bewon
deren.
Daarna gaat het via de Oudeman-
huispoort naar de „Bloemensingel”,
langs de boetiekjes aan de Leidse-
gracht naar Continental Bodega,
waar de lunch wacht. Het Tabacolo-
gisch museum aan de Amstel is het
volgende afstapje, waarna de deelne
mers met een Goudse pijp als
herinnering de Jordaan induiken.
Daar wordt het Claes Claeszhofje
bekeken en een groene haring gege
ten. Omstreeks half vier is de finish
in zicht bij de Bols Taveerne, waar
de moegetrapte toeristen een originele
fietserscoctail, een diploma en een
onderweg geschoten foto krijgen. En
dat allemaal voor zeven rijksdaalders.
