Bij enkele bedrijven worden acties nog voortgezet
Twee historische
herinnerin gen
buiten
Met boeien
aan naar
Parijs zou Arabische
resolutie steunen
Warschau herdenkt ghetto-opstand
Arrestaties
in Israël
Studentenleider
in Zuid-Afrika
jaar cel in
„Federatie van
verplegenden
vleugellam”
„BURGERS GEDOOD DOOR
AMERIKAANSE BOMMEN”
i
achtergrond
i
Cambodjanen in Peking:
Bankovervallers in
New York lieten
gijzelaars vrij
VN-debat over Israëls actie verdaagd
Consumenten willen
staatssecretaris in
de nieuwe regering
APRIL
DONDERDAG
1 9
1973
Geen uitkering
Niet uitgenodigd
Overeenkomst
Twee hoofdredacteuren
Groter dagen
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
„Cadeau”
WARSCHAU. De dertigste verjaardag van de heroische opstand
in het ghetto van Warschau wordt vandaag herdacht. Maar de joodse
gemeenschap in Polen, eens de grootste ter wereld en met wortels die
teruggaan tot in de 13de eeuw, toont alle tekenen van verval. De
vernietiging in de tweede wereldoorlog, de vrij recente emigratie en
een groot aantal gemengde huwelijken hebben de joodse bevolking
van een voor-oorlogs aantal van 3,5 miljoen teruggebracht tot onge
veer 10.000. Van degenen die zijn overgebleven nemen nog slechts
naar schatting 2750 actief deel aan het joodse religieuze leven. De
meesten van hen zijn oude, gepensioneerde mensen. De jongeren zijn
allemaal verdwenen. Er zijn geen joodse scholen meer, evenmin als
kinderen die onderwijs behoeven.
Ex-voorzitter:
o 3
Meeste stakers hervatten werk
werpen, dan ztfn ze bereid tot werkher
vatting. Vanavond wordt daarover ver
gaderd.
het overleg kan worden hervat, delen
ze niet.
NEW YORK (Reuter). Twee gewa
pende mannen die een bank in de New
Yorkse negerwijk Harlem waren bin
nengedrongen en vijftien mensen hadden
gegijzeld, hebben zich gisteren overgege
ven.
Op de foto ziet men hoe een van de
overvallers de man in het midden,
met hoed geboeid naar buiten komt.
De actie begon op 19 april 1943 en
diende als symbolisch „cadeau” voor
Hitler ter gelegenheid van zijn ver
jaardag een dag later. Volgens de
plannen moest men in vier dagen
klaar zijn. Maar het duurde vier
Volgens de industriebonden komen le
den die nu nog staken niet meer voor
een stakingsuitkering van de bonden in
aanmerking omdat de acties, die deel
uitmaken van één gezamenlijke actie in
de industriële sector, niet zijn gericht
tegen één bedrijfstak of één onderne
ming, maar als totaliteit zijn opgeschort.
De actie „Kom Op” van de drie indus
triebonden ter verkrijging van financiële
steun, begint te lopen. De Industriebond
NW heeft opmerkelijk veel girobij-
schr ij vingen van de bonden Mercurius
(handel en kantoorpersoneel) en ABVA
(ambtenaren) binnengekregen. Er is wat
de Industriebond NW betreft nu naast
het miljoen gulden van de centrale NW
ruim een ton aan giften en toezeggingen
binnen.
Intussen zijn de onderhandelaars over
een nieuwe CAO voor het kappersbe-
drijf uit elkaar gegaan, zonder tot een
resultaat te zijn gekomen.
DAG DAG
Na een uur van gespannen onderhan-
delingen tussen de mannen, de politie en
een als bemiddelaar optredende televi-
sieverslaggever, kwamen de overvallers
geboeid aan agenten, naar buiten.
DRIEBERGEN. De parolen van de drie industriebonden tot opschor
ting van de stakingsacties tot 1 mei zijn gisteren in grote meerderheid
opgevolgd. Bij enkele bedrijven besloten de stakers echter door te gaan
met de acties. Dit is onder meer het geval bij de scheepswerven Verschure,
ADM, NDSM en Kores in Amsterdam, bij Clitex in Zeeuws-Vlaanderen,
Schuttersveld in Enschede en SKF (kogellagers) en Hollandia Wol in
Veenendaal. Ook de stakers bij rijwielfabriek Gazelle in Dieren willen hun
actie voortzetten.
DEN HAAG. De Consumentenbond
en Konsumentenkontakt willen in een
nieuw kabinet ook een staatssecretaris
voor consumentenzaken. De twee orga
nisaties hebben de informateurs gisteren
dringend verzocht bij de opstelling van
een werkplan voor een nieuw kabinet
met deze wens rekening te houden.
PNOM PENH (Reuter. AFP en UPI).
In de Cambodjaanse hoofdstad Pnom
Penh is intensief politiek overleg begon
nen over de vorming van een nieuw
kabinet. Medewerkers van president Lon
Nol hebben gesproken met leiders van
de oppositie om te proberen een regering
op bredere basis samen te stellen. De
Verenigde Staten hebben hierop aange
drongen.
De Unie van Beambten is niet uitge
nodigd voor het overleg, vandaag, met
de werkgevers. De Unie BLHP heeft dat
gisteren „een onverteerbare zaak” ge
noemd. De beambtenbonden horen erbij,
vindt de BLHP: „De opvattingen over
inspraak worden hier verloochend”, zo
stelde de voorzitter van de BLHP, de
heer A. Hubben.
tussen werkgevers en werknemers af
wachten. Mocht deze bespreking, die
vandaag wordt gehouden, vruchten af-
De Gazelle-stakers ervaren het als een
nederlaag om aan het werk te gaan
zonder dat een nieuwe metaal-CAO in
zicht is. Welgeteld 41 aaneengesloten da
gen hebben ze voor dat doel gestaakt,
tot nu toe zonder tastbaar resultaat. De
mening van de industriebonden dat me
de daarom een afkoelingsperiode nodig
is waarin in rustiger vaarwater
PRETORIA (Reuter)
joden nog bijna een derde deel van
de bevolking van Warschau vertegen
woordigden. Echter, niet alle dode
joden van Warschau zijn hier begra
ven. Honderdduizenden zijn verbrand
in de ovens van de concentratiekam
pen en andere verdwenen op onbe
kende wijze uit het getto dat door de
nazi-bezetter was opgericht.
De ruim 450 stakers bij de rijwielfa
briek Gazelle in Dieren willen eerst de
resultaten van het hernieuwde overleg
Terwijl dit overleg gaande was. bezet
ten guerilla troepen de kustplaats Kep.
Het is de eerste grote stad in Cambodja
die sinds de drie jaar oude Cambodjaan
se oorlog verloren is gegaan. Twee an
dere Cambodjaanse plaatsen, Takeo en
Tram Khnar, op respectievelijk 67 en 40
kilometer van Pnom Penh, worden door
guerrilla’s aangevallen.
Voor het cartonnage- en papierenzak-
kenbedrijf (7000 werknemers) is daaren
tegen wel een CAO aanvaard. Zij geldt
van 1 april 1973 tot 1 april 1974. Er is
een algemene loonsverhoging tot stand
gekomen van 3,3 percent met een vloer
voor de lager betaalden van ƒ9,50 per
week aan verhoogd bruto-inkomen. Voor
jeugdigen is boven de 3,3 percent een
verhoging bereikt van 5 percent. Per 1
januari 1974 komt er een 40-urige werk
week. De basisvakantie bedraagt 19 da
gen en er is een systeem voor extra-
vakantie voor bepaalde leeftijdscatego
rieën.
UTRECHT. In de open brief waar
mee mevrouw Johanna Dijk haar aftre
den als voorzitter van de federatie van
verenigingen, die de verpleging en ande
re onderdelen van de gezondheidszorg
bevorderen, motiveert, stelt zij dat de
federatie vleugellam is. En dat „in een
tijd”, aldus mevrouw Dijk, „dat de ont
wikkeling in onze maatschappij snelle
beslissingen vraagt en de behoefte aan
een eigen „beroepsstem” groot is.
Het gebundelde werken, een van de
essentiële taken van de federatie, wordt
volgens haar steeds meer geblokkeerd,
terwijl de beroepsinhoud juist duidelij
ker gestalte krijgt. Het vleugellam zijn
van de federatie heeft, zegt mevrouw
Dijk, ook consequenties voor de mede
werkenden op het federatiebureau, die
niet weten waar ze aan toe zijn.
Het accent, aldus mevrouw Dijk, zal
minder moeten vallen op alleen doen wat
alleen gedaan kan worden en meer op
samen doen wat samen kan. „Ondanks
mijn herhaalde uitingen van bezorgdheid
en bezwaren tegen de functionering”, zo
Ongeveer 400.000 joden woonden
eens in het getto en slechts enkele
honderden overleefden de ziekte, ver
hongering en verdelging. Velen kwa
men om tijdens de getto-opstand
van 30 jaar geleden toen de joden,
een van de weinige keren tijdens de
oorlog, hun berustende houding af
wierpen en de wapens opnamen tegen
hun onderdrukkers. Minder dan
70.000 joden waren in het uitgedunde
getto overgebleven toen de Duitsers
met geweld door de muren heenkwa-
men om de „Endlösung” aan het
gebied en zijn bewoners te voltrekken.
De situatie zal naar verwachting
mettertijd nog verslechteren. Er ko
men wel eens joden uit de Sovjet
unie die zich liever in Polen vestigen
dan bijvoorbeeld naar Israel te gaan,
maar hun aantal weegt niet op tegen
het teruglopende geboortecijfer. „Als
de situatie zich zo voortzet, zei een
religieuze leider, kan de gemeenschap
over ongeveer 20 jaar verdwenen
zijn.”
Een paar meter van zijn huis staat
Warschau’s enige synagoge een
van de veie in Polen zonder rabbijn.
Tijdens de laatste vernietigingsdaad
van de nazi’s verdwenen een vijftig
tal synagogen samen met 85 percent
van Warschau. Maar deze ene is
Philippe le
Roux, een van de acht blanke studen
tenleiders tegen wie de Zuidafrikaanse
regering in februari beperkende maatre
gelen heeft genomen, is gisteren door
een rechtbank in Pretoria veroordeeld
tot een jaar gevangenisstraf. Le Roux
zou het land illegaal hebben willen ver
laten.
Premier Vorster van Zuid-Afrika
maakte op 27 februari in het parlement
bekend dat aan studentenleiders beper
kende maatregelen zijn opgelegd. Deze
maatregelen, die de Zuidafrikaanse over
heid kan nemen op grond van de wet
ter onderdrukking van het communisme,
houden in dat de acht studentenleiders
hun woonplaats niet mogen verlaten,
geen sociale of politieke bijeenkomsten
mogen bij wonen, niet het terrein van
een universiteit of een andere onderwijs
instelling mogen betreden, geen artike
len mogen publiceren, geen gebieden
voor niet blanken mogen bezoeken en
zonder toestemming van de rechterlijke
macht geen fabrieken, havens o f ge
rechtsgebouwen mogen betreden.
Een gevolg van deze maatregel is dat
zeven van de acht hun studie niet kun
nen voortzetten en dat de achtste, een
lector, zijn werk niet kan doen.
De aanhangers van het in Peking
verblijvende, afgezette staatshoofd van
Cambodja, prins Norodom Sihanoek,
hebben de Verenigde Staten gisteren be
schuldigd van het doden van burgers
door massale bombardementen, waaraan
circa 120 B-52-bommenwerpers per dag
zouden deelnemen.
overeind gebleven omdat ze door het
Duitse leger als warenhuis werd ge
bruikt. De regering zal waarschijnlijk
spoedig met herstelwerkzaamheden
van de synagoge beginnen als de
omgeving is herbouwd.
NEW YORK (UPI-Reuter). De
westelijke mogendheden zijn verdeeld
over een ontwerp-resolutie, die neer
komt op het toepassen van beperkte
sancties tegen Israël, in verband met de
vorige week door Israëlische militairen
uitgevoerde overval in Beiroet. Dit is
gisteren uit diplomatieke kringen in de
VN vernomen.
Engeland en Frankrijk zouden niet
openlijk steun hebben betuigd met een
van Arabische zijde gesteunde ontwerp
resolutie waarin op alle landen een be
roep wordt gedaan, zich te onthouden
van het verschaffen van enigerlei steun
die militaire aanvallen zoals die van
vorige week in Beiroet zou vergemakke
lijken of die het zoeken naar een vreed
zame regeling zou belemmeren.
De ontwerp-resolutie is voorgelegd
aan de leden van de Veiligheidsraad, die
gisteren voor de vijfde dag achtereen de
Israëlische operatie van 10 april bespra
ken. De resolutie veroordeelt verder de
Israëlische actie en doet een beroep op
Israël, zich voortaan te onthouden van
dergelijke acties. Een herhaling ervan
zouu de Veiligheidsraad nopen tot het
overwegen van krachtiger maatregelen
om er een eind aan te maken.
De Verenigde Staten zijn gekant tegen
de ontwerp-resolutie en zijn van oor
deel, dat de Verenigde Naties ook „het
Arabische terrorisme” moet veroordelen.
Amerikaanse diplomaten hebben gezin
speeld op een Amerikaans veto als de
voorgenomen resolutie wordt goedge
keurd.
De Indonesische delegatie bij de Inter
nationale Controlecommissie in Zuid-
Vietnam, heeft gedreigd met het terug
halen van haar leden te velde naar
Saigon, als geen diepgaand onderzoek
wordt ingesteld naar het neerschieten
van een helikopter van de commissie.
Dit incident gebeurde op 7 april en het
eiste het leven aan negen personen,
onder wie een Indonesiër, een Canadees
en twee Hongaren. De helicopter werd
boven de provincie Kwang Tri in
gebied dat in communistische handen is
neergeschoten.
De Laotiaanse minister van Defensie,
Champassak heeft gisteren gezegd, dat
de situatie in zijn land „veel stabieler is
geworden” nadat de Amerikaanse lucht
macht twee dagen achtereen bombarde
menten heeft uitgevoerd.
Het Cambodjaanse ministerie van
Voorlichting heeft de buitenlandse pers
bureaus in Pnom Penh gisteren meege
deeld dat ze de guerrilla-strijdmacht in
Cambodja altijd moeten aanduiden als
„Vietnamees”. Volgens het ministerie
zijn het geen communisten „zonder nati
onaliteit”, maar Vietnamezen, die de
strijd tegen de republiek Khmer blijven
voortzetten.
In Parijs ontmoetten delegaties van de
Bevrijdingsbeweging en Zuid-Vietnam
elkaar woensdag voor de zevende keer
om de politieke toekomst van Zuid-
Vietnam uit te stippelen. Ze zijn op
nieuw geen stap verder gekomen.
Maar of het gerestaureerde gebouw
enkel zal dienen als een leeg monu
ment van de joodse band met Polen
is een idee waar de joden maar liever
niet aan denken. De grote joodse
begraafplaats, met grafstenen in ge
sloten rijen, vormt een voortdurende
herinnering aan groter dagen t oen
weken voordat de laatste, armzalig
bewapende verdedigers uit hun bun
kers werden gedreven met granaten
en vlammenwerpers.
Het gebied is nu onherkenbaar. Al
les wat van het getto is overgeble
ven is een rooms-katholieke kerk die
de Duitsers hebben gespaard. Grote
moderne flatgebouwen langs brede
straten hebben de sombere, overbe
volkte straten vervangen. Zelfs het
stratenplan is gewijzigd en daarmee
de straatnamen. Eén weg is nu ge
noemd naar Mordekhai Anielewicz die
vanuit zijn bunker in de Milastraat
de opstand leidde. Toen de opstand
bijna geheel was neergeslagen en hij
nog twee kogels overhad schoot hij
eerst zijn vrouw en daarna zichzelf
dood om zich niet te hoeven over te
geven aan de Duitsers.
Een bescheiden monument op een
aarden wal geeft de plaats aan waar
vroeger de commandobunker stond.
Vlak daarbij staat een groter granie
ten monument waar deze week de
plechtige kranslegging zal plaatsvin
den. Analoge plechtigheden zullen
worden gehouden in de steden Cra
cow, Wroclaw, Lodz en Szczecin en
in nog 13 andere plaatsen waar joden
in getto’s werden gedreven vooraf
gaand aan hun dood via Hitlers
„Endlösung”.
bedenken: gas, gif, de kogel, verbran
ding, verdrinking, verhongering, ophan
ging, wurging, doodslag, verstikking, le
vend begraven, injecties, alles was in
zwang en alles was geoorloofd. Maar
alles werd ook door doodgewone mensen
in uniform, dienstplichtige soldaten, ge
hoorzaam en willoos toegepast. En dat is
het vreselijke, waarover wij ons na
dertig jaar nog steeds kunnen verbazen.
Ongelofelijk en ondenkbaar is nog steeds
het barre feit, dat de misdadige breinen
van het nationaal-banditisme een over
vloed van medewerkers en uitvoerders
zóver kregen.
Op dit moment, in 1973, staat een van
de laatste toplieden van de jodenvernie-
tiging, onderstaatssecretaris Theodor
Ganzenmüller, terecht wegens zijn aan
deel in de deportatie van joden uit heel
Europa naar de vernietigingskampen. In
een rapport van 28 juli 1942 van zijn
hand staat te lezen: „Sinds 22-7 rijdt
dagelijks een trein met ongeveer 5.000
joden van Warschau over Malkinia naar
Treblinka. Bovendien twee keer per
week een trein met 5000 joden van
Premysl naar Belzee”. Trots getuigenis
van een onderminister voor het Verkeer,
die per omgaande een dankbetuiging van
Rijksmoordenaar Himmler kreeg. Hij
staat dertig jaar later voor de rechter
als een gezeten, bejaarde burger, die zich
verbaast over het feit dat men hem iets
te verwijten heeft.
De herinnering aan de miljoenen-
moord op de joden, symbolisch samenge
vat in de herinnering aan de vernieti
ging van het getto van Warschau, valt
samen met het vijfentwintigjarig be
staan van de staat Israel. Het zou goed
zijn als velen, die heden ten dage zo
kritisch iedere manoeuvre van de Israë
lische regering beschouwen, deze twee
herinneringen eens op elkander zouden
laten inwerken. De verbrande, neerge
schoten, vergaste en doodgeslagen mil
joenen mannen, vrouwen en kinderen
uit de jaren veertig leven voort in
Israel, niet in levenden lijve maar als een
groteske gedachte van historische onver-
woestbaarheid. Het ene stuk geschiedenis
kan niet worden losgemaakt van het
andere. Dertig jaren zijn nauwelijks van
belang in de geschiedenis der mensheid.
Zij kunnen eenvoudig direct en logisch
worden overbrugd en wie dat in gedach
ten doet, begrijpt alles beter.
De Veiligheidsraad heeft gisteravond
het debat over de Israëlische operatie
van 10 april verdaagd zonder dat een
tijdstip is vastgesteld voor de volgende
bijeenkomst.
De voorzitter van de Raad, de Peru
aan Javier Perez de Cuellar, deelde mee,
dat hij overleg zal plegen met de leden
over het tijdstip van een volgende bij
eenkomst.
JERUZALEM De twee hoofdredac
teuren van het Arabische dagblad „El
Fazjer”, dat in Jeruzalem verschijnt, zijn
gearresteerd. Zij hebben een bericht ge
publiceerd waarin staat dat de Israëli
sche en de Jordaanse Inlichtingendien
sten hebben samengewerkt bij de voor
bereiding van de commando-actie in
Beiroet.
Dertig jaar geleden, in april en mei
1943, voltrok zich in Warschau het besti
ale drama dat de Duitse oorlogvoering
voorgoed brandmerkte als een tot on
voorstelbare hoogtepunten opgevoerd
nationaal-banditisme: de vernietiging
van het getto van de Poolse hoofdstad,
de voormalige woonwijk van de War-
ichause joden, waar tienduizenden ont-
rechte en half-verhongerde joodse Polen
bijeengedreven waren om te zijner tijd
te worden „geëvacueerd” naar de vernie
tigingskampen van Treblinka, Belzee,
Sobibor, Auschwitz en Bergen-Belsen.
Volgens Duitse rapporten werden bij
de vernietiging van het getto van War
schau „aanwijsbaar” 56.065 joden om het
leven gebracht, maar latere onderzoeken
hebben aangetoond dat in het geweld
van de vuurzee, de beschietingen, het
uitroken en onder water zetten van de
riolen en het uitbranden van de schuil
plaatsen onder de grond duizenden do
den méér zijn gevallen, wier lichamen
nooit zijn teruggevonden en wier namen
voor altijd onbekend zijn gebleven.
SS-generaal Stroop, de bevelhebber
van de vernietigingscampagne, rappor
teerde in april 1943: „Hoe langer de
tegenstand duurt, des te harder worden
de mannen van de Waffen-SS, de politie
en het leger, die ook hier in trouwe
wapenbroederschap onvermoeibaar naar
de vervulling van hun taak streven en
voorbeeldig hun plicht doen. Zij zijn
vaak van de vroege ochtend tot de late
avond in touw.”
De vernietiging van het getto van
Warschau vormde het onuitwisbare
stempel van misdadigheid op alle Duitse
militaire en semi-militaire onderdelen
van de „Wehrmacht”, waardoor de ge
schiedschrijving van de Tweede Wereld
oorlog de historische vaststelling van
een criminele uitbarsting werd. Politiek,
vaderlandsliefde, nationalisme, verdedi
ging. zelfs oorlog dat zijn alle termen
die niet passen op de orgie van beest
achtigheid en perversie, welke in het
spoor van de Duitse legers over Europa
uitwaaierde. De moord van honderddui
zenden in Warschau gebeurde in dezelf
de tijd dat massamoorden in alle bezette
landen van de Atlantische kust tot Le
ningrad en Stalingrad hoogtij vierden.
Miljoenen mensen werden in enkele ja
ren tijds geëxecuteerd met alle middelen
die Duitse technici en chemici konden
iaOh;=:üaHHte:;;a
jE-4'r“ •iiits'u-.uB-UHj
besturen van de drie organisaties niet in
hun opstelling en werkwijze binnen de
federatie”.
