Eensgezindheid
Washington reageert met ongeloof en verbazing op verklaring
Belfast
Vijf man slaan
Hoofdagenten
Velnenaar in
uitgesloten
elkaar
van rally
t
Weer stagnatie bij
Vietnam-overleg
Beierse regering
naar rechter
Bewaring
staat een junta terecht
In Turkije
zeer gewild
schiettuig
D’66 in Almelo
verlaat PAK
Drietal ontsnapt
uit Huis van
Luchtbuks blijkt
„Verdrag met DDR ongeldig”
bij gesprek
Pompidou-Heath
Bomaanslag
met auto
achtergrond
in
SULLIVAN VERTROK NAAR SAIGON
3
23
MEI
1973
WOENSDAG
In Amsterdam
Amnestie
Bewijzen
In Den Bosch
(Van onze redacteur in Istanboel)
Overloper
ISTANBOEL Het merkwaardigste proces van de vele die deze
maanden in Turkije voor militaire tribunalen lopen, is dat in Istan
boel tegen 22 bekende figuren, die ervan worden beschuldigd een
soort „junta” te hebben gevormd die in 1971 de macht had willen
grijpen. De interventie van de vier topgeneraals van de strijdkrachten
op 12 maart 1971 had deze ontwikkeling verijdeld.
Geheim agent
„Pressie”
T elef oongesprekken
F A
NIXON DIEPER IN MOERAS
(Vervolg van voorpagina)
met
werd
als
contactman
A
an-
(Van -onze -redacteur in Bonn)
ij
In deze affaire, die de Amsterdamse
politie bij het publiek in een kwaad
daglicht heeft gesteld, was de nachtclub
niet de enige sponsor. De vier agenten
van de verkeerspolitie hadden zich na
melijk ook van de medewerking verze
kerd van twee grote auto-importeurs.
Een tweede team van twee Amster
damse verkeersagenten mag echter wel
deelnemen, hoewel dit team een verge-
l'jkbare financiële hulp heeft aanvaard
van een andere sponsor, namelijk dia
mantairs.
gebruikt
McCord.
Zelf zegt hij vanaf het begin tot de
MIT te hebben behoord, maar er is
ook geopperd dat hij pas in een later
stadium met deze organisatie is gaan
samenwerken en dus gewoon een „o-,
verloper” zou zijn.
Hoe het ook zij. het merkwaardige
aspect van dit proces is dat hier een
enigszins door er aan toe te voegen: „In
ieder geval vertrekt hij”.
Het overleg tussen Kissinger en Tho is
vanmorgen hervat.
uyk
rol
den
ge
iled
ten
ge-
;ui-
<a-
ren
nco
iu-
Eal
iet
re
re
ad
it”,
ris
in
ert
•rig
ties
>rts
lijk
ien
oor
gd,
erd
nu
»ag
rg”
or-
:en,
de
aen
eld
lat
de
aar
re
dat
eid
-nd
n.
ltse
•eis
•g”.
ren
en,
tan
leel
net
vél
ro-
eer
:bc-
het
:ek)
in
ltse
de
het
be
ster
de
na-
ne-
van
De reactie in Washington op de verklaring van Nixon was er één van
ongeloof en verbazing. Nixons verklaring liet talloze vragen onbeant
woord. De belangrijkste hiervan was dat de president vermeed uit te leg
gen hoe, wanneer hij al in juli verleden jaar op de hoogte werd gesteld
van wat er onder zijn staf aan de hand was, hij een maand later (in augus
tus) op een persconferentie kon verklaren dat niemand van zijn staf bij
het schandaal betrokken was. De algemene indruk was dan ook dat Nixon
met deze verklaring zijn positie nog onaannemelijker heeft gemaakt en
verder heeft ondermijnd.
„linkse junta” wordt aangeklaagd,
met de nadruk op het onbepaald
lidwoord. Een der advocaten heeft
Kaynak de vraag gesteld of hij niet
wist dat l et rond 1970 in Turkije
„wemelde van junta’s.” Kaynak ant
woordde: „Dat is juist. Maar mijn
taak betrof nu eenmaal alleen deze
junta.”
Het te koop aanbieden, het verkopen
en het kopen van luchtbuksen is niet
verboden. Zij worden in de Wapenwet
aangeduid als „windroeren.” Ingevolge
deze wet is het verboden op de openbare
weg of op enige voor het publiek toe
gankelijke plaats een luchtbuks bij zich
te hebben, tenzij het wapen zodanig is
ingenakt dat het niet voor dadelijk ge
bruik kan worden aangewend.
Dean stelde amnestie van de president
in het vooruitzicht, maar wilde niet dat
Nixons naam genoemd zou worden, al
leen dat het een aanbod betrof „van de
allerhoogste top in het Witte Huis”. Dit
getuigde Jack Caulfield, die door Dean
PARIJS. (UPI) William H. Sulli
van, naaste medewerker van Nixons ad
viseur Henry Kissinger bij het nieuwe
Vietnam-overleg in Parijs, is gisteravond
uit de Franse hoofdstad naar Saigon
vertrokken. Dit is meegedeeld door de
Amerikaanse delegatie nadat de Noord-
vietnamese tweede man Nguyen Co
Thach zijn mond had voorbij gepraat.
Op de zitting van de senaatscommissie
voor de Watergate-affaire kwam giste
ren verder vast te staan dat de voorma
lige Witte-Huisadvocaat John Dean, die
door Nixon werd ontslagen, tot het laat
ste toe heeft geprobeerd te voorkomen
dat de gearresteerde inbreker-spion Ja
mes McCord de feiten rondom de Wa
tergate-affaire openbaar zou maken.
Thach had zich ook niet zo optimis
tisch over de onderhandelingen geuit
zoals Kissinger maandag had gedaan.
Hij zei dat het optimisme volkomen
voor rekening van Kissinger kwam en
hij deed een scherpe aanval op de rege
ring in Saigon.
Een van de curieuze facetten van
dit proces is dat, terwijl de aanklacht
bepaald niet gering is, de verdachten,
in tegenstelling tot 4000 andere poli
tieke beschuldigden, vrij rondlopen.
kije’s Bestel” geheten, waarin langs
Marxistische weg wordt betoogd dat
Turkije niet gebaat is bij het parle
mentaire stelsel en dat op „De Weg
naar de Macht” (veelbetekende titel
van het laatste hoofdstuk) de strijd
krachten een beslissende, radicalise
rende rol zullen spelen.
Gegevens omtrent de schade aan lijf
en goed, die in de laatste jaren door
dergelijke buksen is aangericht, zijn niet
voorhanden.
Enkele van de vijf terechtgestelde
journalisten publiceren zelfs al weer
in de links georiënte'erde pers. Dit
kan niet anders betekenen dan dat de
meeste van deze verdachten nog al
tijd veel aanzien genieten in leger
en in het bijzonder luchtmachtkrin-
gen.
Generaal Madanoglu, die volgens
de aanklacht president van de Repu
bliek had moeten worden, na af
schaffing van het parlement en in
stelling van een nieuwe „Constitue
rende Vergadering”, is ook een van de
bedrijvers geweest van de wél ge
slaagde militaire staatsgreep van 1960
en hij is onder zijn collega’s nog
altijd een „begrip”.
Dogan Avcioglu, een der journalis
ten, is tevens de schrijver van een
nog altijd veelgelezen (zesde druk op
komst) lijvig standaardwerk. „Tur-
Sommige verdachten hebben zelfs
al tegenbeschuldigingen tegen hem
ingebracht: hij zou zich zélf hebben
schuldig gemaakt aan het aanzetten
van anderen tot subversieve activitei
ten, Koerdisch separatisme etc., alle
maal zaken waar zware straffen op
staan.
■-
DEN BOSCH. —Uit het Huis van
Bewaring in Den Bosch zijn gisteren
drie gedetineerden ontsnapt. De mannen
waren aan het schilderen in de kamer
van de gevangenispredikant. Zij zagen
kans daar een tralie uit het raam te
verbuigen.
ALMELO. De afdeling Almelo van
D’66 is uit het „progressief akkoord”
getreden. Na telefonisch de leden te
hebben geënquêteerd heeft het bestuur
besloten dit akkoord te verlaten en bij de
eerstvolgende gemeenteraadsverkiezing
met een eigen lijst uit te komen. De
PvdA, de grootste PAK-partner, heeft
bij monde van haar voorzitter te kennen
gegeven deze stap te betreuren.
In Overijssel zal D’66 volgend jaar ook
met een eigen lijst uitkomen. Dit is de
vorige maand al besloten. Het Almelose
Progressief akkoord bestaat nu nog uit
PvdA, PSP en PPR.
BONN. De regering van Beieren
wil de rechter het basisverdrag tussen
de Bondsrepubliek en de DDR ongeldig
laten verklaren. Ze wendt zich tot het
constitutionele gerechtshof in Karlsruhe
met de klacht dat het verdrag, waarin
de betrekkingen tussen de beide Duitse
staten worden geregeld, in strijd is met
de grondwet van de Bondsrepubliek.
De inleiding van de grondwet eist van
de Duitsers dat zij de hereniging tot
stand brengen. De grondwet werd in
1949 bovendien uitgevaardigd „voor die
Duitsers, voor wie medewerking onmo
gelijk was” - voor de bevolking van de
DDR dus. Deze bepaling zou de rege-
ring-Brandt met het basisverdrag heb
ben geschonden.
Franz Josef Strauss, Beierens „sterke
man”, is geen lid van de regering in
München, maar hij nam niettemin per
soonlijk deel aan het kabinetsberaad
waarin dinsdag tot de juridische aanval
op het verdrag werd besloten. In het
Bonner parlement had Strauss de strijd
al verloren.
Wat Strauss op zijn minst zou kunnen
bereiken is dat president Heinemann het
verdrag voorlopig niet kan onderteke
nen, zodat het dus ook niet van kracht
zou kunnen worden. Vandaag zou de
Beierse regering de rechter verzoeken in
kort geding te bepalen dat de resterende
parlementaire behandeling moet worden
gestaakt, zolang geen uitspraak is ge
daan over de ingediende klacht.
Het verdrag is al door de Bondsdag,
de Tweede Kamer, goedgekeurd. Het
komt vrijdag voor de tweede keer in de
Bondsraad, waarin de deelstaten zijn
vertegenwoordigd. In die Kamer hebben
de CDU en de Beierse CSU samen een
meerderheid van één stem.
De Beierse regering zal nu vrijdag ook
de Bondsraad aanbevelen om het ver
drag nog eens te verwijzen naar de
bemiddelingscommissie uit beide Kamers.
De bemiddelingscommissie heeft een
royale regeringsmeerderheid. Als die het
verdrag aanvaardt, zou de volgende ver
tragende stap het kort geding van de
rechter moeten zijn. Nu is men in Bonn
van oordeel dat de rechter de Beierse
klacht praktisch zou moeten onder
schrijven, wil hij de parlementaire be
handeling van een zó belangrijk verdrag
opschorten. De Beierse kansen worden
daarom niet hoog aangeslagen.
De drie vluchtelingen zijn een 24-
jarige Bosschenaar die gevangen zat we
gens poging tot doodslag, een 20-jarige
man uit Gemert, die in voorarrest zat
wegens diefstal en een 28-jarige man uit
Waalre, die wegens ernstige mishande
ling was opgesloten.
Het woord „junta” is in Turkije
links geladen, in Griekenland rechts.
Dit moet men ook in gedachten hou
den bij de procedure, die in de Raad
van Europa tegen het bewind in Tur
kije is aangespannen. Van de laatste
fase hiervan, de beraadslagingen in
de Consultatieve Assemblee die tot de
benoeming van twee rapporteurs heb
ben geleid, heeft de Turkse pers vrij
getrouw verslag kunnen uitbrengen,
met dien verstande dat een woord als
„iskence” (foltering) nog altijd door
„baski” (pressie) wordt vervangen.
Dat de beslissing over de instelling
van een speciale subcommisie voor
de Mensenrechten ten aanzien van
Turkije tot juli is uitgesteld, wordt
over het algemeen als een succes
voor de Turkse minister van Buiten
landse Zaken Bayuelken beschouwd
Diens grote tactische voordeel in deze
door en door parlementarische sfeer
was het feit dat hij met stelligheid
eer datum voor parlementsverkiezin
gen kon noemen: 14 oktober aan
staande.
In de verklaring die McCord gisteren
aflegde en die zijn optreden voor de
senaatscommissie afsloot, bleef onduide
lijk wat de achtergrond was van twee
merkwaardige telefoongesprekken die
hij voerde met de ambassades van Chili
en Israel. Volgens McCord voerde hij
deze gesprekken, omdat hij wist dat deze
ambassades werden afgeluisterd, zodat
hij de regering later kon dwingen om
toe te geven dat ook bij (McCord) werd
afgeluisterd. Hiermee had hij willen be
reiken dat de rechter, zoals in het proces
tegen Daniël Ellsberg, genoodzaakt zou
zijn om ontslag van rechtsvervolging te
gelasten, waardoor volgens McCord een
tweede, maar dan volledig en eerlijk
proces begonnen zou kunnen worden.
Uit de verklaring van Caulfield echter
was op te maken dat McCord het Witte
Huis op de hoogte liet brengen van deze
twee afgeluisterde telefoongesprekken
met de ambassades, in de hoop dat het
Witte Huis zou proberen om alleen voor
hem ontslag van rechtsvervolging te
krijgen.
Na de langste vergadering van de
huidige onderhandelinggsronde (zes uur
en een kwartier tussen Kissinger en Le
Due Tho, hadden Sullivan en Thach het
overleg nog geruime tijd voortgezet.
Toen ook zij naar buiten kwamen uit de
villa in Gif Sur Yvette, zei Thach tot de
journalisten: „Zoals u weet vertrekt de
heer Sullivan vanavond naar Saigon”.
Toen hij de verbaasde gezichten van de
verslaggevers zag, corrigeerde hij zich
Ook zei McCord dat zijn collega-spion
Howard Hunt hem na de arrestatie had
gezegd dat hij over voldoende bewijzen
beschikte om president Nixon te laten
afzetten en dat er van het begin af aan
een plan werd opgezet waarbij de toen
malige minister van justitie John Mit
chell zou kunnen ontkennen dat hij iets
van de affaire geweten zou hebben.
Getuige Jack Caulfield, een voormali
ge rechercheur van de politie in New
York die later in dienst trad van het
Witte Huis, vertelde van talrijke tele
foongesprekken en ontmoetingen met
John Dean, die ten doel hadden om
McCord, die dreigde een boekje open te
doen over de Watergate-affaire, tot an
dere gedachten te brengen. Hoewel zijn
verklaring in grote lijnen overeenstemde
met de eerste getuigenis van McCord,
verschilde hij op één belangrijk punt.
McCord herinnerde zich dat Caulfield
wel de naam van de president noemde
in verband met de in het vooruitzicht
gestelde amnestie, maar Caulfield ont
kende dit en zei dat hij Dean in het
bijzonder had gevraagd of hij Nixon kon
noemen. Dean had daarop gezegd dit
niet te moeten doen, maar te zeggen dat
het amnestie-aanbod kwam van de „al
lerhoogste top” in het Witte Huis.
In verband met de Watergate-affaire
Vos
verkeerspolitie
heeft twee hoofdagenten verboden deel
te nemen aan, de internationale politie-
rally, die dit weekeinde nabij Luik in
België wordt gehouden. De twee agenten
hebben hulp gekregen van een nachtclub-
eigenaar. Zij moeten het volle bedrag
aan deze sponsor terugbetalen.
Belfast grote schade aangericht aan en
kele gebouwen. Er vielen geen slacht
offers. De politie had een anoniem tele
foontje ontvangen over tijdstip en plaats
van de ontploffing. De omgeving werd
daarop haastig afgezet. Op de foto:
Britse militairen bij de restanten van de
J „bommenwagen”.
De Noord Vietnamese delegatie liet we
ten dat Thach zich had versproken”.
De Amerikanen hebben er geen zaak
van willen maken en later meegedeeld
dat Sullivan inderdaad naar Saigon zou
vliegen. Waarom is niet meegedeeld.
Bij de ontploffing van twee in een auto
geplaatste bommen werd gisteren in
In een commentaar op de verklaring
van president Van Thieu dat geen sa
menwerking met de communisten moge
lijk was, zei Thach: .Opnieuw doet deze
man alles om een spaak in het wiel te
steken. Hij heeft dat steeds gedaan”.
vertrouwen van de meeste leden ge
wonnen, in het bijzonder van Mada
noglu. Intussen legde hij een archief
van rapporten en geluidsbanden
o.a. van bijeenkomsten bij hem thuis
aan. Door zichzelf als zeer links
voor te doen hij bracht zelfs een
„werkbezoek” aan Roemenië en hij
schreef, zo zei Avcioglu op het proces
steeds communistische stukken voor
diens weekblad Devrim, die alle in de
prullenmand belandden zou hij
bepaalde leden va., de „junta” hebben
gebracht („geprovoceerd” zeggen zij
zelf) tot het belijden van sympathie
voor verregaande samenwerking met
de verboden Communistische Partij
van Turkije.
De voormalige advocaat van James
McCord, Gerald Alch, heeft ontkend dat
hij McCord probeerde te overreden het
presidentiële aanbod van amnestie te
aanvaarden, zoals McCord gisteren ge
tuigde. Alch was zo verontwaardigd dat
hij op korte termijn verzocht onder ede
door de senaatscommissie gehoord te
worden om zijn versie te geven.
Verder werd bekend dat op last van
het Witte Huis twee jaar geleden aan
drie functionarissen van het ministerie
van Buitenlandse Zaken en aan één
functionaris van het Pentagon, een „leu
gentest” werd afgenomen in verband
met het uitlekken aan de pers van door
het Witte Huis als „geheim” beschouwde
inlichtingen. Het Witte Huis wilde deze
leugentest laten afnemen door de FBI,
maar de toen nog in leven zijnde direc
teur Edgar Hoover weigerde zijn me
dewerking te verlenen. Daarna werd de
CIA ingeschakeld, die tenslotte de leu-
genproeven afnam, hoewel het de CIA
wettelijk verboden is zich in binnen
landse aangelegenheden te mengen.
Het avondblad The Evening Star in
Washington schreef gisteravond dat het
Witte Huis al vanaf 1969 een speciale
afdeling had om spionageactiviteiten te
bedrijven die ten doel hadden om de
Democratische Partij in wanorde té
brengen en om belastende feiten van
persoonlijke aard te verzamelen over
Democraten die genoemd werden als
mogelijke kandidaten voor het Witte
Huis.
DEN HAAG. Volgens een ruwe
schatting zouden er 250.000 tot 300.000
luchtbuksen onder onze bevolking in
omloop kunnen zijn. Dit heeft minister
Van Agt van Justitie gisteren meege
deeld in antwoord op vragen van het
Tweede-kameriid drs. Voogd (nvda), vol
gens wie de verkoop van deze buksen
aan een vergunning gebonden dient te
worden.
Eerder had McCord voor de commissie
verteld hoe hij tot de conclusie was
gekomen dat het Witte Huis in de dagen
vlak voor en nog tijdens het proces
tegen de inbrekers met man en macht
probeerde om te doen voorkomen dat de
inbraak een CIA-actie was geweest
(want dan zou de CIA „legaal” kunnen
ontkennen dat het er iets mee te maken
had gehad). McCord verklaarde dat Ri
chard Helms, de toenmalige directeur
van de CIA en nu ambassadeur in Iran,
naar zijn mening door president Nixon
werd ontslagen, omdat hij weigerde zijn
medewerking aan deze misleiding te
verlenen.
AMSTERDAM. Commissaris
van de Amsterdamse
Het is de bedoeling binnenkort op
basis van een wel ondertekende, maar
nog niet geratificeerde, Benelux-over-
eenkomst een nieuwe Wapenwet tot
stand te brengen. Aan een ontwerp van
deze nieuwe wapenwet, waarin ook de
verkoop en het bezit van luchtdrukwa-
penen wordt gereglementeerd, wordt ge
werkt, aldus de minister. In die overeen
komst is overeengekomen de verkoop en
het bezit van bepaalde luchtdrukwapens
te binden aan een vergunningsstelsel.
hebben zich nog de volgende ontwikke
lingen voorgedaan:
De senaatscommissie heeft de be
krachtiging van de benoeming van Elli
ott Richardson als de nieuwe minister
van Justitie, die vandaag verwacht werd,
uitgesteld, nadat Daniël Ellsberg verschil
lende leden van de commissie opbelde
en zei dat Richardson „minder dan
openhartig was geweest” over diens ge
sprek met de voormalige Witte-Huisad-
viseur Egil Krogh (die de leiding had bij
de inbraak in het kantoor van de psy
chiater van Ellsberg).
Een van de officieren van justitie die
het onderzoek naar de Watergate-zaak
tot nog toe heeft geleid, Silbert, werd
ervan weerhouden om zijn ontslag in te
dienen. Volgens berichten wenste de
nieuwe aangestelde openbare aanklager
Archibald Cox (wiens aanstelling alleen
maar effectief kan worden wanneer de
Senaat de benoeming van Richardson
bekrachtigt) nog een gesprek met Silbert
te hebben, voordat deze een beslissing
nam om zich uit het onderzoek terug te
trekken. Silberts terugtrekking kan be
tekenen dat er een nieuwe jury gekozen
zal moeten worden een proces dat
minstens een half jaar in beslag kan
nemen, zonder dat er iemand gedag
vaard kan worden.
VELP. De Arnhemse politie heeft
drie jongemannen gearresteerd, die in
Velp, samen met twee andere mannen,
een 20-jarige man uit die plaats bij een
automatiek zo hebben mishandeld, dat
hij bewusteloos naar een ziekenhuis
werd vervoerd.
De daders verdwenen in een auto. Een
omstander noteerde het nummer,
waardoor de politie de jongelui in Arn
hem op het sppor kwam De arrestan
ten zijn een 19-jarige bouwvakker, een
20-jarige tekenaar en een 22-jari.ge jon
geman zonder beroep, allen uit Arnhem.
De politie verwacht dat binnenkort ook
de twee andere aanvallers zullen worden
aangehouden.
PARIJS. (AFP, AP en Reuter)— Pre
sident Georges Pompidou van Frankrijk
en de Britse premier Edward Heath zijn
het in hoge mate eens over de grote
vraagstukken van de wereld en Europa,
zo is gebleken na besprekingen tussen de
twee staatslieden in Parijs, die twee
dagen hebben geduurd.
Volgens zegslieden zijn beiden het er
over eens dat het bespreken van de
kwestie van een transatlantische topcon
ferentie tussen de Verenigde Staten en
Westeuropese leiders tijdens het bezoek
dat president Nixon deze herfst aflegt
voorbarig zou zijn. De gedachte van een
topconferentie was afkomstig van de
Westduitse bondskanselier, Willy Brandt,
die haar had geopperd tijdens zijn re
cente bezoek aan Washington. Pompidou
en Heath vinden dat eerst een aantal
zaken duidelijk te maken zijn, die
liggen op het terrein van de betrekkin
gen tussen de landen in het westen. Als
belangrijke gebieden werden genoemd
defensie, handel en monetaire aangele
genheden
Inzake de wereldhandelsbesprekingen
die in Tokio in september op ministeri
eel niveau worden gehouden menen beide
staatslieden dat alle gespreksdeelnemers,
ook Amerika, wederkerig concessies zul
len moeten doen. Zij moeten een nieuw
geliberaliseerd wereldhandelssysteem
uitwerken.
EEN ANDERE pikan
te factor in dit zich nu al maanden
voortslepende proces eens in de
paar weken is er een zitting vormt
de „kroongetuige” Mahir Kaynak, of
tewel, zoals hij zelf opgaf: „MIT-
agent no. 3445.” Het was de eerste
maal dat een agent van de MIT, de
Turkse Geheime Dienst, als getuige in
het daglicht trad. Kaynak had dan
ook heel wat te vertellen: ruim vijf
uur lang legde hij staande zijn ver
klaring af.
Als assistent op de Economische
Faculteit in Istanboel was hij in 1967
met de organisatie in aanraking ge
komen en al spoedig had hij het
