r
Amerika koopt
Uitlenen" onder
op grote
schaal in
SI
bedrijven iu/
D
g<
HAVO RUSTIG UIT DE STRIJD
Nieuwe cao voor
Horeca
Handelsbalans
VS in april
nositief
U krijgt tot 7% bij
de postspaarbank
altijd safe
Doodstraf voor
Egyptische
spionnen
„Wij worden uit
vakcentrale
„Benoemingen
kolonels
in orde”
gedrukt”
18 jaar verboden
Perquin
(NKOV):
„Prijsstop is
onrechtvaardig”
OESO: „Over zeven jaar rekenen op ernstige tekorten”
Metalicht voor helft
Minister Vredeling:
GEEN VERGUNNING UITZENDBUREAUS
in handen van ITT
ZAT
10
26
ZATERDAG
MEI
1973
Voorzitter BLHP:
(Van onze redactie economie)
Inlichtingen aan Israel
De postspaarbank is altijd viak bijwoning of werk, want op elk van de
2500 postkantoren kunt u terecht.
I
OLIEPRIJS BLIJFT STIJGEN
(Van onze correspondent)
be-
mogelijkheid.
De minister van Sociale Zaken, drs. J
ADVERTENTIE
c
(Van onze redactie economie)
HAAG.
X
van
I
kor
boj
in i
Een van de beklaagden, Soleiman, Sal
man, ontving grote hoeveelheden verdo
vende middelen van de Israëlische ge
heime dienst in ruil voor inlichtingen
over militaire objecten. Hij kreeg die
van zijn zwager, die bij het Egyptische
leger diende.
De doodstraffen moeten door president
Sadat worden bekrachtigd.
Dat rapport stuitte op enige weerstand
in de oliewereld en het is dan ook nooit
officieel gepubliceerd. Toch illustreren
ook deze documenten de onrust die al
enige tijd rond de olie en de op korte
termijn te verwachten schaarste bestaat.
Daar zit ook de moeilijkheid. In het
verleden zijn er bronnen stilgelegd om-
Volgend jaar denkt men die methodi
sche drempel overigens overschreden
te hebben, want dan komt de traditi
onele examinering te vervallen.
Mavo-3 was daarmee uit de strijd;
mavo-4 deed nog Duits (en gaat vol
gende week zelfs nog door). Dat Duits
noemde een leraar „gematigd moei
lijk”. Er werden maar drie teksten
voorgelegd, terwijl anders altijd vier,
vijf of zelfs zes teksten gegeven wor
den! Niettemin werden over deze drie
stukjes de gebruikelijke 50 vragen
gesteld. Risico: wie zich in een be
paalde tekst niet thuis voelt loopt de
kans veel meer vragen te missen. Op
de opgaven van gisteren werd verder
nog als kritiek gehoord dat teveel
gevraagd werd naar de betekenis van
woorden en zinswendingen, terwijl
het toch de bedoeling is dat tekstbe
grip getoetst wordt.
Het leao deed maar liefst drie vak
ken op één dag: kantoorpraktijk, be-
drijfsrekenen en Duits. Bij het eerste
onderdeel werd gevraagd een perso
neelslast bij te werken met mutaties
en daarna van datzelfde personeels
bestand een staafdiagram te maken,
Er rest nog één opmerking: zowel
bij het beroepsvoorbereidend onder
wijs als bij mavo-3 viel deze week
geregeld op dat de jongens en meisjes
in tijdnood raakten. Men ziet steeds
dat deze kandidaten aan één tot an
derhalf uur werktijd genoeg moeten
hebben, terwijl hun oudere collega’s
van havo en vwo soms tot 2,5 en 3
uur de tijd krijgen. Natuurlijk zijn
de examenproblemen van de taatsen
ook wel relatief zwaarder, maar daar
tegenover staat dat de jongelui van
mavo-3 en beroepsvoorbereidend on
derwijs minder schrijfervaring heb
ben, bijna alles eerst in klad maken
en minder in staat zijn de typische
examensituatie te bemeesteren.
O<
reek
jaar
vers
sterl
Slee
paar
Van
de i
voor
CAIRO (AFP) Twee Egyptenaren,
van wie een een militair, zijn op 13 mei
door een militaire rechtbank in Cairo
ter dood veroordeeld wegens spionage
voor Israël, zo is eerst thans in de Egyp
tische hoofdstad bekend gemaakt.
1
stt
lai
jai
za
sc
ke
te
C.
vo
Sc
M
V<
ze
te
pe
zi,
bi
gE
se
ee
ki
m
te
v<
hi
ti
st
le
v;
d
rr
rr
le
b:
tt
rr
w
li
d
v
n
k
De minister heeft met deze beslissing
het advies van de Stichting van de
Arbeid opgevolgd. Het bestuur van de
Stichting acht het ongewenst dat zeer
jeugdige personen voor het eerst kennis
maken met hét bedrijfsleven door mid
del van een uitzendbureau.
Idee. Bij Texoprint bv, een dochteron
derneming van Gamma Holding is
13.000 uitgekeerd voor een idee dat
door twee medewerkers werd ingezon
den. Het idee heeft betrekking op een
aanzienlijke kosten- en arbeidsbespa
ring bij de aanmaak van kleurstoffen
voor het bedrukken van textiel.
Het mavo zat gisteren over handels-
kennis en Duits gebogen. Het eerste
vak werd traditioneel „afgenomen”;
daags tevoren was dat per meerkeu-
zetoets gebeurd. Opvallend was dat
mavo-3 opnieuw relatief gezien wat
moeilijken problemen te verwerken
kreeg dan mavo-4; beide cursussen
vonden dit traditionele werk overi
gens zwaarder dan het meerkeuze-
werk. Nu kwamen duidelijk heel wat
omvangrijken kwesties aan de orde. De
examencommissie had die blijkbaar
nog onvoldoende weten te vangen in
het systeem van de multiple choice.
Met het stijgen van de olieprijzen
worden steeds meer gebieden, die eerst
waren afge^chreven toch nog aantrekke
lijk, waarbij komt dat grote delen van
de aarde nog niet op gas en olie onder
zocht zijn, eenvoudig omdat dat totnutoe
te duur was.
Beide oliemaatschappijen zijn het er
ook over eens dat de financiële conse
quenties van het Noordzee-avontuur
aanzienlijk zijn. Zelfs voor maatschap
pijen die succesvolle boringen doen zal
het verscheidene jaren duren voor de
zeer hoge aanloopkosten van opsporing
Dat is waarschijnlijk wat de Shell
bedoelde met het beroep op de overhe
den met een juiste belasting- en prijspo
litiek de mogelijkheid te scheppen het
opspoirngswerk met kracht voort te zet
ten. De prijsstijgingen in de oliebranche
waren tot voor kort vrijwel altijd te
wijten aan overheden, die er begrotings-
gaten mee wilden dichten.
Toegenomen. In het eerste kwartaal van
het boekjaar 1973-’74 van het Amro-
Pierson Fund is het aantal geplaatste
participaties toegenomen van 15,3 mln
tot bijna 16 mln gulden.
Dat alles wil natuurlijk niet zeggen
dat ook de olievoorkomens op langere
termijn voldoende zullen zijn. Het maakt
echter verschil wanneer de reserves ge
schat worden op het huidige prijspeil of
op een veel hoger. De Noordzee-olie zal
duur zijn, bijna tien maal zo kostbaar
als de olie uit het Midden-Oosten. Omdat
de transportkosten echter lager uitko
men, de Noordzee ligt tenslotte midden
in het afzetgebied is de Noordzeewin-
ning tegen het huidige prijspeil toch
verantwoord.
Tachtig cent
En dat prijspeil ligt nog steeds laag.
Dat is aardig af te leiden uit de prijs
van de benzine die nu aan de pomp in
Nederland bijna tachtig cent kost. Dat
geldt trouwens ook voor de meeste ons
omringende landen.
op grote schaal olie op. Niet omdat er nu
ineens zo’n tekort in Amerika is ont
staan, maar uitsluitend uit strategische
overwegingen, om de eigen reserves te
ontzien en uit politieke redenen om de
prijzen in verband met de inflatie te
drukken.
Het is voor de eerste maal sinds
september 1971, dat de Verenigde Staten
een overschot op hun handelsbalans
kunnen melden.
dat daaruit gewonnen olie te duur
werd. Wanneer de olieprijzen aantrek
ken kunnen dergelijk bronnen weer ren
dabel gemaakt worden. Nieuwe technie
ken maken nieuwe gebieden voor ex
ploitatie toegankelijk. De Noordzee is
daar een mooi voorbeeld van.
Over de aantoonbare reserves in de
wereld lopen de schattingen nogal uit
een. Nu is er ook nauwelijks met ze
kerheid een schatting te maken. In de
loop der jaren zijn de aantoonbare re
serves alleen maar gestegen. Ieder jaar
met zo’n negen percent. Vaak stegen de
reserves iets sneller dan het verbruik.
Onder winbare reserves bedoelt men
echter olievoorkomens die tegen de op dit
moment geldende olieprijzen rendabel te
winnen zijn.
Het aantal vakantiedagen is uitgebreid
tot drie weken en vier dagen voor
werknemers van 18 jaar en ouder. De
vakantie-bijslag wordt zeven percent
met een minimum van 1000 per jaar,
ook voor werknemers van 23 jaar en
ouder, coh jonger dan 65.
In antwoord op vragen van het PPR-
Kamerlid De Gaay Fortman heeft hij de
Tweede Kamer meegedeeld dat de bevor
dering tot kolonel is geschied om het
aantal vacatures niet te groot te maken
en gericht was op een verantwoorde
voorbereiding op het vervullen van top
functies.
Minister Vredeling zegt in het ant
woord, dat de opmerkingen dat deze
bevorderingen hebben plaatsgevonden in
verband met de komst van een progres
sief kabinet en dat men zich hiermee
voor de hele kabinetsperiode heeft wil
len indekken „elke grond van waarheid”
missen.
Drs. Langman. Commissarissen van de
Algemene Bank Nederland hebben
mr. drs. H. Langman, oud-minister
van Economische Zaken, per 1 juni
1973 benoemd tot lid van de raad van
bestuur.
Fosfaatmijn. N.V. Mijnmaatschappij Cu
rasao is met de regering van de Ne
derlandse Antillen overeengekomen de
fosfaatexploitatie na 30 april 1973
voor nog drie jaren voort te zetten. In
die periode zal de afbouw van de mijn
plaatsvinden, zo heeft de maatschappij
bekendgemaakt.
In principe kunnen olie en gas zich
tenslotte in iedere oude poreuze afzet
ting, mits afgesloten door een dichte
bovenlaag, bevinden. Zo zullen ook de
oliehoudende leisteen en de teerzanden
in de Verenigde Staten nog miljarden
tonnen olie kunnen leveren, omdat op
een bepaald moment vraag en aanbod
het punt bereiken waarop het wel renda
bel zal zijn die olie te winnen. Zelfs het
synthetisch bereiden van olie uit steen
kool, die nog volop aanwezig is, is een
Hoger resulaat. Bij een nauwelijks ho
gere omzet is de brutowinst van Da-
gra (in handen van de Franse maat
schappij Laboratoires Sarget sa) in het
boekjaar 1972 met bijna 23 percent
toegenomen. De nettowinst is toegeno
men tot 591.000 in het boekjaar
1971-1972. Ook voor het nu lopende
boekjaar 1973 wordt de gang
zaken niet ongunstig beoordeeld.
Bij het beroepsvoorbereidend onder
wijs namen gisteren alleen de huis
houdschool en het leao aan de exa-
menstrijd deel. De meisjes van de
huishoudschool deden een rekentest
en sloten daarmee hun eindexamen
af. Alle sommen waren goed op de
praktjjk van alledag gericht: inkopen
in de supermarkt, gas- en elektrore-
keningen, vakantiebudgettering en
dergelijke. Er moest veel gerekend
worden, maar moeilijk was het niet.
Werklozen. In Groot-Brittannië is het
aantal werklozen in de maand tot half
mei met 106.791 gedaald tot 621.683,
het laagste aantal sedert november
1970. Het aantal vacatures bedroeg
386.373, het hoogste sedert 1966.
Alle activiteiten in de Noordzee wij
zen erop dat de oliemaatschappijen zelf
ondanks de hoge kosten wel in de
Noordzee-olie geloven. Zelfs de vele
vruchteloze boringen en mislukte pogin
gen hadden weinig invloed op dat opti
misme. Er is dan ook weleens beweerd
dat de voorraden in de Noordzee veel
groter zijn dan de nu aangetoonde reser
ves en dat de oliemaatschappijen daar
vrij zeker van zijn. Het is ook nauwe
lijks aan te nemen dat de oliemaat
schappijen enorme kapitalen in een on
derneming steken wanneer daar uitein
delijk geen redelijk tenement van te
verwachten valt.
Boersma, heeft afwijzend beschikt op
een verzoek van een aantal vergunning
houders om dit jaar gedurende de va-
kantieneriode ontheffing te verlenen van
het verbod om nersonen beneden acht
tien jaar uit te lenen.
Opzoek
naar h°ge
rente?
DEN HAAG. Minister Vredeling
van Defensie is van mening, dat de
benoeming van 25 kolonels in het kader
van een weloverwogen planning heeft
plaats gevonden, waarbij op geen enkele
manier is afgeweken van de normale
werkwijze en waarbij is gehandeld over
eenkomstig de wettelijke voorschriften.
De stijgende benzineprijzen zijn vrij
wel uitsluitend het gevolg van accijns
verhogingen, milieuheffingen en BTW-
verhogingen. In totaal is één liter benzi
ne met bijna 54 cent belast. Dat betekent
dat de netto-prijs zo rond een kwartje
per liter ligt en die prijs is al vele jaren
vrij constant, zelfs af en toe wat lager ge
weest. Pas in het laatste jaar moeten de
oliemaatschappijen de prijs optrekken,
omdat de periode van overschiotten voor
bij is. Vooral de Verenigde Staten kopen
(Door Piet Aben)
De „havisten” die natuurkunde in
hun vakkenpaket hadden gekozen,
mochten gisteren de sluitsteen plaat
sen voor het eerste landelijke havo-
eindexamen. Dat karwei viel best
mee, kregen we de indruk. Er waren
vier opgaven te maken, waarvan één
bijzonder leuk werd genoemd. Daarin
werd gevraagd uit te leggen hoe het
„duikend eendje” werkt, een stuk
speelgoed dat iedereen kent, maar
waarvan zo weinig mensen het prin
cipe kennen, dat het nog tot een
eindexamenopgave voor al bijna vol
wassenen kan leiden.
Aan enkele havo's werd ’s middags
nog economie geëxamineerd; scholen
die dat liever niet wilden konden het
nog achterwege laten. Men moet we
gen dat economie aan de oude hbs’en
nooit schriftelijk werd gevraagd. Dat
vak heeft dus wat extra problemen
om met een centraal schriftelijk
examen „rond” te komen: men kan
niet leren van het verleden. Voor de
scholen die meededen had de exa
mencommissie geen moeilijke verras
sing bereid. Dat zou ook niet erg
elegant geweest zijn.
DEN HAAG. Dit jaar zullen uit
zendbureaus die een vergunning hebben
voor het ter beschikking stellen van
arbeidskrachten, geen jonge mensen be
neden de leeftijd van achttien jaar mo
gen „uitlenen” voor het zogenaamde va
kantiewerk.
Oliepijpleiding. President Nixon heeft er
bij het Congres op aangedrongen snel
akkoord te gaan met de aanleg van
een oliepijpleiding door Alaska.
HAARLEM Zowel Shell als
Esso hebben onlangs in een be
schouwing de gas- en olie-activitei-
ten in de Noordzee bekeken. Beide
oliemaatschappijen komen on
geveer tot gelijkluidende conclusies.
De totnutoe aangetoonde winbare
reserves in de Noordzee zijn maar
bijzonder klein in vergelijking met
wat het Midden-Oosten biedt.
Zeker 35 maal kleiner. De Noord
zee-olie is maar een fractie van de
aangetoonde wereldreserve. Poli
tiek weliswaar van betekenis, om
dat een eigen olieproduktie Europa
minder afhankelijk maakt van im
port, met name uit het Midden-
Oosten. Ook al zal de Noordzee-olie
maar voor een klein deel de groeien
de energiebehoefte in Europa kun
nen dekken.
Het midden- en kleinbedrijf is verre
van gelukkig met de prijsstijging. On
danks die stijging blijft de ontwikkeling
van het inkomen van de ondernemers
achter bij andere groepen. Ondernemers,
ook consumenten, krijgen niet de volle
dige compensatie voor de stijging van de
kosten van levensonderhoud. Het achter
blijven In de groei van hun inkomen
betekent ook dat de bestaansbron zelf
wordt aangetast.
De heer Perquin vreest dat er ook, nu
er een nieuw kabinet is, geen begin
wordt gemaakt met een werkelijk doel
matige bestrijding van de inflatie. De
politieke machteloosheid, waarin ons
land al jaren verkeert en die door de
jongste politieke ontwikkelingen zeker
niet is afgezwakt, biedt daarop niet veel
uitzicht.
Prijsmaatregelen fungeren als een
soort alibi voor het achterwege laten
van maatregelen die werkelijk effect
kunnen hebben op de inflatie.
WASHINGTON. Het Amerikaanse
ministerie van Handel meldt dat de
Amerikaanse handelsbalans voor april
1973 een overschot te zien geeft van
196,3 miljoen dollar, tegen een tekort
van 52,6 miljoen dollar in maart 1973.
en winning terug verdiend zijn. Het zal
nog langer duren voor er winst gemaakt
kan worden die in verhouding staat tot
de geweldige kapitalen die geïnvesteerd
moeten worden. Nog niet zolang geleden
ging British Petroleum de grootste bank
lening in de geschiedenis aan; circa
2000 miljoen gulden om de Noordzee-
expliotatie te kunnen financieren. De
belangstelling voor die lening was trou
wens enorm.
HEERLEN. Het begint er steeds
meer op te lijken dat in Nederland een
vierde vakcentrale zal ontstaan. Niet
alleen de Unie BLHP worstelt met het
probleem of ze lid zal blijven van het
NKV, de bond van bankpersoneel zit
met hetzelfde vraagstuk in de maag, de
beambten binnen het NVV eisen meer
zelfstandigheid, anders stappen ze uit de
boot, en het hoger personeel binnen het
CNV neemt dezelfde houding aan.
Datzelfde zou van de sommen bij
bedrijfsrekenen gezegd kunnen wor
den. Vermelden we nog dat het Duits
ook al niet moeilijk was; alle vakken
waren goed te beantwoorden met ge-
bruikmakingen van de Duitse tekst,
waarover ze handelden.
„Wij worden door het NKV in een
hoek gedrukt Wij worden gedwongen
uit de boot te stappen”, zegt Antoon
Hubben. „Tientallen leden hebben het
lidmaatschap van de Unie opgezegd om
dat ze niet langer hun contributie aan
het NKV willen betalen. Honderden
mensen hebben ons laten weten, dat ze
lid van de Unie willen worden op het
moment dat wij het NKV verlaten. De
Vereniging voor Hoger Personeel wil
drieduizend leden afschuiven naar ons
wanneer we categoraal worden”.
Antoon Hubben gelooft niet dat de
verwijdering tussen NKV en Unie iets is
van de laatste maanden, al heeft dat
loonconflict wel de laatste stoot gegeven.
De moeilijkheden binnen het NKV tus
sen vakcentrale en Unie BLHP noemt
Hubben van structurele aard.
Antoon Hubben, landelijk voorzitter
van de Unie BLHP, stelt vast dat het
categoraal organiseren toeneemt.
ENSCHEDE. Het Enschedese
drijf Metalicht, producent van elektri
sche armaturen, is met de overneming
van het Duitse bedrijf Reiss Internatio
nal door het Amerikaanse ITT-concern
voor de helft in handen van de Ameri
kanen gekomen.
Het Twentse bedrijf heeft met de
toeleveringbedrijven in Glanerbrug en
Vriezenveen ongeveer 100 man in dienst.
Door de gedeeltelijke overneming door
ITT heeft het bedrijf de mogelijkheid
gekregen licenties uit Italië over te ne
men.
Ruimte voor nieuwe activiteiten is
er genoeg, sinds er in Enschede een
nieuwe hal is bijgebouwd, maar het zal
afhangen van het personeelsaanbod of
de plannen doorgaan, aldus het over
heidsorgaan Stedenband Twente.
In november vorig jaar lekte een
rapport uit dat in opdracht van de
OESO, de Organisatie voor Economische
Samenwerking en Ontwikkeling van de
Verenigde Naties was geschreven en
waarin men tot de conclusie kwam dat
de vraag naar autobenzine in 1980 zo
zou zijn gestegen, dat er rekening gehou
den moet worden met ernstige tekorten.
Evenals voorgaande jaren zullen de
gewestelijke arbeidsbureaus bemiddeling
verlenen bij vakantiewerk voor scholie
ren.
In 1972 plaatsten de arbeidsbureaus
bijna 9900 scholieren voor vakantie-ar-
beid: ruim 6400 jongens en 3450 meisjes.
Deze aantallen waren geringer dan in
1971, toen bemiddeling werd verleend
voor ruim 15.000 scholieren, van wie
10.000 jongens en 5000 meisjes. Deze
daling is vooral een gevolg van de
economische omstandigheden. Ze kwam
"e’iikmatig voor in alle leeftiidscatego-
rieën.
Een uitzondering vormden de 15-jari-
gen, want het bleek vorig jaar bijzonder
moeilijk een plaatsje te vinden voor hen
die voor de eerste maal een vakantie-
baan zochten. Dit is begriincliik als men
weet dat veel oudere scholieren konden
terugkeren in hun baan van voorgaand
jaar.
Verreweg de meeste jongens vonden
via het arbeidsbureau een vakantiebaar»
in een fabriek of werkplaats, in een
magazijn, in de administratieve sector,
in een winkel of een horecabedrijf De
meeste meisjes kregen werk in een win
kel in een verpleeginrichting of op een
kantoor.
We zullen er aan moeten wennen dat
de prijs van onze energie hoog zal
worden. De tijden van de goedkope olie
zijn voorbij. Worden de prijzen opge
trokken dan worden de mogelijkheden
van de oliemaatschappijen groter, de
winbare reserves echter ook.
waaruit de leeftijdsopbouw afgelezen
moest kunnen worden, nogal bewer
kelijke maar eenvoudige opgaven.
Als tijdelijke werkkracht is de scho
lier beschermd ingevolge de arbeidswet
1919 en het arbeidsbesluit jeugdigen. De
bepalingen daaruit zijn onverkort op
hem van toepassing Zo moet een scho
lier tenminste 15 jaar oud zijn om
"akantiewerk te mogen verrichten. Voor
hem of haar is een arbeidskaart vereist,
die verkrijgbaar is hij het gemeentehuis
in de woonplaats. Een uitzondering op
deze regel vormen de scholieren die al
wél 15 jaar oud zijn maar nog geen 9
jaar volledig dagonderwijs hebben ge
volgd. Zij mogen in de vakantie wel
werken maar kunnen nog geen arbeids
kaart verkrijgen.
Uiteraard gelden ook de werk- en
rusttijden uit de arbeidswet ten volle
voor vakantiewerkers. Zo mogen jonge
ren beneden de 18 jaar ’s nachts niet
werken, in fabrieken en werkplaatsen
niet tussen 6 uur 's avonds 7 uur
’s morgens en in horecabedrijven niet
tussen 8 uur 's avonds en 8 uur ’s mor
gens.
Scholieren in tijdelijke dienstbetrek
king zijn verzekerd ingevolge de sociale
wetten. Van hun loon betalen ze dus de
gebruikelijke premies. Als aan de wette-
lijke voorwaarden is voldaan, hebben ze
recht op utkering. Zo kunnen ze aan
spraak maken op ziekengeld als ze on
verhoopt riek worden tijdens hun in-
werkperiode.
DEN HAAG. Voorzitter Wouter
Perquin van het Ned. Katholiek Onder
nemers Verbond zou het uitvaardigen
van een prijsstop een grove onrechtvaar
digheid vinden. Dit zei hij gisteravond in
St. Willebrord. Zo'n maatregel zou bete
kenen dat de ondernemers in nog grote
re mate dan nu al gebeurt de kosten
stijgingen, waaraan zij niets kunnen doen,
voor hun rekening moeten nemen.
DEN HAAG In de cao voor het
horeca- en aanverwante bedrjjf zullen
de lonen en garantieinkomens met in
gang van 1 april worden verhoogd met
zes percent en met ingang van 1 juli
met 2,20 percent met een minimum van
6,35 per week of 27,50 per maand
voor werknemers van 23 tot 65 jaar.
