9
9
3
3
In Kennemer Sporthal
Toonkunst Muziekschool
met monsterconcert
in abstract drieluik
Jonge Haarlemmer dirigeert
Groot legaat
voor tv-arts
Beeldhouwer
Aanwinsten van
Koert Stuyf neemt de tijd
in boeiend modern ballet
Lipchitz
overleden
„De Soldaat” van Strawinsky
Uit gewogen samenspel
Teylers Museum
t t
NG
N
'B
i I
9
7
OP DE WIP MET ELLEN EDINOFF
Perspekt met Composities 1, 2 èn 3
ED SPANJAARD MET BLAZERSENSEMBLE
ndel
Italiaanse grafiek
in Rijksmuseum
»en
MAANDAG 28
1973
MEI
Feeëriek
en
(Van onze muziekmedewerker)
sen
Eerbied voor de partituur
AMSTERDAM De jonge Haar
lemse dirigent Ed Spanjaard is de
eer te beurt gevallen om te Amster
dam twaalf voorstellingen te leiden
van Igor Strawinsky’s „l’Histoire du
Soldat”.
uid
96
E R
r 773
4936
SEN
igeot-
IUM
het geheel makkelijk als een wip te
gebruiken zou zijn demonstreerde
eerst één van de dansers, daarna
werd de ene kant van de plank vast
gehouden en schoof Ellen Edinoff
met de van haar al zo bekende tas
tende tenen, steeds verder naar het
verende uiteinde, waardoor een zeer
wankel evenwicht ontstond. Bij
iedere beweging van Ellen begon
de plank te wippen en door het sa-
menspel van haar trage gespannen
gebaren met dit wippen ontstond
een ongekende poëzie, waar het pu
bliek in Carré ademloos op reageer
de. Ook de muziek bij dit program-
ma-onderdeel werkte uitstekend
mee aan de poëzie en spanning van
het moment en bestond uit enkele
stukken van Erik Satie in de piste
prachtig gespeeld door Reinbert de
Leeuw.
■Bil
Remedie
AMSTERDAM. Zaterdagavond
bracht Koert Stuyf in Carré met
de Stichting Eigentijdse Dans een
première uit onder de naam „See
saw”, wat „Wip” betekent. Het
nummer waar deze titel op slaat,
was dan ook meteen het hoogtepunt
van de voorstelling. En wat voor
een hoogtepunt! Op het toneel lag
een meterhoge rol, waaroverheen
een lange veerkrachtige plank. Dat
Uk
K V I j
i
van
ik weet er toch niet goed raad
an-
P. ZWAANSWIJK
I
J. HEIJER.
ur is
Had je toen al muzieklessen gehad?
rtret-
14868
14619
.56 07
I
P. ZWAANSWIJK
NAAR AANLEIDING van zijn optre
den als dirigent bij de opvoeringen van
Strawinskys „Het Verhaal van de sol
daat" („l’Histoire du soldat”) heb ik een
dezer dagen een gesprek met Ed Span
jaard gebad.
„Ja, al vanaf de tijd, dat ik onder
Eduard Biele speelde in het schoolorkest
van het Haarlemse stedelijke Gymnasi
um. Ik was toen zestien jaar. Twee keer
heb ik met toestemming van de heer
maar
mee.
Ed Spanjaard aan het werk in de tent
in het Vondelpark.
Men ziet een heel uitgewogen, door
zichtig samenspel tussen beweging van
OT
MO-
tsen
leerde mij volstrekte eerbied voor de
partituur van een orkestwerk te hebben
en aan dit principe heb ik mij steeds
gehouden nu ook weer voor het werk
van Strawinsky”.
Hij toonde zich daarbij zeer verheugd
over het vertrouwen, dat het Nederlands
Blazersensemble in hem heeft gesteld.
Met de voortreffelijke instrumentalisten
van dit ensemble heeft hij bijzonder
prettig samengewerkt bij de voorberei
ding van het muzikale element bij de
opvoering van het theater-stuk.
Heb je je altijd al aangetrokken ge
voeld tot het dirigeren?
horen, dat zij hun doel met heel wat
minder spelers konden bereiken.
Er waren nog andere groepen waarin
het persoonlijk element onderging in de
totaliteit.
Zo speelden jonge violistjes samen, die
in groepsverband les hadden gehad. Ook
waren er uitvoeringen te horen van een
ensemble van blokfluiten en Orffinstru-
menten.
Een der leraren liet bij het spelen van
een groep horen hoe je een vleugel
dingen kunt laten doen, waarvoor het
instrument niet gemaakt is. Het resultaat
was verbluffend. Ik heb niet alle groe
pen kunnen horen, die bij deze manifes
tatie aan bod kwamen, zoals het harmo-
nie-orkest, een blokfluiten- en gitaren-
groep, en een pop-groep, die zich zo men
mij verzekerde, met oorverdovend ge
weld zou laten gelden. Gelukkig heb ik
nog wel kunnen luisteren naar een uit
voering van twee madrigalen van Hen
drik Andriessen, welke onder de voor
treffelijke leiding van Koen Verwey ver
heugend goed werden gezongen door een
koor met een prijzenswaardige begelei
ding door een leerlingenorkest.
HAARLEM. De technische theater-
werkgroep Perspekt liet zaterdagnacht
in de Toneelschuur een mime-studie
zien van Wouter Steenbergen: „Composi
ties 1, 2 en 3”. Zo abstract als de titel,
zo abstract is ook het voorgestelde. Het
geheel doet denken aan een driedimensi
onaal drieluik volgens de beginselen van
De Stijl (Mondriaan e.a.).
Hoe ben je in contact gekomen met de
Londense Guildhall-school voor je oplei
ding tot dirigent?
Biele, die het schoolorkest uitmuntend,
met geduld, tast en toewijding leidde,
uitvoeringen van Linos”, zo heette het
orkest, mogen dirigeren”.
Ellen Edinoff en Koert Stuyf in een
hun balletten van de Stichting
Eigentijdse Dans.
CAPRI. (AP)Jacques Lipchitz, de in
Letland geboren beeldhouwer wiens
werken in Europa zowel als in Amerika
veel lof hebben geoogst, is op 81-jarige
leeftijd op Capri overleden.
De beeldhouwer, in Druskieniki, Li
touwen geboren op 22 augustus 1891,
stelde voor het eerst in de jaren twintig
in Parijs werk ten toon. Later versche
nen zijn beelden in verscheidene Ameri
kaanse musea. In 1966 won hij de gou
den medaille voor beeldhouwkunst van
de Amerikaanse academie en het Ameri
kaanse instituut voor kunsten en lette
ren.
In het eerste zien we Steenbergen met
een sigaret in de mond allerlei James
Bond-achtige bewegingen maken, In het
tweede en derde deel zijn de bewegingen
minder herkenbaar, omdat de speler dan
de gang van een electron uitbeeldt door
een electronisch circuit, waarbij elemen
taire kleuren een bepaalde schakeling
symboliseren. Deze electronica wordt
eerst aan het publiek visueel uitgelegd
door middel van diaprojectie. Het is een
aardig idee, een goede aanleiding tot een
abstracte vorm van mime, welke kunst
al te veel te lijden heeft gehad van
illustratieve kneuterigheid. Maar wat ik
miste in dit electronisch circuit was een
kortsluiting, die het geheel een dramati
sche spanning had kunnen geven. Daar
door had het méér theater kunnen wor
den dan de beeldende kunst die het nu
bleef. Ook ontbrak in de laatste twee
delen naar mijn smaak de lichte ironie
die Compositie 1 kenmerkte. Daarmee
wil ik geen afbreuk doen aan de techni
sche perfectie van alle uitvoerenden in
dit kijkexperiment.
Dit monster-concert was een gewaag
de onderneming. Ik hoop, dat het hier
ging om een experiment, dat men op
grond van de ervaringen niet behoeft te
herhalen, tenzij men het met de muziek
niet meer ernstig wil nemen. Wat heeft
men met dit monster-concert willen
bereiken? Lag het in de bedoeling om te
laten horen in welke mate de leerlingen
der school ieder voor zich van het
vakkundige onderricht van hun lerares
sen en leraren geprofiteerd hadden, om
aan te tonen hoe hun technische bedre
venheid vergeleken „bij de vorige keer”
was toegenomen of om indrukken te ge
ven van
relatie
had. Het zal niet zo dikwijl gebeuren
dat „het Verhaal van de soldaat” zo
authentiek en zo onthullend door zijn
treffende symboliek, wordt opgevoerd.
Tracht voor een van de nog resterende
voorstellingen een plaatsbewijs te be
machtigen!
Koert Stuyf is een meester in het
bedenken van dingen, die door de bewe
gingen van dansers tot leven komen.
Nieuw daarvan in deze voorstelling wa
ren de hoepels en staken, behangen met
kleine lampjes, die door de dansers in
het donker gemanipuleerd en gedragen,
de piste van Carré deed veranderen in
een nachtelijk bos met flimwurmen en
dansende kerstbomen.
HAARLEM. Zaterdag hebben vak
studenten en amateur-leerlingen van de
muziekschool van de afdeling Haarlem
van de Maatschappij tot Bevordering der
Toonkunst een monster-concert gegeven,
dat een deel van de middag en verder
de avond in beslag nam. Als uitvoering»-
ruimte had men daarvoor de grote Ken
nemer Sporthal gekozen, waarvan de
inrichting en de outillage geen twijfel
lieten bestaan over de eigenlijke bestem
ming van het gebouw.
het stadium, dat hun artistieke
tot de muziek heeft bereikt?
Want daar gaat het toch bij verant
woord muziekonderwijs om en niet om
zo’n beetje gezellig en vrijblijvend bezig
te zijn met de toonkunst. Men zal moe
ten kiezen of delen, kleur bekennen met
het voeren van een duidelijk beleid.
Het was jammer, dat de akoestische
omstandigheden waaronder de jongelui
en ook de leerkrachten in de sporthal
mesten musiceren, een nauwkeurige in
ventarisatie van het gehalte van indivi
duele prestaties vrijwel onmogelijk
maakten. Het massale karakter der uit
voeringen verhinderde dit eveneens, ui
teraard.
Aan de persoonlijke facetten van leer
lingenuitvoeringen hebben de honderden
zeventig blokfluitbespelertjes natuurlijk
niet gedacht, toen zij enthousiast met z’n
allen de dansjes gingen spelen, die zij
hadden geleerd. Zij bewezen met een
krachtige, volle blokfluitenklank, dat
eendracht ook de macht van het kleine
bepaalt. Het koperkwartet, dat het mon
sterconcert verdienstelijk opende, liet
Van 7 september tot 2 december is in
het Rijksprentenkabinet een tentoonstel
ling van Italiaanse tekeningen uit de 17e
eeuw. Ook hiervoor heeft het prentenka
binet een keuze gemaakt uit eigen bezit.
Er zijn o.m. tekeningen bij yari Caracci,
Guercino, Maratta en Cortona.
Aan het eind van het jaar toont het
Rijksprentenkabinet zoals gebruikelijk
een overzicht van zijn aanwinsten, ver
worven in de afgelopen drie jaar. Op
deze tentoonstelling zijn veel groten van
de prentkunst vertegenwoordigd.
Het rijksmuseum heeft in voorberei
ding een tentoonstelling van Frans ge
brandschilderd glas, Nederlandse vuur
wapens uit de 17e eeuw en van Duits
porselein.
De gelden zijn bestemd om voor deze
patiënten die voorzieningen te treffen,
die op een andere manier financieel niet
te regelen zijn. Dit legaat komt van een
schenker, die onbekend wenste te blij
ven.
In zijn rubriek heeft dokter Van Swol
de aandacht gevraagd voor patiënten die
lijden aan hemofilie (de zogenaamde
„bloederziekte”), osteogenesis imperfecta
(„broze botten”) en voor de problemen
waarmee vooral oudere spastici gecon
fronteerd worden. Het zijn drie ziekten,
die niet zo veelvuldig voorkomen, maar
die wel een grote mate van invaliditeit
ten gevolge hebben.
HAARLEM. Te weinigen kennen
helaas het Teylers Museum zo goed, dat
ze weten dat er ook hier telkens aan
winsten van belang zijn. Wie aan Tey
lers denkt ziet meestal de unieke zaal
tjes met fossielen en oude natuurkundige
instrumenten voor zich, al weet men
dan wel, dat er ook schilderijen en
tekeningen zijn. En dat bezit aan beel
dende kunst groeit gelukkig.
Zo zijn er de laatste paar jaren aan
winsten geweest, die nu gerestaureerd
in de schilderijenzaal hangen. Zij zijn
verworven onder het beleid van profes
sor Van Regteren Altena. We noteerden
van Breitner een groot doek met twee
dienstboden bij avond langs een Amster
damse gracht; van Wim Hofker een
portret van diens vader; van Lizzy An-
singh, een portret van Coba Ritsema en
van de laatste een figuurstokje, 'n school
meisje voorstellende. De meeste van de
ze olieverven zijn aangekocht met behulp
van de Vereniging Rembrandt. Het Prins
Bernhardfonds en het George Hendrik
Breitnerfonds verleenden ook steun.
De voorstellingen, die gegeven worden
in een kermistent, welke geplaatst is op
het Museumplein, zijn zaterdagnacht 19
mei begonnen en dag aan dag worden
zij herhaald. Zondag 27 mei om 20.30
zou de laatste voorstelling gegeven wor
den, maar door de overweldigende be
langstelling is men genoopt geworden
enkele extra opvoeringen daaraan toe te
voegen. Er komen nu nog voorstellingen
op dinsdag 29 mei, donderdag 31 mei en
op zaterdag 2 juni, telkens om 14.30.
Het Nederlands Blazersensemble met
een violist, een contrabassist en een
slagwerker vertolken Strawinsky’s vol
maakte muziek bij het „Verhaal van de
soldaat”, dat verteld, gespeeld en gedanst
wordt door de Nieuwe Komedie en een
danseres.
Donderdagmiddag was ik bij de voor
stelling van Strawinskys aangrijpende
theater-stuk, dat in de „Museumplein-
tent” de juiste, kermisachtige sfeer vond
door de als geïmproviseerde toneel-aan-
kleding met planken en lappen, een ruw
houten stellage voor het kermis-orkestje
en met clowneske circus-pakken, simpel,
versleten en haveloos, maar feller, direc
ter en aangrijpender van typering en
van accentuering der scenische situatie
dan ooit met gave costumeringen bereikt
had kunnen worden.
De regie van de opvoering, die door de
Nederlandse Operastichting opgedragen
werd aan Erik Vos, is voortreffelijk
geweest. Het gehele spel werd uitne
mend ingepast en afgestemd op de ruim
te van de opvoeringstent en voor de
uitbeelding bleek Strawinskys muziek
verrassend functioneel. Het werd zo dui
delijk, dat deze muziek deels haar we
zenlijke betekenis en haar waarde moét
verliezen, zodra zij los van het spel
wordt uitgevoerd. Men hoorde en zag
Niek Pancras als de verteller, die uit
muntend de tekst van Martlnus Nijhof
bracht; Henk Votel beklemmend in zijn
rol van de Duivel; Rein Edzard als de
soldaat in al zijn tragiek; Robert Prager
als de zwijgende mysterieze toneel
knecht en Anja Licher in de dans-uit-
beelding van „de Prinses”.
Dan was er hét onovertrefbare instru
mentale ensemble gevormd door de vio
list Gerard Hettema, de klarinettist Ge
orge Pieterson, de fagottist Joep Terwey,
de trompettist Peter Masseurs, de trom
bonist Frans van Luin, de contrabassist
Anthony Woodron en de bespeler van
het slagwerk Jan Pustjens, allen ge
leid door de begaafde Ed Spanjaard, die
Strawinskys gecompliceerd-metrische en
ritmische muziek volstrekt in zijn macht
„Ja, pianolessen van een voortreffelij
ke lerares in Amsterdam. Zij heet Ita
Falkner en was uit Wenen afkomstig. Ik
begon bij haar met lessen op mijn vijfde
jaar. Vijftien jaar lang is zij mijn lera
res geweest. Het is merkwaardig, dat ik
eerder noten kon lezen dan letters. Op
aanraden van de heer Biele ben ik
contrabas gaan studeren. Daarvan heb ik
heel veel plezier gehad toen ik in Haar
lems Jeugdorkest mee ging spelen. De
repetities van dit jeugdorkest onder An
dré Kaart vond ik heerlijk. Met een,
zekere opwinding zat ik er elke zondag
weer naar uit te zien. De groepsrepeti-
ties van het orkest door mij geleid,
brachten mij steeds meer in aanraking
met de directie-praktijk, zo ook het
dirigentschap van het Junioren orkest
Haarlem. Later, op het conservatorium
in Amsterdam, werd „directie" welis
waar niet mijn hoofdvak, maar door de
instructie van Anton Kersjes werd het
voor mij toch van betekenis. Kersjes
AMSTERDAM. In het Rijksmu
seum in Amsterdam wordt van 8 juni
tot 2 september een tentoonstelling ge
houden van vroege Italiaanse grafiek
van ongeveer 1450 t ot 1510. Men kan
zeldzame stukken zien van de grafiek
die toen in Florence, Venetië en Ferrara
ontstond. De tentoonstelling is een keuze
uit de eigen collectie van het Rijkspren-
tenkabinet.
Een herhaling uit het vorige program
ma onder de titel: „Augustusmensen
moesten peentjes eten om nieuwe wor
tels te krijgen” viel me deze keer wel
erg lang, evenals trouwens de meeste
andere programma-onderdelen, maar
misschien kwam dat door mijn eigen
vermoeidheid. Als je het kunt opbrengen
rustig dit programma over je heen te
laten komen, vormt het een uitstekende
remedie tegen al ons gejaag. Er zijn veel
mensen, die dit niet altijd kunnen op
brengen en zaterdag behoorde ik ook
daartoe. Dat er ondanks dat, toch nog
zoveel poëzie overblijft, p leit in het
voordeel van Koert Stuyf, die zijn voor
stelling „Seesaw” ook in het Holland
Festival zal brengen, maar dan temidden
van de decors van de opera „AIDA”.
CONRAD VAN DE WEETERING.
De voorstelling werd met die koele
maar tevens feeërieke beeld geopend en
besloten, waardoor de uitvoering meer
een afgerond geheel vormde dan we van
de Stuyf-voorstellingen gewend zijn.
Er was een grote bamboestok met
twee ronde blauwe zeilen, waarmee
Stuyf wat mee in de piste experimen
teerde, zonder dat de bedoeling er erg
duidelijk van werd. Misschien gebeurt
dat bij een volgende voorstelling wel.
Ellen Edinoff verscheen naast Koert met
een kleiner model van zijn* reusachtige
attribuut zodat het hare op een jonkie
van de grote ging lijken. Opeens echter
scheidde haar twee kleine ronde schij
ven aan lange buigzame stelen van el
kaar en ging die gebruiken als verleng
stukken van haar armen, waardoor haar
fragiliteit versterkt werd tot het einde
loze met een prachtig resultaat.
In zijn vorige programma is Koert
Stuyf begonnen caricaturale figuren op
het toneel te zetten. Deze keer kregen
we in dat kader Koert Stuyf te zien als
nachtclubzangeres met rode nagels, een
lange groene rok, een valse boezem in
een kanten bloes, een wilde pruik en
blokschoenen. Hij (zij) zong in playback
een sentimenteel lied met een dames
stem en het was best aardig gedaan,
St
HILVERSUM. Een legaat van
honderdduizend gulden is ter beschik
king gesteld van de arts A. van Swol om
te verdelen onder de patiënten die lijden
aan een van de drie ziekten, waarop hij
in zijn rubriek „beter worden” voor de
AVRO-televisie dit seizoen de aandacht
heeft gevestigd.
„In Salzburg, waar ik in 1971 een
dirigenten-cursus volgde, ontmoette ik
een Engelse jongeman, die mij er over
vertelde. Na mijn eind-examen voor pia
no aan het Conservatorium in 1972 ben
ik naar de Guildhall-school gegaan en
heb daar toelatingsexamen gedaan. Dit
was zeer zwaar. Ik slaagde voor dit
examen. In maart 1973 mocht ik een
openbare opvoering van Brittens opera
„The Rape of Lucretia” dirigeren. Dit
ging gelukkig goed en naar aanleiding
hiervan kreeg ik een aanstelling als
repetitor aan het „Covent Garden",-the
ater te Londen, waar de dirigent Colin
Davis alles te zeggen heeft. Ik ben
bijzonder verheugd over deze aanstel
ling, die ik een paar weken na de
opvoering van Britten’s opera kreeg. Ik
kan in deze functie veel ervaring op
doen. Ik hoop, dat ik er nog lang kan
blijven, want de werksfeer op het gebied
van de muziek is in Engeland bijzonder
prettig”.
de mimespeler (Wouter Steenbergen)
schijnwerperlicht (Jan Witteman), en
projectie op een achterdoek (Albert Di-
derik, Peter Brouwer en Gerrit van
Dijk). De mimespeler doet heldere, afge
paste bewegingen in op de vloer aange
streepte vierkanten. Hij wordt al dan
niet gevolgd door lichtprojecties van bo
venaf en van voren. Óp het achterdoek
is hij zelf te zien in dia of film, en
wanneer dat niet het geval is worden
grotere en kleinere witte vierkanten ge-
tooond. In de laatste twee delen komen
er kleuren aan te pas.
