nog steeds actueel
Ton Lutz in
Champagne Roos
PANDA
- H
„Links Richten” na 40 jaar
O
TV VANAVOND
TV MAANDAG
TV DINSDAG
RADIO DINSDAG
Pelle
Pingo
RADIO EN TELEVISIE
Folie,
I»
K
K
y-
3 0 °O°
SCHRIJVERS COLLECTIEF VOOR ARBEIDERS
Holland Festival-
programma
en
het
en
bazepad
MAANDAG 18
19 7 3
JUNI
(Van onze correspondent)
ra;
w,..,.
ROTTERDAM In het kader
van Poetry International (het jaar
lijks terugkerende poëziefestijn in
Rotterdam) is er dit jaar een be
scheiden tentoonstellinkje in kunst
centrum ’t Venster in de Maasstad
ingericht over het tijdschrift Links
Richten een politiek-literair blad
uit het begin der jaren ’30. Een ex
positie die begeleid wordt met een
heruitgave in boekvorm door
Van Gennep.
F
||M
..h
SS
I
LIEVE DEUGD! EK ZIT IEMAND IN
KOM EENS LUISTEREN! EK
HOE KAN DAT ND?
KOMT GELUID UIT.'
2I4S8
yirfaii
f J ^4^1/
•'f
A-
HILVERSUM II
HILVERSUM III
Nederland I
19.30
Nederland II
sa-
Nederland I
HILVERSUM I
Goretta
van
Nederland II
19.30
(Misdaadse-
21.10
VERS UIT HET zojuist besloten film-
hé'
en
„Vl.
Het Amsterdams Philharmonisch Or
kest geeft onder de eigen dirigent Anton
Kersjes in het Concertgebouw een klas
siek concert met werk van Aubert, Mo
zart, Gounod en Dvorak; solist is de
violist Ronald Masin.
Een scène uit het Folkloristische Ballet
uit Mexico, dat vanavond danst in Den
Haag en woensdag in de Amsterdamse
stadsschouw burg.
20.00
20.21
21.10
21.40
22.30
22.40
18.45
18.55
19.05
20.00
20.20
21.10
22.10
18.45
18.55
19.05
20.00
20.20
18.45
18.55
19.05
19.10
19.30
21.10
21.35
22.45
22.55
18.45
18.55
19.05
20.00
20.21
20.45
22.00
22.30
22.40
NOS: (K) Kiri de Clown.
(K) Journaal.
AVRO: (K) Elephant Boy (se
rie).
(K) En dan is moe d’r nog (se
rie).
NOS: (K) Journaal.
AVRO(K) Peyton Place.
(K) Wie van de drie.
Televizier Magazine.
AVRO-Schaaktoernooi 1973.
NOS: (K) Journaal.
NOS: (K) Kiri de Clown.
(K) Journaal.
KRO: (K) De familie Ashton (se
rie).
NOS: (K) Journaal.
KRO: (K) De straat (doe.).
(K) Ned.-Zweedse film.
NOS: (K) Journaal.
MARTIN MOOY
heeft ze gezongen. Zij heeft in toneel
stukken en musicals gezongen en ge
speeld. Vanaf 1952 werken zij al samen;
in 1958 trouwden ze. Cleo Laine
zingt muziek van Duke Ellington, Kurt
Weill, maar meestal van haar man. Gro
te bekendheid kreeg ze tien jaar geleden
met haar plaat „Shakespeare and all
that jazz”, waarop zij liedjes, sonnetten
Van Xependaal was de outcast. Hij
stond op zijn beurt nogal honend en
minachtend tegen Links Richten ideeën
zoals die door Last werden uitgedragen.
Mooij: „Ik heb uit gesprekken gehoord
dat Jef Last een schip wilde stelen, een
groot schip, dat dwars voor de Nieuwe
Waterweg varen en daar laten zinken.
Op die manier kon je het kapitalistische
bolwerk dat de Rotterdamse haven al
tijd is geweest afsluiten en daaruit zou
dan een revolutie ontstaan. Van lepen-
daal lachte daarom. Hij vond het dus
danige waanzin, daar moest je niet eens
over praten. Zo hebben de arbeiders
nooit gedacht, zei Van lependaal. Die
willen hele andere dingen: meer geld in
hun loonzakje, een fatsoenlijk huis en
vakantie”.
NEDERLAND 1: Aan het AVRO-pro-
gramma op de maandagavond is door
het begin van het zomerseizoen een f
ander veranderd. Nieuw is de serie „De
avonturen van Toomai en de olifant”,
waarvan om zeven uur aflevering één
de lucht in gaat. Oe serie is een menge
ling van een avontuurlijk verhaal en
prachtige natuuropnamen. De hoofdper
soon hierin is het weeskind Toomai, die
in de olifant Kala Nag zijn grootste
vriend heeft. Als een nieuwe tirannieke
opzichter zijn opwachting maakt lijkt
dan het gelukkige leventje van Toomai
in het wildreservaat, dat aan zijn gestor
ven vader heeft toebehoord, een einde te
komen.
enz. Geheel In strijd met de opzet van
het blad kennen we nu anno 1973
alleen nog de echte schrijvers: Last,
Dekker, De Kom en A. M. de Jong.
Willem van lependaal die wegens een
inbraak in de gevangenis zat en „ont
dekt” werd door A. M. de Jong, werd
door de tuindorp-revolutionairen met de
nek aangekeken. Martin Mooij: „Van
lependaal woonde nou eenmaal in
Vreewijk. Ze waren helemaal niet zo op
hem gebrand, want in feite ging het om
zeer nette revolutionairen en die hebben
nou eenmaal geen donder te maken met
inbrekers. Dat is gespuis en kan nooit
iets te maken hebben met de klassebe-
wuste proletarische revolutie.”
Het blad had een vreemd stel mede
werkers. Naast Bertus Meijer, bijvoor
beeld Freek van Leeuwen, de dichter die
in een conservenfabriek werkte, Piet
Begeer, een keurige onderwijzer, grafi
cus Paul Schuitema (die niets met arbei
ders gemeen had), de Surinaamse revo
lutionair A. de Kom, sinoloog Jef Last,
de blinde kantoorbediende Frits Tingen
VARA: 7.00 Nws. 7.02 Dag dinsdag.
8.00 Nws. 8.02 Eddy Becker. 9.00 Nws.
9.03 (S) Plaatjes voor de pep. 10.00, 11.00
Nws. 11.03 Vrolijke visite. 14.00, 15.00
Nws. 15.03 Drie-draai. 16.00 Nws. 16.03
(S) Mix. 17.00 Nws. NOS: 18.00 Nws.
18.02 Joost mag niet eten. VARA: 19.00
Nws. 19.02 Tom Blom in uw radio. 20.00
Nws. 20.02 (S) Nashville. 21.00 Nws. 21.02
(S) Jazz Blues. 22 00 Nws. 22.02 Popre-
constructie. 22.55 Meded. 23.00 Nws. 23.02
(S) Wachten op middernacht. 24.00 Nws.
0.02 (S) Tom Blom in uw radio. 0.55
Nws.
„Eh n-nee, hoor," antwoordde
Panda onthutst.
„Maar hij loopt wel hard,
Sneller dan iemand anders."
„Dat is ’t ’m juist!” riep de heer
Janus uit. „Dat kan helemaal niet!
Hij zit niet in de Sportbond, en
bovendien ben ik de kampioen!"
maar om een paar betere levensomstan
digheden.
Wat Nederland betrof kreeg Willem
van lependaal gelijk. Tot nog toe. Want
de heilsverwachting van Links Richten
leeft nog steeds. Alleen nu heet het: de
omwenteling komt wel als de mensen
oververzadigd zijn van de welvaart.
Daarom is hoe klein ook de ten
toonstelling van Links Richten erg in
formatief.
journ. 22.50 (S) Ned. orkesten. 23.05 (S)
Er floot een vogel in de wei. 23.55 Nws.
der hijgend. Maar toen herstelde hij
zich met moeite. „Haas heet hij
dus stelde hij vast. „Die naam
komt niet in de ledenlijst van de
R.ensportbond voor. En tóch draaft
hijWaarom? Oefent hij soms
ook voor de Kroskountrie van mor
gen? Vertel op!"
24. Hoe Harrie Jans ook zijn
best deed, het lukte hem niet om H.
Haas bij te houden. En Panda trof
de hardloper dan ook even
bibberend op de benen
Uit de hele tijd van Links Richten
merkt men hoe oud de tegenstellingen
binnen de arbeidersbeweging zijn. Hoe
zwart-wit de verhoudingen en gedach
ten. Ondanks alle soberheid van de
maatschappelijke situatie hadden de re
volutionairen een groot stuk heilsver
wachting. Zo ging Freek van Leeuwen,
de dichter, naar Enschede toen daar een
textielstaking was uitgebroken. Hij werd
afgevaardigd in weerwil van zijn toene
mende doofheid. Toen hij eindelijk con
tact met de arbeiders had gemaakt,
bleek hem dat het helemaal niet om de
revolutie in Nederland ging. Alleen
later
naar
adem snakkend bij een wegsplitsing
aan. „Weet u ook, welke kant Haas
Is opgegaan?" vroeg hij.
„D-daarheen.mopelde de an-
Een oude bekende is Sallv Harrisson
uit de serie „En dan is moe d’r nog”
men vanaf vandaag weer wekelijks op
de buis kan zien. Na het journaal t’
voor Peyton Place.
Terug van weggeweest is het spelletje
„Wié van de drie?” Om tien over negen
laat presentator Herman Emmink drie
mensen ondraven en voor Sonia Barend.
Martine Bijl, Guus Oster en Albert Mol
de taak erachter te komen wie de enige
echte is. Televizier Magazine begint om
tien over half tien al. Nadat men kennis
heeft kunnen nemen van de reportages
en commentaren, wordt tenslotte nog
een overzicht gegeven van de gebeurte
nissen op het AVRO-schaaktoernooi.
NEDERLAND 2 De KRO begint haar
uitzending om zeven uur met een afle
vering 48 van de serie De familie Ash
ton, waarbij het ditmaal vooral gaat om
Peter en Janet Ashton die het schitte
rende Wales verlaten voor de grauwe
stad Liverpool. Als zij een nieuwe wo
ning willen betrekken, geeft dat nogal
wat familieproblemen, wat veroorzaakt
wordt door het feit, dat David Ashton
moeilijkheden heeft met zijn baas.
Na het journaal wordt de kijker in
woord en beeld het verhaal verteld van
een oude straat in Den Helder. De
ouderwetse straat komt weer meer en
meer in de belangstelling te staan. Af
braak van oude buurten en de kil aan
doende nieuwbouw-wijken doen de
mensen terugverlangen naar de straten
zoals men die in de oude binnensteden
tegenkomt. Over dit onderwerp heeft de
tv-maker Leo Akkermans de film ge
maakt die om tien voor half negen
onder de simpele titel „De Straat” wordt
uitgezonden.
Blijft over de zeventig minuten du
rende Zweeds-Nederlandse televisieiflm
„Champagne Roos” is dood, die het mid
den houdt tussen een thriller en een
satire. De acteur Ton Lutz speelt hierin
de niets en niemand ontziende schurk,
van wie een rechtvaardige en integere
man het slachtoffer wordt.
aan de macht kwam en de allereerste
politieke vluchtelingen die naar Neder
land uitweken. Indirect, maar vaak ook
direct, had het arbeidersschrijverscollec-
tief daarmee te maken. Het merkwaar
dige was dat Links Richten aanvankelijk
vooral een Rotterdamse aangelegenheid
was. Het blad had zijn meeste mede
werkers wonen in Vreewijk, het eerste
tuindorp voor arbeiders in Nederland.
Toen de redacteuren en medewerkers uit
Rotterdam verhuisden, viel snel het
doek voor het blad.
VANAVOND gaat in het Amsterdam
se Concertgebouw „Landscape" en „A
slight ache" in première door twee
leden van de Royal Shakespeare Com
pany uit Lon
den. Dat zijn
Peggy Ashcroft
en David Wal
ler, twee van de
beste Britse ac
teurs. De stuk
ken zijn van
Pinter; beide
zijn hier in het Nederlands opgevoerd.
Ze gaan allebei over een echtpaar. In
„Al slight ache" (Een beetje pijn) wordt
de onderlinge relatie uiteengerafeld ten
overstaan van een zwijgende luciferver-
koper. In „Landscape” (Landschep) ge
beurt vrijwel niets meer. De beide stuk
ken zijn ook dinsdagavond in de Am
sterdamse schouwburg te zien; daarna
in Rotterdam en donderdag en vrijdag
in Den Haag.
Het is na 40 jaar voor het eerst dat er
weer een beetje licht valt op Links
Richten dat in de vergetelheid dreigde
weg te zinken. Weliswaar heeft het blad
maar kort bestaan maar zijn invloed op
medewerkers en lezers was zo groot dat
het jarenlang een zekere faam wist te
behouden. Kenner bij uitstek van Links
Richten is Martin Mooij, medewerker
van de Rotterdamse Kunststichting: „Er
was toen eenzelfde soort belangstelling
voor arbeiderslitteratuur als er nu is.
Zoals thans voor poëzie van Pierre van
Vollenhoven en Wim de Vries.”
Links Richten was een uitgave van
het schrijverscollectief van diezelfde
naam. Een Van de beginselen was arbei
ders tot zelfexpressie te brengen. Men
sprak dan ook al snel van „arbeiders-
schrij verscollectief”. Tot de medewer
kers behoorden Jef Last, Freek van
Leeuwen, Bertus Meijer, Maurits Dek
ker, Nico Rost en vele anderen. Het
collectief kwam ook tot andere publika-
ties zoals de gedichtenbundel „Gevange
nis” van Geert van Oorschot, „Uitver
koop” van Freek van Leeuwen, verza
melbundels poëzie en incidentele pam
fletten.
De periode waarin Links Richten ont
stond werd gekenmerkt door grote span
ningen op p olitiek en sociaal gebied.
Werkloosheid, crisis, moeilijkheden in
„onze” koloniën, Hitler die in Duitsland
AVRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn.
7.20 (S) Dag met een gaatje. 8.00 Nws.
8.11 Radiojourn. 8.50 Morgenwijding.
9.00 (S) Klass, muz. 9.35 Waterst. 10.00
(S) Voor kleuters. 10.10 (ged. S) Arbeids
vitaminen 11.00 Nws. 11.03 Radiojourn.
11.30 (S) Rondom twaalf. De groente
man, Paris vous parle. 11.55 Beursber.
Overheidsvoorl. 12.30 Voor de landbouw.
AVRO: 12.40 (S) Knipperlicht. 13.00 Nws.
13.11 Radiojourn. 13.21 (S) Kamerorkest
van Sofia. EO: 14.00 Het woord der
waarheid. 14.15 (S) Over en weer
magazine. 15.05 (S) Licht en uitzicht.
16.00 Nws 16.03 Klankbord. 1640 (S)
Voor kleuters. 16.30 (S) Jeugdtoer.
AVRO: 17.00 (S) Mobiel. 17.55 Meded.
18.00 Nws. 18.11 Radiojourn. 18.21 AVRO
Schaaktoernooi 1973. 18.26 Scheepsbouw
in West-Europa-nog zin? (klankbeeld).
18.40 (S) Johan Willem Friso Kapel.
19.10 (S) Jeugd en Ritme. 19.30 Vana
vond: muziek. 22.30 Nws. 22.40 Radio-
DE BRITSE JAZZ-ZANGERES Cleo
Laine begint vanavond in de Rotterdam
se Doelen aan haar Nederlandse tournee.
Zij heeft met haar man en orkestleider
John Dankworih belangrijk werk ver
richt in de Engelse muziek. Het koppel
is verder gegaan dan lukraak de Ameri
kaanse jazz te copiëren. Dankworth
heeft belangrijke Engelse dichters (Au
den, Elliot) op zuziek gezet en Cleo
NOS: (K) Kiri de Clown.
(K) Journaal.
VARA: (K) Klaartjfe Tip en Bal
thasar.
De Stratemakeropzeeshow.
Het geheim van de blauwe
sprinkhaan.
NOS: (K) Journaal.
VARA: (K) De Onedin Lijn (se
rie).
(K) Wie Wat Waar.
(K) Een groot uur: U.
NOS: Den Haag vandaag.
(K) Journaal.
festival van Cannes komen zeven films
van binnen en buiten Europa naar Ne
derland voor de Holland Festival Film-
week, die van 21 tot en met 27 juni in
zeven steden wordt gehouden. Deze „Pri
meurs uit Dannes” rouleren per dag
langs de theaters. De filmweek wordt
voor het Holland Festival georganiseerd
door het Bureau Film International van
de Rotterdamse Kunststichting in
menwerking met Cicae-Nederland, het
verbond van filmkunsttheaters. Er zul
len ook drie Nederlandse films bij in
première gaan.
Het programma luidt als volgt:
„Rejeanne Padovani” van Denys Ar-
cand (Canada;
„Aguirre”, der Zom Gottes’ van Wer
ner Herzog (Bondsrepubliek);
„Al Ousfour” (De Huismus) van Yous
sef Chahine (Egypte);
„Zwartziek” van Jacob Bijl, voorafge
gaan door „Audition” van Frans Zwart
jes en „Carna” van Adriaan Ditvoorst
(Nederland);
„La Citta del Sole” (De stad van de
zon) van Gianni Amelio (Italië);
„l’Invitation” van Claude
(Zwitserland);
„Kashima Paradise” van Yann le Mas
son en Bennie Deswarte (Frankrijk);
Van deze films zijn de eerste vijf in
Cannes vertoond in de „Veertiendaagse
van de Regisseurs”, de zesde in het
officiële festivalprogramma en de zeven
de in de „Week van de Kritiek”. „Reje
anne Padovani” door velen de beste
film van het festival genoemd en
„Kashima Paradise” zullen van Neder
landse ondertitels zijn voorzien. De films
worden vertoond in de volgende steden:
Amsterdam (Studio K), Den Haag (Kri-
terion), Rotterdam (’t Venster), Utrecht
(Studio), Eindhoven (POC-Grote Zaal),
Nijmegen (Studio) en Groningen (Studio)
Het is in de jaren na de Tweede
Wereldoorlog heel lang erg moeilijk ge
weest om ook maar enkele exemplaren
van het tijdschrift in handen te krijgen.
De lezerskring had nooit uit verzame
laars bestaan, vele medewerkers en re
dacteuren waren tijdens de oorlog ver
volgd en hadden uit veiligheid de exem
plaren van het blad vernietigd of weg
gedaan. Zo kon het gebeuren dat in
publikaties over de jaren dertig vaak
sprake was van Links Richten, maar de
gegevens over het collectief en zijn uit
gaven uiterst zeldzaam waren.
Martin Mooij heeft jarenlang gezocht
naar gegevens en diverse gesprekken
gevoerd met oud-medewerkers. Hij
schreef bij het boek van Van Gennep
dan ook het (uitgebreide) nawoord. Nog
steeds heeft hij contact met levende me
dewerkers, zoals de Rotterdamse huis-
schilder-romancier Bertus Meijer. Hij
ziet ook wel de beperkingen van Links
Richten. „Ik wil helemaal niet zeggen
dat die stroming van 30-33 en het daar
uit voortgekomen blad van Reusachtig
Groot Literair Belang waren, maar er
zijn zeer zeker schrijvers door op het
spoor gezet. Zoals een Maurits Dekker.”
NOS: (K) Kiri de Clown.
(K) Journaal.
NCRV(K) De geheime schatten
van de Rode Zee (serie).
(K) Op het Europese wildspoor
(natuurfilm).
NOS: (K) Journaal.
NCRV(K) Zo vader, zo zoon.
(K) Smalfilm: van en voor ama-
teurs.
(K) Voortvluchtig
rie).
(K) Hier en Nu.
Koorzang.
NOS: (K) Journaal.
en enkele teksten van de grote Bard
zingt. Deze ontbreken niet op het pro
gramma dat ze in Rotterdam (vandaag),
Amsterdam (morgen in het concertge
bouw) en Den Haag (woensdag in Dili-
gentia) brengt.
In het Congresgebouw Den Haag is
vanavond het Mexicaans Ballet te zien.
In Rotterdam gaat de opera Don Pas
quale in de schouwburg; en in het
Piccolotheater he<t toneelstuk „Eva
Per on”.
KRO 7.00 Nws. 7.02 Het levende
woord. 7.07 (S) Badinerie. 7.30 Nws. 7.40
Echo. 8.24 Overweging. 8.30 Nws. 8.36
Gymn. voor de vrouw. 8.45 Moeders wil
is wet. 10.00 Schoolradio. 10.10 (S) Auba
de. 10.30 Nws. 11.00 Voor zieken. 11.30
Bejaarden 11.55 Meded. 12.00 (S) Van
twaalf tot twee. 12.22 Wij van het land.
12.26 Meded. t.b.v. land- en tuinbouw.
12.30 Nws. 12.41 Echo. 13.00 Raden
maar.14.00 Schoolradio. 14.30 (S) In
terlokaal. 15.30 Nws. 17.00 Overheids
voorl. Cultuurpatroon en bouwstijl Suri
name. 17.10 Voor kleuters. 17.30 Nws.
17.32 Echo. 18.00 (S) Licht orkest. 18.19
Uitz. VVD 18.30 Nws. 18.41 Echo. 18.50
(S) Lichte muz. 19.00 BelgiëNederl.
kinderzangfestival. 19.25 (S) Zin in mu
ziek: amateurs. NOS: 19.50 Den Haag
vandaag. KRO: 20.00 Nws. 20.05 (S)
Klass, muz. 21.30 Hoorspel. 22.45 Muz.
22.50 Overweging. 23.00 (S) Popmuz.
23.55 Nws.
ï’ill
„mi -Jk
A® - i!;<:
as*
4240-A
if-H
NAT ZOU
DAT VOORN
ONTPLOFFING
OEWEEST 7
ZJNl X j
©PIB
(.„■mi.
x/4
OHOHO! MOETJE NU
f GEZICHT ZIEN 'AN ONZE
KAPITEIN
©PIB
COHHHAGtH l|
WAT WOU JE ANDERSDAT WE
BR. ALLEMAAL AANGINGEN? WE L
LANCVEN HIER MET WFTI6 MAN, Jé
erig'nhanwol w over lyfor
ZEGT DATNIET GENOE6?4SMM&
fCAT WAG 'N BOMMETJE. VAN
MJ. ZO EENTJE HST ALLE GANGEN
MET GIFWOLKEN VULT. ZJJN V>E
TENMINSTE ZEKER DAT ER6SN
ÉÉN PER ONGELUK OVER-
- «4 i
- "Jr.T -y.'T
ft
