Boeiende Aïda in Carré
GOEDE MEISJESBOEKEN DIE DE
LIEFDE NIET CADEAU GEVEN
KIRKEGAARD LEERT JEUGD
MENSEN ANDERS TE ZIEN
Yahya Youssef in sobere
zwart-witte abstracties
Multi Media
mooi maar te
vrijblijvend
Hilversum 3 nu
meer aanhang
BLIOTHE
-Th i
Geschiedenis:
kort en
objectief
Jeugdboeken
door
Miep Diekman
O: fc -1 Ww atsfc
OPERASTICHTING BRACHT VERDI IN GROOTSE MONTERING
In Galerie El Lotus
9
DINSDAG
26
JUNI
1973
I
I1
!*'-
I -■ -j
Scène uit de „Aida”.
HEIN STEEHOUWER
JAC HEIJER
(Farao), Tineke van Grootel (priesteres)
rollen waren eveneens sterk bezet met
Maurizio Mazzieri (Ramfis), Henk Smit
en Jan Blinkhof als bode. Het Neder-
Het gevolg is een soort modeshow van
bewegende beeldende kunst. Meer ten
toonstelling dan theater. Wel een beetje
jammer want de eerste aanblik op elk
nieuw voorwerp is adembenemend.
de
in
Kinderen van 8-10 jaar (aan jonge
ren kan het voorgelezen worden) zul
len het hoofdstuk over Wat Albert
leerde waarschijnlijk nooit meer ver-
lands Operakoor dient ook met ere ge
noemd te worden, evenals de koorschool
van de Sint Bavo uit Haarlem. Het
Nationale Ballet en de leerlingen van
Nel Rous dansten verdienstelijk, maar
verstrikten zich in de uitvoering van
teveel figuren tegelijkertijd. De verlich
ting van Joergen Mydtskov was zeer
inventief, hij bereikte prachtige effecten.
DE ELLENDE VAN ZOVEEL
meisjesboeken is niet dat ze
steevast over liefde gaan, maar
dat de eeuwige liefde er zo goed
koop en gemakkelijk in cadeau
wordt gedaan aan de hunkerende
lezeressen. Wanneer de HIJ in
kwestie zijn aanzoek maar ge
daan heeft, zit het verder wel ge
beiteld tot aan het bejaardencen
trum Veel meisjes zeggen wel:
„Ik begrijp best dat die boeken
nep zijn,” maar ze begrijpen
niet dat die boeken hun met een
verkeerd man-beeld opzadelen.
Door dit soort boeken wordt het
meest normale en natuurlijke ge
drag van jongens door meisjes
niet begrepen, of verkeerd beoor
deeld. Een lekkere start om er
later met je partner iets van te
maken!
Tegenover een dalende luisterdichtheid
van Hilversum 3 in de afgelopen vijf
kwartalen staat een sterk stijgende be
langstelling voor Radio Veronica. Dit
stelt de Veronica Omiroep Stichting in
een commentaar op de conclusies van
het kijk- en luisterrapport, die Radio
Veronica reden tot blijdschap geven.
Naast Hilversum 3 geven ook de over
ige stations inclusief Radio Noordzee
een dalende luisterdichtheid te zien.
maal gekust heeft. De uitziet ligt bij
wijze van spreken al in de kast. Nu
nog voorgesteld worden aan zijn ou
ders... maar het wordt een weekend,
waarin haar geliefde alleen naar
sport op de televisie kijkt. Verder laat
hij zich ook niet zo strikken voor
vakanties en uitjes hij is jong, wil
zich niet binden. En arme Emmy
maar eindeloos wachten op telefoon
tjes, andere kennissen afzeggen, snik
ken in haar hoofdkussen- De wiezen-
lijke problemen van de andere stu
denten, zoals Joe uit Nigeria, raken
haar niet. Zij moet en zal Alaister en
HAARLEM De Amsterdamse grafi
cus en schilder Yahya Youssef exposeert
tot 4 juli zijn werk in zijn eigen Galerie
EI Lotus in de Pieter Kiesstraat. Al
eerder schreef ik over deze non-figura-
tieve kunstenaar, die wel variaties kent
binnen zijn werk, maar anderzijds het
uiterste aan eenvoud zoekt. Wat hier nu
hangt is geheel zwart-wit, sommige wer
ken geheel wit.
AMSTERDAM Onder enorme bijval van het publiek was gisteravond
in Carré de première van de opera „Aida” van Verdi. Het was een groots
en bizar schouwspel, dat diepe indruk maakte door
de geladenheid waarmee werd geacteerd. De chef-
regisseur van de Nederlandse Opera Stichting Götz
Friedrich heeft zich bij zijn enscenering laten leiden
door Verdi’s woorden: „Wanneer men de werkelijk
heid nabootst, kan er zeker iets goeds ontstaan. De
werkelijkheid ontdekken is echter veel beter”. De
traditionele opvoeringen van „Aida” zijn meestal ge
richt op het grote spektakel van de triomfale intocht van de veldheer
Radames na zijn overwinning op de Ethiopiërs. Het driemanschap Götz
Friedrich, Reinhart Zimmermann (decor) en Jan Skalicky (kostuums), is
ervan uitgegaan dat overtollige pracht en praal zoveel mogelijk vermeden
dienden te worden. Dat wil niet zeggen dat zij massale scènes (300 mede
werkenden) uit de weg zijn gegaan, maar het accent van de triomfantelijke
overwinning werd verplaatst naar het deerniswekkende lot der buitge
maakte slaven.
De grote verdienste van Götz Frie
drich is, dat hij de zangers heeft weten
te inspireren zich tot het uiterste te
geven. Voor zover ik weet is hij de
eerste regisseur die het aangedurft heeft
een donker gekleurde Aida op de plan
ken te zetten. Hiermee toonde hij de
realiteit te verkiezen boven de traditie,
want het is nu eenmaal onmogelijk om
in Ethiopië een blanke prinses aan te
treffen. Er volgen nog vier voorstellin
gen in Carré op 28 en 30 juni en op 2 en
6 juli. Ik kan U van harte aanbevelen
dadelijk plaatsen te bestellen.
J. H. MOOLENIJZER.
Tekening van „Lutje Giét”, geschre-
van en geillustreerd door Ole Lund
Kirkegaard.
De show van Multi Media is tot en
met 30 juni elke avond te zien om negen
uur in de oude remise van de Amster
damse paardetram op het Haarlemmer
plein.
Een en ander blijkt uit -e luisterdicht-
heidsmeting over het eerste kwartaal
van 1973, zoals die in opdracht van de
NOS is uitgevoerd door hef Bureau Into-
mart te Hilversum.
In de eerste drie maanaen werd ge
middeld door ruim 2,2 miljoen mensen
naar de radio geluisterd. Dat is 2,7
procent mindier dan in de overeenkom
stige periode van 1972. Deze daling ma
nifesteerde zich bij alle drie de Hilver-
sumse zenders.
meer, vooral niet omdat ze zal trou
wen met Chenani, zoon van het
stamhoofd.
Dit boeiend verhaal met schitteren
de beschrijvingen van de woestijn,
met messcherpe ontledingen van de
mensen, die om het meisje touwtrek
ken, staat in al zijn kleurrijkheid niet
zover van ons af: het trouwen buiten
de clan, buiten het eigen ras, is bij
ons nog veel minder geaccepteerd
dan wij brave Nederlanders willen
toegeven. Daarom is de twijfel van
Mariemma wie ben ik? waar hoor
ik bij? in feite het meest fascine
rende in dit boek. Door dit dilemma
in de hoofdpersoon krijgen alle be
schrijvingen van gebruiken, land-
schap en mensen extra diepte, want
alles en iedereen is onderdeel gewor
den van haar bijna uitzichtloze strijd
om te bewijzen wie ze is en dat haar
liefde meer waarde heeft dan een
grote erfenis of een cultuur, waaraan
ze ontgroeid is.
„MANNEN - HOPELOOS..” is een
titel, die het probleem van het valse
man-beeld goed op de hak neemt. Dit
tweede boek in Nederland van de
Schotse schrijfster Honor Arundel
(uitgeverij Leopold) kreeg van Lidi
Luursema een optimale vertaling, wat
ook wel nodig was om de zo onmis
bare humor van dit verhaal de bo
ventoon te laten voeren.
De zeventienjarige Emmy ziet het
allemaal voor zich, haar roze toe
komst, wanneer Alaister haar een-
Van Guido Ruijter, een jonge Amster
damse keramist, zijn er witte plastieken
in éénmalige gebakken ongeglazuurde
klei. Zijn vormgeving is verrassend vari
abel, gebogen vlakken die elkaar snij
den, ronde vormen, kegels, meestal in
een geraffineerd samenspel, dat geheel
los is komen te staan van potterie. Het
is jammer, dat het meeste werk nogal
slordig is afgemaakt met een onnodig
ruwe huid en randen, waardoor veel
plastieken eruit zien of het gipsen mo
dellen zjn, die nog behoren te worden
bijgeschuurd. De verfijning ontbreekt
alzo en juist die had het vormspel een
extra glans kunnen geven.
geten. Het is de inzet van een reeks
jongenskattekwaad, alleen bedreven
om te ontdekken hoeveel uithou
dingsvermogen volwassenen hebben.
Maar de gezelligheid gaat er voor
Albert af wanneer hij het hulpje
wordt van de rover Rapollo. Dan
ontdekt Albert dat die „andere” we
reld wemelt van bedriegers nie
mand echter die hen straft of ont
maskert, zoals het kleine jongetjes
vergaat.
Lutje Giel, die in het kippehok van
de bakker woont, is ook zo’n lieverd
je dat samen met Oskar en Willem
Pieter zijn eigen leef ideeën probeert
te verwerkelijken. Voor hem valt de
wereld uiteen in twee mensensoorten
degenen, die niet meteen een hart
verlamming krijgen van zijn vinding
rijkheid; en degenen, die iedere actie
van de jongens beschouwen als een
persoonlijke belediging (ook zo’n fijn
trekje van volwassenen om zich cen
traal te blijven stellen in het kinder
leven
Ook hier weer de afgekloven gege
vens, zoals een draak, een schat, een
zwerver, een verjaardag. Maar wat
Kirkegaard er mee doet is verbluf
fend en dat alles in een zeef eenvou
dige taal. De vertalers Merete van
Oers-Jorgensen en Josephine Vonk
(Albert); en Niels Brouwer (Lutje
Giel) hebben een knap stuk werk
verzet, want de knipoog in beide
verhalen zit juist in de woordvond
sten.
EEN VAN DE MOEILIJKSTE
opgaven voor kinder- en jeugd
boekenschrijvers is hun publiek
van het patroon-denken af te hel
pen. Voor een kind kan iemand
die er goed gekleed uitziet en be
schaafd spreekt, eenvoudig geen
slechterik zijn. En wie meer
macht heeft, meer weet, heeft
altijd gelijk omdat het nu een
maal zo is!
Voor veel kinderen kan het een
schok zijn wanneer zij ontdekken
dat die aangeleerde patronen niet
opgaan. Daarom zijn boeken,
welke kinderen al jong leren niet
op het uiterlijk en de presentatie
van mensen af te gaan, dubbel
welkom.
Van de Deense auteur Ole Lund
Kirkegaard bracht uitgeverij Kosmos
„Albert” en „Lutje Giel”, door de
schrijver zelf geïllustreerd. Beide
boeken staan bol van de meest ver
rassende, en vooral véél, gebeurtenis
sen, op de keper beschouwd bijna
doodgeschreven onderwerpen voor
een kinderbwek. Maar Kirkegaard had
ze nodig als uitgangspunt om zowel
zijn Albert als zijn Lutje Giel ave
rechts te laten handelen wat iets
anders is dan links!.
Multi Media wil irrationeel kijkgenot
verschaffen. Voor wie dat nog niet door
had, wordt dat aan het slot in een
absurd bedoelde, maar nogal flauw uit
gewerkte apotheose nog eens duidelijk
gesteld. Iemand op een vierwielige fiets
met achterwielen van zo’n drie mteer
doorsnee vraagt in schooljongensduits
aan een voortrollende slappe kubus, wat
het allemaal voor nut heeft. Er is geen
aanwijsbare zijn en dat hoeft vöor mij
ook niet. Maar Bart Stuyf, de leider van
de groep, meent misschien dat hij hier
mee kritiek van op nut en boodschap
beluste Hollanders de mond heeft ge
snoerd. Als hij echter irrationele
schoonheid wil laten zien, betekent dat
nog niet dat deze geen doordachte span-
ningslijn zou mogen vertonen. Zoiets
ontbreekt in de meeste nummers en
waar een poging ondernomen is om het
wel te doen (in de nummers van de
vitragemannetjes en de michelinmannet-
jes) blijft het resultaat wel erg mager.
Bij zijn broer Koert en Ellen Edinoff
kan Bart Stuyf zien d t iets, dat niet te
beredeneren valt, toch heel spannend
kan zijn.
HILVERSUM. In Let eerste kwar
taal van dit jaar wera overdag tussen
7.00 en 18.00 uur door gemiddeld 780.000
mensen naar Hilversum 3 geluiniterd. In
diezelfde tijd en periode stemden gemid
deld 530.000 luisteraars af op Radio Ver
onica, 170000 op Rad»o Noordzee en
40.000 op de overige (l’ehte)zenders.
’s Avonds tussen 19.00 en 24.00 uur,
daalde het aantal luisteraars voor Hil
versum 3 naar een gemiddelde van
180.000 en voor Veronica naar 70.000.
een Alaister zoals zij die zich altijd
gedroomd heeft!
Dit zeer genuanceerde verhaal is
van een bevrijdende levensechtheid.
Het happy end is Emmy’s beslissing
om te kappen; geen eindeloos ge
wacht op telefoontjes meer; eens een
beetje meer op andere mensen letten;
en als het kan jezelf toegeven dat
Alaister zich terecht bedreigd mocht
voelen door je bezitsdrang.
De vermaarde Federica de Cesco
verbleef lange tijd bij een stam vani
de Tuaregs in de Sahara-woestijn om
haar materiaal te verzamelen voor
„Vrij onder de zon” (vertaling Lidi
Luursema, uitgeverij Leopold).
De „ik”, die het verhaal vertelt is
Mariemma, een Zwitsers meisje, dat
na een vliegongeval door een stam in
de Hoggar is opgenomien. Ze wordt
later gezocht als erfgename van een
groot fortuin. Een journalist, plus de
ambassade zetten alles op alles om
haar los te weken uit het leven in dé
Sahara, dat haar vertrouwd is gewor
den. Ze voelt zich geen Europese
AMSTERDAM. Multi Media is een
soort mime-gezelschap, dat zich voortbe
weegt in of onder vernuftig geconstru
eerde voorwerpen van meestal giganti
sche afmetingen: paddestoelen, rupsach
tige pompoenen, ontzettend hoge kubus
sen van allerlei aard; verder in vitrage-
wikkels of in dikke costumes, die op die
van michelin-mannetjes lijken maar dan
met wijde pijpen. Een streling voor het
oog, daar niet van. Maar een dramati
sche spanning ontbreekt, waardoor elk
nummer een te vrijblijvend karakter
krijgt en snel verveelt.
Exposeerde hij hier een vorige keer
zijn op-art, een suggestief spel van
lijnen en vlakjes, dat vaak beweging
suggereerde, nu is hij geheel en al
verstild. Hij werkt dus op zeer smalle
basis. Zijn olieverven zijn flinke vierkan
ten, verdeeld in twee vlakken, zwart en
wit. Soms is de scheiding tussen die
partijen een horizontale lijn (een vlak
zwart dus tegen een wit) soms is die
altijd rechte lijn gebroken. Dan is het
doek dus opgedeeld in twee onregelmati
ge vlakken. Youssef beoogt ermee te
zeggen, dat hij alle tegenstellingen terug
brengt op die éne basis, een filosofisch
standpunt dat door anderen ook wel
eens op een dergelijke manier in ab
stracte symboliek is uitgebeeld. Voor mij
is het een nadeel, dat ik het wel begrijp,
maar dat het mij niet boeit door een
tekort aan gevoelswaarde en door het
feit, dat anderen die ook zo werkten ten
slotte bij het puur witte of zwarte vlak
uitkwamen en dat individualiteit dan uit
een doek is verdwenen.
De mise-en-scène in de piste van het
theater bood grote voordelen, omdat
men zich betrokken voelde bij het dra
matisch gebeuren. Het orkest was in een
halve cirkel rondom het toneelplatform
opgesteld en zat niet weggedrukt in een
half overdekte orkestbak.
Wij werden opgenomen in een draai
kolk avn muziek en machtiger da-n ooit
ondergingen wij de betovering van Ver
di’s klankenweelde. Edo de Waart slaag
de erin om de klanksterkte van het
volledige Rotterdams Philharmonisch
Orkest en de Koninklijke Militaire Ka
pel onder controle te houden. Door r
prachtige akoestiek van Carré ging er,
zelfs in het pianissimo, geen noot van d'
partituur verloren. Het was jammer dat
Giovanni Gibin (Radames) zich verplicht
voelde om voortdurend op (meer dan)
volle kracht te zingen. Ook Montserrn'
Aparici (Ammeris), was kennelijk geïm
poneerd door het zichtbare orkest e,_
had telkenmale de neiging haar stem
banden tot het uiterste in te spannen.
De ster van de avond was zonder
twijfel de Engelse sopraan Pauline Tins
ley, (Aida) niet alleen om haar fabuleu
ze stem, maar omdat zij acteerde met de
volle overgave van haar dramatisch ta
lent. Huiveringwekkend was haar reactie
als zij haar vader ontdekt temidden van
de gevangenen. Jan Derksen heeft var
deze rol (Amonasro) een enorm sterke
en zuivere creatie gemaakt. De overige
Er zijn ook andere werken, witte hou
ten reliëfs, bestaande uit rechthoekig
geplaatste latjes tegen een achtergrond.
Reliëfs in papiar zijn er ook, geheel
blanke reliëfdrukken en nog enige in
wit-zwart met een op-art-patroon. Die
boeien dan door de knappe manier
waarop ze zijn gemaakt en door
illussie van de schaduwwerking
schijnbaar verspringende vlakjes.
Omslagillustratie van „Mannen...
hopeloos” door Rien Poortvliet.
M r vW I
HET SCHIJNT nog altijd een
ijzersterk antwoord te zijn, wan
neer je in de klas van je onkunde
moet blijk geven omdat je je les
niet leerde: „Weten maakt niet
gelukkig!” Als dan de dreigende
rapporten naderen wordt het
steevast inhalen geblazen. Dat
betekent: tijdnood. Een paar ge
miste lessen zou zo’n ramp niet
zijn, wanneer daardoor de samen
hang van de leerstof niet door
broken zou worden. Onder eind
examenkandidaten is er een le
vendige uitwisseling in „uittrek
sels”. Maar voor de lagere klas
sen?
DE NIEUWE GESCHIEDENIS
REEKS, door uitgeverij Leopold op
de markt gebracht is in haar opzet
bijzonder geschikt om leerlingen van
het voortgezet onderwijs (maar ook
ouderen) in kort tijdbestek hun ken
nis van een bepaald historisch gebeu
ren op te laten halen.
In zo’n 140 bladzijden, rijk geïllus
treerd met zeer zeldzame foto’s, zijn
tot nu toe verschenen: „Nazi-Duits-
land”, door Richard Procktor (verta
ling Yge Foppema); en „De Russische
revolutie”, door Ronald Hingley (ver
taling Yge Foppema).
Wat opvalt aan de beide boeken is
de boeiende verteltrant, en de uiterst
knappe wijze waarop de auteurs van
gebeurtenis tot gebeurtenis korte
spanningsbogen opbouwen. Hierdoor
zijn zij er in geslaagd de geschiedenis
als beweging op de lezers over te
brengen. Door hun zakelijkheid, die
o.a. inhoudt dat zij glibberige begrip
pen als nazisme en communisme zo
wel benaderen vanuit de voor- als
vanuit de tegenstander, hebben zij
voorkomen, dat de jonge lezer geïn
doctrineerd wordt.
Zelfs de leek, die goed thuis is in
de moderne gesciedenis, treft in beide
boeken verrassende wetenswaardighe
den aan. In deze serie zullen ook
uitgaven over Rood China en over
Japan verschijnen. Juist voor de jon
ge mensen, die zich ingezet hebben
om de revolutie in onze dagen nog
een extra duwtje te geven, zijn boeken
als bovengenoemde belangrijk: want
het ontstaan en verloop van de diver
se revoluties is voor de meeste jonge
ren een zeer vage zaak. Wat, goed
beschouwd een angstig smalle basis
is voor het hervormingsplan.
>j.!
