MEMISA WIL GEZONDHEIDSZORG OPNIEUW HELPEN OPBOUWEN
CRM handhaaft de oude
GEESTELIJKE VERZORGERS ZIJN
bijstandsregeling
voor
POPULAIR BIJ DE LUCHTMACHT
missionarissen-verlof
Geestelijk
PAULUS VI tien jaar paus
Leven
1
Niet-kerkelijken
Invloed
VERSLECHTERD
ENCYCLIEKEN
„ANECDOTISCH”
„OSTPOLITIK”
H
ZATERDAG
JUNI
197 3
30
D
van
lam
op.
A
met
ind
B
nod
is w
de
den
ove
dolf
heb
piot
lanc
„De Nederlandse artsen en ander medisch personeel in Oeganda ver
keren in een buitengewoon moeilijke situatie. Door het vertrek van de
Aziaten vorig jaar herfst (waaronder veel artsen en verpleegsters) en van
Nederlanders en andere buitenlanders, die de grond in verband met de
politieke ontwikkeling te heet onder de voeten werd, zijn de achterblijvers
en met hen de bevolking in een benarde positie geraakt. Maar wij willen
onze mensen niet alleen laten met deze problemen”.
Morgen zal in de Nederlandse rooms-katholieke kerken het feit worden
herdacht dat Paulus VI tien jaar geleden, op 30 juni 1963, tot paus werd
gekroond. De Nederlandse bisschoppen laten bij deze gelegenheid een
herderlijke brief voorlezen, waarin zij hun gevoelens van menselijke en
gelovige solidariteit met de paus tot uitdrukking brengen. Een speciaal
uitgevoerd exemplaar van de brief zal aan de paus worden gezonden. Bis-
schop mgr. Th. Zwartkruis van Haarlem zal morgen in de kathedrale basi
liek St. Bavo de viering leiden.
Als militairen van de Neder
landse luchtmacht vertrouwelijke
problemen willen bespreken
stappen zij daarvoor meestal
naar de geestelijke verzorgers.
Als hun de keus wordt voorge
legd spreken zij liever met aal
moezenier of predikant dan met
iemand van de sociale dienst of
een personeelsfunctionaris. Van
weinig invloed is of zij lid zijn
van een kerk of niet, evenmin of
zij dienstplichtig of vrijwilliger
zijn.
Erbij
16
51
Oeganda schreeuwt om medische hulp
mijl
Je 1
Vrijwilligers zijn gereed om te vertrek
ken, alleen: als zo vaak is er geen geld.
In hun brief zeggen de bisschoppen
dat de ontwikkelingen en beroeringen in
de afgelopen tien jaar in de wereld de
katholieke kerk niet zijn voorbijgegaan.
van een drietal Angolese vrijheidsstrij
ders, hoewel dat door de hoogste curie-
organen krachtig ontkend werd.
Tot de bekendste encyclieken van de
262ste opvolger van Petrus, nadat hij op
6 augustus 1964 in „Ecclesiam Suam”
zijn programma had aangekondigd
behoren tot nu toe „Sacerdotalis Caeli-
zeei
sch<
mee
lijk
gew
heb
and
daa
Is e
doo:
De
de
iem<
dier
ten
hei
hel
vot
bo^
bee
mi.
jac
ho;
Eer
faz:
ook
moi
bee
vin
bel:
Tc
gele,
geer
wist
uitgi
tend
land
zenden tegenstanders van
Amin (sommige bronnen spreken
80.000) het leven hebben gekost.
De enquête werd gehouden onder
alle protestantse en rooms-katholieke
geestelijke verzorgers van de lucht
macht. Steekproeven werden gehou
den onder 200 dienstplichtige en 300
vrijwillig dienende luchtmacht-mili-
tairen.
van de Vrije Universiteit in Amster
dam.
ten die hieraan zijn verbonden, een ono
verkomelijk bezwaar.”
Spoedige personele en materiële hulp is
hier zeker gewenst” (de meeste patiënten
komen uit het noordoosten van het Ma-
saka-disitrict, dat 1200 vierkante kilome
ter groot is en 200.000 inwoners heeft).
Dienstplichtigen bezoeken zulke ge
sprekken gemiddeld eens per maand.
Het rapport ziet in de toekomst mo
gelijkheden voor meer gesprekken op
de werkafdeling.
De ondervraagde militairen zagen
de moreelszorg niet als het doel van
de geestelijke verzorging. Wel vonden
zij dat deze invloed kan hebben op
het moreel.
Tenslotte blijkt uit het rapport dat
de functie van geestelijk verzorger
nogal wat uren kost. Werkt een pas
tor in de burgermaatschappij gemid
deld 65 uur per week, de geestelijke
verzorgers bij de luchtmacht hebben
gemiddeld zeventig tot 75 uur per
week nodig.
In
Teul
op I
jach
naai
men
Kloi
Ai
lede
waa
drin
hoe
dun
een
Ins'
lijf
wij
me
ner
der
hui
De
heb
hen
klai
ze
maa
iedf
hiel
levi
„I
en 1
Je z
Daa
heeft waardering voor deze gesprek
ken.
onder redactie van Ronald Kraayeveld
na was toe te geven dat een van zijn
eigen ministers de macht wilde grijpen.”
Met het vertrek van Kibedi, die er
geen geheim van maakte anti-blank te
zijn, is de sfeer verbeterd, Visa-aanvra-
gen worden weer behandeld, de veilig
heid en de rust keren terug, aldus de
heer Brijl, die zowel de problemen van
de gezondheidszorg als die van de ver
blijfsvergunningen, heit overmaken van
geld naar het buitenland en andere pro
blemen, waarmee Europeanen in Oegan
da te maken krijgen, heeft besproken
met de huidige ministers van gezondheid
en van Binnenlandse Zaken. „Dat heeft
geresulteerd in een aantal concrete toe
zeggingen, die aanzienlijke verbeteringen
betekenen.”
Boekdelen spreekt zijn verslag over het
R. C. Hospital in de plaats Kamuli, een
ziekenhuis met 200 bedden en een oplei
dingsschool, dat tot voor kort door Me-
misa-artsen werd geleid. „Door gebrek
aan artsen en ander kundig personeel
heeft men een belangrijk deel van het
medische werk moeten opgeven. De me
dische situatie in het toch al arme
gebied rond Kamuli verslechterde als
gevolg hiervan snel. Het dichtstbijzijnde
ziekenhuis waar men hulp van een arts
kan krijgen, bevindt zich nu in Jinja, op
een afstand van 70 km. Dit is voor vele
patiënten, mede door de financiële kos-
Naast de ziekenhuizen van de rege
ring, die met overeenkomstige personeels
problemen te kampen hebben, spelen de
„vrijwillige” ziekenhuizen die door Euro
pese stichtingen of religieuze congrega
ties zijn opgezet, onderhouden en be
mand een essentiële rol in de gezond
heidszorg van Oeganda Memisa steunt
„sinds jaar en dag” een groot aantal
Oegandese ziekenhuizen, waarvan er
twee nog als puur Nederlandse instellin
gen kunnen worden beschouwd.
De proef op de som heeft dit bewezen:
de eerste zendingen medicijnen en mate
riaal, die Memisa onlangs weer heeft
verstuurd, zijn vlot behandeld door dou
ane en andere autoriteiten. De heer
Brijl: „Nu krijgen wij brieven namens
dezelfde ministers, waar de artsen en
het andere personeel blijven. De mensen
staan gereed, maar ons ontbreekt het
geld (ca. 200.000 gulden) om ze weg te
kunnen sturen.”
Aan het woord is de heer J. Z. Brijl,
hoofd van de afdeling Uitzendingen van
de Memisa Medische Missie Actie), die
onlangs een rondreis door Oeganda af
sloot. Zijn conclusie: om de ergste nood
te leningen Oeganda heeft 640 artsen
tekort in vergelijking met de situatie die
bestond voordat president Idi Amin be
sloot de Aziaten het land uit te wijzen
zou Memisa direct twaalf artsen, tien
verpleegsters, twee analytici en twee
fysio-therapeuten moeten wegsturen.
De onderwerpen van de gesprekken
variëren sterk: naast kerk, geloof en
ethische vraagstukken komen aan de
orde: politiek, maatschappelijk leven,
drugs, sexualiteit en gezinsleven.
daarop gevolgde politieke troebelen be
moeilijkten het werk van het Europese
medische personeel. Visa werden niet
verlengd, aanvragen raakten zoek, het
overmaken van geld (salaris) werd be
moeilijkt. Veel Europeanen verlieten het
land ook omdat ze voor hun veiligheid
vreesden tijdens de politieke troebelen
die volgden op de uitwijzing van de
Aziaten en die tenminste enige tiendui-
tegenstanders van president
van
Onverwacht hoog is de belangstel
ling zo bleek uit het onderzoek
voor gespreksonderwerpen rond kerk
en geloof. Van de dienstplichtigen wil
ongeveer een derde daarover spreken.
Bij de „beroeps” lig dit aantal nog
hoger. Driekwart van de bezoekers
ondervraagden geeft op zich nooit te
hebben uitgesproken voor een bepaal
de tak van geestelijke verzorging. Er
bestaat ook een groep die bij meer
dan een tak van geestelijke verzor
ging stondingeschreven.
Dat de daden van president Amin
minder „anekdotisch” zijn, dan ze soms
overkomen, vernam de heer Brijl in
Kampala, Oeganda’s hoofdstad. „De ver
klaring luidt”, zegt hij, „dat Amin zijn
regering wegstuurde omdat de minister
van Binnenlandse Zaken Kibedi een
staatsgreep voorbereidde. Die coup werd
tijdig onderkend en Amin koos voor de
vakantie-oplossing omdat het zijn eer te
tegenstrijdige ontwikkelingen binnen de
kerk”, aldus de bisschoppen.
De mening van de militairen over
de geestelijke verzorging wijzigt
sterk, meent het rapport. De confessi
onelen zagen hun aanhang met zeven
percent stijgen. Verliezers weiden de
humanisten, die van dertien naar ze
ven percent zakten. Een derde van de
in een bejaardenoord, voorzover deze
kosten de AOW-uitkering plus een nader
te bepalen bedrag te boven gaan. De
staatssecretaris heeft met dït uitgangs
punt ingestemd.
Grote waardering en eerbied spreken
de bisschoppen uit voor wat de paus de
afgelopen tien jaar voor de kerk heeft
gedaan. Hij vervulde „een ambt dat
meer dan ooit in de branding stond van
nieuwe en tot op zekere hoogte zelfs
Ook niet-kerkelijken worden zo
concludeert het rapport geregeld
bereikt door de confessionele geeste
lijke verzorgers. Zij gaan vaker naar
een aalmoezenier of dominee dan
naar de humanistische raadsman.
Dit leidde tot een situatie die de heer
Brijl in een na zijn reis uitgebracht
rapport samen vat in een zin: gebrek aan
medicijnen, materiaal en personeel.
batus” (1(967), waarin het verplichte
priestercelibaat onverbloemd werd ver
dedigd, „Humanae Vitae (1968), waarin
hij de traditionele leer van de kerk over
het verbod van voorbehoedsmiddelen be
vestigde en „Populorum Progressio”.
Nog een citaat uit het rapport, dat in
zijn kortheid niets aan duidelijkheid
overlaat: in Villa Maria heeft men geen
arts, waardoor het aantal patiënten te
rugloopt. Ernstige patiënten moeten per
ambulance naar Masaka (16 km) worden
vervoerd. De financiële situatie is weinig
rooskleurig, bovendien heeft men éen
nijpend gebrek aan medicamenten.
Hoe hebben de Oegandese autoriteiten
gereageerd op deze noodlottige gevolgen
van de „afrikanisering” en de interne
politieke strijd om de macht. Het wel
sprekendste antwoord is gegeven door
president Amin persoonlijk, die op 7
april jl. verklaaide: „De buitenlandse
artsen zijn de beste vrienden van Oe
ganda”. Welk gewicht kan men echter
toekennen aan deze uitspraak van het
staatshoofd dat onlangs nog de aandacht
trok door zijn hele regering met vakan
tie te sturen, tijdelijke ministers te be
noemen en kort daarop te verklaren dat
de oude ministers niet meer van vakan
tie behoefden terug te komen.
Maar ondanks het verschil in inzichten
dat in verschillende delen van de kerk
groeide en de spanningen die dat met
zich mee bracht, heerst er onder de
katholieken van heel de wereld een
duidelijke geloofsverbondenheid met de
paus, zo zeggen de bisschoppen.
Dit is één van de conclusies van
een sociologisch onderzoek onder mi
litairen en geestelijke verzorgers van
de Koninklyke Luchtmacht. Het on
derzoek strekte zich over enkele ja-
ren uit en werd verricht door drs. P.
A. Faber, medewerker van de afde
ling bedrijfspsychologie en sociologie
van de Dienst opperofficier personeel
Koninklijke Luchtmacht. De su
pervisie van het onderzoek hadden
prof. dr. C. Boekestijn en drs. P. A.
Visser, beiden verbonden aan het La
boratorium van sociale psychologie
In deze laatste encycliek hield paus
Paulus een vurig pleidooi voor het lot
van de Derde Wereld en voor de rechten
van de onderdrukten. Op 15 mei 1971
kwam dan „Octogesima Adveniens”,
waarin de paus zowel „het goddeloos
marxisme” als het „kapitalistisch mate
rialisme” verwierp, maar wel een „wel
doordachte” socialistische of liberale vi
sie werd toegelaten.
Bij zijn 10-jarig pausschap wordt Pau
lus VI tegelijkertijd op de korrel geno
men door „contestanten” van rechts en
van links Dat is volgens een prelaat uit
zijn omgeving misschien wel het beste
bewijs dat de paus de juiste middenweg
bewandelt Dat schijnt ook te worden
bevestigd door de algemene steun van
het wereldereseonaat dat hii zoveel mo
gelijk bij de besluitvorming wenst te
betrekken.
Wie Memisa (en de bevolking
van Oeganda) wil helpen met
geld: Memisa, Eendrachtsweg 49,
Rotterdam, giro 51360. Voor alle
inlichtingen over andere hulp
(bijvoorbeeld adoptie van de uit
zending van artsen of van een
ziekenhuis in Oeganda door pro
jectgroepen) de heer J. Z. Brijl,
telefoon 010-144.888.
Niet alleen de uitwijzing van de Azia
tische bevolking, door Amin bevolen als
een definitieve stap naar „afrikanise
ring” van zijn land, maar vooral de
Feitelijk duurt het ponitificaat tot
dusver slechts zeven en een half jaar als
men rekening houdt met het Tweede
Vaticaanse Concilie. Tijdens de duur
van het concilie -2V2 jaar - werd de
kerk bestuurd door de paus en de 2700
bisschoppen samen. Paus Paulus ving
zijn pausdom feitelijk aan bij het einde
van het concilie - op 8 december 1965.
De voortzetting van een stoutmoedige
geen zij als haar essentiële rechten in de
als verdedigster op te treden van het
geen zij als haar essentiele rechten in de
socialistische wereld beschouwt. Ook het
oecumenisme werd door de paus actief
bevorderd en zo konden de jongste twee
jaren eeuwenoude theologische geschil
len tussen Rome en de Armeense en de
Koptische patriarch van Etsjmiadzin
respectievelijk Alexandriëo bijgelegd
worden.
Zoals zijn schutspatroon Paulus is
Paulus VI tot nog toe de grootste reiziger
onder de pausen. Van zijn buitenlandse
reizen golden er zes de Derde Wereld
Ook zijn belangstelling voor de wereld
vrede is opmerkelijk: tot dusver hield
hij meer dan honderd toespraken voor
vrede in Vietnam en in het Midden
oosten. Met name over het laatste gaf
hij blijk van een „politiek” stand
punt. Dat deed hij ook bij de ontvangst
Staatssecretaris Meijer van Cultuur,
Recreatie en Maatschappelijk werk blijft
er bij, dat bijstand aan missionarissen in
beginsel slechts betrekking kan hebben
op onvoorziene of niet verzekerbare be
staanskosten en of risico’s. Het Centraal
Missiecommissariaat kreeg na overleg de
bevestiging, dat het beleid van het de
partement niet is veranderd voor missio
narissen, die onder normale omstandig
heden met verlof in Nederland zijn.
Wel zal gevraagd worden aan de
werkgroep Bijstandverlening Religieuzen
(de zogenoemde commissie-Loeff) over
bijstand aan missionarissen, die arbeid
songeschikt of om politieke redenen re
patriëren. De werkgroep beraadt zich
ook over verzorgingbehoevende bejaarde
religieuzen en de financieringsproble
men, die daarmee samenhangen.
Dit staat in het antwoord, dat de
staatssecretaris Meijer afgelopen week
heeft gegeven op vragen van de tweede
kamerleden mevrouw Gardeniers-Bë-
rendsen en de heer Kleisterlee, béide
KVP.
Volgens de werkgroep dienen kosten,
die voortkomen uit onvoorziene risico’s
in verband met langdurige verpleging en
verzorging in beginsel wel in aanmer
king te komen voor het verlenen van
bijstand- De werkgroep overweegt voorts
te adviseren bijstand te verlenen aan
verzorgingsbehoevende bejaarde missio
narissen voor de kosten van het verblijf
In het rapport wordt het opvallend
genoemd dat de uren geestelijke ver
zorging slechts door weinigen bij op-
leidingseenheden als „gedwongen”
qorden ervaren. Deze pressie blijkt
bovendien niet uit te gaan van de
geestelijke verzorgers. Onjuist blijkt
verder de veronderstelling, dat de
militairen in de gesprekken iets
wordt opgedrongen. Vrijwel altijd be
palen de militairen zelf de gesprek
sonderwerpen.
Uit het onderzoek blijkt ver
der dat meest geestelijke ver
zorgers van mening zijn, dat de
„christenmilitair” zich in een ethisch
dilemma bevindt. De geestelijke ver
zorgers zijn verder van mening dat
de uniform niet belemmerend werkt
in het contact met de militairen.
g
