Professor
Hauer
Lieftinck
TV-producent
MAX
APPELBOOM
Het Brievenboek
verliefden
voor
Magie, erotiek,
werkelijkheid
de
verschijnsel
in
en verbeelding
Engelse literatuur
Floris
Tovenaar
Lensink
•Hm.
HOLLYWOOD
RIPPER-SYN DROOM
EUROPEES TANRISME
ALEISTER CROWLEY
CULTUÜRPAKKET
IemE-pT- 2
ZATERDAG 30 JUNI
1973
23
fr Erbij
-
Ter voorlopige geruststelling van
de kinderen en alle andere belang
stellenden: Ti-ta-tovenaar is nog
lang niet uitgetoverd. Hij houdt
weliswaar tot 1 oktober vakantie
op de tv-buis, „maar daarna kunnen
we het nog erg lang met hem vol
houden”, verzekert Max Appel
boom, als producent de man achter
tover-pappa, Tika, ’t heertje en de
anderen.
Het Brievenboek voor Verliefden
wordt opnieuw uitgegeven! Deze
„verzameling van 115 Brieven toe
passelijk op alle Omstandigheden
die bij Verliefden voorkomen”, eens
te vinden in de boekenkast van me
nige maagd en jongeling, zal weer
te koon zijn. Net als zo’n driekwart
eeuw terug toen dit handleidinkje
van G B. van Goor Zonen te Gouda
bijna vijftig drukken lang stand
hield, om iedereen te informeren
over „voor iedereen geschikte Lief
desverklaringen”, „Huwelijksvoor-
stellen bij de verschillende posities
in het Maatschappelijk Leven” en
„Briefwisseling tussen Gelieven bij
verschillende Gelegenheden”.
De opnamen voor Ti-ta-tovenaar
liggen op het ogenblik stil. Even
rust in de zomerpauze die de NOS
elk jaar in haar kleuterstrips inlast.
Appelboom- „We zouden het met de
produktie trouwens niet hebben
kunnen bijbenen als de onderbre
king er niet zou zijn gekomen”. De
schrijvers, ondertussen, werken
zich al weer de vingers blauw aan
de scripts voor de nieuwe reeks van
245 afleveringen. Vanaf 2 juli lopen
de camera’s er weer voor. En daar
na? Appelboom: „Als de NOS er dan
nóg een jaar mee wil doorgaan, uit
stekend. Wij kunnen nog wel een
tijd voort”.
M 4
HET IS VRESELIJK BOEIEND
COLIN WILSON
1
2
COLIN WILSON WAS EEN SOORT WONDERKIND in de Engelse
letteren. Na vroege roem is hij ook een tijd vergeten geweest. Hij maakte
echter een come-back in de laatste jaren, nieuwe roem, die inmiddels
in Amerika en Engeland leidde tot „Colin Wilson Fan-clubs”. Dat hij een
grote schare bewonderaars heeft, is begrijpelijk. Hij is hogelijk geïnteres
seerd in occultisme en magie en weet dat in zijn boeken knap te larderen
met onverbloemde erotiek. Bovendien is hij een filosoof met zeer bijzon
dere ideeën. Zoiets kweekt in een tijd als deze waarin velen naar het bui
tenzintuiglijke haken, natuurlijk aanhangers bij het gros. En dat gros
heeft gelijk. Dat wordt duidelijk als men de moeite neemt om de „Sorme-
trilogie” te lezen, die bij uitgeverij Contact in Amsterdam is verschenen:
„Ritueel in het donker”, „Man zonder schaduw” en „De God van het la
byrint”.
naar blijkt te zijn. Hij is een man met
een „tweede leven”, een gespletene, aan
zijn moordspel verslaafd. Wilson laat
zijn nogal autobiografische avonturen
door een fictieve Gerard Sorme beleven
en deze Sorme komt tot de conclusie,
dat de wand tussen normaal en abnor
maal verbazend dun is. Het boek is goed
geschreven, maar te uitvoerig voor het
weinig genuanceerde onderwerp, seksua
liteit en moordzucht, althans gerekend
naar het kunnen van Wilson.
Colin Wilson ziet hekserij en magie
als wetenschap. Zijn theorie over het
menselijk vermogen tot helderziendheid
en bewustzijnsverruiming heeft daarom
niets wazigs. Integendeel, ze lijkt ietwat
op de leer van Gurdjieff over het „ont
waakt leven”.
Misschien komt het ook doordat Max
Appelboom zelf zo graag iets bedenkt.
Hij kwam ook zelf op de gedachte om
Floris te gaan maken, de jeugdserie met
Rutger Hauer, die nu furore maakt in
Turks Fruit. Hij is ook de man achter
de TV-serie De Onvergetelijken, die la
ter Markant zou gaan heten.
tooid: „Ik bewoog te weinig en ik be
weeg nog te weinig”.
Aleister Crowley heeft al meer Engel
se schrijvers geïntrigeerd, bij voorbeedl
Somerset Maugham met diens in het
Nederlands vertaalde roman „De tove
naar” en J. Symonds met diens biografie
„The Great Beast”.
dukties in hetzelfde tempo mee te hol
len.
'ssi
Met één schrijver kwam hij tot een
akkoord over de formule voor de serie.
„Maar voor één man is het natuurlijk
ondoenlijk om 245 verhaaltjes per jaar
te maken. We hebben er zeven anderen
bij gehaald; hun aantal zal nog tot 12
worden opgevoerd. Allemaal leveren ze
hun bijdragen, maar de „eindschrijver”
heeft het laatste woord, zodat alles blijft
passen in de Ti-ta-tovenaar-stijl”.
Het heeft Max Appelboom nogal wat
moeite gekost om deze discipline erin te
krijgen. Schrijvers zijn individualisten;
ze willen alleen kunnen werken. Hier
moeten ze in de huid van een ander
kruipen, in die van de eindschrijver,
Crowley was de veelzijdige en won
derlijke „magiër”, lid van de befaamde
orde „The Golden Dawn”. Hij werd
wegens zijn levenswandel en na verraad
van de „geheimen" uit die orde verwij
derd. Hij predikte later een vorm van
magie via drugs en sex en schreef daar
naast knappe boeken over occulte on
derwerpen en de tarot. Na zijn gedwon
gen vlucht uit Engeland wegens schan
dalen, hield hij er in Sicilië een magi
sche sexclub op na. Hij was een zeer
geruchtmakend man, wiens echo in ieder
boek over moderne hekserij doorklinkt.
De grote Franse filosoof Bergson was
lange tijd onder zijn invloed. Filson laat
in zijn knappe boek een Londense episo
de van Cunningham-Crowley zeer ge
loofwaardig en uitstekend ingelicht her
leven.
Wat hij Nederlands beste, zijn eigen
favoriete TV-programma vindt? „Ziens
wijze. Uitermate boeiend wat die Van
Bejle aan interessante mensen bij elkaar
weet te brengen die op keurige wijze
elkaar in de haren vliegen” Het slecht
ste? „Dat weet ik niet, want dat zie ik
niet. Maar wat ik het meest vakbe
kwaam vind, is Peyton Place. Hoe ze dat
voor elkaar krijgen, zo lang, zonder
lachers, dat tóch vreselijk veel mensen
boeit. Nee, dat is onvoorstelbaar goed
gemaakt”.
„MAN ZONDER SCHADUW” is een
sleutelroman. Dat genre ligt Wilson uit-
MIJ KOMT ,De god van het laby
rinth” als het beste boek voor. Het is
knappe compositie, een dagboek, waarin
Vaarwel en word gelukkig, als gij het
geluk waardig zijt; ik gun het u van
ganscher harte. Uwe geschenken en
brieven ontvangt gij hiernevens terug.
Of een brief aan een partij die be
werkt dient te worden voordat het
Hemelse Geluk van het Huwelijk waar
lijk aanbreekt: Aanzoek aan een vader
om de hand zijner dochter. De hindernis
dient als volgt genomen te worden:
Mijnheer!
Zooals u wellicht bekend zal zijn
oefen ik het beroep van koopman uit,
waarover ik alle reden heb, mij te
verblijden. Ik ben tot de overtuiging
gekomen dat ik moet omzien naar een
goede huisvrouw. Omdat ik nu het
genoegen gehad heb uwe dochter te
leeren kennen, verklaar ik u bij dezen
dat ik voor haar eene grote genegen
heid koester. Hoe meer ik haar zag,
des te meer werd ik van de waarheid
overtuigd dat ik aan hare zijde geluk
kig zal zijn. Ik neem dus bij dezen de
vrijheid, mij tot u wenden, met een
beleefd verzoek mij te willen toestaan,
mij nader aan uwe dochter te mogen
verklaren.
Heb ik binnen de tijd van acht
dagen geen bericht van u ontvangen,
dan zal ik de vrijheid nemen, mij tot
u te vervoegen, hopende dat de zaak
tot wederzijdsch genoegen dan verder
besproken zal kunnen worden. Kunt
gij daarentegen mijn voorstel niet
aannemen, of is de hand van uwe
dochter niet meer vrij, dan verzoek ik
u mij dit te willen melden, opdat ik
bewaard blijve voor het koesteren van
verwachtingen die niet vervuld kun
nen worden.
Met betuiging van alle hoogachting
heb ik de er te zijn Uw Dienstwillige
Dienaar.
naar zijn stijl en maniertjes werken.
Toch is het het enig werkbare systeem,
vindt Appelboom, die voorbeelden te
over vindt in de Verenigde Staten, waar
hij zelf 10 jaar lang heeft gewoond en
gewerkt. „Als ze daar een Andy Willi
ams of wat voor andere show maken, zit
er op een heel uur show doorgaans niet
meer dan 10 minuten spreektekst in.
Maar daar zijn dan wel 12 tekstschrij
vers aan bezig geweest. Zo gaat dat
daar”.
troon van zijn ouderdom en ervaring, de
zaken anders beschouwt dan hij deed als
minister van Financiën. Je praat er over,
je hoort. Met het maken van program
ma’s met die mensen krijg je een stuk
cultuurpatroon van de laatste 50 jaar,
om je vingers van af te likken. Dat doe
ik dan ook gulzig”.
En dan is Appelboom nu net weer
doende geweest om de zo pas op de
televisie gestarte serie „Lijf in bewe
ging” te vervaardigen.
Eigenlijk is Max Appelboom kunst
schilder. Hij bezocht de Ecole des Beaux
Arts in Parijs, toen de oorlog begon. Hij
ging in de ondergrondse, maar moest in
1942 verdwijnen. Hij nam via de Pyre
neeën de wijk naar Spanje en wist in
Engeland te komen. „Wat was ik blij
met het militaire uniform dat ik daar
kon aantrekken; hoe verguisd het tegen
woordig ook mag worden”. Appelboom
trok met de legers later het vasteland
op, maar hij wil er tegenwoordig niet
meer over praten. „Het is mooi dat het
in de aard van de mens ligt om mooie
dingen te onthouden en kwade weg te
dringen. Ik begon het aan mezelf te
merken, als ik over die oorlogstijd ver
telde. Hij ging in mijn verhalen steeds
meer de frtsche, fröhliche Krieg worden.
Daarom praiat ik er nu niet meer over,
want het was een ellendetijd”.
Na de oorlog schilderde hij verder,
kwam hij bij het filmconcern van Tu-
schinsky terecht voor het reclamewerk
„hoewel ik het maken van een affi
che, het eerste ter gelegenheid van het
25-jarig bestaan van Tuschinsky, aan
vankelijk ver beneden mijn waardigheid
vond. Maar een mens moet eten, niet
waar”.
Laarman®: de Belgische acteur Romain
de Coninck. Twee eigen speelfilmpro-
dukties heeft Appelboom in voorberei
ding. Hij denkt trouwens ook al weer
diep na over een opvolger voor Ti-ta-
tovenaar, voor het geval de NOS na het
volgende seizoen van verdere tover-
avonturen zou willen afzien. Appelboom
wil dan krachtig naar Ti-ta’s opvolger
solliciteren. Hij is overigens ook doende
met het op poten zetten van een serie
die als opvolger van Floris zou kunnen
gelden.
Max Appelbooms leven is er een van
ideeën bedenken, organiseren, zorgen dat
alles er is, dat alles loopt. De man
achter de man achter de camera. Elk
jaar gaat hij naar festivals in Cannes en
Montreux. „Dan zie je dat onze filmerij
vaak erg goed is; zeker als je dan nog
onze beperkte mogelijkheden in aanmer
king neemt, ons kleine taalgebied, onze
beperkte budgetten. De Nederlandse film
gaat met zevenmijlslaarzen vooruit” Hij
hoopt zelf met zijn twee komende pro-
In 1953 trok Appelboom naar Holly
wood. „Er gingen in die tijd net 5000
bioscopen dicht; gevolg van de opkomst
van de TV”. 'Tweeëneenhalf jaar had
Appelboom nodig om enigszins gesettled
te raken. Hij schreef voor kranten,
praatte voor de radio. Tien jaar hield hij
het er uit. „Ik wil niet zeggen dat ik
heimwee kreeg, maar ik kon er niet
aarden. Een mens is de produkt van zijn
opvoeding en zijn omgeving. Ik kreeg
steeds meer het gevoel dat ik in een
toneelstuk zat, maar pas bij het tweede
bedrijf was binnengekomen. De opvoe
ding had ik er gemist”.
zonderlijk goed. Hij laat zijn alter ego
Sorme een „Cunningham” ontmoeten,
die in werkelijkheid Aleister Crowley is
geweest. Het boek is een herdruk, ik zal
er daarom kort over zijn.
EN NU DAN die drie genoemde boe
ken. Veel Engelsen zijn nog altijd be
hept met een Jack the Ripper-syndroom.
De geheimzinnige en nooit gevonden
krankzinnige moordenaar, die in de ja
ren tachtig in de Londense wijk White
chapel prostituées walgelijk om het le
ven bracht, blijft Engeland boeien. Er
zijn veel boeken over geschreven, zowel
romans als pogingen tot reconstructie
van de werkelijkheid. We vermelden
hier alleen „Clarence” van Michael Har-
Wilson beschrijft hoe Sorme op het
spoor komt van een magische orde „De
Feniks”. Hij vindt geschriften van Es
mond Donelly, een nogal zwerfzieke, rij
ke en overintelligente jonge Engelsman,
die grootmeester van de genoemde orde
wordt.
Appelboom kwam terug naar Europa,
heeft nu een huis in België, zijn produk-
tiemaatschappij in Amsterdam en twee
keer per jaar exposities met schilderijen
die hij nog steeds maakt.
In september of oktober komt de film
Het Dwaallicht, naar een boek van Wil
lem Elsschot, in de bioscoop. Een co-
produktie van Appelboom en een Belgi
sche producent. In de hoofdrol van
Max Appelboom loopt over van geest
drift voor het werk dat hij nu doet. „Ik
vind het leuk”. Hij is producent van
film en TV-werk. „De basisideeën ko
men van mij, meestal. Van heel veel
mensen, allerlei soort, krijg je massa’s
voorstellen, ontwerpen, opzetjes, maar
bruikbaar is er niet zoveel”
De gevonden geschriften dateren van
het eind van de achttiende eeuw. Onge
twijfeld bestond die orde inderdaad, al
zal ze anders hebben geheten. Wilson
beschikt over een zo groot aantal histo
rische bijzonderheden en noemt zoveel
namen van werkelijke personen, bij het
bestaan van die orde betrokken, dat er
niet aan kan worden getwijfeld. Wie de
uitzonderlijkheden in dit type kringen
voor onwaar houdt, leze „Magia Sexua-
lis” van P. B. Randolph, een uitgave van
De Bezige Bij, die de geheimen van zijn
eigen orde openbaarde.
Een bestseller van lang geleden. Toen
krantejongens nog miljonair konden
worden, toen de eerlijke kroontjespen
nog geen concurrentie van de valse ball
point te duchten had, toen schoonschrij
ven nog een gewaardeerd schoolvak was,
toen de moraal nog met een M werd
geschreven, toen briefschrijven nog een
wezenlijke functie in het maatschappe
lijk leven vervulde, toen de liefde nog
iets „moois en onaantastbaars” was. Nu
dan is de sfeer van die tijd terug te
vinden in de 115 brieven voor verliefden,
die G. B. van Goor Zonen weer terug
brengt in de boekhandel. In precies de
zelfde spelling als de laatste druk ver
scheen, met hetzelfde omslag en met
hetzelfde slotwoord.
De titels van de verschillende brieven
spreken voor zich: Liefdesverklaring van
iemand die wel een huis maar nog geen
In het kort komt het geheim van „De
Feniks” hier op neer, dat de leden een
methode weten om het seksuele orgasme
op een zodanige manier te beïnvloeden,
dat er een extase uit voortvloeit, die
leidt tot het verwerven van buitenzin
tuiglijke evraingen. Sommige moderne
psychologen, vooral in Amerika, bevesti
gen deze theorie.
COLIN WILSON is in 1931 geboren in
een armoewijk van Leicester. Hij werd
arbeider in een plasticfabriek. Met „The
Outsider” was hij op zijn 25ste jaar
ineens beroemd. Hij werd gelijktijdig
gerekend tot de „Angry young man”, de
kring van John Osborne. Die toereke
ning faalde. Hij was onmiddellijk weer
uit de mode, ondanks zijn volgende boek
„Religion and the Rebel”. In de jaren
zestig werd zijn vele werk verzwegen in
Engeland. Niet in Amerika, waar hij een
lectoraat in de filosofie in Vancouver
kreeg.
In 1970 werd hij ineens weer bekend
na een serie boeken, zowel romans als
wetenchappelijke werken over seksua
liteit en occultisme. Zijn „The Occult”
werd een standaardwerk, dat in het
najaar ook in het Nederlands zal ver
schijnen bij Ankh-Hermes in Deventer.
Sorme komt terecht in een kring, die
sensitivity training beoefent ter verkrij
ging van bewustzijnsverruiming, zoals er
tegenwoordig tal van die kringen zijn.
Deze blijkt een mantelorganisatie te zijn,
een voorportaal, van de volgens Sorme
nog altijd bestaande Feniks-orde Als
„Donelly-bezetene” verricht Sorme daar
erotische prestaties, die alleen via ma-
gisch-tantristische methoden, zoals die
vanouds in Tibet en India worden beoe
fend, mogelijk zijn. Colin Wilson, die
ook wetenschappelijk over seksualiteit
heeft geschreven, buit zijn kennis ook
als romancier ten volle uit. Jammer
echter, dat hij niet diep ingaat op de
mentale gevolgen van zijn methode. Het
is een heel bijzonder boek.
HEIN STEEHOUWER
Een bekentenis van deze man die
zojuist „Lijf in beweging” heeft vol-
Ti-ta-tovenaar was een nieuwe vol
treffer in het producentenbestaan van
49-jarige Max Appelboom. „Als vier jaar
tevoren was ik bezig met het bedenken
van een opzet voor een kleuterserie.
Boeken en scripts van verschillende
schrijvers lezen, onderdelen eruit bij el
kaar voegen, wegstrepen, nieuwe erbij
bedenken”.
„Vreselijk boeiend is het. Je creëert
iets voor miljoenen mensen; je maakt
iets wat nooit heeft bestaan. Je bent
bezig een bijdrage te leveren aan het
algemene cultuurpakket. Dat is gewel
dig. Met zo’n serie als De Onvergetelij
ken heb je dat gevoel des te meer.
Programma’s waarin je met kunstenaars
bezig bent, en nu met politici. Je komt
in kennis met zo ontzettend interessante
mensen met wie je dagen optrekt. Prof.
Lieftinck bijvoorbeeld, die nu, op de
En dan komen we aan het meest
intrigerende in dit boek. Sorme be
schrijft uitvoerig, hoe hij zich zo gecon
centreerd bezig houdt met Donelly, dat
hij deze soms schijnt te worden. Hij
beschikt dan over diens geest, of liever
gezegd, Donelly neemt als het ware bezit
van Sorme. Een vorm dus van wat men
bezetenheid zou kunnen noemen, maar
dan een, die bewust wordt beleefd en
beheerst. Deze bovenzinnelijke mogelijk
heid is afgeleid van de kennis, die Wil
son heeft over concentratietechninieken.
rison en „Jack the Ripper” van Daniel
Farson, omdat hun theorieën niet ver
afwijken van die van Colin Wilson.
Volgens Harrison heeft Jim Stephen, een
vriend van de vroeg gestorven Albert
Victor, oudste zoon van de latere Engel
se koning Edward VII, de moorden op
zijn geweten. Die vriend tevens Al
berts „senior” in Eton was homosek
sueel en vrouwenhater. Hij was jaloers
op Albert en trachtte diens aandacht te
trekken door de moorden. Hij pleegde
zelfmoord na Alberts dood door sifylis
en longontsteking.
vrouw heeft; een door minnenijd ge
plaagde jongeling aan zijn meisje waar
bij hij zich over hare koelheid beklaagt;
een jongeling aan zijn meisje, waarbij
hij aandringt op de voltrekking van het
huwelijk; aan een trouweloozen min
naar; aanzoek aan een vader om de hand
zijner dochter; en al dan niet gevolgd
door een naar believen gunstig of
afwijzend antwoord. De brieven spreken
voor zichzelf. Lees maar-
Een meisje aan haar minnaar waarbij
zij hem bedankt.
Mijnheer!
Het zou inderdaad zelfmisleiding
zijn indien ik nog niet wilde inzien,
dat ik tot dusverre de kracht nog niet
had om toe te stemmen. Uwe beëdigde
liefdejegens mij was óf gehuicheld, óf
gij hebt ze mij nu onttrokken. Wel
heb ik nu gegronde redenen u verwij
ten te doen en u te vragen of het een
man betaamt met een vrouwenhart te
spelen, bij haar verwachtingen op te
wekken, die nooit vervuld zullen wor
den en een goeden naam aan den spot
der booze wereld prijs te geven. Ik
doe het echter niet, maar zal alles
verdragen en lijden totdat de tijd de
wond weer geheeld zal hebben, die gij
mij zoo lichtzinnig hebt toegebracht.
Ik vergeef u wat gij mij hebt aange
daan en hoop dat de hemel u ook
vergeven moge! ik zal mij beijve
ren om de achting en het medelijden
van alle weldenkenden te verdienen.
Met de tranen die gij mij doet storten,
zal ook de liefde, die zich nog in mijn
hart bevindt, verdwijnen, en ik zal
zoolang voortgaan met mijn gemoed
te bestrijden, totdat uw beeld geheel
uit mijn hart zal zijn verdwenen.
En hiermee neem ik afscheid van u,
afscheid voor geheel mijn leven.
Colin Wilson heeft een eigen recon
structie in romanvorm, spelende in de
tegenwoordige tijd. In zijn geval is er
echter ook sprake van een homoseksuele
vriend, Austin Nunne, die de moorde-
y
F
