Helft van Amerikaanse volk kent EEG niet
Groot deel van leger bleef Allende trouw
Revaluatie D-mark
Dinsdag begint veiligheidsgesprek
Meer veiligheid
geëist in
kruitfabriek
geen eindoplossing
Arts doodt
zoontje
„Loop ons niet
in de weg"
achtergrond
-"te
«feite'
lï
NIET-BLANKEN WETEN MEER VAN EUROPESE GEMEENSCHAP DAN BLANKEN
IAN SMITH TOT BRITSE REGERING
TIJDSTIP ENIGSZINS VERRASSEND
"te-"
197 3
3
ZATERDAG 30
JUNI
Werkelijke kennis
Oorlog
CHILI
Kritisch
Agenda
11
Matrassen
Problemen
Verantwoordelijk
Aanzien
DEN HAAG. Nederland zal op de conferentie over Europese
veiligheid en samenwerking die komende dinsdag in Helsinki begint,
sterk de nadruk leggen op het afbreken van de barrières tussen de
volken, dat wil zeggen op bevordering van het vrije verkeer van per
sonen, ideeën en informatie. Het zal er tevens naar streven dat niet
slechts wordt gesproken over samenwerking tussen oost en west, maar
ook over grote veiligheid, zo heeft minister Van der Stoel in Den
Haag verklaard.
1
I'
I
f 5ft
- 'WIIS
m. IflÉy
I ft
1
I
STRIJD IN CHI
(Van onze redacteur in Londen)
vier
in
i
SANTIAGO (AP, Reuter en AFP). Na het uitbreken van de gevech
ten tussen opstandige militairen en dat deel van het leger dat president
Allende trouw bleef werd gisteren in geheel Chili de noodtoestand afge-
kondigd. De paleiswacht en de militairen in het ministerie van Defensie
scheten terug toen de rebellen met kanonnen en geweren het vuur open
den. President Allende was op dat moment niet in het paleis. Hij verbleef
in zijn particuliere woning en deed meteen een beroep op de arbeiders
zich te mobiliseren.
waarbij tientallen doden en gewonden
zijn gevallen, bezet, maar Allende was
niet aanwezig. Bij de gevechten die
daarna uitbraken met regeringsgetrouwe
troepen en politie werden tanks en an
dere zware wapens gebruikt. In grote
delen van de stad was het geweld van
schieten en explosies te horen.
De president was tijdens de schietpar
tijen via een noodradio uit zijn huis te
horen. Bewoners van veel huizen in de
omgeving van Allende’s woning brach
ten matrassen aan voor de ramen toen
het schieten naderbij kwam. Kort daar
op kwamen grote aantallen tanks aange
reden kennelijk om Allende te bescher
men.
(56 percent) wel van de EEG weet. In
steden met meer dan een miljoen
inwoners heeft 55 percent nog nooit
van de EEG vernomen-
Bondsrepubliek de meest geciteerde
landen zijn.
OOK WERD gevraagd of de Vere
nigde Staten ten oorlog zouden moe
ten trekken om Europa eventueel te
helpen verdedigen: 43pct zei nee, 41
percent ja bij degene die de EEG
Smiths rede volgde op een bliksembe
zoek van een Britse delegatie, die het
afgelopen weekeinde met premier Smith
(Van onze redacteur in Brussel, Henk
Kolb)
Als het bij de Amerikanen gaat om
eniiigo werkelijke kennis van de doel
stellingen van de gemeenschap valt
slechts 35 percent met door de mand
en 4 percent van de mensen die de
Gallup-ondervragers bezochten deel
den mee dat de EEG een voorloper is
van „de Verenigde Staten van Euro
pa”.
De problemen voor president Allende
hebben zich de afgelopen maanden
steeds hoger opgestapeld. Ten eerste is
er de staking van een deel van de
mijnwerkers in de kopermijn EI Tenien-
te die nu al bijna negen weken duurt.
De Britten voelen zich vooral verant
woordelijk voor de zwarte bevolking in
de vroegere kolonie, die door de blanke
regering-Smith door deelneming aan het
landsbestuur wordt belemmerd.
De minderheid van 234.000 blanken
staat tegenover een monddood gehouden
meerderheid van vijf miljoen zwarten.
BRUSSEL. Meer dan de helft
van het Amerikaanse volk (55 per
cent) heeft nog nooit gehoord van de
EEG, maar twee derde van de Ameri
kanen vindt wel dat de betrekkingen
met de oude wereld van groot belang
zijn. Zestien percent kent aan de
banden met Europa geen belang toe.
Aldus de uitkomsten van een Gallup-
opinie-onderzoek dat de EEG in de
Verenigde Staten heeft laten instellen
onder de bevolkingsgroep van 18 jaar
en ouder.
regering, de juridische belangen van de
stakers behartigt.
Andere minder belangrijke maar toch
betekenisvolle conflicten hebben zich in
de loop van de laatste weken voorge
daan. De artsen-tandartsen hebben sta
kingen van 48 uur gehouden. De eige
naars en chauffeurs van de autobussen
hebben het werk een paar dagen neerge
legd. In al deze sectoren protesteert men
tegen de hoge kosten van levensonder
houd. Het inflatieniveau is de eerste vijf
maanden gestegen met circa 57 percent.
Elke grievende actie wordt onmiddel
lijk gesteund door de oppositie waarvan
bepaalde leden niet verbergen dat zij
de uitroeping van een algemene landelij
ke staking zien als een middel om de
regering van de Unidad Popular omver
te werpen.
niet kennen was de neiging om nee
te zeggen uiteraard het grootst.
Van de groep die van de EEG heeft
gehoord denkt 58 percent dat de EEG
een ernstige concurrent van de Vere
nigde Staten zal worden in de we
reldhandel. De kennis omtrent de Eu
ropese gemeenschap werd in de Vere
nigde Staten, zoals blijkt, vooral aan
gedragen door kranten en televisie.
vraagstukken betreffende veilig
heid in Europa;
samenwerking
wetenschappenj k,
LONDEN De Rhodesische premier
Ian Smith heeft de Britse regering dui
delijk te verstaan gegeven dat deze zich
niet langer met de zaken in Rhodesië
heeft te bemoeien. In een lang verwach
te toespraak in het parlement te Salis
bury sprak Smith: „Loop ons niet langer
in de weg en laat ons zelf onze eigen
zaken in orde brengen.”
De eerste drie onderwerpen zullen
in afzonderlijke commissies worden
besloten.
Bij het vaststellen van het mandaat
voor de eerste commissie heeft het
Westen zich met succes verzet tegen
het Russische streven, de opsomming
van beginselen voor Europese veilig
heid te beperken tot die welke voor
de Sovjet-Unie van belang zijn.
Als beginselen voor betrekkingen
tussen staten worden genoemd soe
vereine gelijkheid, eerbied voor de
aan soevereinitiet inherente rechten,
het zich onthouden van de bedreiging
met of het gebruik van geweld, on
schendbaarheid van grenzen, territo
riale integriteit van staten, vreedzame
beslechting van geschillen, niet-in-
menging in binnenlandse aangelegen
heden, eerbied voor de rechten van
de mens en de fundamentele vrijhe
den met inbegrip van de vrijheid van
mening, geweten, godsdienst of over
tuiging, gelijke rechten en het recht
op zelfbeschikking van volken, sa
menwerking tussen staten en nako
ming te goeder trouw van verplich
tingen ingevolge het internationale
recht.
(Vervolg van pagina 1)
BONN De revaluatie van de Duitse
markt is geen grote verrassing, al volgt
ze nogal snel op de vorige, die van
maart. De monetairebesluiten van dit
voorjaar, met als belangrijkste het geza
menlijk zweven van de valuta’s van
twee EEG-landen plus twee niet-EEG-
landen, gaven al aan dat de monetaire
autoriteiten niet veel beter konden doen
dan afwachten waar de dollar terecht
zou komen.
MUIDEN. De Koninklijke Neder-
landsche Springstoffenfabrieken n.v. zal
in haar fabriek „De Krijgsman” in Mui-
den voor zeker een miljoen gulden aan
veiligheidsvoorzieningen moeten treffen
om op grond van de hinderwet weer
toestemming te krijgen, de produktie
van buskruit voor civiele en militaire
toepassingen op het niveau van voor de
explosie van eind vorig jaar te brengen.
Hoewel het leger in grote meerderheid
de regering trouw bleef, bestond er twij
fel over de luchtmacht. Er waren veel
vliegtuigen in de lucht. De politie, die
belast is met de bewaking van de Mone-
da is ook trouw gebleven aan de rege
ring. De radiostations zonden de hele
dag door waarschuwingen uit. Er werd
een uitgaansverbod ingesteld na de af
kondiging van de noodtoestand eergiste
ren, die alleen voor de provincie Santia
go gold.
Onze redacteur in Santiago, Henk
Ruyssenaars meldde gisteravond: In
het centrum van Santiago woedde giste
ren urenlang de gevreesde burgeroorlog.
Aan de strijd tussen regeringsgetrouwe
soldaten en twee opstandige regimenten
werd deelgenomen door burgers, die
vanuit huizen schoten.
Minister van der Stoel, die zich op
de NAVO-conferentie in Kopenhagen
vrij kritisch had uitgelaten over de
resultaten van de besprekingen der
ambassadeurs, verwacht juist gezien
dit moeizame vooroverleg dat de
tweede en belangrijkste onderhande
lingsfase nogal lang, mogelijk wel
een half jaar, kan duren. Het verloop
zal bovendien worden beïnvloed door
de resultaten van de onderhandelin-
gen over troepenvermindering in
Midden-Europa, die naar verwachting
jaren zullen duren.
Ian Smith verklaarde in het Rhodesi
sche parlement: „Ongelukkigerwijs weet
ik dat mijn oproep aan de Britten om
zich niet langer met onze zaken te
bemoeien, tegen dovemansoren gespro
ken is. Maar zolang de Britten de fictie
ophouden dat dé gebeurtenissen hier
door hen beïnvloed kunnen worden, zo
lang zullen de Afrikanen naar Groot-
Brittannië blijven kijken in plaats van
naar ons, wanneer het gaat om een
definitie van hun rol in deze staat.”
Maar daarbjj komen dan politieke fac
toren, Het aanzien van de Verenigde
Staten in de wereld is allengs en in de
laatste jaren versneld geringer gewor
den.
Amerika is niet meer de machtige
bondgenoot van schier iedereen, waarop
men blindelings kan vertrouwen: zowel
de binnenlandse als de buitenlandse po
litiek van de Verenigde Staten wekt
meer en meer weerstand. Dat schaadt
ook het aanzien van de dollar.
Sinds begin mei speelt met name dit
politieke aspect een belangrijke rol.
Naast bezorgdheid om de Amerikaanse
economie maakt het Watergate-schan-
daal de houders van dollars huiverig. Zij
vluchten opnieuw in andere valuta’s
en dan vooral in de Duitse mark, die
daardoor steeds hoger werd gewaar
deerd, niet alleen ten opzichte van de
dollar, maar ook ten opzichte van valu
ta’s (waaronder de gulden) waarmee zij
gezamenlijk zweeft. De consequentie was
dat met name de Nederlandsche Bank
marken moest verkopen om de gulden
binnen de afgesproken marge met de
mark te houden.
Na de omsingeling van het paleis
door de opstandige militairen
stroomde het centrum van Santiago
leeg. Winkeliers sloten hun zaken.
De radio echter zette de uitzendin
gen normaal voort.
Ze heeft de staat al verscheidene tien
tallen miljoenen dollars verlies opgele
verd en belet de regering twee verkoop
contracten met Europa te honoreren.
El Teniente, de grootste ondergrondse
kopermijn ter wereld, aldus het Franse
persbureau AFP, biedt werk aan 13.000
man en produceert normaal 500 ton per
dag. De staking heeft het produktiepeil
ongeveer met de helft verminderd. Nie
mand in Chili twijfelt aan het politieke
karakter van de staking. De conservatie
ve oppositie heeft de organisatie van de
beweging in handen genomen. Het is
bepaald geen toeval, zo hoort men in
linkse kringen, dat de christendemocra
tische advocaat Alejandro Hales, ex-
minister van Mijnbouw onder de oude
De Chileense opperbevelhebber Carlos
Prats, die woensdag ontkwam aan een
aanslag stelde zich met de meerderheid
van het leger achter Allende. Zijn troe
pen gebruikten zware wapens en tanks
om de opstandige militairen uit te scha
kelen.
De twee rebellerende regimenten,
„Tacna” en „Buitn” genaamd, probeer
den gisterochtend de regering-Allende
omver te werpen door een snelle bezet
ting van het presidentiële paleis, de
Moneda, dat in het hart van Santiago is
gelegen. Het paleis werd na felle strijd,
en met Afrikaanse leider gesproken
heeft. De eerste reactie op het bezoek
van de delegatie in Salisbury was min
of meer smalend. In het Lagerhuis in
Londen liet de Britse minister van Bui
tenlandse Zaken, Sir Alec Douglas Ho
me, overigens woensdag nog dóórsche
meren dat er vage aanwijzingen zouden
zijn voor een verbetering in de relaties
met Rhodesië.
In Chili zijn gisteren twee regi
menten van het leger in opstand ge
komen tegen de regering-Allende.
De militairen vochten met de paleis
wacht in het centrum van Santiago.
Op de foto: opstandige militairen in
de omgeving van het ministerie van
Economische Zaken.
Veertig percent kon zelfs één of
meer van de EEG-lidstaten noemen
het is niet verbazingwekkend dat
Frankrijk, Groot-Brittannië en de
Volgens het onderzoek zouden de
Amerikanen zich meer aangetrokkén
voelen tot de nationaliteiten van de
EEG dan tot andere landen. Omtrent
Groot-Brittanië, Frankrijk, Wes-
Duiltsiland en Italië, de vier landen die
in de vraagstelling werden genoemd,
verklaarde 16 percent van de onder
vraagden een groot vertrouwen te
koesteren, terwijl dat tegenover an
dere naties maar voor 9 percent gold.
Enige tijd heeft de man doelloos door
de bossen gezworven. Later op de dag
ging hij terug naar zijn woning. Hij
vertelde daar zijn vrouw wat hij had
gedaan.
Deze heeft de politie in kennis gesteld,
waarop de man tenslotte werd aange
houden en ingesloten. De Nederlandse en
Belgische justitie, alsmede de verschil
lende betrokken politiekorpsen hebben
meteen het onderzoek ter hand genomen
en gisteren de bossen bij Postel afge
zocht. Op aanwijzing van de man werd
het lijkje opgegraven.
TILBURG. Donderdagmorgen heeft
een 39-jarige Tilburgse arts die in een
echtscheidingsporcedure was gewikkeld
in zijn woning in Tilburg zijn 6-jarig
zoontje Justus met een mes in de hals
gestoken en gedood. Daarna heeft
de arts het kind in lakens en dekens
gewikkeld en in de kofferruimte van
zijn auto gelegd. Hij is daarop naar
België gereden waar hij het lijkje met
een speciaal meegenomen schop in de
bossen bij Postel heeft begraven. Dit is
gistermiddag door de politie in Tilburg
bekendgemaakt.
delingen zullen worden gevoerd.
Of de derde en laatste fase inder
daad op het niveau van staat- en
regeringsleiders zal worden gehouden,
zoals Rusland graag wil, hangt af van
de resultaten van de tweede fase „op
welk niveau de vertegenwoordigingen
in de derde fase zullen liggen wordt
tijdens de conferentie door de deelne
mende staten beslist voor het einde
van het tweede fase”, zo is tijdens
het vooroverleg besloten.
Minister van der Stoel merkte op
dat ook in de verklaring die na de
besprekingen van president Nixon en
de Russische partijleider Breznjev is
uitgegeven, het niveau van de derde
fase is gekoppeld aan de voortgang
die tijdens de tweede fase wordt
geboekt.
De meeste kenners van het bestaan
van de gemeenschappelijke markt
werden aangetroffen in leeftijdsgroep
tussen 30 en 50 jaar en bij mensen
met een jaarinkomen van meer dan
15.000 dollar. Al naar gelang de op-
Men had echter gehoopt de zomer te
zullen doorkomen zonder nieuwe ingrij
pende gebeurtenissen. Het tijdstip is dus
enigzins een verrassing.
De positie van de dollar is door twee
oorzaken danig verzwakt. Ten eerste
door het feit dat de economische
krachtsverhoudingen in de wereld sinds
’45 drastisch zijn verschoven. Bovendien
hebben de Verenigde Staten jarenlang
teveel hooi op hun vork genomen: de
Marshallhulp eerst, de ontwikkelings
hulp erna en niet te vergeten de enorme
oorlogskosten in Vietnam. Dat alles hol
de de na de oorlog potentieel wellicht
overschatte dollar uit.
Sinds november hebben de ambas
sadeurs van de geïnteresseerde staten
in Helsinki moeizaam gesproken over
de agenda en de procedures. Het
resultaat van deze onderhandelingen
is neergelegd in de mandaten van de
commissies waarin, na de ministeriële
conferentie, de eigenlijke onderhan-
De agenda is verdeeld
hoofdonderwerpen
ke doorbraak in de oost-west betrek
kingen zal inluiden. Wij zien deze
conferentie meer als een stap, een
eerste stap.”
De NAVO-landen zijn eerst in Ko
penhagen formeel met de aanvangs
datum van 3 juli akkoord gegaan,
nadat duidelijk was geworden dat de
staten van het Warschaupact zouden
instemmen met onderhandelingen
over wederzijdse en evenwichtige
troepen vermindering, te beginnen op
30 oktober in Wenen. Het Westen
acht deze paralleliteit noodzakelijk
omdat het de politieke veiligheid (en
samenwerking op economisch gebied)
niet van de militaire veiligheid wil
scheiden.
De fabriek heeft na de laatste ontplof
fing geen vergunning meer gekregen om
de soorten buskruit, die men tot dan toe
gewoon was te maken, te blijven produ
ceren. Alleen dé minst gevaarlijke soor
ten mogen thans gefabriceerd worden.
Volgens directeur mr. B. R Frerichs is
de huidige produktiebasis onvoldoende
om rendabel te kunnen bliiven draaien.
Overigens zullen kostbare investeringen
pas worden gedaan, wanneer men enige
zekerheid over de toekomst van de fa
briek, heeft, met name ten aanzien van
de door de interdenartementale commis
sie van advies aanbevolen vemio-,+cing.
Volgens directeur Frerichs moet het
overleg met deze commissie echter nog
goed op gang komen.
Tweeënveertig percent van de
mensen met enige kennis omtrent de
EEG dacht dat de gemeenschap de
Verenigde Staten meer goed dan
kwaad zal doen, 32 percent dacht het
tegendeel, 26 percent had geen me
ning. De opvatting dat de EEG Ame
rika niets goeds kan opleveren werd
in ruimere mate aangetroffen bij le
den van de vakbonden dan bij niet-
leden.
op economisch,
technologisch en
milieuhygiënisch gebied;
samenwerking op humanitair ge
bied en op andere terreinen;
uitvoering van de besluiten van de
conferentie.
Aan deze conferentie, die wel de
belangrijkste sinds het Weense Con
gres van 1815 wordt genoemd, zullen
ministers van 33 Europese landen, de
Verenigde Staten en Canada deelne
men. Het overleg zal vermoedelijk
een week duren, gevolgd door ge
sprekken in commissies waar
schijnlijk enkele maanden lang, van
af september in Genève en worden
besloten met een nieuwe conferentie
in de Finse hoofdstad, die wellicht
door de staats- en regeringsleiders zal
worden bijgewoond.
De conferentie, waarop vooral de
Sovjet-Unie var af 1954 heeft aange
drongen, moet in de ogen van het
Kremlin de situatie bezegelen, zoals
die na de oorlog in Europa is ont
staan, en de weg openen naar de door
de Russen zo zeer begeerde economi
sche samenwerking met West-Europa.
De westelijke landen hebben zich
jaren lang weinig enthousiast getoond
voor de conferentie, waarvan minis
ter Van der Stoel veertien dagen
geleden, op de NAVO-conferentie in
Kopenhagen, verklaarde „Niet de il
lusie te hebben dat zij een belangrij-
leiding variëren de cijfers: van dege
nen die een universiteit hebben be
zocht wist bijna driekwart van het
bestaan van de EEG af. Bij een
opsplitsing naar beroep bleek van
degenen in de vrije beroepen en in
het zakenleven twee derde zich van
het bestaan van de EEG bewust te
zijn.
Opmerkelijk is dat bij een indeling
volgens de politieke opvatting van de
ondervraagden slechts 39 percent van
de Democraten ooit van de gemeen
schappelijke markt bleek te hebben
gehoord, terwijl bij de Republikeinen,
Onafhankelijken en alle anderen de
helft de EEG kende. Voorts blijken de
niet-blanken meer van de EEG te
weten dan de blanken (53,47 percent),
terwijl in de kleinere plaatsen met
een bevolkingscijfer tussen 2500 en
50.000 ruim de helft van de inwoners
I
■-
’jigs."
BRAZILIË
COQU1I
PcolI t
CONCEI
I z
ft 5
