MINISTER VAN DER STOEL PLEIT IN HELSINKI:
Geen aftrek
99
voor kuisheid
99
11
Derde wereld blij met speech minister
Pronk maakt goede beurt
Toestand in Tsjaad wordt kritiek
Vrouw Amalrik
Defensie zet F-27
in voor Afrika
Roeanda: Het Tibet
Afrika
van
Griekenland
Den Uyl en Van
Dam blijken
populair
vraagt hulp in
buitenland
Artsenstaking
in Israel voorbij
Il
Felle brand
3
V R IJ D A G 6
JULI
1973
Onomwonden
Moordpartij
ROEANDA, dat vanwege zijn bergachtige, geïsoleerde ligging wel
het „Tibet van Afiika” wordt genoemd, is een van de kleinste en
dichtstbevolkte staten van dit werelddeel. Op een oppervlakte van
26.338 vierkante km, wonen 3,6 miljoen inwoners, die hoofdzakelijk
leven van nogal primitieve landbouw en veeteelt. Behalve enkele
textiel, koffie- en theefabrieken is er nauwelijks industrie. Het ge
boortecijfer is zo hoog dat voor de komende 20 jaar een verdubbe
ling van de bevolking wordt verwacht.
Genève, werd minister Pronk door
een groot aantal delegaties uit de
derde wereld gefeliciteerd met dit
nieuwe geluid uit een rijk land.
Ongerust
Stagnatie
Geen woorden maar daden
(Van onze Haagse redactie)
(Van onze correspondent)
3D
de onderwerpen van de intermenselijke
contacten en de voorlichting.
stad
i. Er
zerle-
zacci-
emier
1 juli
be*
naar
'ieuze
lacht,
jagen
ilden.
aeden
reli-
verk-
:t van
t ver-
egvak
ouden
kilo-
alver*
an dit
ijdens
•aging
nster*
haar
niet
itver-
op de
gege-
In het Verre Oosten zelfs een achter
uitgang van vier percent. Als men de
ntrole
dsbe-
■swijk
edrijf
heeft
De
taart"
st het
uinen
er-
en-
er-
ra-
ec-
m-
le-
not
>en
ind
sen
:elf
oor
i.
»r-
an
die
in
bi-
het
:he
Minister Van der Stoel heeft inmid
dels ook gesproken met zijn Griekse en
Turkse collega’s. De Griek kreeg te ho
ren dat Nederland ongerust is over de
arrestatie van de oud-minister van Bui
tenlandse Zaken Averof. Van der Stoel:
..Als steeds meer politici in de gevange
nis verdwijnen, maakt dit de komende
vrije verkiezingen niet geloofwaardiger”.
Ook in Turkije zijn de toestanden vol
gens de minister niet in overeenstem
ming met de eisen van de democratie,
die de EEG oplegt in het raam van het
associatieverdrag, dat tot lidmaatschap
moet leiden.
Meede
ie 25
tdekt.
en in
is de
lijken
>rnui-
iggen.
grote
born-
reke*
ertra-
imhe-
r de
vegen
ver-
ister-
an de
zijn
tot 4
ig zo-
Hoetoe’s vielen Toetsi-studenten en
functionarissen aan. Volgens diploma
tieke kringen in Kigali kwamen
daarbij zeker 300 mensen om. Offi
cieel werd echter slechts gezegd dat
er „een maatschappelijke beweging”
gaande was. De regering trad niet op
tegen de moordpartij. Het bewind
van Kayibanda werd door deze stam-
mencrisis ernstig verzwakt.
den ook binnen de Hoetoestam rivali
serende groepen. De president en de
meeste ministers waren Hoetoe’s uit
het zuiden, terwijl in het lager, dat
overigens niet meer dan 2600 man
schappen telt, veel noordelijke Hoe
toe’s dienen.
Hij diepte ook het beginsel van de
zelfbeschikking uit tot de interne zelfbe
schikking: een land dat zijn politiek of
sociaal-economisch systeem wil wijzigen
of aanpassen moet dat langs democrati
sche weg zonder tussenkomst van binnen
uit of van buitenaf kunnen doen. Dit
moet in het slotdocument als een onver
vreemdbaar recht worden vastgelegd.
deerden van de universiteiten bij
voorbeeld zijn Toetsi’s terwijl deze
stam slechts 14 percent van de bevol
king uitmaakt.
De malaise, ontstaan door stam
mentwisten, werd nog verergerd door
de economische stagnatie. De jonge
generatie meent dat er sinds de onaf
hankelijkheid veel te weinig aan de
economische ontwikkeling is gedaan.
Het nationaal inkomen per hoofd van
de bevolking ligt zo rond de 350
gulden, en er is massale werkloos
heid. De landbouw bestaat voorname
lijk uit de verbouw van prvdukten
voor eigen gebruik, zoals bonen, mais
en cassave. Koffie is het voornaamste
exportprodukt maar de export wordt
bemoeilijkt door de ligging van
Roeanda: 2400 km van de Atlantische
Oceaan en 1120 km van de Indische
Oceaan, zodat het land afhankelijk is
van de doorvoer door Kenia, Oegande
en Tanzania.
ministers,
ge
en
het
MOSKOU (Reuter). De vrouw van
de Russische schrijver en historicus
Almarik, die de volgende week terecht
moet staan, heeft zich gisteren tot de
internationale commissie van juriste- in
Genève om steun gewend, omdat zij in
de Sovjet-Unie geen advocaat heeft
kunnen vinden die haar man verdedigen
wil. Het proces tegen de 35-jarige Amal
rik begint dinsdag in het afgelegen dorp
Talaya dat dicht bij het kamp ligt waar
hij een gevangenisstraf van drie jaar
heeft uitgezeten wegen belastering van
de Sovjet-Unie en haar sociaal systeem.
Op dezelfde beschuldiging moet hij nu
weer terechtstaan-
bevolkingsgroei meerekent dan is de
produktie per hoofd zelfs met zes per
cent achteruitgegaan. De grote graanex-
porterende landen moeten, aldus Boer-
ma, snel stappen ondernemen om de
positie van de ontwikkelingslanden te
beschermen. Dat zou duurzame stabili
teit van de graanprijzen over de hele
wereld in de hand werken en ook d'
voedselvoorziening zou dan gestabiliseerd
kunnen worden.
Pronk, dat deze ertoe moeten leiden dart
de markten in de rijke landien beter
toegankelijk worden voor produkten uit
de derde wereld. De EEG-landen komen
in deze onderhandelingen met een geza
menlijk standpunt, dat onder meer in
houdt dat de Europese landbouwpolitiek
in de Gatt niet ter discussie staat.
In hoeverre dit het openstellen van de
Europese landbouwmarkt voor land-
bouwprodukten uit de derde wereld in
de weg staat, zei minister Pronk niet.
Alleen noemde hij het EEG-ontwikke-
lingsbe’ieid „inadekwaat”. Voor het over
ige stelde de Nederlandse bewindsman
de Ecosoc-conferentie, diie tot 10 augus
tus voortduurt, op de hoogte van zijn
plannen, zoals die ook al in de rege
ringsverklaring van hert kabinet-Den Uyl
naar voren werden gebracht.
Ook voor Afrikaanse normen Is
Roeanda een erg arm en ontoeganke
lijk land. Bovendien is het eeuwen
lang verscheurd door een stammen
strijd tussen de Hoetoe’s (85 percent
van de bevolking) en de Toetsi’s (14
percent). De Hoetoe’s zijn overwegend
kleine boeren en de Toetsi’s de feoda
le heren. Daarom kwam een eind na
bloedige stammenonlusten tussen 1959
en 1961. De door de Toetsi’s gesteun
de monarchie werd afgeschaft en de
Hoetoe’s wisten, voor het eerst na een
eeuwenlange Toetsi-overheersing aan
de macht te komen.
Met nadruk sprak de heer Van der
Stoel over het hoofdstuk dat de contac
ten tussen mensen moet regelen. Wij
moeten een Europa bouwen waarin ie
dereen zonder vrees kan leven en dat
kan uitsluitend op basis van wederzijds
vertrouwen. Daarvoor is kennis nodig
van elkaar om misverstanden te voorko
men. Daarom is ook vrij reizen noodza
kelijk, en vrije briefwisseling zonder
tussenkomst van anderen.
Het Nederlandse volk, zo besloot mi
nister Van der Stoel, zal het succes of
het falen van de conferentie voorname
lijk afmeten aan hetgeen wordt bereikt
in de vorm van duidelijke verplichtingen
om concrete maatregelen te nemen over
(Van onze speciale verslaggever)
HELSINKI. Het scheppen van een groter militair evenwicht op een
lager niveau van confrontatie is voor Nederland een essentiële voorwaar
de voor het tot stand komen van blijvend vertrouwen in de internationale
politiek. Aldus mr. Max van der Stoel vanmiddag in zijn rede tijdens de
Europese veiligheidsconferentie. De heer Van der Stoel achtte het wense
lijk om in het hoofdstuk over de betrekkingen tussen de staten een soort
document op te stellen over beginselen waarover alle deelnemers het eens
zijn. Hij ziet daarin een tekst om uit te maken hoever die overeenstem
ming reikt en voegde er met een duidelijke verwijzing naar de Sovjet-
dialectiek aan toe, dat dan tevens vast moet staan dat dezelfde dingen be
doeld worden bij het gebruik van dezelfde woorden.
GENÈVE. Minister Jan Pronk
van Ontwikkelingssamenwerking
heeft het gistermiddag „helemaal
gemaakt” bij de arme landen. Na
zijn toespraak in de Ecosoc-verga-
dering (de economische en sociale
raad van de Verenigde Naties) in
DEN HAAG. Van de
staatssecretarissen en fractieleiders
nieten minister-president Den Uyl
staatssecretaris Marcel van Dam
meeste vertrouwen. Dit blijkt uit een
steekproef van het NIPO, het Neder
lands Instituut voor Publieke Opinie in
Amsterdam; 34 percent van de onder
vraagden stelt vertrouwen in Den Uyl
en 28 percent in Marcel van Dam.
■rkeer
t ver-
eveer
Bovendien waren er de laatste we
ken opnieuw moeilijkheden met het
buurland Boeroendi. De regering van
dit land verklaarde dat Boeroendische
vluchtelingen vanuit Roeanda Boe
roendi binnenvielen en beschuldigde
de Roeandeze regering van mede
plichtigheid.
Een deel van de Parmehoetoe-par-
tij begon dit jaar een campagne om
alle Toetsi’s te verdrijven uit het
politieke, intellectuele en economi
sche leven. In de particuliere sector
was nog de helft van de hoge posten
in handen van Toetsi’s. In februari
verschenen in Kigali aanplakbiljetten
waarop het ontslag van alle Toetsi-
werknemers werd geëist.
Behalve deze traditionele vijandig
heid tussen Hoetoe en Toetsi ontston-
Ook de Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken William Rogers en
zijn Britse collega sir Alec Douglas Ho
me hebben het Warschau-pact gisteren
onomwonden duidelijk gemaakt dat op
de Europese veiligheidsconferentie daden
worden verlangd in plaats van woorden.
Rogers: „Wat wij nastreven is vooruit
gang als resultaat van praktische maat
regelen. Die zijn niet gemakkelijk te
treffen maar zijn van doorslaggevend
belang omdat wij ons werk niet willen
afsluiten met niet meer dan een bevesti
ging van bekende beginselen.”
Home zei: „Wij moeten algemene be
ginselverklaringen van toepassing gaan
brengen op het leven van de gewone
mensen.”
„Het is ,zo zei de Brit, een onberispe
lijke gedachte dat de conferentie een
gedragscode voor Europa moet opleve
ren. De vraag is echter wat die voor het
dagelijks leven van de gewone mensen
in Europa gaat betekenen. Zulke gevoe
lens mogen wij niet in de lucht laten
hagen. Wij moeten met beide voeten op
de grond blijven.”
Intussen gaat de discussie over de
wijze waarop eventueel Algerije en Tu
nesië maar dan ook andere Middelland-
se-Zeelanden moeten worden gehoord
verder. Israel heeft nu een officieel
schrijven tot de conferentie gericht om
werd echter niet aan de delegaties ter
inzage gegeven, omdat daarover geen
consensus bestond: de heer Mintoff wei
gerde.
De toestand in het uitgedroogde
Tsjaad is kritiek. Er is voor nog maar
drie weken eten in dit Afrikaanse la”'1
en er is onvoldoende hulp onderweg. Di'
is „het allerlaatste nieuws” uit het Sa-
hel-gebied. aldus gistermiddag dr. A. H
Boerma, directeur van de voedsel-
landbouw-organisatie van de VN (FAO)
Van de zes door droogte totaal ontred
derde Afrikaanse landen is Tsjaad er het
slechtst aan toe.
FAO-directeur Boersma sprak voor dc
Ecosoc (de Economische en Sociale
Raad van de VN). die momenteel in
Genève vergadert. De regen die tot dus
verre in het gebied is gevallen, was te
weinig om het wegvervoer te ontwrich
ten, behalve in sommige streken var
Tsjaad. Aan de ene kant maakt de-
geringe regenval- de hulpverlening mak
kelijker, maar aan de andere kant „ver
groot het onze vrees voor de oogstver-
wachtingen in dit gebied en beginnen w
eraan te twijfelen of de periode van
droogte echt zal worden verbroken”, al
dus de FAO-directeur. Intussen is de
luchtbrug van oceaan-havens naar af”»
legen gebieden in Niger op gang geko
men en een dezer dagen kan ook begor
nen worden met een luchtbrug van
Oceaanhavens naar Mali.
MILAAN (AP). De 60-jarige Gual-
berto Montebovi in Milaan heeft
zijn winkel voor kuisheidsgordels
gesloten. Klaarblijkelijk is hij niet
in staat geweest jaloerse Italiaanse
echtgenoten de waarde van zo’n
ding te laten inzien.
„Ik heb mijn best gedaan", zei Mon
tebovi, die de gordels zelf maakte
en ze een jaar lang verkocht,
„maar het was een mislukking. In
één jaar heb ik maar dertig kuis
heidsgordels verkocht, en dat is
niet genoeg om een winkel draai
end te houden".
Montebovi vertelde dat hij het idee
had overgenomen van een Engelse
handelaar die volgens de laatste
berichten goed boert. Hij verkoopt
zijn gordels voornamelijk aan toe
risten.
„De Italianen missen kennelijk ieder
gevoel voor humor en beschouwen
de kuisheidsgordel als een min of
meer obsceen voorwerp”, voegde
Montebovi eraan toe. De gordels,
uitgevoerd in leer en metaal, wer
den voor f 37,50 per stuk aan de
man gebracht.
Een felle uitslaande brand heeft gisteren
rond het middaguur het magazijn van
de Hema in het centrum van Utrecht
vernield. Binnen een half uur had de
brandweer het vuur gedoofd. Op het
moment van uitbreken van de brand
waren er ongeveer honderd winkelende
mensen in het warenhuis. De klanten
werden snel de zaak uitgeloodst. Het
goed geïnstrueerde personeel vertelde
het publiek dat het om een proefalarm
ging.
Drie brandweerlieden moesten met lich
te ademhalingsmoeilijkheden in een zie
kenhuis worden opgenomen. De brand
weer ondervond bij het bluswerk ernsti
ge hinder van het publiek, dat niets van
het schouwspel wilde missen.
lerto-
ip de
kp de
ver
lek in
ook ii
kreeg won de Parmehoetoe partij van
Gregoire Kayibanda 35 van de 44
parlementszetels. Vanaf dat tijdstip is
Kayibanda president van Roeanda ge
weest. In 1962 verleende België Roe
anda formeel onafhankelijkheid.
Kayibanda werd in 1965 en in 1968
herkozen met 98 percent van de
stemmen. Hij stond bekend als een
taai, niet te corrumperen politicus,
die over het algemeen wel populair
was en zich zonder lijfwacht in het
openbaar vertoonde.
Na de onafhankelijkheid duurden
de stammen-oorlogen voort en leid
den in 1963 tot een nieuwe uitbar
sting. Duizenden Toetsi’s ontvluchtten
het land, vooral naar Boeroendi en
Tanzania.
Na een betrekkelijke rust van tien
jaar braken in februari van dit jaar
nieuwe stammen-onlusten uit. De
Hoetoe’s beschuldigden de Toetsi’s er
van dat zij nog steeds een maat
schappelijk bevoorrechte positie inna
men. Dertig percent van de afgestu-
„Dit is de beste speech die ik ooit van
een ontwikkeld land heb gehoord”, zei
de Chileense delegatieleider Hernan
Santa Cruz, „en ik zit nu toch al 20 jaar
bij de Verenigde Naties”. Ook de Indiase
afgevaardigde was zeer ingenomen met
de denkbeelden van de Nederlandse mi
nister: „Om het in een zin te zeggen: dit
was een eersteklas speech. De vergade
ring is door uw minister uit zijn slaap
gewekt Felicitaties voor minister Pronk
kwamen verder van onder meer de dele
gaties van Senegal, Opper-Volta, Brazi
lië, Maleisië, Oeganda, Indonesië en Ar
gentinië. De speech lijkt dus niet slecht
gevallen bij de arme landen.
lega’i
oeider
Rhe-
iel in
maar
er uit
slach-
ver-
geno-
TEL AVIV (AP. Gisteren i« de
staking van zesduizend tot de officieuze
Israëlische gezondheidsdienst behorende
artsen geëindigd. Zij heeft een maand
geduurd.
Een. aantal afdelingen in ziekenhuizen
moest worden gesloten. Alleen in nood
gevallen werd hulp verleend.
Een aantal der eisen is thans door
minister Sapir van Financiën ingewil-
liigd. Tijdens de staking hadden de art
sen de mensen bij zich thuis behandeld
tegen contante betaling, hetgeen de pa
tiënten dan weer konden gaan verhalen
arme landen en dergelijke), zen minister op de gezondheidsdiensten.
De commissie twijfelt ook aan de
betekenis van het komend referendum
over de republiek, omdat tijdens dat
referendum de staat van beleg nog van
kracht is, geen activiteit van de ontbon
den politieke partijen is toegestaan en
geen onpartijdige mensen zitting hebben
in de stembureaus. Wil het referendum
enige waarde hebben dan dient de staat
van beleg opgeheven te worden, de vrij
heid van meningsuiting en partijvorming
hersteld- geheime stemming en onpartij
dige controle verzekerd te zijn en alle
politieke gevangenen vrijgelaten, aldus
de politieke commissie van de Raad van
Europa.
DEN HAAG. Minister Vredellng
van Defensie heeft in overleg met zijn
ambtgenoot van ontwikkelingssamen
werking, drs. J. Pronk, besloten een
Nederlands transportvliegtuig ter be
schikking te stellen voor de hulpverle
ning aan de door droogte en hongers
nood geteisterde gebieden in Afrika. Het
gaat om een Fokker F27-Troopship van
het op Soesterberg gestationeerde 334e
Squadron van de Koninklijke Lucht
macht. Het toestel zal transnortvluchten
uitvoeren vanuit Dakar, de hoofdstad
van Senegal.
De Troopship blijft voorlopig twee
maanden ter beschikking van de wereld
voedselorganisatie F.A.O.
De KVP-minister van Justitie Van
Agt is de derde in de rij met 21 percent
van de stemmen. Met de overige be
windslieden is het heel wat minder ge
steld. De AR-minister van Sociale Zaken
Boersma kreeg 10 percent. Minister van
Binnenlandse Zaken prof. De Gaay
Fortman kreeg 9 percent van de ver-
trouwensstemmenminister mevrouw
Vorrink (PvdA) 8 percent, minister Van
der Stoel (PvdA) 6 percent en 5 percent
ging naar drs. Gruijters, de minister van
Volkshuisvesting (D’66).
De ministers Lubbers (KVP), Vrede-
ling (PvdA), Van Doorn (PPR) en staats
secretaris Schaefer kregen elk 3 percent
van de vertrouwensstemmen. In de mi
nisters Brouwer (KVP) Duisenberg en
Pronk (PvdA). Trip (PPR) en Westerterp
(KVP) sprak slechts 1 of 2 percent
vertrouwen uit.
Bij de fractieleiders zijn de heren Wie
gel (VVD) en Bas de Gaay Fortman
(PPR) favoriet met elk 19 percent.
Ook het buurland Boeroendi, dat
vroeger met Roeanda het Belgische
mandaatgebied Roeanda-Boeroendi
vormde, wordt geteisterd door deze
stammen-tegenstelling. Hier hebben
de Toetsi’s zich als heersende klasse
weten te handhaven. Vorig jaar nog
werd een Hoetoe-opstand in Boeroen
di uiterst bloedig onderdrukt.
Toen Roeanda in 1961 zelfbestuur
In zijn speech kondigde minister
Pronk aan dat Nederland ziijn ontwikke
lingssamenwerking ook wil uitbreiden
„niet alleen tot de vluchtelingen, maar
ook tot de mensen die in de bevrijde
gebieden leven”. Die hulp zou dan gege
ven moeten worden via de bevrijdings
bewegingen in Mozambique. Angola en
Guinee-Bissau. De Nederlandse regering
voelt zich verbonden met degenen die
onder liggen, niet alleen in eigen land,
maar ook internationaal. Bij het nieuwe
internationale monetaire systeem moeten
die belangen van de ontwikkelingslanden
voorop staan, aldus de bewindsman
Over de „Nixcn-ronde” (de Gatt-on-
derhandelingen over het verminderen
van tarieven, over preferenties voor de
Hij zou in een gevangenkamp opmer
kingen hebben gemaakt die beledigend
voor het communistische bewind waren.
Mevrouw Amalrik liet de commissie van
juristen die als raadgevend orgaan van
de Verenigde Naties fungeert, weten dat
de Moskouse advocaat Vladimir Sjveisky
die haar man in 1970 verdedigde, gewei
gerd heeft in het nieuwe proces als
verdediger op te treden, omdat hij daar
voor een speciale vergunning van het
Russische ministerie van Justitie nodig
heeft.
Mevrouw Amalrik heeft dit ministerie
verzocht die vergunning te verlenen,
maar geen antwoord op dit verzoek
gekregen. Zij vraagt nu de internationa
le commissie van juristen om hulp ten
einde die vergunning alsnog te krijgen.
Raad van Europa
kritiseert
FLORENCE (AFP). De politieke
commissie van de Raad van Europa
heeft haar verbazing en verontwaardiging
uitgesproken over de recente arrestatie
van de vroegere minister van Buiten
landse zaken Averoff en twee andere
vooraanstaande Grieken. Averhoff heeft
herhaaldelijk gesproken voor de Assem
blee van de Raad van Europa.
De nieuwe militaire machthebbers
hebben laten weten dat ze genoeg
hebben van het economisch wanbe
leid van de regering en verscheidene
jaren aan de macht zullen blijven,
totdat Roeanda politiek en econo
misch weer gezond is.
In zijn toespraak voor ECOSOC wees
de heer Boerma ook op het enorm
voedseltekort dat dreigt te ontstaan. In
de ontwikkelingslanden is de landbouv
produktie gedurende 1970 met maar
twee percent toegenomen, dat is no»
minder dan de bevolkingsgroei en de
helft van de geplande groei van vier
percent. Vergelijkt men de cijfers van
1972 met die van 1971 dan blijkt zelfs
een achteruitgang in de landbouwpro-
duktie in de ontwikkelingslanden van
een percent.
Een gesprek dat minister Van der
Stoel aan tafel heeft gevoerd met de
Rus Gromyko ging niet over het pessi
misme van de Nederlandse bewindsman
over de toon van de Russische interven
tie. Integendeel, de Rus complimenteerde
hem uitvoerig met de kwaliteit van de
Nederlandse landbouw. In het bijzonder
de melkproduktie van de Nederlandse
koe (10.000 liter per jaar) achtte de heer
Gromiko, volgens het verslag van de
heer Van der Stoel, een klein wereld
wonder. Terecht, want zij draagt in niet
geringe mate bij aan de boterberg in de
EEG. En van die boterberg heeft Rus
land kort geleden 200.000 ton uiterst
voordelig kunnen aanschaffen.
X
