Romantiek van
voorbij in de pr
BOSAREAAL IN EUROPA ONDANKS
VRAAG NAAR HOUT TOEGENOMEN
1
Einde
aan het
kappen
tl»
I
t
r
Samenwerking
•4 Welvaart
HUIS
LEN
Zes maal Nederland
KW
I
JS
ill
I
>2
23
4r
Erbij
7
19 7 3
ZATERDAG
JULI
Hen
fd
2,
Het stekende gezoem van de duizenden muggen wordt ineens
overstemd door het snerpend gejank van een kettingzaag. Een luide
brul en met krakend geweld stort een woudreus ter aarde. Een be
klemmend gezicht wanneer je net Nederland verlaten hebt waar
miljoenen bomen zijn omgewaaid en waar boomchirurgen alle moei
te doen om oude opgeleefde bomen op te lappen. Hier worden
bomen geveld die we in Nederland in een nationaal park zouden
onderbrengen, machtige stammen vallen, efficiënt en meedogenloos.
De romantiek van de houthakker is voorgoed voorbij. De bijlsla
gen zijn opgeborgen in stoffige geschiedenisboekjes. Hier wordt de
stilte verstoort door benzine walmende motorzagen. Een boom sterft
hier in een ogenblik. Alleen de mannen lijken niet veranderd. Norse,
zwijgende mannen alleen met de bomen en met de muggen en soms
een nieuwsgierige eland, waar ze ook al een hekel aan hebben.
Een groot deel van Zwedens verkeersdoden vallen bij botsingen
met die grote lompe beesten met hun grote lippen; waarmee ze tot
grote ergernis van de bosbouwers de jonge loten uit de aanplant
vreten als reusachtige dennescheerders.
il
r
f
a
ff TM
■O
t
SB
alarii
in het
is.
De houtprijzen zullen snel
snden tol
Tegenwoordig is de bosbouw in Zwe-
teling
te Vela
;eouf//ta
nte Vein
De bosbouwers zijn verplicht gebieden
die gekapt zijn onmiddellijk te herbos-
sen. Bovendien subsidieert de Zweedse
overheid de bebossing van onrendabele
landbouwgronden.
De boseigenaren in Zweden werken
nauw samen zowel op technisch gebied
als in economisch opzicht. Ze helpen
elkaar bij het kappen, het herbebossen,
maar zij financieren ook gezamenlijk de
verwerkende industrie.
den aan strenge wettelijke bepalingen
gebonden. Er mag per jaar niet meer
gekapt worden dan er jaarlijks bijkomt.
De belangrijkste houtpro-
ducerende landen zijn: Rus
land, Canada en de Ver
enigde Staten. Zweden is
een belangrijk hout-expor-
terend land. Zeker de helft
briek voor doe-het-zelf houten huizen,
nog wat kleinere bedrijven, waarin on
der andere verpakkingsmateriaal wordt
gemaakt en zelfs nog een fabriek waar
vorkheftrucks uit komen, die in de eigen
fabrieken weer gebruikt kunnen worden.
gaten te houden en af en toe op een
knopje drukken.
eiding vt
deze
n wij
in
srpleging
aloma
ireefker
1 31,
van al het in Nederland ge
bruikte gezaagde hout komt
uit Zweden. Eén van onze
redacteuren reisde een paar
lagen door Zweden. Hij be
kocht pulpfabrieken, zaag
molens, papierfabrieken en
hij zag het bos, de grond
stoffenleverancier van Zwe-
dens grootste exportindu-
strie. Hij kwam tot de con
clusie dat er voorlopig in
Zweden nog hout genoeg is.
Om u in staat te stellen
dit te lezen, zouden er zeker
250 volwassen Nederland
se dennebomen omgehakt
moeten worden. Zoveel hout
is er nodig om de krant één
dag te laten verschijnen.
Zweden is na Frankrijk en Spanje het
grootste land van West-Europa. Meer
dan de helft van Zwedens oppervlakte
en dat is altijd nog zes keer zo groot als
heel Nederland, bestaat uit bos.
Ander bos dam dat wij in Nederland
hebben. De Zweedse bossen leveren hout
van een zeer goede en gelijkmatige kwa
liteit. Ruim de helft van de Zweedse
bossen is in handen van particuliere
eigenaren. In Zuid-Zweden is Zelfs vier
vijfde van de bossen particulier bezit.
Het zuiden van Zweden is aantrekke-
Een fabriek waar de bomen aan de
ene kant in gaan en aan de andere kant
als nette pakken geperste pulp weer
uitrollen. Een fabriek vol monsterachti
ge lawaaischoppende machines, hakkers,
wassers, centrifuges, en waar de enige
mensen die je ziet, achter televisie-
seherrnpjes zitten om het procédé in de
De bosbouwers in de SSSF beschikken
samen over bijna 33 procent van alle
Zweedse bossen, de beste Zweedse bos
sen, want die 33 procent levert bijna de
helft van de jaarlijkse aanwas, de maxi
male hoeveelheid die per jaar gekapt
mag worden.
Een hoeveelheid hout, die lang niet
gehaald wondt, want zo vertelt dr. Len
nart Schotte, directeur- generaal van
SSSF, de jaarlijkse aanwas kappen we
lang niet, ondanks dat onze fabrieken de
vraag nauwelijks kunnen bijbenen. Een
vraag die Skogcell, één van de dochters
van SSSF er toe bracht in Vaero Bruk,
in Zuid-Zweden, de modernste pulpfa
briek ter wereld te bouwen- -
Volgens cijfers van de FAO, de
voedsel- en landbouw-organisatie van
de Verenigde Naties bezat Europa
rond 1950 ongeveer 127 miljoen hec-
De twee orkanen die over
ons land raasden en een wa
re slachting onder het Ne
derlandse bosbestand aan
brachten, veroorzaakten
daardoor een zware druk op
de houtprijzen. Toch is er
niemand in de Nederlandse
houtwereld die er aan twij
felt dat dat niet een tijde
lijke zaak zal zijn. Nog af
gezien van het feit dat het
in Nederland omgewaaide
hout van niet zo’n beste
kwaliteit is en eigenlijk al
leen maar geschikt is om tot
spaanplaat verwerkt te wor
den.
ren zakdoeken, boeken, toi
letpapier, we pakken ons
brood in papier en deze op
somming is gemakkelijk uit
te breiden met tientallen
andere dagelijkse dingen.
Al die zaken vergen hout,
in gigantische hoeveelhe
den. Zoveel, dat hout naast
de olie is ingezet in het rij
tje grondstoffen, waar we
zuinig mee om moeten
springen, willen we tenmin
ste na het nu zo langzamer
hand wel macabere jaar
2000 nog enigszins comfor
tabel zittend in een groten
deels houten stoel en een
papieren krant kunnen le
zen.
tare bos. In 1968 was dat toegeno
men tot 148 miljoen hectare. De Rus
sische bossen Rusland beschikt
waarschijnlijk wel over de grootste
hoeveelheid bos in de wereld. be
sloegen in 1950 ruim 650 miljoen
hectare, in 1968 was dat aangegroeid
tot 765 miljoen hectare. Niet alleen
werd het bosoppervlakte groter, ook
de kwaliteit en produktiviteit verbe
terden.
Daarom duurt het veel langer voor de
bossen in Noord-Zweden kaprijk zijn,
nog afgezein van de moeilijkheden om
in dat dunbevolkte gebied aan voldoende
capabele arbeidskrachten te komen.
In eerste instantie was de Zweedse
bosbouw georiënteerd op de binnenland
se markt. Hoewel, je kon toen nog
nauwelijks van bosbouw spreken. Er
werd maar lukraak gekapt en het hout
werd verkocht in de vorm van houts
kool aan ertssmelterijen. Pas de komst
van zagerijen en de verkoop van ge
zaagd hout aan de omringende Oostzee-
landen gaf aanzet tot een verstandiger
manier van bosbouw. Het is vooral
dankzij de houtverwerkende industrie,
die verzekerd wilde zijn van een gere
gelde niet stagnerende aanvoer van
grondstoffen, dat aan de ongebreidelde
kap een eind kwam.
Dag en nacht worden de bomen ver
malen want de vraag is enorm, stijgt
met de welvaart ,want hoe welvarender
we worden, hoe meer we weggooien.
Verpakking, zakdoeken, papieren borden,
papieren bekertjes, de economische groei
lees je af aan het papierverbruik.
Toch maken ze zoals bij Skogcell geen
Eén jaargang van de
krant betekent een bos van
zeker 75.000 bomen. En dat
is dan nog maar één krant.
Over de gehele wereld ver
schijnen dagelijks kranten,
die iedere dag honderden
hectaren bos opslokken. Al
leen maar kranten. Maar
we gebruiken ook heipalen,
lucifers, deuren, kozijnen en
houten meubels. Of papie-
De gehelmde mannen horen niets, oor
doppen beschermen hen tegen het geraas
van de zagen, praten doen ze niet, daar
is geen tijd voor, ze werken, de ene
boom na de andere. Ze worden betaald
per boom, geschild en in handelbare
stukken gezaagd. En worden goed be
taald, zelfs naar Zweedse maatstaven:
3.000 tot 4.0000 gulden per maand. Maar
de prijs is hoog, na hun veertigste halen
ze dat al lang niet meer, ze lopen krom,
hun rug is versleten.
De industriële behoefte aan hout in
Europa is in twintig jaar bijna ver
dubbeld. Werd er in 1950 nog 178
miljoen kubieke meter gekapt, in
1970 was dat al opgelopen tot 340
miljoen kubieke meter. Van die laat
ste hoeveelheid werd 270 miljoen ku
bieke meter in Europa zelf gekapt, 43
miljoen kubieke meter werd inge
voerd en 27 miljoen kwam uit op
nieuw gebruiken van oud materiaal.
Eén van de allergrootste groepen sa
menwerkende bosbouwers is de Zuid-
Zweedse Boseigenaren Associatie, of in
goed Zweeds, De Soedra Sveriges Skog-
saegares Foerbund (SSSF). De 44.0000
leden exploiteren broederlijk een
twaalftal zaagmolens, een aantal pulpfa
brieken. Pulp is de grondstof die de
papierfabrikanten oplossen en na toe
voeging van water, wat chemicaliën en
wat roeren, persen tot bijvoorbeeld
krantepapier. Ze hebben fabrieken waar
spaanplaten worden gemaakt, een fa-
zorgen dat het bos, het hout waar alle»
op en om draait, opraakt. Opraken doet
het nooit, ze kunnen kappen wat er
jaarlijks bijkomt en nooit meer. Wil je
meer, dan zal ge moeten wachten tot het
volgend jaar. Tenslotte kun je niet inte
ren op je kapitaal. Bosbouw is een vak
van vooruitzien en geduld. Want geduld
moet je hebben. Een boom die je van
daag plant is pas over veertig jaar
kaprijp, in Noord-Zweden pas in 2053.
Daarom praten ze in Zweden niet over
het jaar 2000. Daar zijn ze al veel
verder.
In die twintig jaar werd Europa
van een hout exporterend werelddeel
een hout importerend. In 1950 werd
nog een hoeveelheid van 4 miljoen
kubieke meter geëxporteerd. Ondanks
het groeiend houtverbruik, en on
danks dat Europa tegenwoordig hout
moet importeren om aan die groeien
de behoefte te kunnen voldoen, is het
bosareaal in Europa de laatste jaren
sterk toegenomen. Jarenlang was er
in Europa aan de lopende band ge
kapt. Bossen maakten plaats voor
landbouwgronden, voor industriële
ontwikkelingen, of werden gewoon
opgestookt. Aan het begin van deze
eeuw trad een stabilisatie op, maar
pas na de tweede wereldoorlog werd
het bosareaal weer wat uitgebreid.
Ondanks de toegenomen
vraag, zelfs meer hout dan
twintig jaar geleden, want
de bomenvretende motor
zagen ten spijt, komen er
steeds meer bomen bij.
stijgen. Er zijn nu al lieden
die menen dat het niet lang
meer zal duren of het is
goedkoper om maar plastic
deuren en kozijnen te ma
ken in plaats van hout te
gebruiken. De houtprijzen
stijgen en de vraag neemt
toe en gelijk daarmee de
geruchten over voor de
deur staande tekorten en vi
sioenen van kaal gekapte
woestijnen.
lijker voor bosbouw dan het Noorden.
Hoe verder je naar het Noorden komt
hoe langzamer de bomen groeien. Tussen
Noord en Zuid wel een verschil van vier
kubieke meter per jaar per hectare.
Die cijfers illustreren duidelijk de
toenemende houtvoorraden in de we
reld ondanks de, al die jaren, snel
stijgende vraag. Een verbetering, die
een gevolg is van nieuwe, verbeterde
technieken, herbebossing, nieuwe
aanplant met alleen de beste zaden,
kustmest en insektenbestrijding. Ver
beteringen die ook voor de toekomst
nog allerlei mogelijkheden inhouden
omdat zowel Rusland als Noord-
Amerika nog over geweldige maagde
lijke bossen beschikt, bossen die
nog niet geëxploiteerd worden.
In 1965 bevatte het Europese bos
aan hout een hoeveelheid van 7710
miljoen kubieke meter. In 1968 was
dat al bijna verdubbeld tot ongeveer
13.300 miljoen kubieke meter. Ook
het Russische bos verbeterde, van
58.700 miljoen tot 80.000 miljoen ku
bieke meter. Voor andere traditionele
houtgebieden als Canada en de Vere
nigde Staten geldt dat eveneens.
K
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
Ml
k'
'w
r®
Xv'
