Vijftien miljoen namen van ex-gevangenen in opsporingscentrale
Geen afspraken
Antillen
over defensie
wegen
Geen graan-cao
in Rotterdam
RS)
ZE
EN
Bomen
Verpleegtehuis
Grafiet en stank
Dierenasiel
VRIJDAG 20 JULI '1973
Simpel verzoek
Dit woord:
RONSELAAR
Dit woord:
SNEUVELEN
.695,—
5EAÜ
rANAF
98.*
«ijzen
gen!
TEER
Resultaten
'fr
Puzzel w ufe w»
Oorlog laat Rode Kruis niet los
1
1
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
10
10
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
PUZZEL NUMMER 29
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
OPLOSSING PUZZEL NUMMER 28:
HORIZONTAAL: 1. echo; 4. zwart; 7.
ADVERTENTIE
LEZERS
22 jaar,
sch aan
1-822454
A. J. Cornet, haarlem
ADVERTENTIE
D. SPIERENBURG, IJmuiden
waarschijnlijk
H. WIKKEL, Amsterdam.
MEVR. G. STEENBAKKER-RUITER
IJmuiden
kaart van Jan Jansen. Geboortedatum
klopt, naam van vader ook, adres van
destijds eveneens.
letaalde
bestaat
MIDDEN: muziekdrama; kiezel; vaar
tuig; werpstrik; af; zuidvrucht; roof-
diertje; feest; gil; houten beenverlen-
ging; interest; muziekinstrument; bloem;
ferm; muziekterm.
Oplossingen, uitsluitend per briefkaart
dienen uiterlijk woensdag a.s. in ons
bezit te zijn. Oplossingen welke per post
worden ingezonden s.v.p. als volgt adres
seren: DAMIATE PERS B.V., Postbus
18, IJmuiden.
De werknemers bij de GEM en Sea
port blijven (voorlopig) vallen onder de
voor de hele Amsterdamse en Rotter
damse haven geldende cao-stukgoedbe-
drijf.
De werknemers hebben zich vooral
verzet tegen dat deel van de concept-
cao, waarin de werktijden worden gere
geld. Het aanvaarden van een aparte
graan-cao zou hebben betekend dat de
werknemers van de GEM en Seaport
veel meer nachtdiensten zouden moeten
verrichten.
(Van onze correspondent)
GENEVE. Oorlogen eindigen
nooit met het ondertekenen van een
wapenstilstandsverdrag. Zij blijven
doorvreten in de levens van hon
derdduizenden individuen. Op som
migen hebben zij voor altijd het
stempel gedrukt van lichamelijk of
geestelijke invaliditeit, op andere de
sporen van verdriet en angst om het
lot van familieleden, die nooit zijn
teruggekeerd en van wie geen enkel
levensteken meer is vernomen.
De belangrijkste belemmeringen op de
Nederlandse wegen, volgens verkeersin
formatie van rijkspolitie en ANWB,
z(jn: Leiden-AIphen aan den Rijn-Bode-
graven
In de editie van 11 juli las ik dat het
Haarlems dierenasiel, waar ik donateur
van ben, in financiële nood verkeert,
organiseren in een omgeving waar
Dat men hiervoor een papieractie moet
toch zoveel rijkdom heerst vind ik be
schamend.
Het blijkt dat Jan in drie verschillen
de kampen heeft gezeten en dat hij op 4
maart 1945 spoorloos is verdwenen. Aan
de hand van de registers wordt nage
gaan wie met Jansen in het kamp heb
ben gezeten. Er gaan brieven uit naar de
betrokkenen. Vele komen onbestelbaar
retour omdat het adres niet meer klopt.
Dan wordt de Nationale Rode Kruisor
ganisatie, in dit geval dus het Neder
landse Rode Kruis, ingeschakeld.
Er wordt gecorrespondeerd en er wor
den vraaggesprekken gehouden. En op
een gegeven moment loopt het spoor
volkomen dood. Maar de centrale houdt
de aanvraag open. En dan, na jaren en
jaren, komt Jan zelf op de gedachte, dat
zijn zuster de oorlog misschien toch
heeft overleefd.
Na enkele vergeefse persoonlijke po
gingen schrijft hij aan het Rode Kruis,
dat het verzoek doorgeeft aan de centra
le in Genève. Bij de kaart van Jan
Jansen zit het al wat vergeelde docu
ment dat de aanvraag van twintig jaar
geleden van zijn zuster behelst. Simpel.
Doodeenvoudig. Een en een is twee,
zeggen ze dan in Genève. Een schijnbaar
hopeloos geval is toch opgelost.
Zo eenvoudig als dit voorbeeld zijn de
opsporingsgevallen doorgaans niet. Zeker
niet als Jan Jansen officieel Johannes
vlak; 11. leo; 12. ora; 13. slok; 15. nu; 18.
me; 18. soms; 19. graad; 21. eland; 23.
oma; 24. Ate; 26. Leida; 28. anode; 31.
marge; 32. s.r.i.; 34. lever; 35. leger; 39.
mud; 41. opera; 44. staar; 46. opleg; 48.
and; 49. uit; 51. ander; 53. klerk; 56.
stug; 58. r.o.; 59. op; 60. alom; 62. eel; 63.
ido; 64. raam; 65. Iduna; 66. spek.
VERTICAAL: 1. Eist; 2. cel; 3. hoog;
5. woud; 6. Rome; 8. lood; 9. arm; 10.
kast; 14. kroeg; 15. naad; 17. elan; 18.
snede; 20. amie; 22. atol; 25. emelt; 26.
Ir.; 27. as; 28. ai; 29. e.v.; 30. kraag; 33.
reu; 36. G.S.; 37. etang; 38. rand; 39. mr.;
40. do; 41. oloe; 42. Petra; 43. eg; 45.
ader; 47. pulp; 50. Aser; 51. aula; 52.
rood; 53. koon; 54. klip; 55. amok; 57.
tea; 61. ode.
In Genève staat een gebouw, waar
geprobeerd wordt de verlorengegane
contacten te herstellen. Het is The Cen
tral Tracing Agency, ofte wel de Opspo
ringscentrale van het Rode Kruis.
In antwoord op vragen van het Twee-
de-Kamerlid Van der Spek (P.S.P.) ont
kennen beide bewindslieden dat er met
de Verenigde Staten overleg zou zijn
geweest over samenwerking met de An
tillen op het gebied van de defensie. De
beide ministers bevestigen de mening
van het Kamerlid dat het niet juist zou
zijn dat er in de huidige staatkundige
verhouding van Nederland met Surina
me en de Antillen door ons land afspra
ken worden gemaakt met derde staten,
zeker wanneer dit de defensie van deze
landen betreft.
In het antwoord wordt meegedeeld
dat kennis is genomen van de uitlatin
gen van de Antilliaanse premier, de heer
Isa, dat Nederland heeft voorgesteld de
defensie van de Antillen na de onafhan
kelijkheid te leggen in Venezolaanse
handen. Op de vraag van het Kamerlid
of dit ook de mening is van de Neder
landse regering wordt een ontkennend
antwoord gegeven.
Het artikel over hoogovenstof en -
stank met de uitspraken van de heer De
Jong sprak mij sterk aan. Ook voor mij
is al hetgeen Hoogovens over deze streek
uitstrooit en -blaast een voortdurende
ergernis, die het woongenot voor mijn
gezin in onze woning in Zeewijk te vaak
verziekt. Wat mij, ik ben pas twee jaar
IJmuidenaar, steeds sterker verbaast is,
dat in deze streek nauwelijks protesten
klinken. Waarom maakt de IJmonder zo
weinig gebruik van de mogelijkheid,
stank- en vuiloverlast te melden. Er is
een meldnummer: op het Stadhuis-Vel-
sen (19000 vragne naar de heer Van der
Vlies) of bij Openbare Werken Velsen
(19126, toestel 14) ’s avonds bij de politie
(19019). Klachten worden gaarne in ont
vangst genomen. Overigens, in uw arti
keltje wordt dit ook genoemd: u kunt
ook Hoogovens zelf bellen. Zeker doen,
dacht ik, elke keer als we weer gezwa
veld worden, al is dit meer bij de duivel
te biecht gaan. Bel in elk qeval ook het
stadhuis. Wat meer druk op Hoogovens
om ernst te maken met beperking van
deze vervuiling zou geen kwaad kunnen,
of deze nu wel of niet schadelijk is.
Een simpel verzoek van de naaste
familie: „Weet u ook de verblijfplaats
van Jan Jansen, die in 1944 bij Arnhem
gevangen werd genomen en naar Duits
land gebracht”, zet het opsporingsappa
raat in beweging.
ROTTERDAM. Er komen geen on-
derhandelingen over een aparte graan-
cao voor de Rotterdamse haven. De
werknemers van de Graan Elevator
Maatschappij (GEM) en Seaport Termi
nal (elevator personeel) hebben zich uit
gesproken tegen het openen van onder-
handelingen over een graan-cao door de
drie vervoersbonden en de directies van
de twee bedrijven.
DEN HAAG. De ministers voor
Defensie en voor Surinaamse en Neder-
lands-Antilliaanse zaken hebben de
Tweede Kamer meegedeeld dat met geen
enkele staat afspraken zijn gemaakt
over de defensie van Suriname en de
Nederlandse Antillen.
Per maand worden nog 400 gevallen
uit de Tweede Wereldoorlog in behande
ling genomen. Indien mogelijk worden
ze in Genève uitgezocht en anders gedis
tribueerd over de nationale organisaties.
Alleen al de sectie opsporingen van het
Nederlandse Rode Kruis kreeg vorig
jaar 281 verzoeken te behandelen, waar
van er 213 met een positief resultaat
konden worden afgesloten. In 61 geval
len liep het spoor dood, 5 verzoeken
werden doorgegeven aan andere instan
ties.
Links en rechts in het diagram komen
woorden van vijf letters, de laatste let
ters van de woorden links en de eerste
letters van de woorden rechts vormen
het begin en het einde van de middelste
woorden. Hiervan staat de omschrijving
echter niet in de juiste volgorde. Als
men de puzzel op de juiste wijze heeft
ingevuld, kan men in de cirkels van
boven naar beneden de naam lezen van
een beroep. Welk beroep is dat?
LINKS: 1. luister; 2. niet fraai; 3.
bosgod; 4. voedsel; 5. gek; 6. voorschrift;
7. klepper; 8. begin; 9. lust; 10. vergel
ding; 11. roofdier; 12. buigzaam; 13.
midden, half; 14. krachtig; 15. schoeisel.
RECHTS: 1. huidopening; 2. ruim; 3.
keurtroep; 4. onzin; 5. woede; 6. uit
bouw; 7. opdracht; 8. platvis; 9. halswer
vel; 10. hijswerktuig; 11. inhoudsmaat;
12. schermwapen; 13. deel van het jaar;
14. platte vierkante steen; 15. tevergeef-
se.
Misschien is Jan Jansen uit het kamp
gevlucht en heeft hij zich verborgen op
een boerderij in Joego-Slavië, waar hij
met de dochter des huizes is getrouwd
en een gezin heeft gesticht zonder ooit
contact te zoeken met zijn enige zuster,
die hij dood waant. Er is inderdaad een
blijkt te heten en zijn naam met twee
s’en in plaats van één wordt geschreven.
Bij de Opsporingscentrale zijn ze er in
de loop der jaren achter gekomen, dat
de naam Jan zo’n 160 verschillende ver
sies heeft. De officiële Johannes kan
bijvoorbeeld als roepnaam hebben: Jo,
Joop, Johan, Hans, Hannes, Jan, Jantje
en noem maar op. De achternamen heb
ben soortgelijke verschillen.
Ronselaar en ronselen zijn woorden
waarvan de betekenis wel bekend is,
maar de afkomst niet. Die ligt volko
men in het duister. Wij kennen ron
selen dialectisch voor: ruilen, kwan
selen, maar de gewone algemene be
tekenis is: pressen, door het geven
van geld mensen overhalen dienst te
nemen als soldaat of matroos. Meest
al gebeurt dit met geweld of met
list, bijvoorbeeld door het slachtoffer
te laten tekenen. De man die ronselt
is de ronselaar, ook wel zielverkoper
genaamd. Nu bestaat er dialectisch,
bijvoorbeeld in het Zaans een werk
woord ronselen, afgeleid van rons:
rad in een raderwerk. Ronselen is
dan ook ronddraaien, schudden. Het
betekenisverschil tussen dit ronselen
en ronselen pressen is zo groot, dat
beide woorden waarschijnlijk niet
verwant zijn.
In de krant van 18 juli heb ik met
verbazing het relaas gelezen over het te
bouwen verpleegtehuis in Driehuis.
Waarom willen deze heren géén ver
pleegtehuis in hun omgeving en wel in
Beeckestijn of IJmuiden? Ik denk dat
deze heren zich niet realiseren hoe wij
in IJmuiden wonen. Als ik door mijn
ramen kijk, zie ik huizen dichtgespijkerd
met planken en aan de achterzijde van
mijn woning kijk ik uit op alleen maar
muren. Wat moeten wij dan? Wij willen
ook geen fluor en het wordt ons toch
opgedrongen. Jan-met-de-pet moet alles
maar nemen. Het gaat altijd maar om
geld en grote huizen- Mogen de zieken
en invaliden ook nog een beetje genie
ten? Beter een tehuis voor zieken als
een chemische fabriek of een flat of
duiventil waarin de mensen als in vogel
kooitjes zitten. Naar mijn mening kun
nen de protesterende heren beter een
brief sturen naar het provinciaal bestuur
om te protesteren tegen fluor, uitlaat
gassen en de gifpoel waarmee wie iede
re dag geconfronteerd worden en die
brief dan voorzien van hun handteke
ningen. Gezondheid is niet met geld te
betalen en wat heb je dan aan een mooi
huis en een rustig plekje? Laat men
liever aan ons leefklimaat, ons natuur
behoud en onze gezondheid denken. Dat
is meer waard dan een mooi huis. Of
denken de na-oorlogse mensen alleen
maar aan zichzelf. De zieken hebben
toch zeker ook recht op nog een beetje
leven. Men kan beter alles doen om van
Nederland een schone poel te maken
dan een gifpoel. Laten de heren hier
eens over nadenken en laten wij blij
zijn, dat er ziekenhuizen zijn, die menig
een nodig kan hébben.
Zelfgemaakt. Dat is een dik j|
en kleurig magazine vol suggesties
en aanwijzingen voor het zelf maken |l
van allerlei gezellige zomerse dingen. jij
Een hangmat, bolderwagen of jjj
vouwkrukje; stelten, stoeipoppen,
barbecues, strandtassen en nog veel s
meer. Verder patronen voor truitjes,
rokken, bikini’s en andere strandkleding.
Plus allerhande tips voor vakantie en
weekend: spelletjes voor regenachtige
dagen, hoe overleven de planten de
vakantie, fototips, barbecuerecepten
etc. Gewoon te veel om op te noemen,
76 pagina’s dik, een vakantiepretboek
om snel in huis te halen. Het ligt voor
f 6.95 bij kiosk en boekhandel.
In de Frans-Duitse oorlog van 1870-
1871 al is deze centrale begonnen met
het registreren van de door beide partij
en gemaakte krijgsgevangenen, zodat
aan de familieleden kon worden bericht
waar hun mannen zich bevonden. Dat
werk heeft zich steeds meer ontwikkeld.
Oorspronkelijk immers was het Rode
Kruis er voor hulp aan gewonden van
beide partijen op het slagveld. Naast de
hulp aan gewonden groeide langzamer
hand ook de hulp aan krijgsgevangenen.
Het Rode Kruis inspecteerde de kampen,
kreeg lijsten met namen en gegevens en
verwittigde de regeringen. Het maakte
ook correspondentie tussen familie en
gevangenen mogelijk.
Nog steeds wordt er tientallen malen
per maand een beroep gedaan op de
archieven van de Opsporingscentrale
door mensen, die tijdens de Eerste We
reldoorlog krijgsgevangen waren en die
om een of andere reden daarvan een
bewijs moeten overleggen. Vaak gaat dat
om het recht op een uitkering of een
pensioen. In elk geval: de centrale heeft
die gegevens. Om precies te zijn 45
miljoen, die op 15 miljoen mensen be
trekking hebben.
Weer vijf bomen .voor de bijl, door
aardgaslekkages. Er zijn er volgens
Haarlems Dagblad van 16 juli al 500
gegaan en binnenkort zijn er nog 200
aan de beurt. Wethouder Voskuilen zei
in mei ’71 na een oriëntatiereis door de
Verenigde Staten, waarvan hij geschokt
was teruggekeerd: „We moeten ons
groen met hand en tand verdedigen”. Hij
zei dat de reis je blik als bestuurder van
een grote stad verruimde. De gevoelser
varingen van die twee weken zouden
zijn recreatiebeleid zeker gaan beïnvloe
den. In New York had hij bijna geen
groen gezien. Van een ander beleid na
mei ’71 merkte ondergetekende niet veel,
met circa 700 bomen minder. De leidin
gen moeten worden vernieuwd door de
lekkages, en wij kunnen zeker weer
meer betalen voor ons aardgas. Intussen
sterven de bomen die wij zo broodnodig
hebben.
Eindeloos lange gangen herbergen ar
chieven met namen van miljoenen oor-
logsgevangenen.
A. Booij,
5.00: J.
IJmuiden;
10.00: L. G. Cornelisse, lepenstraat 28,
Haarlem; ƒ7,50: Mevr. Wesselius-v. ’t
Hof, Meerweg 86, Bennebroek; 5.00: P.
B. van Rijswijk, Parkstraat 10, Haarlem.
Tot de geslaagde speuracties behoorde
het geval van een 45-jarige mijnwerker,
die als jongen van 17 jaar in 1944 in
Polen door de Duitsers werd opgepakt
en naar Duitsland weggevoerd. Zijn
moeder kwam in een concentratiekamp
terecht en werd nog enkele keren naar
andere kampen verplaatst. Pogingen van
beide kanten contact te zoeken misluk
ten steeds tot de moeder het opnieuw
probeerde en het Rode Kruis haar nu
45-jarige zoon in Limburg op het spoor
kwam.
In deze zaak betrof het een burger-
genterneerde, waarmee het Rode Kruis
tijdens de Tweede Wereldoorlog officieel
gen bemoeiingen mocht hebben. De oude
conventie sprak immers van militaire
krijgsgevangenen.
De mensonterende omstandigheden,
waaronder miljoenen burgers moesten
verkeren brachten het Rode Kruis na de
oorlog in actie om ook bij burgergeïn-
terneerden tijdens oorlogstijd toegang te
verkrijgen. Dat lukte in 1949 toen de
vierde conventie door een groot aantal
regeringen werd aangenomen. Deze con
ventie regelt de bescherming van civiele
gevangenen in tijden van oorlog. Het is
een stap op de goede weg, maar het
Rode Kruis is er nog niet tevreden mee.
Immers, behalve de civiele gevangenen
in tijden van oorlog zijn er ook de
politieke gevangenen, die in kampen
verblijven zonder dat er van een oorlog
sprake is.
Wegens werkzaamheden zullen op deze
rijksweg van maandag 07.00 uur tot
vrijdag 16.00 uur stremmingen kunnen
ontstaan aangezien op een aantal plaat
sen afzettingen van een gedeelte van de
rijstrook zullen plaatsvinden. Het ver
keer wordt ter plaatse van de afgezette
rijstrookgedeelten door middel van ver
keerslichten geregedl ook ’s nachts.
Klaverblad Oudenrijn
In verband met vernieuwingswerk-
zaamheden aan het centraal viaduct van
het Klaverblad Oudenrijn moet het ver
keer uit beide richtingen op het wegvak
Vianen-Amsterdam rekening houden
met een snelheidsbeperking van 70 km
per uur alsmede een inhaalverbod voor
vrachtauto’s ter hoogte van dit Klaver
blad. Hierdoor zal vooral tijdens de
spitsuren filevorming en vertraging ont
staan. Het verkeer uit de richting
’s-Hertognebosch krijgt één rijstrook op
de hoofdrijbaan en één rijstrook op de rij
baan voor het tegemoetkomende verkeer
door middel van een doorsteek in de
middenberm. Deze laatste rijstrook is
voor vrachtwagens verboden.
Rijksweg Den Haag-Rotterdam
Wegens werkzaamheden op de Hoorn
brug te Rijswijk moet het verkeer reke
ning houden met filevorming en vertra
ging aangezien tijdens de werkzaamhe
den het verkeer wisselend over de
hoofdrijbanen en de parallelwegen
wordt gëleid. Er zal dan voor het ver
keer uit de richting Rotterdam en Am
sterdam op de hoofdrijbaan (banen) van
de Hoornbrug een breedtebeperking zijn
van 2.00 meter. Het verkeer wordt van
12 juni t/m 3 augustus 1973 geadviseerd
deze brug zoveel mogelijk te mijden.
Rijksweg Gorinchem-Breda
In verband met herstelwerkzaamheden
aan de rij-ijzers van de brug over de
Merwede zal voor elk van de verkeers-
richtingen slechts één rijstrook beschik
baar zijn.
Ter plaatse zullen de bekende ver
keersmaatregelen gelden- maximum
snelheid 70 km/uru en algemeen inhaal
verbod. De werkzaamheden duren tot
half oktober 1973.
Er zijn in het Nederlands vele
werkwoorden die uitgaan op -elen
en op -eren en die oorspronkelijk
betekenden dat de werking door een
verwant werkwoord genoemd, her
haaldelijk voorkwam. Zo is wiegelen:
herhaaldelijk wiegen, schuifelen is:
herhaaldelijk schuiven en bibberen:
herhaaldelijk beven. Soms is echter
dat karakter van herhaaldelijk iets
doen verdwenen, bijvoorbeeld in
sneuvelen, dat naast sneven staat. Nu
betekent sneven eigenlijk: struikelen.
Marnix zegt ergens in zijn psalmbe
rijming: opdat mijn voeten nergens
sneven. Van struikelen gaat sneven
betekenen: vallen en vandaar: omko
men, sterven. Sneuvelen is dus eigen
lijk: herhaaldelijk vallen, maar wij
gebruiken het werkwoord voor: in de
strijd omkomen. Ook van vallende
bomen zegt men het.
Prijswinnaars puzzel nummer 28:
10.00: Mevr. Barentsen, Orionweg 522,
IJmuiden; 7,50: Mevr.
Ahornstraat 48, IJmuiden;
Pais, Pegasusstraat 55,
