Bij vliegramp in
OM GELUIDSBANDEN EN DOCUMENTEN VAN NIXON LOS TE KRIJGEN
Stille Oceaan
78 doden
Ali Bhoetto in Londen
Politie in Turijn
schiet man dood
EUROPA ZOEKT ZICHZELF
1
Vietnam-gesprek
opgeschort
Blanke huurlingen contra Zambia
Amalrik houdt
Marineschepen
aangevaren
hongerstaking
achtergrond
Ministers praten in Kopenhagen en Brussel
Demonstratie tegen
Franse kernproef
in Rome
s
DINSDAG 24 JULI 1973
(Van onze redacteur in Washington)
„Opmerkelijk”
Geharrewar
1
(Van onze speciale verslaggever)
Hulp
Raketten
(Van onze redacteur in
Brussel, Henk Kolb)
In Iraanse haven
rkt
er-
70-
en,
lee
er»
ie-
het
ef-
BRUSSEL „De identiteit van
Europa” heeft gisteren in het mid
delpunt gestaan van het overigens
weinig schokkende politieke over
leg van de ministers van Buiten
landse Zaken van de EEG-landen.
Dit vond plaats in Kopenhagen en
pas laat in de middag keerden de
bewindslieden terug naar Brussel
om daar rond een andere tafel
over andere dingen te gaan spre
ken.
LOESAKA In Zuid-Afrika en Europa worden blanke huur
lingen aangeworven om Zambia en Tanzania aan te vallen. Dit zei
ons president Kenneth Kaunda in een exclusief vraaggesprek naar
aanleiding van de tegenstellingen tussen Zambia en de blanke min
derheidsregeringen in Zuid-Afrika en Rhodesië. Zoals gemeld kon
digde premier Ian Smith van Rhodesië circa zes maanden geleden
een blokkade tegen Zambia af, die het land van president Kaunda
voor grote problemen heeft gesteld.
Tijdnood
Fransen
WASHINGTON De Watergate-commissie heeft een juridisch bevel
uitgevaardigd; gericht aan president Nixon, ter opvordering van de ge
luidsbanden en documenten in het Witte Huis, die betrekking hebben op
het schandaal. De unanieme beslissing werd genomen, onmiddellijk na
ontvangst van een brief van de president, waarin hij meedeelt de banden
en documenten niet ter beschikking van de commissie te zullen stellen.
Ervin schakelt de justitie in
L
twee
Peru heeft gisteren de diplomatieke
betrekkingen met Frankrijk verbroken
en verklaard dat die niet zullen worden
hersteld, voor Frankrijk definitief op
houdt met het nemen van kernproeven
in de Stille Oceaan. Men kan hier dus in
zekere zin van kernsplitsing spreken.
kening. Nog eens 500 vrachtwagens
zijn besteld.
‘Og
:on
ap
ton
re
el-
tot
>e-
ill
ie-
ca-
ijst
ge-
'an
het
in
le
de
de
te
ien
af”
lan
rde
in-
len
sen
len
uis
ten
ind
ird
lat
vi-
iat
snt
rt-
>en
in
ie.
in-
er
Het bezoek van Nixon is in Europa
nog niet aan de procedurekwesties ont
stegen wat er gezegd wordt en wié
met Nixon gaat praten (de commissie
van de EEG, de ministerraad van de
EEG met de commissie, of de voorzitter
van de ministerraad) staat nog niet vast.
De Fransen zullen er in geen geval mee
akkoord gaan dat de ontmoeting tussen
Nixon en de Europese Gemeenschap zal
neerkomen op een „verklede” topconfe
rentie van de lidstaten met de Ameri
kaanse president.
Over Portugal en zijn politiek in Afri
ka is volgens de Nederlandse minister
mr. Max ven der Stoel uitsluitend in de
marge van deze vergadering gesproken;
er was geen tijd meer.
De Amerikaans-Noord-Vietnamese
commissie is ingesteld op grond van het
in januari gesloten vredesverdrag dat
voorziet in Amerikaanse hulp bij de
wederopbouw van Noord-Vietnam.
voorspelt ook welke motivering voor
aanvallen van de huurlingen zal wor
den gegeven: omdat enkele dorpen en
steden in Zambia als bases worden
gebruikt door guerrillastrijders, die
de wapens tegen het regime-Smith
hebben opgenomen.
„Zoals met alle opgenomen informele
gesprekken”, schreef de president, „be
vatten deze commentaar dat door perso
nen met verschillend perspectief en mo
tivering onvermijdelijk op andere ma
nieren kan worden uitgelegd.”
Volgens de Zambiaanse president
worden de huurlingen aangeworven
door de gepensioneerde Zuidafrikaan-
se generaal Cliff Melville, die op een
boerderij nabij de Zuidafrikaanse
hoofdstad Pretoria woont. „De bedoe
ling is dat deze huurlingen in Zambia
en Tanzania gaan opereren om onrust
en verwarring te zaaien”, aldus
Kaunda. Gehoopt wordt dat dit zal
leiden tot de ineenstorting van de
regeringen van Zambia en Tanzania,
die tot de felste tegenstanders van de
blanke minderheidsregeringen in zui
delijk Afrika behoren.
Ook een aantal rijke landen, zoals
Canada, West-Duitsland en Zweden
heeft Zambia hulp gegeven om de
gevolgen van de blokkade door Rho-
desië te kunnen overwinnen. De
blokkade is overigens een tweesnij
dend zwaard: Rhodesië lijdt een ver
lies van naar schatting 25 miljoen
dollar aan derving van douanerechten.
President Kaunda is vol vertrou
wen dat zijn land de moeilijkheden
zal overwinnen. „De Organisatie van
Afrikaanse Eenheid geeft ons grote
politieke steun. Landen als Tanzania,
Kenia, Malawi en Zaïre hebben
maatregelen op het gebied van de
handel genomen om ons bij te staan”,
aldus de Zambiaanse president.
hij altijd al had gezegd, namelijk dat hij
niets van het Watergate-schandaal of van
de doofpot-campagne had afgeweten.
Het vrijgeven van deze banden, schreef
Nixon, zou het centrale vraagstuk van
Watergate niet kunnen oplossen.
DEN HAAG De onderzeebootjager
„Limburg” en het fregat „Van Galen”,
op reis naar het Verre Oosten, zijn in de
haven van het Iraanse Bandar Abbas
aangevaren door het schip „Aryasur”.
Beide Nederlandse marineschepen la
gen afgemeerd, terwijl de Aryasur in de
haven manoeuvreerde. Persoonlijke on
gelukken deden zich niet voor. De opge
lopen lichte schade zal vermoedelijk met
eigen middelen en eventuele hulp van
de keizerlijke Iraanse marine hersteld
kunnen worden, zo heeft de marinevoor-
lichtingsdienst meegedeeld.
PARIJS (UPI) De Verenigde Staten
en Noord-Vietnam hebben bekendge
maakt dat de reeks besprekingen over
de Amerikaanse economische hulpverle
ning aan Noord-Vietnam zonder resul
taat is gebleven. De besprekingen wor
den opgeschort opdat de twee onderhan-
delingsdelegaties verslag kunnen uit
brengen aan hun regeringen, zo staat in
een kort gemeenschappelijk communi
qué.
De man had zich met zijn gijzelaars
in het kantoor van de gevangenis van
Fossano, in Noord-Italië, verschanst. Hij
dreigde de twee bewakers dood te schie
ten als hij geen auto zou krijgen om
mee te vluchten.
De gevangene had gisterochten om een
onderhoud met de gevangenisdirecteur
gevraagd. Toen hij over het binnenplein
naar het kantoor van de directeur werd
gebracht trok hij plotseling een revolver
en rende naar de uitgang. Toen de
bewakers de poort niet wilden openen
schoot hij op hen. Twee van hen raak
ten ernstig gewond. De derde kreeg
slechts een schampschot.
Daarop vluchtte de man in het gevan
geniskantoor, waar hij twee bewakers
gijzelde. Een grote politiemacht omsin
gelde daarop de gevangenis.
De doodgeschoten man was in Duits
land geboren, maar woonde in Bologna.
Hij zat een straf van 30 jaar uit, onder
meer voor roofovervallen.
TURIJN (AFP en DPA) De Itali
aanse politie heeft gisteren een 34-jarige
gevangene doodgeschoten nadat hij drie
gevangenisbewakers met pistoolschoten
ernstig had gewond en twee andere
bewakers had gegijzeld.
„Maar wij zijn op alles voorbereid”,
aldus president Kaunda. „Wij zijn op
een mogelijke aanval van deze huur
lingen, die nu ook in Europa worden
gerecruteerd, voorbereid”. Kaunda
wees erop de de Zambiaanse lucht
macht beter is uitgerust dan die van
Rhodesië en onder andere beschikt
over moderne gevechtsvliegtuigen die
met raketten voor gronddoelen zijn
uitgerust.
Sinds premier Smith de Rhodesi-
sche grens voor Zambia sloot, onge
veer zes maanden geleden, gaat het
transport van im- en export (vooral
kopererts, waarop de Zambiaanse
economie hoofdzakelijk steunt) via
lange en dure routes over land: naar
de haven Lobito in Portugees Angola,
Malawi, Dar es Salaam in Tanzania
en Mombassa in Kenia. Op het ogen
blik zijn rond duizend vrachtwagens
ingeschakeld voor het transport van
noodzakelijke goederen en zij nemen
thans (op jaarbasis) 120.000 ton van
de Zambiaanse import voor hun re-
ROME (Reuter) Honderden beto
gers hebben gisteren met zakken ijs en
water de Franse ambassade bekogeld uit
protest tegen de Franse kernproef in de
Stille Oceaan.
De ministers hebben geen antwoord
kunnen geven op de vraag hoe die
identiteit van Europa eruit gaat zien,
ook al vindt iedereen dan wel dat Euro
pa een eigen karakter moet ontwikkelen.
Voorlopig komen er dan ook twee
studies: de ene moet op langere termijn
de positie van Europa in de wereld en
ten opzichte van de Verenigde Staten
beschouwen, de andere dient op korte
termijn gestalte te geven aan een opvat
ting waarmee dit Europa de Amerikaan
se president Nixon in het najaar bij zijn
bezoek aan Europa tegemoet kan treden.
Frankrijk betoonde zich ook in Ko
penhagen een hardnekkige opposant van
een „politiek Europa”: voor één studie
op korte termijn was Pompidous minister
niet te vinden, hoewel alle andere 1 an-
den er voor pleitten.
Daarna overhandigden zij een protest
brief waarin de proef „een misdaad
tegen de hele mensheid” wordt genoemd.
Aan het ambassadegebouw werd geen
schade aangericht.
DEZE TIJDNOOD manifesteerde zich
uiteraard opnieuw toen de ministers in
Brussel gingen spreken over de verbete
ring van de werkwijze van hun raad:
een zaak die met de praktische gegevens
bij de hand dringend om oplossingen
vraagt. De hele kwestie is overigens
terugverwezen naar de permanente ver
tegenwoordigers van de lidstaten in
Brussel na een ronde van algemene
beschouwingen. De topconferentie van
Parijs eiste weliswaar besluiten vóór 30
juni, maar zulke verlangens blijken in
de praktijk niet te verwezenlijken.
Ook de EEG-positie bij de komende
GATT-onderhandenlingen (over tarieven
en handel) is weer ter tafel gebradht In
weerwil van eerdere besluiten wil
Frankrijk nu pas aan deze handelsronde
beginnen wanneer de monetaire vraag
stukken zijn opgelost: dat is een duide
lijke stap terug, maar de Fransen zeggen
erbij dat naar hun smaak de monetaire
situatie in de wereld ingrijpend is gewij
zigd.
De president stelde in zijn brief onder
meer dat hij een aantal van de geluids
banden had afgeluisterd, nog voordat
zijn voormalige medeweker Alexander
Butterfield vorige week openbaar maak
te dat alle persoonlijke en telefoonges
prekken in Nixons kantoren werden op
genomen. De president schreef dat hij
tot de conclusie was gekomen dat de
banden in grote lijnen bevestigden wat
Gordon Strachan (rechts op de foto)
heeft gisteren voor de Watergatecom-
missie gezegd dat zijn onmiddellijke
chef, president Nixons adviseur Bob
Haldeman, op de hoogte is geweest van
de politieke spionage die door de Repu
blikeinen is bedreven voor de inbraak in
Watergate in juni vorig jaar. Strachan
zei dat hij voor Haldeman rapporten
over politieke spionage had opgesteld.
Haldeman had laten doorschemeren dat
hij ze had bestudeerd en besproken met
ex-minister van Justitie Mitchell. Kort
na de inbraak had hij in opdracht van
Haldeman belangrijke memoranda over
de politieke spionage vernietigd. Stra
chan zei dat hij verantwoordelijk was
geweest voor het doorgeven aan Halde
man van alle informatie die hem over
de plannen van het comité voor de
herverkiezing van Nixon bereikte. Het
belangrijkste rapport dat hij had opge
steld, onthulde het bestaan van een
politiek spionageplan dat beschikte over
een kas van driehonderdduizend dollar.
Strachan zei dat de politieke spionage
eerst op Muskie was gepleegd maar toen
was gebleken dat die de Democratische
kandidatuur voor de presidentsverkiezin
gen niet zou halen, was men overgegaan
op McGovern. Strachan prees de „waar
heidsgetrouwheid” van de voormalige
juridische adviseur van het Witte Huis,
John Dean, die zeer belastende verkla
ringen heeft afgelegd als getuige voor
de Watergate-commissie.
Senator Ervin citeerde deze laatste
passage en zei: „Het is een opmerkelijke
brief, want blijkbaar zijn er twee ver
schillende interpretaties van de banden
mogelijk. Een, die gunstig is voor presi
dent Nixon, en een die dat niet is”-
Ervin verwees toen naar een bepaling
die voorschrijft dat de president de
plicht heeft documenten over te leggen
wanneer daarmee vermeende onwettige
handelingen bewezen of van de hand
gewezen kunnen worden, en dat de pre
sident zich in zulke gevallen niet kan
beroepen op het principe van „executive
privilege” waar Nixon zich steeds op
beroepen heeft.
Het juridische bevel tot vordering van
de banden is door een koerier van de
senaatscommissie hetzij persoonlijk aan
de president, hetzij aan een van diens
Witte-Huisadvocaten overhandigd. In dat
bevel zou een uiterste datum worden
vermeld voor de overlegging van de
banden en documenten. Wanneer deze
dan niet ter beschikking zijn gesteld,
kan een proces voor de rechtbank vol
gen waarbij de rechter in de eerste
plaats de weigering kan veroordelen als
een handeling die „beledigend is voor de
rechtbank” (en waarop in Amerika vast
gestelde straffen staan). Verder kan de
rechter zich inlaten met de wettigheid
van het principe van „executive privile
ge” waarop het Witte Huis zich beroept.
O Kapitein Eddy Rickenbacker, de be
kendste Amerikaanse oorlogsvlieger uit
de Eerste Wereldoorlog, is gisteren in
Zurich overleden. Hij is 82 jaar gewor
den. Rickenbacker was oprichter van de
Amerikaanse luchtvaartmaatschappij
„Eastern Airlines”.
Wild enthousiast werd president Bhoetto van Pakistan gisteren bij zijn aankomst
op het vliegveld van Londen door zijn in Engeland verblijvende landgenoten
toegejuicht.
MOSKOU (AUPI) De Russische
schrijver Andrei Amalrik is in honger
staking gegaan uit protest tegen zijn
tweede veroordeling wegens het „belas
teren van de Sovjet-staat” Dit hebben
vrienden van hem in Moskou gemeld.
DE FRANSEN zijn over de hele linie
duidelijk van plan hun standpunten te
verharden. Ontwikkeling van de EEG
betekent verlies van de nationale positie
het Gaullisme vervloekt zoiets.
Een foetale EEG geeft Pompidou de
kans zich als doorslaggevend element in
de Europese politiek te manifesteren te
genover de grootmachten Amerika en de
Sovjet-Unie.
De discussies te Brussel gaan vandaag
verder.
Amalrik zat in een kamp in Siberië
drie jaar uit wegens dit delict en werd
enkele dagen voor zijn vrijlating op
nieuw in staat van beschuldiging gesteld
en vorige week opnieuw tot drie jaar
veroordeeld.
Hij wil met zijn hongerstaking ook
protesteren tegen het besluit van de
autoriteiten zijn vrouw niet toe te laten
bij zijn proces, hoewel ze daarvoor was
overgekomen naar Talaya in Oost-Sibe-
rië. Ook voor en na het proces mocht ze
haar man niet zien. Volgens de Russiche
wetgeving mag een vrouw haar gevan-
Op 10 en 11 september gaan de minis
ters weer in Kopenhagen op basis van
de korte-termqnstudie verder bouwen
aan dit nogal wezenloze geharrewar, dat
de zozeer begeerde geloofwaardigheid
van een Vernigd Europa tot op de nog
zo zwakke botten aantast.
De speciale aanklager, Archibald Cox,
die een soortgelijke weigering van de
president ontving, kondigde aan de
kwestie bij de rechtbank aanhangig te
maken. Met deze handelingen is de con
frontatie tussen het Witte Huis enerzijds
en het Congres en het ministerie van
Justitie anderzijds, tot de climax ge
bracht die vooral de senatoren hoopten
te vermijden.
Oud-generaal Melville heeft ver
klaard dat het aanwerven van huurlin
gen niet de instemming van de Zuid
afrikaanse regering heeft. Politieke
waarnemers in Loesaka hechten hier
weinig geloof aan. Zij vragen zich af
waarom de Zuidafrikaanse regering
dan niet een eind maakt aan de
activiteiten van de oud-generaal.
President Kaunda zei ons van het
tegenovergestelde overtuigd te zijn:
„De regering in Pretoria is wel op de
hoogte en heeft nog een andere be
doeling met deze huurlingen. Zij
moeten de Zuidafrikaanse troepen
vervangen die nu langs de Rhode-
sisch-Zambiaanse grens zijn gestatio
neerd”. Het Zambiaanse staatshoofd
PAPEETE (AFP) Bjj het neerstor
ten van een Boeing-707 van de Pan
American Airways bij het eiland Tahiti
in de Stille Oceaan zijn vermoedelijk
alle 79 inzittenden op één na om het
leven gekomen.
Het toestel dat van Auckland in
Nieuw-Zeeland op weg was naar Los
Angeles, verdween, zoals gemeld
kort nadat het van de hoofdplaats van
Frans Polynesië Papeete was opgestegen
in de zee die daar ongeveer duizend
meter diep is. Volgens een ooggetuige
maakte de machine bij het opstijgen
plotseling een scherpe bocht naar links.
De piloot zou hebben willen terugkeren
voor een noodlanding nadat de voorruit
van zijn cabine was gesprongen.
Reddingsboten pikten kort na het on
geluk een Canadese passagier op die met
verwondingen in een ziekenhuis werd
opgenomen. Enige uren later werd ook
een stewardess gevonden die echter kort
nadat zij aan land was gebracht over
leed. Temidden van wrakstukken, red
dingsvlotten en persoonlijke bezittingen
van de inzittenden van de Boeing wer
den tot dusver vijftien lijken aangetrof
fen. De autoriteiten vrezen dat ook de 62
vermisten alle om het leven zijn geko
men.
Onder de gevolgde procedure kan het
twee tot drie maanden duren voordat
een rechtbank zich zal uitspreken over
de wettigheid van Nixons weigering.
Daarna zou de zaak eventueel nog in
beroep kunnen gaan bij het Hoogge
rechtshof, zodat een uiteindelijke beslis
sing niet eerder dan volgend jaar te
verwachten zou zijn.
President Nixon liet senator Sam Er
vin, de voorzitter van de Watergate-
commissie, verder in een aparte brief
weten dat hij geen praktisch nut zag in
het gesprek dat Ervin met Nixon had
aangevraagd en waarin de president
vóór zijn ziekte had toegestemd. Ervin
zei dat hij, gezien Nixons mening over
het gesprek, van een ontmoeting afzag.
Nixons weigering om de geluidsbanden
over te leggen, werd tegen het middag
uur door de commissie ontvangen, die
daarop onmiddellijk een spoedzitting be
legde. Toen senator Ervin daarna de zaal
betrad waar de getuigen worden ge
hoord, brak een spontaan applaus los
onder het publiek, dat al had gehoord
dat de commissie de banden en docu
menten van het Witte Huis zou vorde
ren.
De Verenigde Naties helpen bij de
opleiding van chauffeurs en mon
teurs. Zambia heeft 15 miljoen dollar
gekregen deels leningen, deels
schenkingen om de extra trans
portkosten te kunnen betalen. De
grootste gift, twee miljoen dollar, is
afkomstig van China. Zaire schonk
een miljoen dollar en zelfs Botswana,
een arm klein land, dat omsloten
wordt door de republiek van Zuid-
Afrika, schonk 300.000 ton vlees.
jaar bezoeken.
