Door „juridische tweehandigheid’' van Witte Huis-juristen
De grote prijs
Zandvoort
van
brand
In Ovamboland
onrust voor
verkiezingen
Ex-premier Schermerhorn antwoordt dr. De Jong:
Zes leden
ANC in
Rhodesië
gearresteerd
In Italië en Verenigde Staten
Opnieuw opstanden
in gevangenissen
Overstroming
veroorzaakt
99
3
NORMA LEVY
VEROORDEELD
WOENSDAG
AUGUSTUS
1
197 3
:t
Opvallend
Te laat
t.
(Van een onzer redacteuren)
dt
Conclusie
tik
d
:it
m
ie
if
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
strafrechterlijke zaak nooit als bewijzen zouden worden geaccepteerd.
HAARLEM „Wie kritisch nadenkt over de door dr. De Jong in zijn
nota gegeven feiten kan geen hoge dunk krijgen over de waarde van de
grondslagen van zijn oordeel over het beleid inzake de commissie-Focke-
ma Andreae”. Dat zegt ex-premier Schermerhorn in een antwoord aan de
directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie dr. L. de Jong,
op diens mening dat dr. ir. Schermerhorn er geen belang bij zou hebben ge
had dat de commissie een slecht rapport uitbracht over de activiteiten van
het voormalige driemanschap van de Nederlandse Unie, dr. J. de Quay,
mr. L. Einthoven en mr. Linthorst Homan. Dit antwoord zond de heer
Schermerhorn in afschrift aan ons blad, met het verzoek tot publikatie.
(Van onze redacteur in Washington, mr. H. L. Leffelaar)
WASHINGTON. De Watergatecommissie van de Senaat is gisteren in
een blijkbaar zorgvuldig door het Witte Huis opgezette val gelopen, toen
de senatoren ex-topassistent Bob Haldeman gelastten om verslag uit te
brengen over de inhoud van de twee geluidsbanden die hij op verzoek van
president Nixon had afgeluisterd. Voorzitter Sam Ervin viel woedend uit
dat het er de schijn van had dat Haldeman en zijn advocaten onder één
hoedje speelden met de juristen van het Witte Huis en Ervin noemde
Haldemans getuigenis over de geluidsbanden „vervalste bewijzen” die in
een strafrechterlijke zaak nooit als bewijzen zouden worden geaccepteerd.
4
W
HR®
de val
vin loopt in
k
g
d
baantjes getild
de
in
punten te
zei
commissie,
aanklagers
Een Zuidjapanse chemische fabriek ging
in vlammen op toen als gevolg van over
stromingen water in aanraking kwam
met in de fabriek opgeslagen carbid. In
het geteisterde gebied is een nog on
bekend aantal mensen door de hevige
eenzijdigheid of erger nog,
richt te zijn op vrijspraak
Driemanschap alvorens men
onderzoek was begonnen.
ie
IU
t*t
m
ie
se
k
n
T
tn
la
m
t-
in
Wffl DAG W DAG
In
:n
ie
n
st
n
n
l-
n
sr
e
de Amerikaanse staat Kansas is gisteren
een bewaker om het leven gekomen
toen een groep van ongeveer honderd
gedetineerden een opstand ontketende.
De gevangenen houden vier personeels
leden als gijzelaars vast.
De opstand brak uit in de eetzaal en
de wasserij. Volgens de politie is de
omgekomen bewaker doodgeslagen in de
cellenafdeling voor „lastige” gedetineer
den.
De woordvoerder van de gevangenis
van Leavenworth heeft meegedeeld dat
de muitende gedetineerden nog niet met
eisen voor de vrijlating van de gegijzel
de bewakers zijn gekomen.
In de gevangenis zitten in totaal onge
veer 2200 man. Het is niet bekend hoe
veel man precies aan de opstand deelne
men. Volgens de woordvoerder zijn ze
met messen gewapend.
De senatoren deden daarmee echter
kennelijk precies waarop het Witte Huis
had gehoopt, want Haldemans weergave
van de inhoud van de geluidsbanden
was uiteraard ook Nixons interpretatie
daarvan. En die interpretatie was dat de
banden alleen maar bewezen dat de
president niets had geweten van de in
braak in het kantoor van de democraten
en onschuldig was aan de doofpot-cam-
pagne.
Op het moment dat Haldeman wilde
getuigen van de inhoud van deze opge
nomen gesprekken, kwam zijn advocaat
John Wilson met een brief op de prop
pen van een van de huidige Witte Huis-
Concluderend acht ik het het meest
waarschijnlijk, dat de historicus De
Jong, schrijvend in 1972, zich heeft
laten leiden door de indruk, die de
lotgevallen van menige Nederlander
maakten, wiens houding tijdens de
bezetting vrij grove fouten vertoond
had, later het land in volle ere heeft
gediend. Naast de leden van het Drie
manschap kan ik zonder moeite een
aantal noemen. Zeker is echter dat
het hierboven getekende beleid van
1945-46 geen enkele bewijs levert
voor de uitspraak over hetgeen ik zou
hebben gewenst inzake het Drieman
schap. Hetgeen later met hen is ge-
1) De samenstelling van de
waarin ten onrechte de
ontbreken.
JOHANNESBURG. In Ovamboland,
het noordelijk deel van Namibië (Zuid-
west-Afrika) worden vandaag voor het
eerst verkiezingen gehouden. De vorming
van een wetgevende vergadering in dit
stamgebied past in het streven van de
Zuidafrikaanse regering om ook in Na
mibië Bantoestans met een beperkt zelf
bestuur te vestigen. Officieel worden de
verkiezingen door de Zuidafrikaanse re
gering en door de regerende Ovambo
Onafhankelijkspartij, die achter de
thuislandenpolitiek staat, toegejuicht als
een „stap naar de democratie”.
Maar de verkiezingen hebben aanlei
ding gegeven tot politieke onrust onder
de 340.000 Ovambo’s, verreweg de groot
ste en ook de militantste stam van
Namibië. Tegenover de Ovambo onaf-
hankelijkheidspartij staan oppositiegroe
peringen, onder aanvoering van de Swa-
po (de South West Africa Peoples Orga
nisation), die de thuislandenpolitiek van
de hand wijzen en volledige onafhanke
lijkheid voor Namibië als eenheidsstaat
willen. Ze hebben de Ovambo’s opgeroe
pen de verkiezing te boycotten uit pro
test tegen de steun van de onafhanke-
lijkheidspartij aan de „imperialisten in
Pretoria”.
Maar pogingen om dit standpunt bij
de kiezers over te brengen op politieke
bijeenkomsten hebben geleid tot een golf
van arrestaties onder Swapo-leden we
gens overtreding van het verbod op het
beleggen van vergaderingen waar geen
goedkeuring voor is verleend.
advocaten, Fred Buzhzrdt, waarin deze
namens het Witte Huis verklaarde dat
het Haldeman vrij stond om te vertellen
wat er op de bijeenkomsten met de
president, waar hij zelf bij aanwezig
was, gezegd was. Haldeman mocht niets
zeggen over de inhoud van gesprekken
tussen Dean en Nixon, waarbij hij niet
aanwezig was geweest, maar die hij had
kunnen beluisteren bij het doorspelen
van de banden.
De brief van Buzhardt liet de moge
lijkheid echter open dat Haldeman door
de senatoren van de Watergatecommissie
gedwongen zou kunnen worden om alles
te vertellen en dat is wat de commissie
in een vertoon van strijdbaarheid tegen
de president dan ook tè haastig deed:
men besloot niets te maken te hebben
met de instructies van de president,
omdat de commissie altijd al van me
ning is geweest dat de president ver
plicht is de geluidsbanden te overleggen.
verde daar dus het bewijs dat de
keuze van Donner, zowel als mijn
goedkeuring, terecht was. Hij was een
goede rechter. Ik kende Scholten en
had groot vertrouwen in hem evenals
Donner. Nu stelt Dr. de Jong overleg
van mij met Donner over benoeming
van een lid uit gereformeerde kring
voor als een kwalijke zaak, terwijl
het m.i. bijzonder voor de hand lag.
De heer Schermerhorn zegt in het
bijzonder op slechts twee
wijzen:
Ook vandaag zeg ik nog dat de sa
menstelling van de commissie als ge
heel in januari 1946 geen aanleiding
behoefde te geven tot verdenking van
van ge-
van het
met het
Opvallend was, zoals Ervin vaststelde,
dat Haldemans weergave van het ge
sprek tussen Nixon en Dean op alle
punten diens getuigenis bevestigde be
halve, dat Nixon na zijn opmerking dat
het niet moeilijk zou zijn om drie mil
joen gulden bij elkaar te brengen voor
zwijggeld, tegen Dean gezegd zou hebben
dat het uiteraard een onjuiste gang van
zaken zou zijn. Onder scherpe ondervra
ging gaf Haldeman echter toe, dat Nixon
dat alleen tegen Dean had gezegd, en
niet toen Haldeman zich later in het
gesprek voegde en het onderwerp van de
drie miljoen gulden weer ter sprake
kwam.
cieel vastgelegde weergave is van twee
gesprekken die min of meer centraal
staan in het bewijs van Nixons schuld
of onschuld.
Voorzitter Sam Ervin ontlokte aan
Haldemans advocaat de mededeling dat
hij (Wilson afgelopen zondag een be
zoek had gebracht aan de Witte Huis
advocaten, en dat toen tot de gevolgde
procedure werd besloten. „Dat is een
heel onregelmatige gang van zaken, zei
Ervin. „Je zou verwachten dat het Witte
Huis zich niet zou bedienen van de
advocaat van één van de getuigen, en
zelf hier verschenen was, of de commis
sie rechtstreeks een brief had geschre
ven om te voorkomen dat een getuige in
strijd met de opdracht van de president
iets zou verklaren”.
Ervin had voor deze gang van zaken
een nieuwe term: „Juridische tweehan
digheid”.
2) Zijn verdenking betreffende de door
mij gewenste doelstelling van de
commissie voor de leden van het
Driemanschap de weg naar hoge pos
ten weer vrij te maken.
Slechts op deze in het bijzonder tegen
mij persoonlijk gerichte beschuldigin
gen wil ik ingaan om mijn kritiek op
dit gedeelte van het werk van de
historicus De Jong te rechtvaardigen.
2) De wens van Schermerhorn inzake
het resultaat van het onderzoek.
„In een brief van 4 juli 1973 aan mr.
dr. J. in ’t Veld en mg vraagt dr. De
Jong ons oordeel over zijn nota: „Het
rapport van de commissie Fockema An
dreae”, dat in deel V van zijn boek zal
verschijnen. Over mijn oordeel dat hier
onder volgt heb ik geen contact met
derden opgenomen en als litteratuur
slechts het rapport zelve, de beide bro
chures van 1940 van Homan en die van
Einthoven van 1972 („Heeft de afwezige
ongelijk?” red.) geraadpleegd.”
Jammer dat Dr. de Jong niet vermeldt
wie die vriend van De Quay was die
Mgr. Hendrix heeft aanbevolen. Was
het de heer Dassen of misschien prof.
Sassen? Gezien het grote aantal ka
tholieke leden van de Unie waren
twee katholieke leden van de com
missie niet overdreven in een com
missie van acht leden.
In de gevangenis van Trapani op Sici
lië overweldigden 200 gedetineerden de
bewakers en maakten zich meester van
een deel van het gebouw. Zij vernielden
het meubilair in de cellen en bekogelden
de te hulp geroepen politie met dakpan
nen. De politie wist een massale uit
braak te voorkomen door met machine
geweren salvo’s in de lucht af te vuren.
In de Noorditaliaanse stad Novara
klauterden ongeveer dertig gevangenen
het dak op en eisten schreeuwend ver
betering van hun leefomstandigheden.
In de gevangenis van Leavenworth in
Tenslotte nog één opmerking terzijde.
Nu nog een trap te geven tegen de
leden van de Commissie Fockema
Andreae acht ik te gemakkelijk en
weinig fair. Zij waren eind 1945 in
een bijzonder warrige sfeer bereid
een weinig aantrekkelijke zaak te
aanvaarden. Bedenkend hoe moeilijk
het toen was mensen voor de bijzon
dere rechtspleging (POD, enz.) bereid
te vinden, dan kan men begrijpen dat
het mij moeite gekost heeft werkelijk
objectieve geesten te vinden die bé-
reid waren dit werk te doen. Met wat
lagere eisen betreffende objectiviteit
zou het gemakkelijker zijn geweest.
Dat zou onjuist zijn geweest. De
Commissie van aanklagers had reeds
duidelijk en luid gesproken. Mocht
het Driemanschap nu soms ook vra
gen om de andere zijde van de me
daille te doen belichten door een zo
objectief mogelijk en neutraal gezel
schap?
Aan dat verlangen heb ik voldaan,
doch niet om hen in de baantjes te
tillen Dr. De Jong!, aldus dr. ir.
Schermerhorn, in zijn brief, die geda
teerd is op 29 juli.
Een voorlopige balans opmakende van
alle factoren, verklaringen en conclusies
die tot op vandaag de geruchtmakende en
droevige gebeurtenis van zondag op het
Zandvoortse circuit omgeven, kan wor
den gesteld dat het eenvoudig nog veel
te vroeg is om wie of welke situatie dan
ook aan te wijzen als met enige schuld
belast.
Het Zandvoortse circuit is door een
hoog aangeschreven deskundige, zelf au
tocoureur, Jackie Stewart, als „veilig”
omschreven, waarbij de recent aange
brachte verbeteringen nadrukkelijk zijn
geprezen. Men kan nu niet zeggen, dat
het circuit bewezen heeft „onveilig” te
zijn. Men kan evenmin beweren dat er
op deze racebaan nooit meer dodelijke
ongelukken kunnen gebeuren, tenzij de
coureurs zelf of de techniek van hun wa
gens het laten afweten. De oncontroleer
bare factor bij dergelijke races ligt in
het niemandsland tussen veiligheidsvoor
zieningen van de hoogste graad en onge
lukkige samenloop van onbeheersbare
omstandigheden. Dat het Zandvoortse cir
cuit nóg veiliger zal kunnen worden
gemaakt, zal moeilijk kunnen worden
ontkend, maar dan zou men toch heel
dicht bij kwetsuur van de sport zelf
komen, bijvoorbeeld: men kan een
maximum snelheid van tachtig kilome
ter per uur invoeren.
Het is natuurlijk onzin om een Grand
Prix te proberen te verrijden met uit
schakeling van alle risico’s voor rijders
en publiek, want dan is de sport zelf
onmogelijk meer te beoefenen. Wel kan
men en het zou onverantwoordelijk
zijn om dat niet te doen nagaan op
welke wijze nog voor grotere veiligheid
kan worden gezorgd, vooral ten aanzien
van blusapparatuur en het in plotseling
optredende noodsituaties stoppen van de
race. Voor deze beide punten zijn tech
nische voorzieningen denkbaar, en het
zijn juist deze twee punten die op dit
moment hoofdzakelijk de debatten over
de dood van Williamson beheersen.
Toch is er nog een andere kwestie die
een belangrijke rol schijnt te hebben
gespeeld bij het ongeluk van zondag, en
dat is de menselijke fout die Williamson
Te laat realiseerde de commissie zich
dat het deze versie van de gesprekken
niet kon weerleggen, omdat men zelf
niet de beschikking had over de banden,
en dat het ook betekende dat andere
getuigen in een nadelige positie werden
geplaatst omdat zij zelf geen toegang
hadden tot de banden. (John Dean zou
bijvoorbeeld aan de hand van de ge
luidsbanden hebben kunnen aantonen,
dat zijn interpretatie de juiste was).
Een ander en belangrijker punt van
de overhaaste Senaatscommissiebeslissing
is dat, wanneer het Hooggerechtshof zou
besluiten dat president Nixon inderdaad
het recht heeft de banden te weigeren,
de door Haldeman gepresenteerde inter
pretatie van de opnamen de enige offi-
De Noorse politie is volgens een
bericht van de Noorse radio tot de
overtuiging gekomen dat van een moord
in Lillehammer de verkeerde man het
slachtoffer is geworden. Zij heeft een
Arabier opgespoord die in werkelijkheid
vermoord had moeten worden. Deze
Arabier is waarschijnlijk lid van de
organisatie „Zwarte September”.
1) De samenstelling van de Commissie.
De aanklacht tegen de Unie lag eind
1945 op tafel (n.l. niet alleen het aan
mij als minister-president toegezon
den rapport van de Grote Adviescom
missie van de illegaliteit (de GAC)
maar ook in een serie artikelen van
de hand van mijn vriend Van Heuven
Goedhart in Het Parool. Dit was, in
de t ermen van der echtspraak, d e
aanklacht van de officier van Justitie.
Daar tegenover moest nu een soort
rechtbank worden gevormd, die zou
moeten bestaan uit tot objectief den
ken in staat zijnde personen, die ken
nis van de zaken van dit geding
moesten bezitten of in staat dit bij de
behandeling ervan te verkrijgen. Ik
geloof ook vandaag nog dat de leden
van de commissie redelijk aan deze
De ANC heeft zich altijd fel verzet
tegen de onderdrukking van de zwarte
meerderheid van de bevolking door het
blanke minderheidsbewind.
Onder de gearresteerden bevinden zich
het plaatsvervangend hoofd van de
ANC, de zakenman Nondhlovoe en de
secretaris John Chirisa. De arrestaties
die de laatste paar dagen plaatsvonden
zijn door de ANC met afschuw, ont
zetting en afkeer ontvangen en bisschop
Moezorewa heeft de autoriteiten uitge
daagd de functionarissen onmiddellijk
voor de rechter te brengen.
Een regeringswoordvoerder zei dat
„een aantal personen” is gearresteerd op
grond van regelingen inzake de noodtoe
stand maar hij weigerde verder com
mentaar te geven.
Bisschop Moezorewa had twee weken
geleden voor het eerst een officieel ge
sprek met premier Smith. Hij noemde
het onderhoud, dat vijf kwartier duurde,
toen een grote vooruitgang voor het
volk van Rhodesië blank en zwart.
LONDEN. De Britse call-girl Nor
ma Levy, wier intieme betrekkingen met
de Britse ex-minister voor de lucht
macht Lord Lambton enkele maanden
geleden in de publiciteit kwamen, is
gisteren door een rechtbank in Londen
veroordeeld tot een boete van 1.600 gul
den omdat ze voor drie call-girls „inge
sprongen” was. Ze had zich hierdoor aan
een strafbaar feit schuldig gemaakt,
hoewel prostitutie op zich in Engeland
niet strafbaar is.
De beschuldiging aan het adres van
Norma Levy kwam neer op koppelarij.
Ze had tussen drie prostituées en hun
cliënten bemiddeld.
zelf waarschijnlijk heeft gemaakt.
Waarschijnlijk, omdat eerst het rapport
moet worden afgewacht van het onder
zoek naar een mogelijke technische ca
lamiteit in het verongelukte voertuig.
Zou blijken dat Williamson de nodige
ervaring miste om aan deze Grand Prix
deel te nemen, dan rijst de vraag of de
organisatie van coureurs haar toelatings
eisen aan dergelijke monsterraces mis
schien kan opschroeven.
In ieder geval heeft het ongeluk aan
diverse personen en instanties overvloe
dige stof tot nadenken gegeven. Natuur
lijk schuift iedereen de schuld verre van
zich af, maar misschien is na de nauw
keurige reconstructie van het ongeluk
en de afronding van alle onderzoeken de
mogelijkheid aanwezig om een belang
rijke schuldfactor aan te wijzen. Zou
dat het geval zijn, dan moet iedere
betrokkene bereid zijn het zijne bij te
dragen tot uitschakeling van de fout die
deze schuld veroorzaakte.
Ofschoon men niet kan verwachten
dat de autorace-sport haar aantrekke
lijkheid zal verliezen en aan haar eigen
risico’s zal sterven, mag men zich toch
ook niet neerleggen bij de fatalistische
overweging dat het verongelukken van
coureurs nu eenmaal bij deze sport
hoort. Deze redenering is uitgesproken
en geschreven, maar uit menselijk oog
punt onaanvaardbaar. Vooral daarom
niet aanvaardbaar, omdat de autorace-
sport commercieel is gebaseerd, dat dus
de commercie het „recht” zou moeten
worden toegekend met mensenlevens te
spelen. Een enigszins ontstellende over
weging bij dit alles is het, dat de grote
toeloop tot race-evenementen niet ver
mindert tengevolge van dodelijke onge
lukken, maar misschien zelfs wordt be
vorderd. Men moet de hartstochten der
mensen niet mooier afschilderen dan zij
zijn. Generaliseren is daarbij uit den
boze, maar wel kan men stellen dat het
gevaarlijke van vele sporten, en de au
to- en motorrensport in het bijzonder,
veel gemakkelijker zou kunnen worden
bestreden, indien de belangstelling van
het publiek meer sportief dan sensatio
neel geaard zou zijn.
Voor het hof volstond Miss Levy met
driemaal te bekennen, maar tijdens het
politieverhoor voorafgaande aan het
proces heeft ze uitvoerig over haar drie
voudige bemiddeling verteld.
schied moet men nu zien tegen
achtergrond van de gehele geestelijke
en politieke ontwikkeling in de jaren
van 1946 tot heden.
ROME-LEAVENWORTH (DPA en
UPI) Na de opstanden in Italiaanse
en Amerikaanse gevangenissen van het
afgelopen weekeinde, zijn gisteren in
beide landen opnieuw gedetineerden in
verzet gekomen.
Hiermee kom ik op een punt van
bijzonder ernstige kritiek op de studie
van Dr. De Jong. Waar haalt hij zijn
kennis vandaan omtrent mijn wensen
in zake het resultaat van het te
ondernemen onderzoek? Zijn stelling
dat de functie van de commissie zou
zijn, zo mogelijk een situatie te
scheppen, waarin Einthoven, Homan
en De Quay weer op hoge posten
benoemd konden worden, is niets an
ders dan een insinuatie, die met we
tenschappelijk onderzoek niets te ma
ken heeft. Deze stelling zuigt Dr. De
Jong uit zijn niet-historische duim.
Bij mij leefde nog de behoefte, noch
de wens de heren in belangrijke
functies te doen benoemen. Het te
gendeel blijkt uit de feiten. Dr. Drees
en ik vonden in juni 1940 De Quay
als demissionair minister van Defen
sie met Mr. Meynen als secretaris
generaal van dat departement. Het
was wenselijk voor continuïteit i.z.
kennis en ervaring met dat moeilijke
departement waarin ook het Militair
Gezag werkte, te zorgen. Wat zou
gemakkelijker geweest zijn dan De
Quay over te nemen? Noch Drees,
noch ik was bereid De Quay te
aanvaarden. In plaats daarvan heb ik
een bijna onbehoorlijke druk op Mey
nen uitgeoefend om hem te bewegen
het ministerschap van defensie te
aanvaarden in plaats van terug te
keren naar de Amsterdamse industrie.
Homan hebben wij geheel links laten
liggen, waarover hij mij persoonlijk
later bittere verwijten heeft gemaakt.
Einthoven is in zijn politie-vak geble
ven en wel bij de BVD. Ik herinner
mij niet wanneer hij daarvan hoofd
is geworden. Dat was in ieder geval
een in het verborgene werkende
dienst en geen eclatante functie.
SALISBURY (Reuter) Het Rhode-
sische regime van Ian Smith heeft zes
topfunctionarissen gearresteerd van de
Afrikaanse Nationale Raad (ANC)
zijn land. Dit heeft de leider van de
ANC, bisschop Abel Moezorewa, in Sa
lisbury bekendgemaakt.
„Driemanschap niet in
eis voldeden. Slechts Dassen en prof.
Sassen waren lid van de Unie geweest
en ik geloof dat de geleerde wijsgeer
Sassen het objectieve denken wel toe
vertrouwd was. Merkwaardig is de
opmerking over Scholten. Ik weet
niet wie Donner eerst voorgesteld
had, maar dat Scholten aan alle eisen
voldeed, zelfs aan die van De Jong,
bewijst hij met de mededeling dat
Scholten met In ’t Veld de principiële
bezwaren tegen de Unie inbrachten in
de tweede vergadering. Scholten le-
