Vredesbureau ziet steeds meer gereformeerden
AANTAL DIENSTWEIGERAARS STIJGT
Geestelijk
Kostbare
hoofdtooi
in strijd met
in processie
in
Thomas van Aquino
ook in de computer
IBS
’’Oorlogsgeweld
het Evangelie”
Si
te»
I
Nederlandse
bisschep wel
uit Ghana
KERKAPPEL ’73
LIJKT GROOT
SUCCES
Bundel opstellen
over Reformatie
op komst
Nes Amin vraagt
medewerkers
Leven
fife-
gb 1
p I
r».!
B
(■Ui
fel
IWW
15
Compromis
Ai
M’
Evangelie
’’Verwonderlijk”
-
ZATERDAG 4 AUGUSTUS
19 73
Erbij
14
71
I
I
4X0 /U4Ü. c*
G)Ïa Ari di jad
•n pW. af n. -jit fdtviïjk d' ifü T
Ucfat'naU) ia Acit
«fSw n*4v). Cku 1 pi, p di n p fatT
Qf pKlu. •n fuii
I I i ft
De
Fot
S
1
zilveren
met
Een jonge priester draagt een
zilveren kroon met portretten van
de apostelen.
Voor Inja breken de laatste dagen aan
als medewerker; hij wordt te oud en
draagt zoals dat heet de fakkel over. Dat
wil wat zeggen voor een man die in 1925
zelf dienst weigerde en dat in een tijd
dat dienstweigeren een heel andere in
houd had dan nu. Hij heeft er zelfs voor
in de gevangenis gezeten omdat hij geen
beroep wilde doen op de toen twee jaar
bestaande Dienstweigeringswet.
Pater Roberto Busa, monnikenwerk, en
machines.
Deze 179 boeken en geschriften be
strijken de middeleeuwse periode tussen
de negende en zestiende eeuw en omvat
ten in totaal 1.700.000 regels of 10.600.000
woorden.
Het handschrift van Thomas van Aquini
(boven) is eeuwenlang voor onleesbaar
gehouden. Het was een soort privé-steno,
dat pas aan het begin van deze eeuw
werd ontcijferd.
„Die commissie heeft een belangrijk
aandeel gehad in de verbetering van de
wetgeving voor dienstweigeraars. In 1962
werd de Dienstweigeringswet vervangen
door de Wet Gewetensbezwaren Militai
re Dienst. Die oude wet ging uit van het
principe dat de weigeraar tegen het
doden van de medemens was. Tientallen
gingen echter de gevangenis in omdat ze
de politiek niet afwezen en toch bleven
weigeren.”
In 1946 werd de heer Inja gevraagd,
voor een jaar dienstweigeraars te hel
pen. Het werd wat meer dan een jaar.
Vooral die begintijd was erg druk. „In
die tijd hadden we de Indië-gangers,
honderden tegelijk weigerden dienst. Er
zijn er in die tijd zo’n drie- a vierhon
derd tewerkgesteld. In 1948 werd een
contactcommissie opgericht van de di
verse vredesbewegingen die er waren.”
krijgen, geweld was gebruikt. Maar ik
vind dat je wel een compromis mag
sluiten als je jezelf maar niet compro
mitteert.”
Ter gelegenheid van haar gouden ju
bileum zal de vereniging „Protestants
Nederland” een bundel opstellen en uit
geven onder de titel „Reformatie: blij
vende opdracht”.
1
De
ph
hoi
bie
vo<
zal
hei
ter
we
en
bei
an
T
„Al
gek
De heer Inja had al in de laatste
maanden van de Tweede Wereldoorlog
contact met jongens die dienst wilden
gaan weigeren. Had hij juist niet in de
oorlog het belang van een goed leger
leren kennen? Inja: „Nee, het heeft niets
aan onze ideeën afgedaan. Ik heb ook in
de oorlog in de illegaliteit gezeten, zelfs
in een knokploeg, maar nooit meegedaan
aan gewelddadige dingen. Wel heb ik
voedselbonnen aan onderduikers gegeven
terwijl ik wist dat er, om die bonnen te
onder redactie van Ronald Kraayeveld
In de historische theologie en filosofie
worden de werken van de dertiende-
eeuwse kerkfilosoof Thomas van Aquino
als uitermate belangrijk beschouwd. In
zeker honderd Latijnse geschriften heeft
hij het Grieks-Romeinse en Arabische
denken in het Christendom ingepast.
Daarnaast zijn er nog achttien werken
over dezelfde onderwerpen, waarvan het
niet zeker is of zij van de hand van
Thomas van Aquino zijn, plus nog een
enzestig geschriften van andere gezag
hebbende auteurs uit die tijd.
Medewerkers dienen ook belangstelling
te hebben voor het ideële doel van Nes
Amin als teken van christelijke solidariteit
met Israel Voorts is Nes Amin erkend
als ontwikkelingsproject voor alternatie
ve dienstplicht. Nadere inlichtingen ver
strekt het bureau van Nes Amin Neder
land, Van Lynden van Sandenburglaan
43 in Utrecht, tel. 030-716773.
De cijfers van de hervormde kerk zijn
voorlopig, omdat nog niet uit alle ge-
mëenten bericht is gekomen over het
verloop van de actie. Toch wordt in hët
voorlopig verslag van de hervormde lan
delijke commissie geldwerving de over
tuiging uitgesproken „dat wij met deze
methodiek van de geldwerving voor de
plaatselijke gemeenten op de juiste weg
zijn”.
Nes Amin Nederland vraagt om nieu
we medewerkers voor de christelijke
nederzetting Nes Amin (Banier der vol
ken) in Israel. Er is daar plaats voor
vakmensen zowel als ongeschoofde jon
geren voor de rozenkwekerij, timmerlie
den, tuiniers, een loodgieter, een mon
teur, een electricien en medewerkers in
de avocadoplantage.
In de nieuwe wet is ruimte voor het
weigeren op godsdienstige of zedelijke
overtuiging. Maar volgens Hans Lourens
is dat nog lang niet genoeg. Hij zou ook
ruimte willen creëren voor de ,atoom-
pacifist”, die „gewoon” geweld niet,
maar atoomgeweld wèl afwijst. Ook de
uitvoering van de wet bevalt hem niet.
Kardinaal Alfrink heeft de Ghanese
bisschop Lodonu ontvangen, die op 29
juni in Rome tot bisschop is gewijd en
over enige tijd het bestuur van het
bisdom Keta zal overnemen van mgr. A.
Konings SMA, de laatste Nederlandse
missiebisschop in Ghana. Hij is de vijf
tigste bisschop, die zijn studies door
Nederland zag bekostigd.
Bij de processies van de Ethio
pische Orthodoxe kerk (Koptische
kerk) dragen de priesters schitte
rende kronen en eeuwenoude
kunstschatten mee, zoals zilveren
kruizen, schepen enz. De geschiede
nis van deze christenen in Ethiopië,
voor het merendeel behorend tot de
Amharische stam, gaat terug tot de
vierde eeuw.
De bundel, die nog dit jaar zal ver
schijnen bij J. H. Kok BV in Kampen,
zal bijdragen bevatten van de hervorm
de theologen drs. K. Exalto, prof. dr. C.
Graafland, ds. J. Lagerweij, drs. J. J.
Tichelaar en dr. C. A. Tukker en van de
onderwijsman J. Kruidenier. Verder van
mr. dr. J. C. de Meyere (luth.), de heer
J. K. Overbeeke uit Antwerpen, prof. dr.
W. H. Velema (chr. geref.) en ds. J. W.
Verhey (geref. vrijgem.).
Met het verlenen van steun aan
dienstweigeraars en potentiële dienstwei
geraars houdt onder meer het Vredesbu
reau zich bezig. Hierin werken Vredes
groep en Kerk en Vrede samen. Dit
bureau heeft contact met ongeveer een
derde van deze groep „nee-zeggers” te
gen de militaire dienst en bestaat uit
Hans Lourens uit Amersfoort, C. Inja
uit Baarn en Anne de Jong uit Heine-
noord.
Op de bovenste foto een priester
met kroon, waarop portretten van
heiligen zijn aangebracht in Ethio
pische stijl.
Met het groeperen, bestuderen en ana
lyseren van deze woordenschat werd
reeds op instigatie van Paus Leo III in
1880 een begin gemaakt. Al spoedig
werd duidelijk dat dit werk zo omvang
rijk was, dat hiet met vereende krachten
tientallen jaren zou duren, voordat het
werk als beëindigd mocht worden be
schouwd, zodat het verschijnen van bij
voorbeeld een complete woordenlijst van
het middeleeuwse Latijn nog lang op
zich zou laten wachten.
jaren dertig zich vrijwel beperkte tot
Kerk en Vrede. Hans Lourens consta
teert een groei. „Verwonderlijk”, vindt
hij, „want men is tegenwoordig toch
minder geneigd zich aan te sluiten bij
een vereniging.”
De Italiaanse jezuïet pater Roberto
Busa was in 1946 een van de eersten,
die geestdodend monnikenwerk en infor
matieverwerkende machines met elkaar
in verband bracht. Hij geloofde dat het
I-■■„|„i„in1111 iTuiinr-r-i
Na de oorlog zette Zaankanter Inja
in de oorlog dook hij onder in Baarn,
waar hij is blijven wonen het nu
bestaande vredesbureau op. Als achter
grond duidelijk de doopsgezinde mening
over het wapengeweld, dat vooral in
deze kring fel wordt afgewezen. Later
zou hij zijn sporen verdienen als mede
oprichter van de Pacifistisch Socialisti
sche Partij.
Zowel Inja als Lourens geven toe dat
de meeste kerken wapengeweld niet
zonder meer verwerpelijk vinden. Maar
de heer Inja zegt, dat de oorspronkelijke
christen-gemeenten het geweld wel per
se afwezen. Nu zijn er nog maar enkele
kerken en religieuze groepen die het
dienstnemen unaniem afwijzen, met na
me de Quakers en de Jehova’s Getuigen.
Deze laatste groep weigert ook een be
roep op de wet te doen; het Vredesbu
reau wordt dan ook nimmer met leden
van deze sekte geconfronteerd.
Hans Lourens, die een kantoor heeft
aan de Utrechtseweg in Amersfoort,
vindt dat oorlogsgeweld in strijd is met
de geest van het Evangelie, al erkent hij
dat het Oue Testament in diezelfde
bijbel niet afkerig lijkt van geweld.
„Maar”, zo zegt hij, „in de Bergrede van
Lodonu was in Nederland bekend
sinds 1959, toen Zandvoortse katholieken
hem via het nationaal bureau van de
pauselijke missiewerken in Den Haag
een studiebeurs verschaften. Hij was een
van de 4800 jonge mensen uit de derde
wereld die met behulp van een studie
beurs uit Nederland priester konden
worden. Van hen zijn er de laatste jaren
velen tot het bisschopsambt geroepen.
Tijdens een bijzondere ontvangst in
Utrecht bleek mgr. Lodonu niet onbe
kend met een aantal problemen, die de
Nederlandse bisschoppen en met name
de kardinaal in deze tijd ondervinden,
zowel in eigen land als in Rome.
Kardinaal Alfrink sprak de hoop uit
dat de Nederlandse katholieken zouden
voortgaan het bisdom Keta te helpen bij
de opleiding van priesters en bood daar
voor een extra studiebeurs aan.
In het verslag wordt ook melding
gemaakt van hervormde gemeenten met
goede resultaten in 1972, maar minder
goede in 1973. De commissie signaleert
hier en daar structurele problemen die
moeilijkheden gaven zoals interne ruzies,
gebrekkige organisatie, geen ambtsdra
gers en dergelijke, die de resultaten
negatief beïnvloedden.
Jezus heeft Hij gezegd: voor het oude
verbond geef ik u een nieuw verbond in
de plaats, namelijk je naaste liefheb
ben”. In het Oude Testament ziet hij
twee Godsbeelden: de gewelddadige
strijdgod van Israel en de God die uit
de geschriften van de profeten heel
duidelijk wordt en waarop het Evangelie
naar zijn mening beter aansluit.
Een misdienaar
kroon met franje.
Een statistiek van de indeling naar
godsdienst van de dienstweigeraars over
1972 leert evenwel, dat het dienstweige
ren niet als etiket bij een bepaalde
groep gebruikt kan worden (met uitzon
dering van de Jehova’s Getuigen). Die
indeling was (volgens „De Vredesbrief
Doopsgezind 10;
Rooms-katholiek 229;
Ned. herv. 143;
Gereformeerd 95;
Luthers 1;
Baptist 10;
Jehova’s get. 48;
Zevende dags adv. 7;
Div. 142;
Humanisten 5;
Geen 848.
„Je zit”, zegt hij, „als dienstweigeraar
een klein beetje in de hoek van de
uitzonderingsgevallen. Van gelijke be
rechting zou pas sprake zijn als je
bijvoorbeeld als je achttien werd een
briefje thuis kreeg met de vraag: waar
wil je dienen, dus in militaire of in
burgerdienst. Nu word je als iemand
behandeld die anders is. Je wordt onder
zocht, onder meer psychiatrisch. Je moet
voor een commissie verschijnen die de
deugdelijkheid van je argumenten on
derzoekt. Het is eigenlijk erg vreemd dat
je onderzocht wordt als je bezwaren
maakt tegen het afschieten van een
kanon!”
„Ik had het wel gewild als ik maar
direct ergens tewerk werd gesteld”, ver
telt hij, „maar dat gebeurde niet en
omdat ik toch wilde vooruitkomen in de
maatschappij heb ik de voorkeur aan de
gevangenis gegeven.” Een officier uit de
krijgsraad verweet de heer Inja des
tijds 22 jaar opportunisme omdat hij
geen beroep op de wet deed, maar
uiteindelijk kreeg hij toch maar acht
maanden gevangenisstraf in plaats van
de gebruikelijke tien (de diensttijd duur
de toen maar vijf maanden, burgerdienst
ëen jaar en vijf maanden).
£44. uZ
Het landelijk financieel Kerkappel ’73
lijkt op weg een groot succes te boeken.
De gereformeerden registreerden een op
brengst van 18 percent meer, de rooms
katholieke kerk 23 percent meer. Bij de
hervormden is sprake van een gemiddel
de inkomsten verhoging van 16 percent
ten opzichte van 1972 en van een stij
ging van vijftig percent in 1973 ten
opzichte van 1971. Van de Lutherse
kerk, de remonstrantse broederschap en
de oud-katholieke kerk, die dit jaar
eveneens interkerkelijk voor het eerst het
oorspronkelijk hervormde initiatief
voortzetten zijn nog geen cijfers bekend.
De koele cijfers wijzen het uit: Steeds meer jongeren weigeren gehoor
te geven aan de oproep van het vaderland, om een aantal maanden harer
majesteits wapenrok te dragen. In 1971 deden 1.397 jongens een beroep
op de wet gewetensbezwaren militaire dienst, in 1972 waren dat er 1.538.
In 1968 bedroeg het aantal nog maar 618. „In vijf jaar tijd is het aantal
beroepen op de wet 2,5 keer zo groot geworden. Dat komt niet door een
groter aantal dienstplichtigen: Dat blijft ongeveer constant. Een en een
derde percent van de dienstplichtigen weigert dienst. Hoewel de generaals
er nog niet van wakker zullen liggen, is ook dat percentage ruim 2,5 keer
zo hoog als in 1968”. Dat staat te lezen in „De Vredesbrief” van de Doops
gezinde Vredesgroep.
werk door gebruik te maken van pons-
kaartapparatuur aanmerkelijk kon wor
den vergemakkelijkt en versneld. Uitein
delijk leidde dit tot de inschakeling van
een IBM- (Systeem 360 model 44) com
puter, die het resterende deel van dit
reusachtige werk voltooide met als re
sultaat de „Index Thomisticus”: een
complete serie vocabulaires en rubrie
ken, die als naslagwerk en studie-object
van eminent belang zijn voor weten
schappen als de etymologie, de filologie,
de filosofie, de linguïstiek en de seman
tiek.
„Want”, zoals pater Busa het uitdrukt,
„een eerste vereiste om de gedachte van
Thomas van Aquino te kunnen door
gronden, is een juist begrip te hebben
van zijn woordgebruik”.
In totaal is met behulp van de com
puter een karwei geklaard, dat normaal
een miljoen werkuren zou hebben ge
vergd. Met deze taak zouden twintig
man, die in een vijfdaagse werkweek
acht uur per dag werken, 25 jaar bezig
zijn geweest, nog afgezien van het feit,
dat het minstens acht keer woord voor
woord en letter voor letter onderzoeken
van 1.700.000 regels uit 179 boeken een
allesbehalve boeiende bezigheid mag
worden genoemd.
praeterea. cum principia quarundam scientiarum, ut
logicae, geometriae et arithmeticaesumantur ex
soils principiis formalibus rerun, ex quibus essen
dia rei dependet, sequitur quod contraria horum
principiorum deus facere non possit: sicut quod
genus non sit praedicabile de specie; vel quod li»
neae ductae a centro ad circumferentiam non sint
aequales; aut quod triangulus rectilineus non ha-
beat tres angulos aequales duobus rectis. hinc
etiam patet quod deus non potest 'tuod prae-
teritum non fuerit.
Er worden twee eclatante voorbeelden
genoemd van gemeenten die aanvanke
lijk niet hadden willen meedoen. In
Rijswijk (ZH) steeg de opbrengst van
ƒ.228.000 naar 294.000 30 percent) en
in Zwolle van 692.000,- naar 930.000,-
(+34 percent).
In het Vredesbureau werken samen de
Doopsgezinde Vredesgroep (opgericht in
1923) en Kerk en Vrede (opgericht in
1924) . Vooral in de jaren dertig, toen het
pacifisme veel weerklank vond, had
Kerk en Vrede veel leden: meer dan
10.000. Momenteel is het lezersbestand
van het orgaan van Kerk en Vrede
„Militia Christi”, 3200. Duidelijk mindei
dan toen dus, waarbij Lourens ogenblik
kelijk opmerkt dat er nu allerlei vredes
groepen bestaan, terwijl de keus in de
Vredesgroep zelf (waarin Hans
Lourens zitting heeft als secretaris van
Kerk en Vrede) telt een stuk of 600
leden. Vooral veel gereformeerden tre
den de laatste tijd toe. „In de gerefor
meerde kerk is een discussie ontstaan
over het atoompacifisme”, aldus de heer
Lourens, „dat is het afwijzen van de
atoombom. Het past daarbij in de gere
formeerde traditie een organisatorisch
verband te zoeken, zodat ze lid worden.”
