Eiland geschokt door dood bom-expert
Vorstin en pers bij jubileum
Alles wel
it
Voormalig directeur FBI voor Senaatscommissie:
inbraak gewaarschuwd
Tussen macht
en
„Spoorwegen
verwaarlozen
fietsvervoer”
„Nixon al twee weken na
wetenschap"
Skylab
aan
van
3
SURINAME
Meerderheid artsen
achter richtlijnen
2
ONDERZOEK GEëlST
NAAR FRAUDE IN
voor abortus
„ICI GEEN GEVAAR
VOOR BEVOLKING
VAN RIJNMOND”
AUGUSTUS
ZATERDAG
4
19 7 3
(Van onze redacteur in Istanboel, Frans van Hasselt)
In Europees parlement
9
Camp David
buitenland)
(Van onze redactie
Documentair
ISTANBOEL. Op Cyprus is het sinds twee dagen opvallend rustig.
De Cyprioten lijken geschokt door de dood van een bom-expert die het
eerste slachtoffer was van de nieuwe golf van gewelddaden op het eiland.
Aartsbisschop-president Makarios zelf celebreerde de dodenmis voor de
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
Een jong geleerde werkt in een groep aan de verbetering van het
een of andere produkt. Mede door zijn scherpzinnigheid en ijver
wordt het resultaat een groot succes. Binnen zijn vakgroep wordt de
man beroemd: hij heeft meegewerkt aan de vondst vanvolgt
een onbegrijpelijke formule. Maar, afvalresten van het spul blijken
moeilijk afbreekbaar, zouden een afschuwelijke ziekte veroorzaken.
Het nieuwe produkt wordt overal gebruikt. Men is enthousiast; al
leen een paar medici waarschuwen. Steeds meer rapporten verschij
nen. Langzaam aan wordt het iedereen duidelijk: was die rommel
maar nooit uitgevonden.
Oude vragen
Terroriste
Adempauze op Cyprus
zal
van
34e
Maar het zal niet kunnen. Jammer.
Gray onthulde voorts dat hij een ver-
istus
ïstel
eede
ken,
Hoe men ook over de „zegeningen
van de techniek en de wetenschap”
mag denken, het dilemma voor de
wetenschappelijke werker bestaat. In
de militaire industrieën, binnen de
bureaucratieën, op de tot „kennis-
fabrieken” geworden universiteiten.
mers
enen
deze
reien
n de
Su-
tifor-
amse
jheid
itten,
van
looy,
ident
enen
1 de
i be-
lame
stin-
s.
W DAG II DAG
President Nixon heeft zich inmiddels
op zijn buitenverblijf Camp David in de
staat Maryland teruggetrokken om zich
in afzondering voor te bereiden op een
aantal zaken die verband hebben met de
Watergate-affaire.
Hij volgt hiermee het advies van zijn
doktoren op om „tot op zekere hoogte’
wat meer rust en ontspanning te krij
gen, zo werd meegedeeld door Gerald
Waren, medewerker van de persdienst
van het Witte Huis.
Algemeen wordt verondersteld dat de
president enkele details wil voorbereiden
van zijn verklaringen die hij aan 1 t
einde v
einde van de eerste fase van de Senaat-
hearings wil afleggen.
Het is nog niet bekend hoe hij op het
Watergate-schandaal zal reageren. Mo
gelijk zal hij zijn besluit hierover het
komende weekend nemen.
Bij uitgeverij Van Gennep in Am
sterdam is zojuist een boek versche
nen gericht op deze problematiek.
Het heet treffend „Intellectuelen tus
sen macht en wetenschap” en het
bevat een vijftal essay’s bijeenge-
Onze vorstin steunt en wil ook niet
anders dan steunen op de volkswil,
uitgedrukt in de parlementaire democra
tie en in de regels die de positie van het
staatshoofd ten opzichte van regering en
volk bevestigen. Dat een land een leger
nodig heeft, valt buiten discussie. Dat
een staatshoofd een leger heeft om aan
de macht te komen en te blijven, is
even anachronistisch als het beeld van
een leger met wapperende banieren,
aangevoerd door de monarch op een wit
paard, opmarcherend naar de goede ou
de slagvelden.
In 1963 was de jonge 21-jarige
Diana Oughton als „Vredescorps”-me-
dewerkster naar Guatemala gegaan
'm de armoede te bestrijden. De
nnge idealiste begon zich geleidelijk
lan te schamen dat ze Amerikaanse
vas: van het ontwikkelingswerk
;wam weinig terecht en haar ogen
gingen wijd open voor de economische
Er is de laatste tijd heel wat gezegd
en geschreven over de representatie van
„het Nederlandse volk” bij de komende
feestelijkheden ter gelegenheid van het
koninklijk regeringsjubileum. De discus
sie ging voornamelijk over het aandeel
van onze strijdkrachten in de georgani
seerde manifestaties. Een vorst en een
leger worden door sommigen nog steeds
als een eeneiige tweeling beschouwd,
ofschoon de constitutionele monarchie het
koninklijk staatshoofd al ruim een eeuw
geleden uit het oogpunt van staatsstruc
tuur losgemaakt heeft uit de mythe van
het militaire absolutisme.
en politieke uitbuiting van de Latijns-
Amerikaanse wereld door de Vere
nigde Staten.
Terug in de Verenigde Staten gaf
ze enige tijd les, maar het werd haar
steeds duidelijker dat ze niets kon
veranderen als het systeem onveran
derd bleef. Ze vond „het Amerikaan
se racisme in eigen land en het
Amerikaanse imperialisme in Viet
nam zo misdadig dat ze het als mede
plichtigheid beschouwde als je met
die misdaden kon leven”. Discussies
met haar vader, een welvarende za
kenman, werden in haar ogen steeds
zinlozer.
Diana sloot zich aan bij de studen
tenorganisatie SDS en maakte de ge
welddadige acties van de politie in
Chicago mee tijdens de Democrati
sche partij conventie. Steeds radicaler
werden haar opvattingen totdat ze bij
de Weatherman-groep begon met het
plegen van bomaanslagen. Een ver
keerd aangesloten draadje werd haar
en enkele van haar vrienden tenslotte
fataal.
te termijn verhevigen, als de 75-jarige
generaal nog zoiets als de „dageraad van
de Enosis” zou trachten te willen af
dwingen.
bracht door G. van Benthem van den
Bergh. Behalve deze Gids-redacteur
werkten mee: de Amerikanen David
Kettler en Kurt Wolff, de Argentijn
Juan Corradi en de Nederlander D.
van Arkel.
intellectuelen in de moderne wereld.
Dat is het doel van het boek dat we
willen samenstellen.”
Voor de vertalingen van de artike
len zorgde Nelleke Fuchs-van Maa-
ren.
Woedend zijn de Grivas-aanhangers,
ook omdat Makarios rustig doorgaat met
wat hij noemt de „sanering” van de
Grieks-Cyprische Kerk, nadat hij daar
toe de sanctie had gekregen van de
grotere synoden” van de andere ortho
doxe kerken van het Nabije Oosten, die
de drie bisschoppen, die Makarios had
den willen afzetten, wél vervallen ver
klaarden van hun tronen.
Dat is, heel in het kort en tamelijk
zwart-wit, het dilemma van de mo
derne wetenschapsman. Op dit voor
beeld zijn talloze variaties te beden
ken. Men kan een reeks namen be
denken. uiteenlopend van Julius Ro
bert Oppenheimer (de vader van de
Amerikaanse atoombom, die grote
wroeging kreeg na zijn medewerking
aan de vondst) tot Wernher von Braun
(nog steeds zo trots als een pauw op
zijn V-l’s en zijn overige miljarden-
verslindende ruimtevoertuigen).
WASHINGTON (Reuter en AP)
Patrick Gray, voormalig waarnemend
directeur van de federale recherche
(1’61), heeft gisteren voor de Senaats
commissie voor Watergate verklaard dat
hij president Nixon binnen twee weken
na de inbraak waarschuwde dat leden
van zijn staf hem „dodelijk trachtten te
verwonden”.
De schrijvende pers is er niet zo erg
op gebrand op om op zo’n dag te para
deren, zoals het leger. Zij wil liever
gewoon menselijk praten en van ge
dachten wisselen, want op die manier
kan zij in werkelijke zin „de communi
catie” dienen en vruchtbaar maken, een
communicatie tussen vorstin en volk die
beiden in de toekomst zo hard nodig
zullen hebben.
valst telegram van het Ministerie van
Buitenlandse Zaken had gelezen, dat la
ter is verbrand, en dat aangaf dat men
poogde president Kennedy in verband te
brengen met de moord op Ngo Dinh
Diem in 1963, toen deze president van
Zuid-Vietnam was.
Gray sprak de verklaring van gene
raal Vernon Walters tegen dat hij
(Gray) president Nixon had geadviseerd
functionarissen van het Witte Huis te
huis niet geschuwd, integendeel, in ge
paste en voorzichtige vorm hebben zij
toegang gekregen bij koninklijke reizen
en gebeurtenissen ten hove, bij werkbe
zoeken en andere gelegenheden waar
vorstin en familieleden in hun functie
en soms ook privé verschenen.
Diana was een intelligente jonge
Amerikaanse vrouw die terecht
kwam in het steeds meer radicalise
rende studentenverzet van de eind
zestiger jaren. Haar korte en heftig
verlopende leven wordt beschreven
door Thomas Powers in het boek
„Diana” (uitgegeven door Kosmos in
Amsterdam en vertaald door Nettie
Klein-Von Baumhauer.) In maart
1970 kwam zij om het leven bij een
bomexplosie in New York, nadat zij
uiteindelijk verzeild was geraakt bij
de „Weathermen”, een terroristen-
groep die tenslotte werd vermorzeld
onder de „law and order”-stoomwals
van de Amerikaanse maatschappij.
Grivas’ ernstige ziekte (vermoedelijk
prostaatkanker) waaraan nu weinigen
meer twijfelen op het eiland Makari
os zelf sprak dezer dagen van een onge
neeslijke ziekte en bood medische hulp
aan kan de ontwikkeling ook op kor-
UTRECHT. Een ruime meerderheid
van de Nederlandse artsen 84 per
cent is het ermee eens, dat de Konin
klijke Nederlandse Maatschappij tot Be
vordering der Geneeskunst abortus
richtlijnen heeft uitgegeven. Van dege
nen die dit gewenst of noodzakelijk
vornden meent 40 percent, dat de richt
lijnen te laat zijn gegeven.
ontslaan. Gray zei Nixon te hebben ge
zegd dat mensen van diens staf bezig
waren hem dodelijk te verwonden door
de Cia en de FBI te misbruiken.
het enige lichtpunt is dat hij niet recht
streeks met vermoording wordt bedreigd.
Donderdag heeft Grivas het stilzwijgen
verbroken door in pamfletten de voor
waarde voor zjjn vrijlating bekend te
maken: o.a. nieuwe presidentsverkiezin
gen en vrijlating van alle „politieke”
gevangenen, iets waarop Makarios zeker
niet zal ingaan.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. Het Tweede-Kamerlid
voor D'66, de heer Imkamp vestigt de
aandacht van minister Westerterp in een
aantal vragen op het fietsvervoer in de
vakantietijd door de spoorwegen.
Slechts een beperkt aantal stations is
open voor fietsvervoer o ver afstanden
van maximaal 40 kilometer en op uiterst
aantrekkelijke lijnen als UtrechtZwol
le, AmsterdamDierenDoesburg en
AmsterdamZwolle hebben de treinen
geen laadruimte voor fietsen. Voor fiet-
senvervoer per goederentrein moet 4 tot
5 dagen gerekend worden.
Hij vraagt de minister tenslotte of hij
er iets aan doen kan dat deze dienstver
lening in de toekomst aanzienlijk wordt
verbeterd.
Dat een leger een belangrijk represen
tatief onderdeel bij de koninklijke fees
ten moet zijn, is echter buiten kijf. De
manier waarop de premier en zijn mi
nister van defensie in overleg met de
generale staf de kwestie nu hebben op
gelost, lijkt recht te doen aan de waar
de, die een leger in het huidige maat
schappelijke bestel vertegenwoordigt.
Dat die representatie te zwak zou zijn
om „de vijand” ontzag in te boezemen,
lijkt een redenering die bij het anachro
nistische beeld van enkele regels terug
thuishoort.
De indruk bestaat, dat met name de
schrijvende pers toch altijd nog enige
huiver wekt bij degenen, die uit overwe
gingen van veiligheid en privé-bescher-
ming de vorstin omgeven. De schrijven
de pers zal daarom ter gelegenheid van
het jubileum van koningin Juliana
niets „nieuws” kunnen ondernemen. De
hoofdredacteuren van de Nederlandse
dagbladen zullen niet in de gelegenheid
zijn aan dit feest iets spontaans en reëels
bij te dragen tot de verdere vermenselij
king van het hoge ambt. Zij zullen zich
moeten schikken in een ontmoeting die
te veel elementen van „play back” zal
inhouden om „echt” te zijn. „Play back”
in deze zin betekent, dat van een zich
spontaan en niet tevoren nauwkeurig
geformuleerd vraag- en antwoordspel
geen sprake zal kunnen zijn. Het zal in
de praktijk wel niet kunnen. Maar elke
Nederlandse journalist en dus zeker de
hoofdredacteuren van de Nederlandse
dagbladen, voelt zich in zo’n situatie
toch min of meer „volksvertegenwoordi
ger” intermediair, maar dan tussen een
hooggeacht mens en de mensen, buiten
iedere politieke of maatschappelijke ge
richtheid om.
be
laad
udie
voor
tsta-
□ben
tuur
door i
uen- i
oluta
ring;
>rden
i de
SON
:lijk-
i de
iaan-
ositie
Wordt in bovengenoemde bundel de
onmacht van een rationele en puur
wetenschappelijke discussie in een
politiek systeem uitgebeend, voor Di
ana Oughton was praten alleen uit
eindelijk onvoldoende. Ze wilde wat
doen en werd uiteindelijk een „ter
roriste voor een betere wereld”.
ROTTERDAM. Het dagelijks be
stuur van Rijnmond meent, dat de che
mische fabriek van ICI-Holland op Ro
zenburg de veiligheid van de bevolking
niet in gevaar brengt. Op schriftelijke
vragen van het Rijnmondraadslid W.
van der Star (PvdA) antwoordt het
Rijnmondbestuur dat de beide ongeval
len met gifgas niet hebben aangetoond
dat de doeltreffendheid van de voor
waarden, die in het belang van de be
volking zijn verbonden aan de verstrek
te vergunningen aan ICI, in twjjfel kan
woren getrokken.
Bovendien meent maar 46 percent van
de artsen, dat door de procedure die is
gevolgd besprekingen vooraf in de
afdelingen de meningen van de leden
voldoende zijn gepeild. Dit blijkt uit een
onderzoek dat het Instituut voor Sociale
Geneeskunde in Nijmegen heeft inge
steld naar aanleiding van de heftige
discussies binnen de KNMG over de
richtlijnen.
Hoe dan ook, het komende regerings
jubileum van koningin Juliana is een
goede gelegenheid om de zegenrijke en
vreedzame periode van 1948 tot nu te
herdenken met trots, vreugde en dank
baarheid. Tevens is het de moeite waard
om bij dit jubileum enige bezinning te
wijden aan het feit, dat het koningschap
in die periode veel dichter bij het volk
gekomen is en zich als het ware in de
maatschappelijke ontwikkeling heeft ge
manifesteerd in de vorm van een onmis
baar, creatief element.
Dat is mede aan de koningin, maar
ook aan diverse andere leden van het
koninklijk huis te danken. Het is voor
hen vaak niet gemakkelijk geweest, zich
te ontworstelen aan de mythe en het
sprookje, die huns ondanks toch de ban
den tussen vorstin en volk nu en dan
dreigden te benevelen. De realiteit is, dat
vorstin en volk elkander nader zijn
gekomen door zich beiden naar elkander
toe te bewegen.
De communicatiemedia die onze huidi
ge tijd kent, hebben in dat proces van
benadering ook wel het een en ander
bijgedragen. Radio, televisie en schrij
vende pers zijn door het koninklijke
„Diana” is een strakopgebouwd do
cumentair verslag, dat men in het
bijzonder zou willen aanbevelen aan
ouders van „rebels”-geworden adole
scenten, die tot hun grote teleurstel
ling het contact met hun kinderen
hebben verloren.
De twee hierboven genoemde boeken
vullen elkaar overigens ideaal aan:
voor de probleemstelling zorgt de
bundel van Van Gennep, voor de
uitwerking en de praktijk kan Po
wers „Diana” aanbevolen worden.
DEN HAAG De aangekondigde be
perking van het investeringsniveau bij
de PTT zal met name invloed hebben op
de wachtlijst van de telefoon. Op het
ogenblik is het aantal wachtenden onge
veer 110.000, terwijl verwacht wordt dat
dit aan hel einde van 1974 meer dan
15.000 zal bedragen.
Staatssecretaris Van Hulten van Ver
keer heeft deze cijfers aan de Tweede
Kamer megedeeld.
Deze tekening toont hoe een eventuele
reddingsactie van de Skylab II-beman-
ning in zijn werk zou gaan. Twee leden
van de Skylab III-bemanning zouden
dan met een Apollo-capsule in een ex
tra „aansluitgat” van het ruimtelabora-
torium moeten aansluiten. Gisteren was
alles wel aan boord, maar toch wordt
op Kaap Kennedy hard gewerkt om een
raket gereed te maken die in geval van
nood gebruikt kan worden.
De man die wordt genoemd als zijn
vervanger en opvolger, is al bijna even
legendarisch als hij zelf. Het is een 38-
jarige majoor uit het Griekse leger,
Stavros Stavrou, bijgenaamd Syros,
wiens levensgeschiedenis tot nü toe op
vallende parallellen vertoont met die
van Grivas (hij is zelfs in hetzelfde
Cyprische dorp geboren). Het is niet
ondenkbaar, dat hij het was die de
operaties van de laatste tijd heeft geleid;
in ieder geval is hij al enige maanden
„gezochte nummer een” van het eiland
Cyprus.
Als het overigens de bedoeling was
deze EOKA II, de hervatting van
de onderhandelingen tussen Grieken en
Grieks-Cyprioten, te torpederen, dan is
dit mislukt: Kliridis en Denktash, onder
handelingspartners sinds 1968, zijn giste
ren weer bij elkaar gekomen en naar
verluidt heeft men als nieuwe streefda
tum voor een nieuwe constitutie van de
eilandrepublïek de eerste november ge
steld.
Onder hen is ook de correspon
dent van het Atheense dagblad Estia,
dat zowel Grivas steunt als het Griekse
regime. Dit regime heeft overigens in
een verklaring na het referendum de
ontvoering scherp afgekeurd, zonder
echter de naam Grivas te noemen. (De
generaal is twee jaar geleden onder
duidelijke goedkeuring van het Griekse
regime in het geheim narar Cyprus ge
komen.)
DEN HAAG Twee Nederlandse le
den van het Europese parlement, de
socialisten Laban en Van der Lek, heb
ben de Europese Commissie gevraagd ’n
onderzoek in te stellen naar beweerde
onregelmatigheden bij de inschrijving
voor en gunning van bouwprojecten in
Suriname en de Antillen. Het gaat hier
om projecten waarvoor steun is verleend
door het Europese Ontwikkelingsfonds.
Indien inderdaad blijkt dat onregel
matigheden hebben plaatsgevonden,
moet de Commissie, het „dagelijks be
stuur” van de Europese Gemeenschap,
maatregelen nemen om herhaling te
voorkomen.
Beide Kamerleden vragen hoe de
controle of aanbesteding en gunning is
geregeld (met name voor projecten die
slechts ten dele uit het EOF worden
gefinancierd) en verzoeken de Commis
sie een overzicht te geven van projecten
die de laatste vijf jaar in Suriname en
de Antillen met steun van het fonds zijn
uitgevoerd.
Spoedig moet ook het kerkvolk van
Limassol worden opgeroepen voor het
kiezen van een opvolger voor bisschop
Anthimos. de ziel van de kerkelijke
anti-Makarios-beweging. Anthimos en
zijn ambtgenoot van Kyrenia, Kyprianos,
zijn „in bescherming genomen" door
stoottroepen van Grivas, die in Limassol
zijn hoofdkwartier schijnt te hebben.
Dezen zullen het niet aan nieuwe stunts
laten ontbreken als het tot een vervan-
gingsprocedure komt.
Iedereen die in Iran een boom van
meer dan tien centimeter doorsnee om
hakt of uit de grond trekt zal met drie
jaren gevangenis worden bestraft, zo
heeft het parlement donderdag aïgekon-
digd. Teheran maakt zich zorgen over
het milieu.
gat
jkas
jmst
arde
icht.
k is
Ten
als
men
Geen gemakkelijke lectuur, wel ui
termate boeiend. Vooral voor degenen
die het eens zijn met de uitgangsstel
lingen van de samenstellers, zoals
bijvoorbeeld de slotregels:
„Waar het om gaat is dat al de
oude vragen ons nog steeds vergezel
len, dat geen van de bestaande poli
tieke systemen zich inherent ontwik
kelt in de verwerkelijking van de
fundamentele menselijke waarden,
die sinds de achttiende eeuw of
misschien wel sinds Socrates intel
lectuelen er toe gebracht hebben zie’
in te zetten voor verbetering van d
samenleving. Het lijkt ons daarop-
een goed moment om een analytische
en kritische bestandsopname te ma
ken van de rol van de onafhankelijk
Het komende regeringsjubileum
door de pers en de andere media met
veel publiciteit worden omgeven. De
„jubileumkranten" worden op het ogen
blik al naarstig samengesteld en de radio-
en televisieprogramma’s zijn in grote
lijnen, in blauwdruk, gereed. Nu hebben
de communicatie-media echter niet al
leen de functie van publiciteitsorganen.
Zij rekenen het terecht ook zeer sterk
tot hun maatschappelijke opdracht om
de pijlers van het staatsbestel te helpen
verstevigen met de moderne materie van
openhartigheid en realiteit. Deze open
hartigheid en realiteit behoeven geen
enkele inbreuk te maken op het privéle-
ven van de koninklijke persoonlijkhe
den, zij mogen dat zelfs niet doen, maar
de pers zou wel haar functie verwaarlo
zen als zij niet zou proberen „de mens”
wat dichter te benaderen, die schuilgaat
achter vorstelijk vertoon en ceremonieel,
achter de muren van een paleis, achter
de staatsrechterlijk nauwkeurig om
schreven functie.
De gemoederen onder de Grivas-aan
hangers zijn verhit doordat Makarios ’n
aantal hunner, onder wie ex-journalis-
ten, heeft laten arresteren die nu in de
Grivas-pers als contra-gijzelaars worden
voorgesteld.
die
feest I
n de
aan-
agen i
eka- i
sten i
inds
naar
■Van
flats
van
niet
