en
VERWAARLOOSDE JEUGDCOMPETITIE
MOET DE NIEUWE CRUYFF LEVEREN
Indeling jeugdteams
IS VOETBAL RECHTS?
mm
r dl»
Meneer Zon, Frantisek Fadrhonc
de „jonkies"
I
FF
2:
VOETBALKRANT
23
1973
DINSDAG 7 AUGUSTUS
K0K7ZXHTIG
VERGOEDING
«V
>p
u-
GOEDE RICHTING
De onderhandelingen zullen nog zeker tweemaal drie kwartier duren
(Tekening Cork)
(Van onze sportredactie)
ZEIST/ROTTERDAM „Meneer Zon, meneex Zon”. Dr. Frantisek Fadrhonc
loopt zich de benen onder het lichaam vandaan om de aangeroepene nog bij het
autoportier staande te houden. Terwijl Henk Zon vriendelijk glimlacht, doet de
Nederlandse bondscoach zijn verhaal: „Ik ben hier iedere dag van ’s morgens zeven
tot ’s avonds tien uur. Lekker aan het werk met de jonkies. U moet eens komen
kijken ’ioe fijn dat gaat”. Henk Zon tovert een brede glimlach op het gezicht en
belooft. „Ja, ja Franz. Volgende week kom ik beslist even kijken. Maar vergeet
intussen München niet. Die jeugdkampen zijn mooi, maar we moéten naar Mün
chen” Bij het wegrijden roept Fadrhonc hem na: „Natuurlijk komen we in
München (Tsjechisch-Hollandse vloek). Daar zal ik ook voor zorgen”.
7
ll
7
IK
HH
i
De Graaf-
(Van onze sportredactie)
VVVVVVWVVVVVVVVVVVVVVWVVVVVVVVVVVVVVVVVWVVWVVVVVVVVVVVVVVVVWVVVVVVVVVVVVVVWVWVVVVVVVVVV'
het district
S-
44
STOPPER.
•0
-I
Iers, die louter om een paar stuivers
iedere week tegen een bal aanschopten.
Gefrustreerde spelers, die wisten dat ze
waarschijnlijk nooit een plaats in het A-
team zouden veroveren omdat ze of te
oud waren, of te weinig kwaliteit had
den.
Na afloop van deze regionale com
petitie vindt er een herindeling plaats
Van iedere afdeling promoveren de
beste zes clubs naar de hoofdklasse.
De overige clubs vormen dan de eer
ste klasse.
Juist de herinvoering van de betaalde
jeugd zal volgens Henk Zon een stap in
de goede richting zijn. Hij gelooft dat
het mogelijk is een nieuwe generatie
Ik ben me er-ten volle van bewust dat ik
nu een karikatuur schets van „de” sportautori-
teit, want er zijn er genoeg die bijvoorbeeld
meedelen in de glorie van hun vereniging of
sportbond (Jaan van Praag, Guus van der Heij
den), waardoor hun „autoriteit” wel een stoot
je kan velen. Maar alle aberraties van sport
bestuurders die op een kwalijke manier „op
hun strepen staan”, willekeurig schorsen
sportmensen uitsluiten, enz. enz., zullen in de
meeste gevallen terug te voeren zijn op het
amateuristische karakter van hun functie,
waardoor zij het gevoel hebben zich boven
menselijke opofferingen te getroosten voor
Iets serieuzer wenst hij tot slot in te
gaan op de vraag hoe de amateurclubs
denken over het betaalde jeugdvoetbal.
Zij immers moesten de spelers voor deze
competitie leveren, waardoor zij vrijwel
al hun jonge talent zijn kwijtgeraakt.
„dat is juist, maar daar is een regeling
voor in de maak, zodat de amateurclubs
schadeloos worden gesteld. Daarbij gaan
we uit van het Jeugdplan Nederland. We
gaan een onderscheid maken in de kwa
liteit van de jeugdspelers. Heeft een
jongen in een afdelingsteam gespeeld,
dan krijgt hij vergoeding A, heeft hij in
een districtsteam gespeeld vergoeding B
en heeft hij het UEFA-elftal gehaald
dan ontvangt de amateurclub bedrag C.
Hoe hoog die bedragen komen te liggen,
kan ik op dit moment nog niet zeggen”.
AFDELING A: Ajax, FC Amster
dam, Volewijckers, Volendam, AZ’67,
Telstar, Haarlem, FC Den Haag, Fey-
enoord, Sparta, Excelsior, SVV en
Fortuna VI.
om iets te zien. Natuurlijk vinden ze het
fijn als hun eigen club wint, maar dat is
niet alleen belangrijk. Als Ajax met 1-0
van Excelsior wint is men heus niet
tevreden. Het publiek heeft er recht op
dat ze een goede show krijgt van twee
keer drie kwartier. In Nederland hebben
we ook zo snel de neiging om te zeggen:
die wedstrijd is niet belangrijk meer,
want er staat toch niets meer op het
spel. En daarom doet de pers er maar
niks aan, komt er minder publiek en
raken de spelers minder geïnspireerd.
Kom dan eens in Engeland. Daar bestaan
geen wedstrijden waar niets op het spel
staat. Daar is iedere wedstrijd belang
rijk. Zover moeten we hier ook komen
en dat lukt vast wel. Tenslotte spelen ze
in Engeland al meer dan honderd jaar
betaald voetbal en wij nog maar acht
tien. Aan de top hebben we die achter
stand snel ingehaald, maar we kunnen
van Engeland nog heel veel leren".
Een schromelijke vergissing naar later
zou blijken. Vier jaar lang heeft Neder-
j land naar het kleurloze gedoe van de B-
elftallen moeten kijken. Naar voetbal-
ZEIST- De indeling van de
jeugdcompetitie betaald voetbal is:
AFDELING B: FC Groningen,
Heerenvcen SC, Cambuur, Veendam,
PEC Zwolle, FC Utrecht, HVC, FC
Twente, Heracles, Vitesse, Go Ahead
Is voetbal rechts? Alvorens deze gewetens
vraag te bekijken, lijkt het verstandig even na
te slaan in de Van Dale wat we onder rechts
moeten verstaan. Een heleboel, zoals blijkt,
maar ik beperk me toch maar tot „zich het
best kunnende bedienen van de rechterhand”
enerzijds en „de conservatieve partijen” ander
zijds. Vervangen we in de eerste definitie
„rechterhand” door „rechtervoet” of „rechter
been”, dan zijn we wat voetbal betreft bij het
fysiologische begrip „rechts” aanbeland. Dat
voetbal in die zin „rechts” is lijkt me buiten
kijf, omdat de meeste mensen nu eenmaal
„rechts” zijn, zowel rechtshandig als rechts-
voetig. Of dénk ik dat nu alleen maar? In de
Algemene Winkler Prins lees ik over links
handigheid: „Op grond van onderzoekingen is
het waarschijnlijk te achten dat circa 50
percent der kinderen bij de geboorte in aanleg
linkshandig is. Een groot deel dezer kinderen
In die weinig inspirerende omgeving
groeide het jonge talent op. Konden ze
voorheen vrijuit dartelen tussen leef
tijdsgenoten van 16 tot 19 jaar, in de
jaren 1970 tot en met 1973 groeide
de toch heus wel aanwezige talentvolle
jeugd op tussen veel oudere, vaak vrij
wel afgedankte en meestal nauwelijks
nog ambitieuze spelers. Het resultaat
daarvan laat zich gemakkelijk raden.
Toch waren de clubs niet bereid Henk
Zon volledig te volgen. De Excelsior-
voorzitter wilde opnieuw een betaalde
jeugdcompetitie van 16 tot 19 jaar. „Dat
is een ideale leeftijdsgroep. Dan blijven
ze onder elkaar”. De clubbestuurders
echter namen een amendement van
PSV-manager Van Gelder aan om de
leeftijdsgrenzen te stellen op 16 en 22
jaar, plus daarbij drie dispensaties voor
oudere spelers. „Ik heb eerlijk gezegd
een beetje angst dat de clubs teveel op
de prestaties gaan letten en daardoor de
voorkeur gaan geven aan de wat oudere
en dus fysiek sterkere jongens. Natuur
lijk zijn de prestaties wel belantrijk,
maar de C-elftallen moeten in de eerste
plaats een kweekplaats voor talent zijn.
Een talentvolle jongen van 16 jaar kon
nu eenmaal niet opboksen tegen een
minder talentrijke maar veel sterkere
knaap van 22”
Henk Zon vindt trouwens toch dat we
in dit land wat te veel naar louter de
prestaties kijken. Hij kan zich ergeren
aan kreten als „prestatie-voetbal”. „We,
dat zijn de spelers en de bestuurders,
vergeten te vaak dat de financiers van
het betaalde voetbal op de tribune zit
ten. De mensen kopen een entreekaartje
vaker naar links gaat dan naar rechts. „Dat
zou erop wijzen dat het gemiddelde voetbalelf
tal links is en niet rechts!”, zult u misschien
in uw onschuld uitroepen. Niets is minder
waar. Het zijn de rechtsbenige voetballers die
natuurlijkerwijs gemakkelijker de bal naar
links plaatsen met hun rechtervoet dan naar
rechts met hun zwakke linker- of sterkere
rechtervoet. Door de rechtsheid van de spelers
ligt het zwaartepunt van het spel in een elftal
op links zoals ook het hart van de mens
zich ietwat links van het midden bevindt.
Fysiologisch gezien is voetbal dus rechts,
maar het hart ervan zit links: een duidelijke
afspiegeling dus van de mensenmaatschappij,
die ook.Enfin, van politiek heb ik geen
verstand, rest me nog te onderzoeken of voet
bal qua structuur rechts, ofte wel conservatief
alias autoritair is. Ik geloof dat de voetbalor-
ganisatie inderdaad autoritair is. En niet alleen
de voetbalorganisatie, vrijwel alle sportorgani
saties. De reden daarvan is paradoxaal. De lei
ding, zowel in de amateursport als in de
beroepssport, is doorgaans „amateuristisch” in
die zin, dat de voorzitters en secretarissen hun
baantje voor hun lol uitoefenen en dat dan
willen weten ook.
Dat zulke mensen als „liefhebbers” juist
autoritairder zijn dan zij als professionals
zouden wezen, lijkt paradoxaal, maar is psy
chologisch wel verklaarbaar. Hun functie is
tijdvretend, het kost ze allen maar geld, de
sportieve voldoening van een krans, een nieu
we recordtijd of een kampioenstitel laat
staan een vorstelijk salaris en een sigarenwin
kel) gaat grotendeels aan hen voorbij, dus de
enige voldoening die zij uit hun functie kun
nen puren is dat deze „absoluut” is, dat ze niet
wordt aangevochten, dat men niet gaat tornen
aan hun bevoegdheden, al gaat het om nog
zulke kleine details.
natuurlijk ook voor linksbenigheid. We moeten
dus aannemen dat er evenveel linksbenige als
rechtsbenige voetballers zijn, vooral omdat de
voetbalmaatschappij niet zoals de gewone
maatschappij op rechtsbenigheid is ingesteld.
Een elftal is immers spiegelbeeldig opgebouwd,
tegenover elke rechtsback staat een linksback,
tegenover de linksbuiten een rechtsbuiten.
Toch heb ik, ondanks de autoriteit van de
encyclopedie ,het onheilspellende gevoel dat er
meer rechtsbenige voetballers rondlopen dan
linksbenige. Ik herinner me van schoolelftal
len en later uit mijn Blauw Wit-tijd dat de
bezetting van de linkerplaatsen in het elftal
(linksbuiten, linksback vooral, in mindere ma
te linkshalf en linksbinnen) dikwijls enige
problemen gaf bij gebrek aan werkelijk links
benige spelers. Hoe dat te verklaren is weet ik
ook niet, tenzij we ervan uit moeten gaan dat
er verhoudingsgewijs minder debielen, genieën,
epileptici en misdadigers lid waren van Blauw
Wit of school gingen op de eerste 5-jarige
HBS-B dan voor een evenwichtige opbouw
van de elftallen gewenst was.
Er is nog een andere reden waarom ik
geloof dat het gemiddelde voetbalelftal meer
rechtsbenigen dan linksbenigen telt. De erva
ring in het voetbal is dat er vaker over links
wordt gespeeld dan over rechts en dat een
linksbuiten dus meer te doen krijgt dan een
rechtsbuiten. Bij Ajax (om eens een willekeu
rig voorbeeld te noemen) wordt veel meer
over links gespeeld waar zich of Keizer of
Cruyff ophoudt, dan over rechts, waar vroeger
Swart en tegenwoordig Rdp (en zo meteen Jan
Mulder) opereert. Ik heb me wel eens door
een sportfotograaf laten vertellen dat het
moeilijk was goede actiefoto’s van Sjakie te
maken omdat hij betrekkelijk weinig aan de
bal was. Hetzelfde deed zich natuurlijk ook in
de Moulijn-periode van Feyenoord voor. „Al
les” ging bij Feyenoord over links, een speler
als de Joegoslaaf Samardzic is daar indertijd
kapot aan gegaan (hij stond rechtsbuiten).
Nu kan men zeggen dat dit niets met links
of rechtsbenig te maken heeft, maar met de
toevallige omstandigheid dat Keizer en Mou-
lijn zeer dominerende voetballers zijn (waren),
waardoor zij automatisch de bal vaker kregen
toegespeeld. Ik vraag me af of dat de enige
oorzaak is, want ik geloof (en ik geef toe dat
dit v oornamelijk op „tenentoppengevoel” be
rust) dat in elk elftal, zowel in het betaalde
als in het onbetaalde voetbal, zowel in de
juniorenteams als in de dameselftallen, de bal
Een uur snelweg ligt er tussen het
IKNVB-sportcentrum in Zeist en het di-
rectiekantoor van de NV Vereenigde
Brandstoffenhandel in Rotterdam. Henk
Zon doet het in drie kwartier: „Kunnen
we een kwartiertje langer praten. En
dat hebben we nodig, want er is nog
toveel te vertellen over het betaalde
jeugdvoetbal”. Het betaalde jeugdvoet-
bal. Wie het daar over heeft, praat over
het geesteskind van Henk Zon. Zijn
naam is onverbrekelijk verbonden met
het instituut van de jeugd-profs. Dankzij
het rapport-Zon werd in de zestiger
jaren het betaalde jeugdvoetbal in Ne-
derland geïntroduceerd. Al snel bleek
hoe juist de Rotterdamse brandstofhan-
deldirecteur het had gezien. De betaalde
jeugdvoetbalcompetitie werd snel popu
lair. „In die jaren”, zegt Zon, „werd de
basis gelegd voor het huidige topvoetbal
in Nederland. Cruyff, Keizer, Van Hane-
gem en noem maar op, hebben allemaal
in de betaalde jeugd gespeeld. Ik wil
niet beweren dat de huidige wereldklas
se in ons land louter een gevolg is
geweest van het jeugdvoetbal tenslot
te wordt een Cruyff niet ieder jaar
geboren maar het is wel zo dat de
jeugd in die tijd veel beter werd opge
vangen dan de laatste jaren het geval is
j geweest”.
Daarmee doelt Henk Zon op de periode
1970 tot heden. Want ondanks het aan-
wijsbare nut en succes van de betaalde
I jeugdcompetitie, besloten de clubs in
1970 de betaalde jeugd weer af te schaf-
I; fen. „Dat was voor mij een vreselijke
I teleurstelling. Het was een kortzichtig
besluit. Gedwongen door de benarde fi-
j nanciële situatie moest er bezuinigd
H worden. Men besloot toen het jeugdvoet-
f bal af te schaffen en het B-team te
handhaven. Daarmee werd het funda
ment onder het Nederlandse voetbal
vandaan gehaald. Het was veel beter
geweest de top wat minder te betalen
ten behoeve van de jeugd, die voor de
aanvulling in de top moet zorgen”. De
smeekbeden van Henk Zon werden nau-
|j welijks aangehoord. De clubs zagen
J meer (financieel) heil in de B-teams.
Een jeugdopleiding waarin het geld
een belangrijke rol speelt. Henk Zon
meent dat de talentvolle jeugd alleen te
pakken is als daar een financiële ver
goeding tegenover staat. „Een jongen
van 16 jaar die in de voetballerij zijn
beroep wil zoeken, zul je moeten beta
len. Daar zie ik niets verkeerds in. Als
jongens bij mij op de zaak komen solli
citeren vragen ze ook het eerst wat ze
kunnen verdienen. Zo is de jeugd nu
eenmaal. Alleen met geld zijn ze nog te
pakken. Als je dat dan hebt geconsta
teerd moet je het ook gewoon doen. Ik
ben erg blij dat de clubs dat nu ook
hebben ingezien”.
Eagles, Wageningen en
schap.
AFDELING C: FC Den Bosch. Wil
lem II, Eindhoven, PSV, Helmond
Sport, FC VVV, MW, Fortuna SC
Roda. JC, NEC, NAC en FC Dor
drecht.
hun „kroost” dat dan ook maar blindelings
alle bevelen van papa moet opvolgen...
Ten slotte dit: is ook de structuur binnen
het voetbalelftal autoritair, „rechts?” Is de
trainer te vergelijken met „meneer de baron”
die verwacht dat zijn personeel de pet af
neemt en een buiginkje maakt als hij voorbij-
wandelt met zijn Deense dog? In de meeste
gevallen wel, tot op bepaalde hoogte. Er is
enerzijds de cameraderie tussen trainer en
spelers, die toestaat dat zij gezamenlijk in het
bad gaan en met elkaar „dollen”, terwijl de
arbeiders van de baron al stokslagen kregen
als zij het waagden met zijn Deense dog in
bad te gaan (laat staan met zijn dochter). En
anderzijds is er het „Michelsisme” waarbij de
trainer als onverlicht despoot zijn spelers als
kleimodellen kneedt, harde en zachte psycho
logische trucs met ze uithaalt, allemaal voor
hun eigen bestwil of voor het bestwil van het
team, maar wel met hetzelfde absolutisme
waarmee de leeuwentemmer zijn dieren zijn
wil oplegt en tot zijn „onderdanen” vervormt
De glorietijd van dat „Michelsisme” lijkt wel
voorbij, omdat de spelers steeds zelfbewuster
worden en steeds minder over zich laten
lopen. Aan de nadere kant geloof ik niet dat
absolute democratie in de topsport, en met
name in het topvoetbal, zou werken, omdat de
trainer met een groep mensen te doen heeft,
die allemaal verschillend zijn, en die allemaal
zware lichamelijke arbeid moeten verrichten.
Vroeger werkten de arbeiders zich het leplaze-
rus voor „de directeur”; zijzelf gingen met een
hongerloontje en pijn in hun rug naar huis, de
directeur hield er een landgoed aan over.
Dank zij de democratie, etcetera, veroverden
de arbeiders hun achturige werkdag en twee
dagen ziekteverlof als zij last van koppijn
kregen.
In de voetballerij was die ontwikkeling juist
tegengesteld. Er wordt steeds meer (fysiek en
psychisch) van de topspelers geëist, zij moeten
méér trainen in plaats van minder, zij moeten
trouwens ook meer wedstrijden spelen dan
voorheen, en bovendien wordt ook nog van ze
verwacht dat ze kunnen incasseren. Johan
Cruyff bijvoorbeeld, voetbalt meestal mét zijn
migraine, en als hij thuisblijft omdat zijn knie
kapot is, heeft hij het verbruid bij zijn mede
spelers en zetten zij hem af als aanvoerder.
Daar staat natuurlijk tegenover, ik beklaag ze
niet, maar het is wel nuttig te bedenken dat
de arbeidsvoorwaarden in de voetballerij zich
in tegengestelde richting bewegen als in de 1
gewone maatschappij. Daarom is het ook niet
zo verwonderlijk als de spelers op een gegeven
ogenblik op een trainer stuiten met een Deen
se dog, voor wie ze wel degelijk even hun
denkbeeldige pet af moeten zetten als hij
voorbijkomt.»
weet zich geleidelijk aan te passen aan onze
op rechtshandigheid- ingestelde maatschappij.
Heyster vond dat 7,5 percent der normale
kinderen uitgesproken linkshandig was. Enkele
categoriën mensen vertonen een hoger percen
tage linkshandigheid, nl. debielen, zeer begaaf
den, misdadigers, genieën, epileptici en hun
bloedverwanten en tweelingen. Linkshandig
heid komt bij mannen meer voor dan bij
vrouwen”.
Aldus de Algemene Winkler Prins van 1958.
Wat over linkshandigheid gezegd wordt, geldt
Bondscoach Fadrhonc en Cor van der Hart bezig met de „jonkies”. Een taak die de dokter, zoals Van der Hart zijn col
lega Fadrhonc hardnekkig omschrijft, op het lijf geschreven is. Hier instrueert Fadrhonc de jeugdploeg uit
Haarlem. Wat nu nog een lolletje is zal straks bittere ernst worden.
Het talent knapte af. De begeleiding was
een enkele uitzondering daargelaten
volstrekt onvoldoende en de sfeer
verpestend. Waarom zou je als 18-jarig
talent niet een pilsje pakken als je
„voorbeeld” van 28 dat ook doet? Henk
Zon: „De clubs hebben gelukkig ingezien
dat het zo niet langer kon. Vier jaar
lang hebben we geteerd op de betaalde
jeugd, maar nu is er niets meer om op
te teren. Inidvidueel hebben enkele
clubs wel wat gedaan, maar dat is te
weinig om onze top in stand te houden.
Onze top is van wereldklasse, akkoord,
maar de basis is zo ontzettend smal. En
het Nederlandse voetbal heeft juist een
brede basis nodig om zich op dat we
reldniveau te kunnen handhaven. Dat
bereik je alleen als alle 38 clubs de
jeugdopleiding intensief ter hand ne
men”.
voetballers op te kweken, die meer dan
de huidige broodvoetballers, beseffen dat
de financiers op de tribune zitten. Hij is
graag bereid de nadelen van die herin
voering van het jeugdvoetbal talentvolle
spelers van 22 en 23 jaar gedwongen
werden naar de amateurs te vertrekken,
zegt hij simpel: „Dat is dan geen talent
meer, want op je 22ste moet je je
waargemaakt hebben”.
1
W-:-
