POLLE, PELLE EN PINGO
PANDA
Poppenspeler Jan de Noord
spel ervaren als realiteit
„Berta" zonder veranderingen op TV
TV WOENSDAG
RADIO WOENSDAG
TV DINSDAG
n
DINSDAG 7 AUGUSTUS
1973
„Kommer en zorg”
Vrijheid
en de
geestgrond
(Van onze redactie in Amsterdam)
AMSTERDAM „Als kind al speelde ik zo met poppen, vond ik het al
zo leuk om op mijn eigen manier theater te maken. In het Vestzaktheater
in Groningen ben ik begonnen, daarna volgde tweemaal een periode van
drie jaar. Eerst Zwolle in het Praub-theater, daarna in Elburg in het
Spijkertheater. Nu zit ik al weer drie jaar in Amsterdam en ik trek met
mijn poppen door het hele land”.
b’J
k
POLLE EN
sP/NGOL
KIJK NOU EENS WIE ER
OP EEN WOLK KOMEN r
AANVLIEGEN EN ONSJ
BEGROETEN!/—
PAAR HEBBEN WEDE
SCHEVE TOREN.IK6E- T
.LOOF DAT WE ONZE J
VRIENDEN OP HET B
SPOOR ZIJN 6EK0- H
MEN!
c
.<0
r/HOUD DE TOREN EVEN^
H VAST, DAN GA IK EVEN
A.W het uitzicht 7
GENIETEN.’r
T)
RADIO TELEVISIE
N-N
21.10
•hooi.
21.35
uur:
22.45
Nederland I
t. 12J
de
18.45
(K) Kiri
de
18.45
Nederland II
de
18.45 NOS:
19.30
19.05
20.21
20.45
21.10
Supple-
21.50
22.15
22.20
18.45
Kiri
de
23.35
19.05
M
Jan de Noord temidden van zijn jeug
dige publiek.
Tea for
Thérèse
7.02
8.02-
9.00
18.55
19.05
22.15
22.55
23.05
20.00
20.20
20.00
20.21
19.45
19.50
20.00
20.20
18.55
19.05
22.30
22.55
In het muzikale gedeelte van
Een groot uur: U presenteert
Koos Postema de Antilliaanse
zanger Euson.
karner-
21.20
onder meer
samen met
Steinmetz.
de brave uil op beide poten geland
of de boskabouter sprak bars: „'Wat
betreft die muis.„Daar zouden
we toch niet meer over praten?” zei
Oehoeboeroe beduusd. „Dat kun jij
nou wel zeggen, maar ik denk daar
34. Terwijl Oehoeboeroe met ont
stemd gelaat nara hem toe kwam
vliegen, dacht Paulus bliksemsnel:
„Als ik me nou laat overdonderen
heb ik nooit meer wat te vertellen.
Ik moet me dus schrap zetten.” Dat
zijn, omdat het dan een gemeenschappe
lijke ervaring is waar ze samen over
kunnen praten naderhand”.
Jan de Noord blijft niet constant in de
beslotenheid van zijn kast zitten, af en
toe zit hij tussen de kinderen en lacht
of griezelt met ze over de onzekere
afloop van het spel, samen fantaseren ze
verder en wisselen spel en werkelijkheid
steeds met elkaar af. Na de voorstelling
mogen de kinderen zelf met de poppen
spelen en kijken of ze het even goed
kunnen als de beroepspoppenspeler. „Dat
is zo leuk. Er is geen kind dat het nog
nooit gedaan heeft of dat er niks van af
weet. Volwassenen hebben meer een star
beeld van poppenkast. Die denken met
een aan Jan Klaassen, wat heel leuk,
maar zeker niet het enige is. Die zeggen
ook altijd „ja, poppenkast, dat heb ik
vroeger wel eens gezien” en nooit:
wel eens gedaan”. Men vraagt wel
eens of ik ook poppenkast voor volwas
senen maak. Ik vind het veel leuker als
een mevrouw mij opbelt en vraagt of ik
een voorstelling wil verzorgen voor kin
deren van 4 tot 65 jaar”.
„Het is wel zo dat bepaalde voorstel
lingen meer geschikt zijn voor kleine
kinderen. Maar nu de eerste aflevering
op de tv is geweest, merk ik dat als ik
mijn spullen ergens op straat opbouw,
dat er veel meer kinderen van 12 en 13
jaar enthousiast mee doen en willen
helpen, omdat ze het op de buis hebben
gezien. Dat is zo verschrikkelijk leuk
van op straat spelen: je komt op een
pleintje waar dan eerst niets aan de
hand is. Uit mijn doos wordt dan de
hele boel opgebouwd en dan blijven de
mensen staan, komen de kinderen eraan
en dan gaat het beginnen. Naderhand
wil ook iedereen meehelpen om de boel
weer op te ruimen. Als je dan later op
de dag op hetzelfde plein komt, is er
weer niks aan de hand net als vóór de
voorstelling, alleen word je dan gegroet
door de kinderen”.
Jan is 28 jaar, ziet er jonger uit, en
wees. „Echt w-waar!” „Dat wil ik
dan eerst wel eens zien,” sprak de
herbergier grimmig. „Mij bedot je
niet makkelijk. Ik ken jullie tiep.”
Joris trok pijnlijk getroffen de
wenkbrauwen op en tastte in zijn
zak. „Ik ben geen tiep,” zei hij
waardig. „Ik ben een intellectueel
„Dit werk blijft voortdurend improvi
seren. De rudimentaire lijn van het
verhaal heb ik, die bestaat, en de kinde
ren helpen me dan om de geschiedenis
te ontwikkelen. Ik speel heel sterk op
gevoelsdingen: blijheid en angst. Ik
maak de kinderen eerst duidelijk dat we
met zijn allen een spel spelen en dat
ervaren we dan ikzelf ook als
werkelijkheid. We hebben „kommer en
zorg”, een uitdrukking die de kinderen
erg aanspreekt. Maar we komen er wel
doorheen”.
„De opmerkingen die de kinderen de
poppen naar het hoofd slingeren, daar
speel ik op in, daar leer ik echt van. Je
ontdekt op een gegeven moment dat het
minder goed is om alleen maar te zeg
gen „oh, wat verschrikkelijk” dan „oh,
wat verschrikkelijk, ik ben mijn zusje
kwijt, wat zal mammie wel zeggen”. Dat
is gewoon duidelijker”.
„Ik geloof dat poppenkast heel belang
rijk is, heel elementair theater voor
kinderen. Ze krijgen theaterervaring.
Het is ook leuk in een schouwburg, dan
komen de kinderen lekker vroeg met
dat gebouw in aanraking, zodat ze er
makkelijker later ook nog blijven ko
men. Het is erg goed als de ouders erbij
(K) Kiri
Clown.
18.55 (K) Journaal.
AVRO: (K) Geheimen
der Zee: De zingende
walvis, natuurfilm-
NOS: (K) Journaal.
AVRO: (K) AVRO’s
Marathon-Xwis (2).
20.20 (K) Een man uit Rus
land: filmportret van
de cellist Mstislav Ro-
stropovitch.
Televizier
ment.
IKOR-KRO-RKK: (K)
Kenmerk-Kort.
IKOR: (K) Het Blok,
BBC-documentaire
over mensen in Enge
land die leven beneden
het bestaansminimum-
NOS: (K) Journaal.
mijn klandizie kwijt.” De waard
hulde zich in een afwachtend stil
zwijgen, terwijl Joris eerst één
muntje uit een zak tevoorschijn
haalde, en toen na lang zoeken een
tweede geldstukje uit een andere
zak, en toen niets meer vond. „Nu
krijg ik m’n donkerbruin nóg niet...”
momvelde Zwobbe teleurgesteld.
vaak heb ik jou niet gezegd.
„Maar je kunt van een fatsoenlijke
uil toch niet verwachten dat hij
doperwtjes gaat eten?” steunde Oe
hoeboeroe. „Hoe kom je nou bij
doverwties”. zei Paulus. ..ik had het
Jan de Noord werkt ook wel voor
particulieren, actiecomités bijvoorbeeld.
„Ik zou er niet tegen kunnen om 360
dagen per jaar volgeboekt te zitten. Het
is juist fantastisch om de vrijheid te
hebben een uitnodiging te accepteren
van mensen die misschien niet eens
genoeg geld hebben om het te betalen.
Gewoon heel spontaan. Die vrijheid wil
ik houden, anders word ik een fabriek,
dan heb ik er zelf geen plezier meer in
en dan is het niet goed meer”.
geeft niet alleen voorstellingen maar
ook les. Aan de academie voor „expres
sie door woord en gebaar” in Utrecht.
Hij onderwijst zijn leerlingen in de ex-
pressiemogeüjkheden van poppen en het
poppenspelen zelf, en de therapeutische
kant van het spel: de expressiemogelijk
heden voor validen en invaliden met dit
spel. Daar is volgens hem dit over te
zeggen: de mogelijkheden zijn gelijk, de
uitingen anders.
Met vijf collega-poppenspelers zit Jan
in een werkgroep waarin men eikaars
werk bekijkt en er over praat. Ze heb
ben een gezamenlijk programma, dat wil
zeggen, dat bijvoorbeeld elke week (zo
als in Utrecht en in Amsterdam) of elke
maand (tal van andere steden) een ande
re speler voor het jeugdige publiek op
treedt. „De kinderen blijken dan, om de
meest onnaspeurlijke redenen, heel dui
delijke voorkeuren te hebben. Als groep
proberen wij verder te realiseren dat
jonge poppenspelers een jaar naar het
buitenland kunnen gaan om de kwaliteit
van hun spel op te voeren. Poppenspel is
enorm „in” op dit ogenblik en we willen
er voor zorgen dat dat zo blijft en dat
de belangstelling zelfs nog groeit”.
Jan vindt het zo jammer dat er zo
weinig theaters zijn die helemaal voor
kinderen zijn gebouwd. „Je kan gewoon
merken dat in een schouwburg planolo
gisch geen rekening met kinderpubliek
is gehouden. De knoppen van de wc-
deuren zijn te hoog en ga zo maar door.
Maar daar staat tegenover dat het lek
ker op gang begint te komen, allemaal,
de schouwburgdirecties werken ook alle
maal mee, als ze eenmaal de eerste stap
hebben genomen”.
nieuwe lang-
24.00 Nieuws.
5. De waard was niet zo blij, toen
hij Zwobbe weer zijn nering zag
betreden. „Waar haal je het lef
vandaan?!” gromde hij, terwijl hij
dreigend zijn mouwen begon te
stropen. „Ik heb je gezegd dat ik je
niets meer schenk zonder betaling.
Er uit!” „Hij betaalt,” antwoordde
Aan het woord is Jan van Noord,
poppenspeler van professie. De VPRO-
televisie heeft hem de kans gegeven met
zijn theater-in-het-klein kinderen op
zeer grote schaal in verrukking te bren
gen. Donderdagavond zagen we de twee
de aflevering van het vervolgverhaal in
vijf delen „Berta in de bocht” op de
lelevisie. De serie is opgenomen in studio
Idee in Loenen met kinderpubliek erbij
en wordt uitgezonden zonder dat er
enige verandering is aangebracht. Elke
aflevering duurt ongeveer 20 minuten.
Omstreeks oktober wordt er een lang
speelplaat van de televisie-opnamen uit
gebracht.
Jacco van Renesse is van
avond het middelpunt in een
samenvatting van afleverin
gen van de Goeie Ouwe Kof-
fergrammofoon. Naast een
kwintet Franse liedjes zingt
Jacco
Two
Nederland I
NOS:
Clown.
(K) Journaal.
NCRV: (K) Follyfoot,
tv-serie voor de
jeugd.
(K) Op het Europese
wildspoor, natuurfilm-
20.00 NOS: (K) Journaal.
NCRV: (K) Zo vader,
zo zoon, spelprogram-
ma.
(K) Selectie uit Goeie
ouwe koffergrammo-
foon.
(K) Francois Gaillard
en het leven van an
deren, tv-feuilleton (2).
(herh. van 21-10-’72).
(K) Hier en Nu.
(K) Overweging.
NOS: (K) Journaal.
HILVERSUM I
VARA: 7.00 Nieuws. 7.11
Ochtendgymnastiek. 7.20 (S)
het ontbijt. (7.25-7.30 Van de
voorpagina). VPRO: 7.54 Deze
dag. VARA: 8.00 Nieus. 8.11
Dag woensdag! muziek bij
Dingen van de dag. 8.23 (S)
Dag woensdag - vervolg. (8.35
Van alle markten thuis; 9.15
Koning Klant en 9.35-9.40
Waterstanden). 10.00 (S) Radi-
oweekblad: gevarieerd pro
gramma. 11.00 Nieuws. 11.03
Vor de kleuters. 11.15 (S) Me
lodieënboeket: licht muziek
programma. 12.00 Het Oproer
kraait: Rebelse liedjes. 12.30
(S) Lief zijn voor de buren -
muzikaal feuilleton. 13.00
Nieus. 13.11 Dingen van de
dag. 13.25 Muziek van giste
ren licht platenprogramma.
14.00 (S) Speelruimte - he
dendaags programma vol goe
de jeugdherinneringen. (16.00-
16.02 Nieuws). 17.00 (S) Frans
middagconcert. 17.55 Medede
lingen. 18.00 Nieuws. 18.11
Dingen van de dag. 18.22 (S)
VARA-dansorkest met solis
ten. E.O.: 19.00 Klankbord:
actualiteiten, informatie en
commentaar. 19.15 (S) Licht
klassiek concert. 19.35 (S) Wij
hebben een woord voor de we
reld: geestelijke liederen. 20.00
Bijbelstudie. 20.15 (S) Populair
orgelconcert. 2045 (S) Klassie
ke kamer- en koormuziek
(gr). 21.20 Avondsluiting.
TROS: 21.30 (S) Specialiteiten
a la Carte: verzoekplatenpro
gramma. 22.20 Aktua. 22.30
Nieuws. 22.40 Van ’t zelfde
laken een pak hoorspel. 23.30
(S) Slamat Indonesia: een
programma van Indonesische
volksliederen. 23.55-24.00
Nieuws.
volksverhalen. 14.30 (S) As
pecten van de kamermuziek
15.30 Nieuws. 15.33 Meer over
minder: de stem van de spre
kende minderheid. 16.30 (S)
Europlight: Lichte orkestmu
ziek. 16.50 Jazz uit het Histo
risch Archief: oude jazzmu
ziek. 17.20 Overheidsvoorlich
ting: Terzake: een uitzending
van het ministerie van Justi
tie over de nieuwe regeling
voor huurkoon van huizen.
17.30 Nieuws. NCRV: 17.32 (S)
Hier en nu. NOS: 18.00 Spie
gel van Duitsland. 18.30
Nieuws. 18.41 Voor blinden en
slechtzienden. 18.50 (S) Lichte
grammoffonmuziek. 19.10
R.V.U.: Reclame in program
ma over Vlaams-Nederlandse
Jongerenweek op het Europa-
huis in Bemelen. Onderwerp:
Reclame in al haar aspecten.
19.30 Henry Wood Promenade
1973: Hohe Messe, J.S. Bach-,
uitgevoerd door Monteverdi-
koor en -orkest met solisten,
(ca. 20.35-20.55 Pauzeprogram
ma). 22.10 (S) Musica Nova.
23.00 Woensdagavond muziek-
magazine: Muzikaal portret
van Sir John Barbirolli. 23.55-
24.00 Nieuws.
HILVERSUM III
AVRO: 7.00 Niuws.
Steevast. (8.00 Nieuws;
Radiojournaal).
9.03 De Negen-uur-
10.03 (S)
populair
11.45
11.55 Mededelingen. 12.00 (S)
Van twaalf tot twee: gevarie
erd programma met om 12.26
Mededelingen t.b.v. land- en
tuinbouw; 12.30
12.41-12.50 Echo en 13.00-13.05
Raden maar.NOS:
Vonken onder de as: Neder-
1 landse volksgebruiken en
HILVERSUM II
TROS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S)
Ontbijt-Soos:gavarieerd pro
gramma met om 7.30 Nieuws, 17.00 Nieus.
7.41-8.00 Aktua. 8.30 Nieus en
8.36-8.45 Gymnastiek voor de zoekplatennrogramma.
huisvrouw 10.00 (S) Kabouter- Nieus. 18.02 Joost
tijd. 10.30 Nieuws. 10.33 (S)
Sphinx: een programma voor
de vrouw. 11.30 Aktua. KRO: sport.
Bejaardenprogramma. 20.00
Wiener’s
Nieuws.
Methode. 23.02 Skivatoon: in
formatie over
Nieuws; speelplaten).
0.02 Metro’s Midnight Music*
14.10 Metropole Orkest, licht in
strumentaal trio en solisten.
0.55-1.00 Nieuws.
17.00-17.45 AVRO: (K) Kin
derprogramma.
NOS: (K) Kiri
Clown.
(K) Journaal.
(K) Van gewest tot ge
west.
(K) Toeristische tips.
Uitzending Socutera.
(K) Journaal.
Whatever happened to
baby Jane, speelfilm
(Rijkskeurng: 18
jaar).
Studio Sport.
(K) Journaal.
8.05
Nieuws.
show. 20.00 Nieus.
Arbeidsvitaminen:
verzoeknlatenprogramma.
(11.00 Nieus), 12.00 Nieuws.
12.03 Radiojournaal. 12.06 (S)
Zet ’m op. (13.00 Nieuws).
14.00 Nieuws. 14.03 Pe hitvis-
ser. 15.00 Nieuws. 15.03 Cees
van Zijtveld. (16.00 Nieus).
17.03 Radiojour
naal. 17.06 Postbus 700: ver-
18.00
Nieus. 18.02 Joost mag niet
eten. 19.00 Nieuws. 19.02 Lich
te muziek, afgewisseld door
(19.02 Proefdraaien.
Nieuws. 20.02 (S) Dr.
Meatshow. 21.00
21.02 De Meurders
NOS: (K) Journaal.
VARA: (K) De Onedin
Lijn, tv-filmserie.
(K) Wie Wat Waar,
vraag- en antwoord
spel.
(K) Een groot
U.
(K) Journaal.
Nederland II
NOS: (K) 1
Clown.
18.55 (K) Journaal.
VARA: (K) Klaart je
Tip en Balthasar.
19.10 (K) De Stratemakerop-
zeeshow.
19.30 (K) Volgende Patiënt
tv-serie.
J'.#' S&O-Ri
jg! Ni
immers over hooi.’
manieren. Als ge niet oppast, zijt ge
ZE6l MISSCHIEN HOUDEN ZE ZICH
HIER WEL SCHUIL.! ZJNT GEZOCHTE
MISDADIGERS OF ZO. IK ZIE PE KOPPEN
IN DE KRANTEN AL: BENDE SPITS- J
&OEJEN OP6EF.OLTD ---
POOR. ILVA
deed Paulus toen. Nauwelijks was
anders over”, riep Paulus. „Hoe
‘ÏTSMAAR.'N
KLEIN TENTJE. IK ZIE
NERGENS ANTENNES. DUS
GESTELD OP CONTACT MET
DE GECONTROLEERDE
WERELD ZJIN ZE NIET O
T is dat kl/wer. alleen in de 2
ONGECONTROLEERDE ZÓNE GROEIT...
EN CAT IK NIET'■AN MN WERK KAN...
ANDERS HAD IK ÜENOCHT ALLEEN
.Laten kamperen r-<>-
Br V X\
