Nixons laatste kruit
Hunt getuigt
opnieuw
Nota gevraagd
over VVDM-
1
Kritiek van
Breznjev op
China
Speculaties over
Journalisten in
Lyon geslagen
Griekse premier
door politie
t
PARIJS TWIJFELT AAN POLITIEK
VAN DUITSE BONDSREPUBLIEK
Aanklager Nixon
opgenomen in
kliniek
gratiebeleid
PRESIDENT: „IK BEN ONSCHULDIG”
donderdag
„WAAR ZIJN ALLE JA-STEMMERS?”
Faillissementen in
eerste halfjaar
verminderd
MET DUIM EN KAAS UIT HET VUISTJE
3
1 6
AUGUSTUS
1973
(Van onze redacteur in Bonn, W. Timmers)
BONN. Vriendschap met Frankrijk moest het kernstuk van West-
Duitslands Europa-politiek zijn. Daarom heeft tot dusver (vaak tegen beter
weten in) voor elke regering in Bonn gegolden: van de Fransen niets dan
goeds. Als er onder wereldwijd protest een Franse kernbom ontploft,
zwijgt Bonn.
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
Kees Stolp en Henk Bot uit Edam zijn vandaag aan hun goedgeplande
reis naar Tokio begonnen. Zij willen de hele afstand liftend afleggen.
"Het zal ons zeker wel lukken", zegt Kees (zittend) "met een flinke
dosis geluk, een soepel duimpje en voldoende kaas uit het vuistje voor
de kleine honger". (NZB-foto)
1
Nixon vraagt begrip
maar
(Van onze redacteur in Athene)
ADVERTENTIE
rte
:mt
De Duitsers zouden bezig zijn zich af
te keren van de Europese Gemeenschap,
op weg zijn naar neutralisme om zo, wie
weet, eens tot een door de Russen goed
gekeurde hereniging van heel Duitsland
kunnen komen.
President Nixon tijdens het uitspreken
van zijn Watergate-toespraak.
De verwachting is, reglmegezinde dag
bladen hebben hier al op gezinspeeld,
dat zij zal worden vervangen door een
„wet ter bescherming van de republiek”,
die zou worden geformuleerd naar ana
logie van een dergelijke wet die bij de
aanvang van de vorige republiek in 1924
werd afgekondigd. Er zouden straffen
worden gesteld op het pleiten voor de
De nota ziet hij het liefst verschijnen
tegelijk met de publikatie van de te
verwachten koninklijke besluiten over
deze gratieverzoeken.
jor
die
ra-
ge-
ko-
tis-
gde
(1
gen
>en
de
het
De
ren
de
sten
ind,
en
>ta-
ich-
en
.000
de
de
de
us-
net
ten
Bri
ngs
eke
gen
og
en
Dral
vier
ug-
de
het
op
rer-
’oor
.000
rer-
uli-
>ct))
50,7
DAG W DAG
SCO
akt
no,
ue,
et-
be-
!gi-
nd-
van
ode
U
tot
eau
atal
side
tot
en
s-
en
ie
er
st
ie
eg
de
en
m
er
eo
id
er
•n
Ift
er-
>m
iet
en
iet
00
de
en
MOSKOU (Reuter en DPA). Leonid
Breznjev, de leider van de Russische
Communistische Partij, heeft gisteren op
een partijbijeenkomst in Alma Ata, de
hoofdstad van de Sovjet-republiek Ka
zakstan, gezegd dat de Sovjet-Unie er
niet in gselaagd is vorderingen te boeken
op de weg die moet leiden tot normali
sering van haar betrekkingen met China.
PARIJS (DPA). Politieagenten heb
ben in Besancon drie Franse journalis
ten mishandeld, die in de nacht van
dinsdag op woensdag een verslag wilden
maken van een demonstratie tegen de
ontruiming van de door arbeiders bezet
te horlogefabriek LIP.
De nee-stemmers, of zij nu geregi
streerd zijn of niet, en zij die nee
hadden willen stemmen als er biljetten
waren geweest, weten dat zij een bedui
dende macht vormen.
Twee verslaggevers van het persbu
reau AFP en een van het blad „Progres
de Lyon” melden dat zij ondanks hun
perskaarten door de agenten zijn gesla
gen en getrapt. Samen met circa 30
betogers moesten zij in de kantine van
de fabriek zeseneenhalf uur lang onbe
weeglijk met gekruiste armen en benen
voor een muur op de grond zitten.
Daarbij werden zij door de agenten
beschimpt,
De president-directeur van AFP, het
gezamenlijke redactiepersoneel van dat
persbureau en alle binnen- en buiten
landse journalisten die zich met de.
zaak-LIP bezighouden, hebben tegen de
gang van zaken geprotesteerd.
Karakteristiek was een sarcastische
publikatie in het blad „To Vima” van
enkele dagen geleden van de grijze kro
niekschrijver Palaiologos: „Waar zijn
toch al die ja-stemmers, die 51 percent,
van Athene? Je ontmoet ze niet. Verber
gen ze zich soms? Schamen ze zich?”
ATHENE. Nu het sinds jaren „ge
zuiverde” Hooggerechtshof in Athene de
uitslag van het Griekse referendum
heeft bekrachtigd, zal deze vermoedelijk
vandaag in de staatscourant worden ge
publiceerd en kracht van wet krijgen.
Dit betekent in de eerste plaats dat de
uitzonderingstoestand zoals die nog voor
Athene en Piraeus bestond, moet worden
opgeheven.
„voorbije” staatsvorm, te weten de par
lementaire monarchie, of op pogingen
om de geldigheid van het referendum,
dat nu is bekrachtigd, nog in twijfel te
trekken-
Over de omstandigheden waaronder
dit referendum in de provincie is gehou
den, komen nog steeds de meest eclatan
te verhalen binnen en ook weigert het
regime nog steeds de stembureaugewijze
publikatie van de uitslagen over het hele
land. Los van zijn officiële uitslag heeft
het referendum op psychologisch gebied
een effect gehad dat voor het regime
verreikende gevolgen kan hebben.
Vooral als, naar nu wordt aangeno
men, de nieuwe premier niet een politie
ke figuur zal zijn zoals Markezinis, die
daar al jaren zijn zinnen op heeft ge
steld. Hij ziet zich sinds de jaren vijftig
als potentiële opvolger van elk bewind,
maar geen militair zoals Makarezos of
Papadopoulos.
In Bonn wordt dit echter beschouwd
als een te oppervlakkige theorie. De
voornaamste reden voor het Franse
wantrouwen zo ude door dë Oost-poli-
tiek versterkte positie van de Bondsre
publiek zijn. Merkwaardig blijft dan dat
indertijde De Gaulle met zijn „Europa
van de Atlantische Oceaan tot de Oeral”
de ontwikkeling op gang bracht die het
vanzelfsprekend maakte dat Parijs later
ook de Oost-politiek van Brandt steunde.
Het lijkt uitgesloten dat de regering in
Parijs, in grenzeloze zelfoverschatting,
de consquenties daarvan niet heeft
overzien. De economische kracht van de
Bondsrepubliek heeft zich tenslotten niet
onder Willy Brandt ontwikkeld.
Speculaties zijn er ook over de figuur
van de nieuwe minister-president en
over een ophanden zijnde amnestie. Wat
het laatste betreft: er zijn de laatste
weken nogal wat figuren op vrije voeten
gesteld, die al maanden zonder aan
klacht vast zaten- Ook heeft de zoge
noemde herziene krijgsraad een aantal
aanzienlijke straf verkortingen afgekon
digd, maar het regimegezinde dagblad
Akropolis pleitte in een opvallend
hoofdartikel voor een algehele amnestie,
dus een „schone lat”, waarvan de verwe
zenlijking onwaarschijnlijk moet worden
geacht.
DEN HAAG. Het Tweede-Kamerlid
Jurgens (PPR) heeft de ministers van
Justitie en van Defensie gevraagd de
Tweede Kamer een nota te zenden over
het gratiebeleid ten aanzien van de
VVDM-militairen.
DENVER. Een sergeant van de
Amerikaanse luchtmacht, gedetacheerd
bij de luchtbasis Lowry bij Denver, is
naar een psychiatrische inrichting ge
zonden voor een onderzoek nadat hij de
wens te kennen had gegeven, een klacht
in te dienen tegen president Nixon bij
de militaire justitie.
Hard is dan ook de knal aangekomen,
waarmee Parijs nu de Westduitsers uit
hun zomerslaap heeft gehaald. President
Pompidou zou zich grote zorgen maken
over de buitenlandse politiek van de
Bondsrepubliek.
uitgebrachte beschuldigingen te onder
zoeken, maar vond het duidelijk dat
zowel de hoorzittingen als sommige
commentaren steeds meer werden be
heerst door een streven de president
persoonlijk bij de onwettige praktijken
te betrekken.
Vanaf de inbraak in het Watergate-
gebouw op 17 juli 1972 had hij herhaal
delijk aangedrongen op de waarheid,
maar Dean had hem verzekerd dat er
geen bewijzen waren dat anderen dan
de zeven veroordeelde inbrekers bij de
zaak betrokken waren
Persoonlijk heeft Pompidou niets ge
zegd. Aangenomen mag echter Worden
dat de minister van Landbouw, Chirac,
met „his master’s voice” sprak, toen hij
enkele dagen geleden in een vraagge
sprek verklaarde: „Over Duitsland
maakte ik mij ongerust omdat het zich
meer en meer van Europa verwijdert”.
Diezelfde dag publiceerde het week
blad L’Express de opvattingen van
„betrouwbare zegslieden” uit Pompi
dou’s naaste omgeving: de president zou
De maandcijfers van het tweede
kwartaal waren respectievelijk 196. 199
•n 222 tegen vorig jaar 212, 203 en 229.
DE HUIDIGE Westduitse regering
handelt met groter geworden speelruim
te, zelfbewust in Oost en West, maar
zonder de nadrukkelijke ambitie om de
toon aan te geven in West-Europa
een ambitie die Parijs nooit heeft opge
geven. In de huidige situatie krijgt Pa
rijs echter wel te horen dat. er in Bonn
ontevredenheid bestaat over een dure
landbouwpolitiek, die vooral door Franse
tegenwerking nog altijd niet aansluit bij
een gemeenschappelijke economische po
litiek.
Bovendien is Bonn geïrriteerd door de
Franse weigering om mee te werken aan
een Europese topconferentie ter gelegen
heid van Nixons bezoek of aan een
gemeenschappelijke verklaring van de
NAVO-landen als reactie op Kissingers
ideeën over Atlantische samenwerking.
Uitvoerig citeren de Duitse kranten
uit de Franse dagbladen, die praktisch
zonder uitzondering de plotselinge golf
van kritiek op de Bondsrepubliek aan
grijpen om er Pompidou op te wijzen
dat dit dan het goede moment is om met
klinkende initiatieven aan de Europese
integratie te gaan werken. Le Monde,
die van de verdachtmakingen niets moet
hebben, schrijft bijvoorbeeld: „Frankrijk
verkeert in een betere positie dan enig
ander land om bondskanselier Brandt
eindelijk de mogelijkheid voor een
West-politiek te geven”.
Engeland ook geldt, zou
algemene twijfel aan de
politiek gebruikt kunnen
hebben voor een waarschuwing op dit
speciale terrein.
voor gewaarschuwd toen het Brandts
Oost-politiek nog massieve en wellicht
beslissende ondersteuning verleende”).
Zeer concreet was minister Chirac in
zijn vraaggesprek over de gemeenschap
pelijke landbouwpolitiek, waar de West
duitsers niet meer van zouden moeten
hebben. Dat is onjuist. Wel is het Euro
pese landbouwbeleid, waar de Fransen
zo van profiteren terwijl de Duitsers
vooral veel betalen, in de Bondsrepu
bliek hoogst impopulair. Aangezien dat
laatste voor
Chirac een
Westduitse
vrezen dat Bonn met zijn Oost-politiek
op weg is naar neutralisme.
POMPIDOU ZAL overigens, volgens
het blad, zeer pessimistisch denken over
de grote politiek in het algemeen. Hij
zal geloven dat de Amerikanen bezig
zijn het Russische streven naar neutrali
sering en ontwapening van West-Europa
te aanvaarden waaruit dan weer zijn
vrees voor een ongewenste ontwikkeling
in Duitsland zou kunnen worden ver
klaard, maar tegelijkertijd natuurlijk ook
de opvatting dat Frankrijk onvermin
derd gediend is met zijn „force de frap
pe” en zijn nationale zelfstandigheid.
De kwestie werd eerst het centrale
politieke thema in de Franse en vervol
gens in de Westduitse pers, die vanwege
het ingeburgerde „hef zijn voor Parijs”
uiterst weloverwogen reageert. Als het
niet goed zit tussèh Parijs en Bonn, wat
is dan de ware achtergrond? De theorie
van het gevaar voor neutralisme wordt
alleen door de Springer-Pers aanvaard
(Die Welt: „Wij hebben Frankrijk er al
Hunt, die zich schuldig verklaarde aan
samenzwering en inbraak in het Water-
gate-gebouw, kreeg een voorlopig vonnis
van vijf tot twintig jaar gevangenisstraf.
Hem werd ook ontslag van rechtsvervol
ging verleend om te getuigen voor de
eerste grand jury voor Watergate, waar
door hij niet het risico van verdere
berechting liep. Er is nog een derde
grand jury aan het werk om een onder
zoek in te stellen naar beschuldigingen
inzake financiële overtredingen in de
campagne van 1972.
DEN HAAG. In de eerste helft van
dit jaar zijn 1.226 faillissementen uitge
sproken tegen 1.292 in de eerste helft
van 1972. Dit betekent een daling van
vijf percent, zo heeft het Centraal Bu
reau voor de Statistiek berekend.
De klacht van de sergeant, Grant
Schulke, is gericht tegen Nixon in diens
hoedanigheid van opperbevelhebber van
de Amerikaanse strijdkrachten en we
gens zijn houding in de Watergate-zaak.
Een woordvoerder van de basis heeft
dinsdag bevestigd, dat de sergeant voor
72 uur in observatie is genomen in de
psychiatrische kliniek in Denver. De
woordvoerder voegde eraan toe, dat een
lid van de strijdkrachten niet kan vra
gen de president in staat van beschuldi
ging te stellen in zijn hoedanigheid van
opperbevelhebber, omdat het hoofd van
de uitvoerende macht niet valt onder de
jurisdictie van de militaire justitie.
Ook ging hij niet in op de verklaring
van Patrick Gray, toen directeur van de
federale recherche, dat deze Nixon had
gewaarschuwd dat leden van zijn staf
hem trachtten „dodelijk te verwonden”.
Evenmin is de vraag beantwoord waar
om Nixon zijn vroegere medewerker
Haldeman de bandopnamen liet beluiste
ren die hij weigert ter beschikking te
stellen aan de senaatscommissie of de
bijzondere officier van justitie voor de
zaak Watergate, Cox.
Over de bandopnamen zei Nixon
slechts dat hij deze niet ter beschikking
kon stellen omdat dat in het vervolg het
vertrouwen in de president bij persoon
lijke gesprekken zou schaden. Mensen
die met de president zouden spreken,
zouden er nooit meer zeker van zijn
dat hun opmerkingen niet plotseling
openbaar zouden worden gemaakt.
Hij zei de rechten van de senaatscom
missie niet aan te vechten, tegen hem
klaarden dat het Witte Huis gedwongen
werd bijzondere maatregelen te nemen
door de sfeer van tweedracht in het
land over de oorlog in Vietnam. Met
andere woorden, niet het Witte Huis
moet iets verweten worden, maar hun
die het tot ondemocratische praktijken
dwongen. Dit is een visie van het Witte
Huis, niet als verlengstuk van het volk,
als belaagd erdoor. Het is voor
deze visie dat Nixon begrip vraagt in
zijn rede.
Politiek gezien heeft de rede het tegen
overgestelde effect van wat de presi
dent ermee hoopte te bereiken, en men
vraagt zich af wat hij hierna nog kan
aanvoeren. President Nixon rekent er
kennelijk op dat verdere verklaringen
niet meer nodig zullen zijn, en dat het
spectaculaire aspect van Watergate is
uitgespeeld. Dat kan niet anders dan een
ernstige misrekening zijn. De verhoren
worden na het zomerreces van de Se
naat hervat. Daarna zal de commissie
zich verdiepen in de Witte-Huissabotage
van de Democratische verkiezingscam
pagnes en in de groezelige financiën van
president Nixons herverkiezingscommis-
sie. In New York zullen Nixons ex-
ministers Stans en Mitchell in de herfst
terecht staan wegens frauduleuze prak
tijken in de Vesco-affaire. Omstreeks die
tijd worden ook de eerste dagvaardigin-
gen verwacht van de speciale aanklager.
Wat de president ook wensen mag,
Watergate is niet met één redevoering
weg te praten. Het feit dat hij nu al zijn
kruit verschoten heeft, heeft zijn positie
niet versterkt maar verzwakt.
ADVERTENTIE
(Vervolg van voorpagina)
WASHINGTON (AFP/AP/RTA/
UPI) President Nixon heeft
gisteravond in zijn lang verwachte
televisietoespraak over Watergate
en tegelijkertijd in een begeleidend
„witboek” het Amerikaanse volk
om „begrip” gevraagd opdat „wij
de lessen uit Watergate kunnen
leren en van de ervaring kunnen
profiteren”.
WASHINGTON. De veroordeelde
Watergate-samenzweerder E. Howard
Hunt heeft dinsdag ontslag van rechts
vervolging gekregen om te kunnen ge
tuigen voor een grand jury die een
onderzoek zal instellen naar de financie
ring van de campagne voor de presi
dentsverkiezingen in 1972. De tweede
grand jury voor Watergate die maandag
werd beëdigd, is ingesteld op verzoek
van de speciale openbare aanklager, Ar
chibald Cox, om een onderzoek in te
stellen naar eventuele illegale bijdragen.
Zo is er gemeld dat de International
Telephone and Telegraph Co. (ITT)
400.000 dollar moest bijdragen in ruil
voor een gunstige regeling van een anti-
trust-zaak.
„Wij hebben alles gedaan wat moge
lijk was, maar wij zijn geen stap verder
gekomen, aldus Breznjev. „En dit ligt
alleen maar aan de politiek van de
Chinese leiders die openlijk anti-Rus-
sisch blijft.”
De Russische partijleider zei dat zijn
land niettemin bereid is te streven naar
normalisering van de betrekkingen met
China. „Maar wij moeten dan wel rond
uit zeggen dat een wijziging van bete
kenis in deze betrekkingen alleen maar
mogelijk is als de Chinese leiders zich
houden aan de principes van wederzijds
respect en niet-inmenging in de binnen
landse aangelegenheden van andere lan
den.”
De propaganda-oorlog via radio en
pers tussen China en de Sovjet-Unie is
het afgelopen jaar feller geworden. De
leiders in het Kremlin nemen steeds
meer aanstoot aan de voortdurend
herhaalde Chinese verklaring dat de
Sovjet-Unie met de Verenigde Staten
samenspant met het doel de wereld
tussen hen te verdelen.
President Nixons Watergate-rede
heeft geen nieuwe feiten opgeleverd.
Dat was ook niet zijn opzet. Wat hij
beoogde was het herwinnen van de gun
sten van het Amerikaanse volk dat vol
gens het laatste opinie-onderzoek met 74
percent van mening is dat hij zijn
effectiviteit als president verloren heeft.
De keuze van het tijdstip voor de rede
en de gelijktijdige publikatie van een
„witboek” duiden erop dat de president
speculeerde op „Watergate-moeheid” bij
de Amerikanen en dat hij hoopte het
schandaal van de frontpagina’s terug te
dringen.
Hij bediende zich daarbij van dezelfde
taktiek die hij in het verleden toepaste:
een mengeling van agressie en emotio
naliteit, zondei- zich al te veel te bekom
meren om de feiten. Maar het zijn juist
de feiten waar het in het Watergate
drama om gaat. Het centrale thema is
niet de populariteit van de president,
zelfs niet of hij direkt of indirekt be
trokken was bij wat zich in ieder geval
vlak onder zijn neus af speelde, maar de
mentaliteit in het Witte Huis die een
ernstige aanslag op de Amerikaanse de
mocratie mogelijk maakte. Niets in
Nixons rede wijst erop dat dit thema
hem overmatig bezig houdt. Integendeel,
hij deed een beroep op het Amerikaanse
volk om hem te hulp te snellen tegen
„hen die Watergate zouden willen uit
buiten” om het hem onmogelijk te ma
ken verder te regeren. Hij sloot zich aan
bij de opvattingen van getuigen als Hal
deman en Ehrlichman die voor de Wa-
tergate-commissie van de Senaat ver-
De Amerikaanse president herhaalde
zijn categorische ontkenningen dat hij
tevoren op de hoogte zou zijn geweest
van de plannen om in te breken bij het
hoofdkwartier van Democratische partij
in 1972 of een van de latere pogingen
deze zaak in de doofpot te stoppen. Hij
acht de tijd aangebroken dat de Water-
gate-affaire aan de justitie zordt overge
laten opdat „de rest van ons zich kan
bezighouden met de dringende zaken
van het land”.
Nixon zei de volle verantwoordelijk
heid op zich te nemen voor de fouten
die door zijn ondergeschikten zijn ge
maakt. Hij noemde het echter „zijn
grondwettelijke verantwoordelijkheid de
integriteit van dit hoge ambt te verdedi
gen tegen valse beschuldigingen”.
Volgens Nixon bevatten geen van de
twee miljoen woorden die voor de se-
naatscommissie-Ervin zijn uitgesproken
een beschuldiging dat hij tevoren van de
inbraak-plannen bij Watergate op de
hoogte was en heeft slechts één van de
35 getuigen (Dean) beweerd dat de presi
dent moet hebben geweten van de po
gingen de zaak in de doofpot te stoppen.
De Amerikaanse president ging in zijn
rede niet in op verscheidene vragen die
zijn gerezen tijdens de hoorzittingen
voor de senaatscommissie. Zo zei hij
niets over de vraag hoe zijn naaste
medewerkers ten nauwste bij de zaak
betrokken zouden kunnen zijn zonder
dat hij ervan op de hoogte was.
