KONINKLIJK HOF ZOU EIGENLIJK
HEBBEN
EEN CONTACTMAN MOETEN
BIJ DE KABINETSFORMATIE
GEEN PUNT VAN DISCUSSIE
zien, dan ziet ze het niet”
1
Koningin zegt nog niets
over haar troonsafstand
„Als koningin iets niet wil
Schrijfster
dra. Sche”1r:
Dikke benen
Paar honderd pijpen
Greet Hofmans
Bar en boos
z
28
Erbij
ZATERDAG
1
SEPTEMBER
19 73
i
in
tv
ui
(Van onze parlementsredactie)
Het 25-jarig ambtsjubileum van koningin Juliana zou wel eens het
laatste grote feest rond deze vorstin kunnen zijn vóór haar troonsafstand.
Behalve de koningin zelf maar die zegt wijselijk niets is er niemand,
maar dan ook niemand die er iets verstandigs over kan zeggen.
N
d<
v<
zc
tl’
ei
ki
d<
tr
zi
Schenk haalt de meeste informatie voor haar boeken
uit knipsels en berichten die zij door de jaren heen
heeft bewaard. Af en toe komt ze op Soestdijk, Dra-
kensteijn en Het Loo. De meeste inlichtingen krijgt ze
vooral uit politieke en aanverwante kringen en ook
van kennissen en vrienden, die haar tippen als er iets
gebeurt in de omgeving van de koninklijke stulpen.
„Na de verloving van Beatrix bijvoorbeeld heeft Ju
liana gezegd: Dat is eindelijk voorbij, waarop Claus
antwoordde: Nu begint het gedonder pas, althans met
woorden van die strekking”, haast dra. Schenk zich te
zeggen.
„Ik heb een oud suède jasje opgeofferd om daarvan
de omslag te maken voor het boek „De Koningin
sprak Dat was een boekje met de redevoeringen
die koningin Wilhelmina in de tweede wereldoorlog
heeft gehouden. Dat was de enige keer dat ik koningin
met een hoofdletter heb geschreven. Die „eerste ma
jesteit in een suède jasje” is naar Wilhelmina zelf ge
gaan”. De schrijfster van dit boek (en nog veertien
andere) over de koninklijke familie is dra. M. G.
Schenk, oud-hoofdredactrice van „De vrouw en haar
huis” en wonend „tussen Paleis en Telegraaf”, zoals
ze zelf zegt aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Dra.
44
ze elkaar af en toe
u
m
VJ
tii
h<
koning zouden kunnen wor-
we allang een verenigd Eu-
al
ve
stc
ge
ge
iet
in
m<
vo
ve
lec
op
Weet
cadeaus
01
19
bi
ds
is
di
Vi
gr
as
bc
19
zij
m
hf
te
sa
tr
gr
en
nii
de
va
mi
bli
hr
zv
w<
be
be
sei
lar
i
st<
da
m;
volgend jaar
Ook deze kom, die koningin Juliana werd
aangeboden door een militaire potten
bakker (of pottenbakkende militair) zal
wel bij de andere duizenden cadeaus in
de pakhuizen terecht gekomen zijn.
mee om de oren,
maar een goed huwelijk, dat is het. Het
boek over Claus verkoopt het best. Dat
heb ik vóór mijn plezier geschreven, de
andere boeken mét plezier.”
Over Pieter van Vollenhoven is dra.
Schenk niet zo erg te snreken. Zo is het
ook met Bernhard volgens haar. „Pieter
heeft dit jaar al vier keer vakantie
gehad. Op het ogenblik „werkt” hij bij
de KLM. Hij zat bij de AKZO omdat
meneer „zich wilde verkennen in het
Nederlandse bedrijfsleven”. Maar daar
maakt één mannetie meer of minder
ook niets uit. Ze hebben hem gewoon in
een kamer gezet en wat klusjes gegeven.
Van tevoren was al bekend dat hij na
een jaar wegging. Dus tegen de tüd dat
die kerel ingewerkt zou zijn, ging hij
weer weg.”
„Zijn eerste baantje was bij de Heide
maatschappij. Een goede vriend van
Bernhard, oud-minister Staf, was daar
het opperhoofd. Zodoende. Pieter heeft
daar een aantal jaren gezeten. Het was
dezelfde Bernhard die liever had gezien
dat Piet en Margriet naar het buitenland
gingen voor een paar jaar. Daar zou
Pieter zich dan waar moeten maken als
mijnheer Van Vollenhoven en niet als
de schoonzoon van de koningin. M«ar
Margriet wilde graag in Nederland blij
ven. De verstandhouding tussen Juliana
en Het Loo is erg goed, maar Bernhard
zal ze niet „overlopen”. Hoewel hij
schoonzoon Pieter toch wel dikwijls ont
moet op het zondagse koffie-uurtje op
Soestdijk”.
Zelfs dra. Schenk weet nauwelijks iets
over de in Canada verblijvende Christi
na. „Hoe het met haar gaat, weet geen
sterveling. Ze woont met haar vriendje
samen in een flat. Maar ook de koningin
is daar erg terughoudend over. Er gaan
geruchten dat als ze met Emile Bourree
zou trouwen, dat de koningin wil dat
het hier gebeurt, dat is nog een beetje
het „kloekidee” van Juliana. Ook rijst de
vraag of ze wel of geen toestemming
voor haar huwelijk zal vragen. Waar
schijnlijk niet, maar nogmaals het zijn
maar geruchten.”
Prins Bernhard zou zijn taak zwaar
vinden, ook al door zijn gezondheids
toestand.
De beruchte Greet Hofmans-affaire
(1956) wordt wel genoemd in haar boek
„25 jaar koningin”, maar details ontbre
ken. „Ik ben zelf bij Greet Hofmans
geweest, het was een soort maatschappe
lijk werkster die veel mensen kon gene
zen van psychogomatische ziektes. Als ie
mand pijn in zijn buik had, dan praatte
ze net zo lang tot ze er bijvoorbeeld
achter kwam dat er ontslag voor die
patiënt voor de deur stond. Maar het
gezichtsvermogen van prinses Christina
verbeteren kon zij natuurlijk niet. Ze
was dan ook door een koningin te hulp
geroepen die ten einde raad was en het
niet kon accepteren dat door haar fout
(ze had rode hond opgelopen terwijl ze
zwanger was) haar dochter aan lensver
troebeling leed”.
Daarbij komt nog, dat Juliana het wei
nig aantrekkelijk vindt om op Beatrix’
Drakensteyn te gaan wonen, zodat een
ruil niet het meest logische is.
De koningin zal stellig nog meer argu
menten af wegen, maar uiteindelijk zal
ze haar standpunt dan toch zelf bepalen.
Volgens Tweede-Kamervoorzitter Von
deling heeft ze daar voorlopig nog wel
de tijd voor. „Ik meen te weten, dat de
koningin niet van plan is volgend jaar
af te treden als ze 65 wordt”, zegt hij.
„En wie haar in haar werk van nabij
meemaakt, zoals ik, zal onder de indruk
blijven van haar nog steeds grote toe
wijding en werkkracht.”
Verhalen, die willen dat de koningin
haar eventuele troonsafstand heeft laten
meespelen bij de afgelopen formatie
worden door de Kamervoorzitter ontze
nuwd. „Er is bij de kabinetsformatie
nooit over gepraat”, stelt hij nadrukke
lijk. Ook de vroegere minister van Bin
nenlandse Zaken Geertsema betoogde
dat onlangs met nadruk. Ook zij kunnen
echter niet zeggen wanneer een dergelij
ke stap dan wel te verwachten is.
Het Nederlandse volk zou een spoedi
ge troonsafstand van de koningin wel
kupnen begrijpen. Een enquête van El-
seviets Magazine uit 1969, die een over
grote royalistische meerderheid in ons
land te zien gaf, wees uit, dat maar
liefst 89 percent van ons volk verwacht
dat de koningin afstand zal doen ten
behoeve van Beatrix, en 86 percent
noemde dat ook een verstandige stap.
De vraag blijft dan nog steeds, wan
neer? De ondervraagden van de Elsevier-
enquête waren wat dat betreft minder
eensluidend dan in hun koningsgezind
heid, maar toch altijd nog 51 percent
verwachtte dat de koningin zich „binnen
vijf jaar” zou terugtrekken. Van de toen
bedoelde vijf jaar zijn er nu vier om.
Dan zou het dus toch binnen een jaar
dienen te gebeuren.
gemaal een zware taak te vinden. Ver
der zou de koningin van mening zijn,
dat Beatrix een erg goede koningin zou
zijn en dat Nederland baat zou kunnen
hebben bij een jongere vorstin, die dich
ter bij deze tijd staat. Derde argument is
dat Juliana haar opvolgster een rustiger
politiek klimaat gunde en zij zou de
mening hebben, dat dit rustiger tijdperk
nu is aangebroken door het herstel van
de „rooms-rode samenwerking”.
Er zijn echter ook a rgumenten die
teg neeen dergelijke ingrijpende stap
pleiten. Een daarvan is, dat Juliana haar
dochter Beatrix eerst de kans wil geven
„uit de kleine kinderen te raken” of
meer hoffelijk: om meer actief aandacht
te kunnen besteden aan de opvoeding
van haar kinderen. Een tweede argu
ment: hare majesteit heeft nog steeds
niet genoeg van haar verheven taak. En
een derde, meer praktisch argument:
waar moet Juliana gaan wonen als ze
afstand doet van de troon.
Het paleis Soestdijk is wel erg groot
voor een vorstin-in-ruste, maar wat nog
zekerder is: Drakensteyn is te klein als
koninklijk paleis, dat nu eenmaal bere
kend moet zijn op officiële ontvangsten.
Bernhard ’s a-
en zij hebben
zelf voor iets
Het gebeurde haar eens. dat ze als 16-
jarige een zomerkamp voor meisjes
meemaakte. Op een avond tijdens het
uitkleden op de slaapzaal zei een van de
meisjes „Jula, wat heb jij toch een
dikke benen”. De andere deelneemster
schrokken. Juliana antwoordde „Ja. da'
weet ik, maar op die benen rust dan oob
het hele huis van Oranje”. Volgens dr
Schenk was dit antwoord een teken dal
Juliana het als bevrijdend onderging om
gewoon als lid van de groep te worden
beschouwd.
Mevrouw Schenk: „Een typisch ken
merk van koningin Juliana is ook da'
wanneer ze iets niet wil zien het ook
écht niet ziet. Een sterk voorbeeld hier
van is dat ze niet gezien zou hebben (niet
wilde zien) dat er rookbommen werden
gegooid tijdens het huwelijk van Beatrr
en Claus. Aan de andere kant neemt ze
Mf geweldig veel initiatief, waardoo-
veleens tijdschema’s hopeloos in de wa’
lonen.
Bij een bezoek aan een bepaalde flat
de Bijlmermeer kreeg zij een teler
"am van de bewoners van een andere
f’at, waarin stond dat de afvoer stonk
en dat dat ook het geval was geweest in
de te bezoeken flat, maar die was ter
geaccepteerd op Soestdijk. Het huwelijk
tussen hem en prinses Irene is erg goed.
Ze hebben alleen die rare hersenkronkel
van dat carlisme. Irene glooft heilig dat
ze nog eens een keer koningin van
Spanje wordt. Maar op het ogenblik wil
ze dolgraag terug naar Nederland. In de
tuin van Soestdijk hebben zij en Carlos
een caravan staan. Dan hoeven ze niet
helemaal naar de tweede etage van
Soestdijk, daar is trouwens niet zoveel
ruimte voor hen. Dus die caravan is een
uitkomst. Ik neem aan dat het wel een
luxe geval is.”
Je leest wel eens dat de koningin een
vermageringskuur heeft gevolgd of zich
met hormonen heeft laten behandelen.
Er wordt dan een foto bij afgebeeld
waar Juliana erg voordelig op afgebeeld
staat. Doet ze voortdurend aan de lijn?
„Nee, dat is niet waar. Misschien dat
ze af en toe eens iets afvalt maar dat
gebeurt bij iedereen. Nee, de enige keer
dat ze moest afvallen was met haar
inhuldiging De man die toen haar kroon-
gewaad zou maken stelde als voorwaar
de dat ze eerst wat kilo’s moest ver
liezen nu dat heeft ze toen drastisch
gedaan.”
Het pas verschenen „Drie maal drie is
negen”, noemt mevrouw Schenk het on-
benulligste boekje dat ze ooit heeft ge
schreven. Het gaat over de negen klein
kinderen van de koningin. „Ach, die
kleintjes hebben natuurlijk nog niets te
vertellen. Dus heb ik er een groot stuk
historie bij gehaald. Het vliegt de win
kels uit. Vooral moeders met kinderen
en door tederheid bewogen oma’s kopen
het.”
Bij koningin Juliana is dra. Schenk
één keer op de thee geweest. Dat was
met de Nederlandse vrouwenclub, heel
lang geleden.
In haar boek „25 jaar koningin, het
verhaal van een bewogen leven”, noemt
mevrouw Schenk koningin Juliana
maatschappelijk en sociaal werkster.
In het boekje over prins Bernhard zie
je hem op iedere foto met een andere
pijp, weet u hoeveel hij er heeft?
„Ik denk zo’n paar honderd. Hij is ook
lid van een pijprokersvereniging. Ik
weet wel dat hij nooit zijn eigen pijp
hoeft schoon te maken. Op Soestdijk
hebben ze overal nog personeel voor.”
Mevrouw Schenk vindt dat prins Bern-
hard af en toe wat onhandigs zegt. In
haar boek noemt ze hem eerzuchtig
zelfbewust en tamelijk conservatief.
Over het privé-leven van de leden van
het koninklijk huis denkt dra. Schenk
het volgende: „Natuurlijk willen ze hun
privacy verdedigen, maar ze weten vaak
niet waar ze moeten ophouden. De laat
ste keer in Lech liet Juliana de fotogra
fen komen en toen ze er waren had ze
geen zin meer. Goed, de koningin heeft
ook wel eens hoofdpijn. Ook Beatrix en
Claus verdedigen het privé-leven van
hun kinderen zo goed als ze kunnen.”
Dra. Schenk die op het ogenblik in de
redactie zit van het tijdschrift „De be
jaarden” en tijdens dit gesprek om de
vijf minuten naar de rinkelende telefoon
rent, denkt over het eventuele regent
schap van Beatrix: „Ze vindt het wel
leuk om koningin te worden maar ze is
nu nog veel te blij tijd te hebben voor
haar gezin. Maar goed, ze weet al haar
hele leven dat ze voor koningin in de
wieg is gelegd dus óf ze heeft zich
ermee verzoend óf ze vond het leuk
vanaf het begin.”
Zou Nederland ooit nog een koning
krijgen? Dra. Schenk: „Juliana heeft
eens gezegd: Tegen de tijd dat mijn
kleinzonen
de hebben
ropa.”
In haar boek „De Prins der Nederlan
den” schrijft dra. Schenk: „De grote
ongetwijfeld toe bij hebben gedragen
bewondering voor haar vader zal er
dat Irene na haar mms-examen Spaans
is gaan studeren. Of haar ouders later
nooit verzucht hebben: had zij maar een
andere taal gekozen?” De schrijfster zegt
nu: „Toch wordt Carlos nu helemaal
De Rijksvoorlichtingsdienst (RVD)
vindt mevrouw Schenk ook niet je van
het. „Hun voorlichting is bar en boos.
Directeur Van de Wiel heeft het veel te
druk met de regering en houdt geen tijd
over. Het hof zou eigenlijk een contact
man moeten hebben, zo iemand als de
oude Drees of Beef, dan krijg je tenmin
ste een behoorlijke voorlichting.”
Met de secretariaten van Soestdijk
heeft ze erg veel contact en bij de
secretaris van Claus is ze kind aan huis.
Dat heeft natuurlijk een oorzaak. Een
jaar lang is zij met de prins meegetrok
ken om maar zoveel mogelijk gegevens
te verzamelen voor haar boek „Prins
Claus”. „Alleen bij zijn privé-uitjes bleef
ik achterwege. Claus is een ontzettend
aardige vent. Hij is niet zo knap van
uiterlijk dat het vervelend wordt, hij
beweegt zich reuze gemakkelijk, hij is
weleens ongeduldig (zoals ieder normaal
mens) en hij is nog steeds stapelverliefd
op Beatrix wat andersom ook het geval
is. Iemand heeft eens gezegd: zij leest
Elsevier en hij De Groene en daar slaan
Hoewel er al veel gespeculeerd is over
een mogelijke ophanden zijnde troonsaf
stand van koningin Juliana ten behoeve
van haar oudste dochter Beatrix, weet
niemand er het fijne van. Ook in het
kabinet is niemand ervan op de hoogte.
Nu hoeft dat formeel ook niet, want de
troonsopvolging hoeft niet door het ka
binet „geregeld” te worden, maar als een
dergelijke belangrijke stap in het ver
schiet zou liggen, zou de koningin daar
al wel eens over gesproken hebben, al
was het alleen maar om de noodzakelij
ke voorbereidingen te kunnen laten tref
fen.
Het feit, dat niemand in het kabinet
er iets van weet, betekent overigens niet
dat Juliana voorlopig dan ook op de
troon zou willen blijven zitten. Het is
bekend van onze vorstin, dat zij meer
dan eens heeft laten blijken van mening
te zijn dat iedere Nederlander op 65-
jarige leeftijd met pensioen moet kun
nen gaan. Ook een koningin.
Volgens de Grondwet kan Juliana
haar troon behouden tot haar dood. Ze
kan echter ook voortijdig afstand doen
en dat laatste wordt in politieke kringen
ook verwacht. Over het tijdstip tast men
in het duister. Feit is echter, dat hare
majesteit volgend jaar april 65 jaar
wordt en als zij haar mening nog niet
gewijzigd heeft, zou zij dan dus kunnen
aftreden.
Er zijn meer argumenten, die voor een
dergelijke stap pleiten. Daar is in de
eerste plaats de gezondheidstoestand van
prins Bernhard. Weliswaar is de prins
niet echt ziek, maar herhaaldelijk heeft
hij laten merken de rol van prins
ere van het bezoek opgeknapt. De ko
ningin ging in die andere flat kijken,
stopte haar neus in de afvoerkoker en
constateerde: „Het stinkt inderdaad”. Die
afvoer werd meteen gerepareerd.
De schrijfster van de 15 Oranjeboeken
vindt de koningin onvermoeibaar. In de
film over de koningin die op 5 septem
ber zal worden uitgezonden zegt de
koningin ook dat ze voorlopig niet van
plan is af te treden.
Kookt de koningin wel eens zelf?
„Nou nee, het is niet haar dagelijks
werk. Maar als zij en
vonds laat thuiskomen
-honger dan moeten ze
zorgen in de kitchenette. Voor koffie of
thee is altijd wel een lakei beschikbaar.
Beatrix kookt wel eens een enkele keer.
In Porto Ercole staat ze van tijd tot tijd
achter het fornuis. Claus en Beatrix
piknikken ook veel. Maar je moet na
tuurlijk niet denken dat ze zelf de
manden vullen. Ook Margriet en Pieter
eten wel op de grasmat. Maar zij hoeven
niet eens het hek uit om al heerlijk
„buiten” te zijn vanwege al die bossen
rond Het Loo.”
eigenlijk wat er met all*
gebeurt die Juliana op konin
ginnedag krijgt. Waar ze aflemaal naar
toe gaan, weet ik niet, maar hier in
Amsterdam staan drie pakhuizen die tot
de nok toe gevuld zijn met geschenken
afkomstig van de 30e april.”
c -
- uit:::: !f
