Kopenhagen-conferentie
Londen
Bomaanslagen
Kruitfabriek in
Muiden moet
en
sluiten
een miljoen gulden aan prijzen
Kloof tussen leger
regime in Chili
Europa moet meer aan defensie doen
„Geen dromers, driftkoppen of James Bond-figuren”
9ÏÏÏ
Nood geeft nieuwe energie
in
■T
1
ONTSLAG VAN ADMIRAAL MONTERO
MR. LUNS BIJ JAARLIJKSE NAVO-BIJEENKOMST
3
DINSDAG 11 SEPTEMBER 1973
Geen woord
STAATSSECRETARIS:
I
Razzia’s
Voorrechten
PEUGEOT
ioa
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
Koekoeksei
Agenda
Verplichtingen
TJir
West-Duitsland zoekt spionnen
en
l
t
in EEG
Akkoord
I
1
p
I
I
Deze PEUGEOT 104 waarde 8.595 met zuinige, krachtige 50 pk motor, 135 km/u; voorwielaandrij-
In enkele gevallen i® het daarbij tot
s
t
i
f
l
i
Dit neemt niet weg, aldus de ex-
minister dat het non-proliferatieverdrag
de Verenigde Staten bijzondere verplich
tingen oplegt.
l
f
1
1
1
i
l
Men kan natuurlijk zeggen dat de
meesten onder hen geen keus hadden,
maar dat was, aldus mr. Luns, niet de
reden waarom zij tot aansluiting bij het
verdrag sloten- De reden was de angst
een aantal landen dat kernwapens pro
duceert te zien toenemen.
Verlangd wordt bovendien: bereid
zijn om meer dan acht uur per dag
Een brief naar de Bondskanselarij
in Bonn is voor sollicitanten voldoen
de. Van de geïnteresseerden zal meer
dan de helft afvallen, dat staat al
vast. De BND van zijn kant moet wel
het gevaar op de koop toe nemen dat
hij van een buitenlandse inlichtingen
dienst een koekoeksei in het nest
gelegd krijgt.
I
f
c
I
5
5
5
t
«DAGWDAG
Gezien de bijzondere positie en de
voorrechten die zij als superkernmo-
genheid genieten vloeit h er, aldus Luns,
voor de Verenigde Staten uit voort dat
Gistermiddag in twee Londense stati
ons bommen ontploft, voorts werden
waarschuwingen gegeven dat op twee
andere stations bommen zijn verborgen.
In totaal werden dertien mensen ge
wond van wie enkele ernstig.
In als regel betrouwbare kringen in
Belfast verluidde gistermiddag dat de
DEN HAAG. Staatssecretaris Ste-
merdink van Defensie vindt dat de
kruitfabriek in Muiden moet sluiten. Hij
is ook niet enthousiast over de plaatsing
van de kruitfabriek in Amstelveen- Dit
blijkt uit het antwoord van de staatsse
cretaris op vragen van het Tweede Ka
merlid mr. Stoffelen van de PvdA.
Dit verdrag immers geeft hen een zwa
re verantwoordelijkheid, maar ook zeke
re voorrechten en een speciaal statuut.
Voor de landen die er zich toe verbon
den hebben geen kernwapens te produ
ceren, betekende het verdrag een zekere
opoffering omdat zij bewust hun moge
lijkheden op het gebied van defensie be
perkten in belang van het geheel.
Naar verluidt omvat deze agenda, die
aan de Amerikaanse ambassadeur in
Kopenhagen is meegedeeld, negen pun
ten, met als punt tien „diversen”. Men
kan zich voorstellen dat zij handelspro-
blemen, monetaire kwesties, de energie
crisis, de bestrijding van de inflatie,
hulp aan de derde wereld, de betrekkin
gen tussen Oost en West en milieuhygiëne
omvat.
De Deense minister van Buitenlandse
Zaken Andersen, die voorzitter was van
de vergadering volstond met te zeggen
Wie niet wordt gezocht (daar gaat
helaas al de helft van d e pret) is
James Bond. De Bundes Nachrichten
Dienst, doorgaans zo schuw voor pu
bliciteit, is noodgedwongen met zijn
probleem voor de dag gekomen, en
vertelt in een perscampagne vooral
ook nadrukkelijk wie zich niet be
hoeven te melden: „ideologische dro
mers, driftkoppen, avonturiers a la
BONN. Scherpzinnige jongelui
die er voor zichzelf heilig van over
tuigd zijn „dat de democratie tanden
moet hebben”, worden vriendelijk
verzocht zich te melden bij de West-
duitse spionagedienst verscholen
achter de naam „Bundes Nachrichten
Dienst”. De generatie die nog het
opbouwwerk onder Reinhard Gehlen
heeft beleefd, gaat namelijk met pen
sioen.
Minister Van der Stoel legde er de
nadruk op dat de „Europese identiteit”
niet iets is waarover men het in een
handomdraai eens is. Deze „identiteit”
zal op de volgende bijeenkomst van de
ministers over het eenmaken van de
buitenlandse politiek, op 21 november
eveneens in Kopenhagen, verder worden
ontwikkeld.
Zou president Nixon besluiten in de
eerste helft van november West-Europa
te bezoeken, dan zou men kunnen ver
wachten dat, vooral op aandringen van
Frankrijk het eerste, vastgestelde „identi-
teitsstuk” aan de vooravond van het
bezoek het licht zal zien. Zou het Ame
rikaanse staatshoofd besluiten zijn be
zoek uit te stellen, dan zal hoogstwaar
schijnlijk de tweede versie worden ge
publiceerd.
aanslagen het werk zijn geweest van het
Ierse Republikeinse Leger (IRA), niet
van het „officiële IRA maar van er
mee verbonden afdelingen terroristen.
Het IRA heeft zich overigens van de
aanslagen gedistanceerd.
Op de foto: Politieagenten bekijken
de ravage op het King’s Cross station.
beroepskeuze-adviseurs in de Bonds
republiek hebben nu een brochure
ontvangen, die het hun gemakkelijker
maakt om ook op de mogelijkheden
in Pullach, het BND-hoofdkwartier,
te wijzen. Daar is nog nooit iemand
vervroegd met pensioen gestuurd,
daar zijn onderafdelingsleiders die
nog geen veertig jaar zijn, daar is het
werk hoogst afwisselend.
De elementen voor de Atlantische be
ginselverklaring kunnen worden be
schouwd als een soort agenda voor de
onderhandelingen met de Verenigde Sta
ten.
van economische maatstaven. En om
begrijpelijke redenen, aldus mr. Luns,
moet die bijdrage van de Verenigde
staten èn klassiek èn nuclair blijven.
regelrechte vuurgevechten gekomen tus
sen leger en arbeiders die de bezette
fabrieken verdedigden. Vele tientallen
gewonden zijn gevallen. De socialistische
en communistische vakbonden hebben
zondag in een gezamenlijk manifest alle
leden opgeroepen deze bedrijven met
hand en tand te blijven verdedigen.
Gewerkt wordt er dan ook niet veel
meer: men is bezig met het doorladen
van de voorradige wapens.
te werken, en de frustraties kunnen
verdragen dat over de geboekte suc
cessen zelfs thuis met geen woord
mag worden gerept. Daar duikt dus
toch enige spanning op. Er is trou
wens op gewezen dat voor de BND
ook nog altijd agenten in het buiten
land op pad zijn. Wie mocht veron
derstellen dat Willy Brandts „Oostpo-
litiek” de activiteit in Oost-Europa
kon hebben verminderd, wordt erop
gewezen dat „informatie uit dit ge
bied vanwege die oostpolitiek juist
belangrijker is dan ooit.”
De reizende agenten hebben echter
hun hoofdrollen veelal moeten af
staan aan gespecialiseerde weten
schapsmensen. Herr Doktor Bond is
niet te vinden op de gebruikelijke
manier, namelijk in de kennissen- en
familiekring van BND-mensen. De
Mr. Luns vindt dat de Europese part
ners naar mate ze hun welvaart zien
toenemen moeilijk iets anders kunnen
doen dan geleidelijk een groter aandeel
van de defensielasten op zich te nemen.
Europa’s financiële bijdrage tot de NA-
VO-verdediging is al „op lovenswaardige
manier vergroot, maar er moet nog veel
worden gedaan”.
dat de tot dusver nuttige besprekingen
kunnen bijdragen tot een constructieve
dialoog met de Verenigde Staten. De
„identiteitsverklaring” is gebaseerd op
drie uitgangspunten, te weten de samen
hang van de gemeenschap, de positie en
de verantwoordelijkheid van de negen
jegens de rest van de wereld, en het
dynamische karakter van de ontwikke
ling van Europa.
Minister Van der Stoel beeft ten aan
zien van de Europese identiteit te berde
gebracht, dat Nederland zeer veel belang
hecht aan een democratische structuur,
waarin de besluitvorming aan democra
tische controle is onderworpen.
Alleen staten die democratische instel
lingen hebben kunnen lid zijn of worden
van de gemeenschap (hetgeen Spanje,
Griekenland en Portugal lijkt uit te
sluiten).
De gemeenschap moet alle mogelijk
heden voor ontspanning tussen Oost en
West ten volle benutten, evenals moge
lijkheden om de kloof tussen noord en
zuid tussen de rijke en arme landen
te overbruggen, door een actiever
ontwikkelingsbeleid en verdergaande te
gemoetkomingen.
Voortdurend moet in het oog worden
gehouden, dat de negen staats- en rege
ringsleiders in Parijs hebben besloten
dit de gemeenschapsinstellingen dienen
te worden betrokken in de ontwikkeling
van de Europese Unie. Naar Nederlandse
opvatting bestaat er een nauwe samen
hang tussen de economische eenwording
die in het verdrag van Rome is
geregeld en de politieke samenwer
king, die buiten het verdrag op intergou
vernementele basis is geregeld.
KOPENHAGEN De ministers
van Buitenlandse Zaken van de
negen EEG-landen zijn het gisteren
in Kopenhagen in grote trekken
eens geworden over het standpunt
dat zij bij de komende onderhande
lingen met de Verenigde Staten
zullen innemen. Verder werd men
het eens over de onderwerpen die
volgens West-Europa hierbij ter
sprake moeten komen.
Zij zijn tot een akkoord gekomen over
de „Europese identiteit”, dat wil zeggen
datgene waardoor Europa zich onder
scheidt van de rest van de wereld en dat
de beginselen voor een gemeenschappe
lijk beleid omvat, en over de elementen
van een verklaring der EEG-landen die
is bedoeld als bijdrage tot een nieuwe
Atlantische beginselverklaring.
zij verplicht zijn nog lang tot de ge
meenschappelijke Atlantische verdedi
ging financieel meer bij te dragen dan
wanneer men uitsluitend zou uitgaan
De staatssecretaris zegt in dit ant
woord: „Overigens staan ook wij op het
standpunt dat met kracht gestreefd
dient te worden naar verplaatsing van
de kruitfabriek in Muiden en eventueel
die in Amstelveen”.
Het Tweede Kamerlid Stoffelen stelde
vragen naar aanleiding van een „ont
ploffing” in de kruitfabriek op 5 juli
van dit jaar. De staatssecretaris ant
woordt dat van een ontploffing geen
sprake is geweest. Het ging om een
brand in een hoeveelheid afvalprodukten
van ongeveer 200 kilo. Er ontstond daar
bij lichte materiële schade. Ondanks
voorzorgsmaatregelen zijn dergelijke on
gevallen nooit volledig uit te sluiten,
zegt staatssecretaris Stemerdink.
(Van onze redacteur in Santiago,
Henk Ruyssenaars)
SANTIAGO DE CHILI. Nu ook de
minister van Financiën, admiraal Raul
Montero, ontslag heeft genomen, lijkt de
breuk tussen regime en strijdkrachten in
Chili nauwelijks meer te helen. Volgens
de officiële versie van de Chileense re
gering, is admiraal Montero vertrokken
omdat hij bij de marine onmisbaar is.
Hij is onmiddellijk na zijn ontslagaan
vraag vertrokken naar een vlootoefening
van de Chileense en de Amerikaanse
marine. Maar het is een publiek geheim
in Santiago dat admiraal Montero zich
heeft teruggetrokken, omdat de marine
niet langer steun aan de regering van
Allende wil verlenen en aandringt op
een staatsgreep.
Doordat nu twee hoge militairen al
eerder nam generaal Carlos Prats ont
slag de regering van Allende de rug
hebben toegekeerd, neemt de invloed
van de strijdkrachten op de gang van
zaken in Chili steeds meer toe. Nu de
legerleiding niet langer regeringsverant
woordelijkheid draagt, kan dat leger de
zaak in eigen hand nemen. Nadat de
legerleiding uit het kabinet is verdwe
nen, kan deze eigen initiatieven buiten
de regering om gaan nemen.
Een van de machtigste politieke wa
pens in de handen van de strijdkrachten
is de zogenoemde wet op de explosieven
en wapens, die enige tijd geleden door
het parlement is goedgekeurd. Door deze
wet hebben de strijdkrachten de absolu
te volmacht om zonder meer iedereen te
controleren op wapenbezit- Al eerder in
de geschiedenis is een ongebreidelde
controle in handen van het leger, aanlei
ding geweest tot grote gewapende con
flicten.
De strijdkrachten worden in hun hou
ding tegenover de regering van Allende
onvoorwaardelijk gesteund door de opp-
positlonele Christen-democraten, die hun
harde kritiek op de deelneming in de
regering van de legerleiding, gehono
reerd ziet.
ving; versnellingspookje; draaistraal slechts 492 cm; schijfremmen voor, trommelremmen achter;
vier portieren; rondom veiligheidssloten; automatische remkrachtverdeler en rembijsteiling is
iedere week één van de weekhoofdprijzen, die u kunt winnen wanneer u voor 1 deelneemt aan
de Nationale Puzzelactie (t.b.v. de Stichting Natuurbehoud en Natuurbeschermingseducatie) in deze
krant.
De nu reeds jaren in smeulende toe
stand verkerende conflictsituatie in het
Midden-Oosten begint de laatste maan
den weer danig op te flikkeren, niet het
minst door de bewustwording van een
aantal Arabische volksleiders en politici
ten aanzien van de enorme latente
macht waarover zij beschikken: de olie.
De Amerikaanse vrees voor een Ara
bische olie-manipulatie op het politieke
vlak is niet van vandaag of gisteren.
President Nixon heeft die vrees opnieuw
tol uitdrukking gebracht door de intro
ductie van een versneld program van
energievoorziening buiten de Arabische
olie om. Nieuwe energiebronnen moeten
binnen vijf jaar de Verenigde Staten
volledig onafhankelijk maken van bui
tenlandse leveranties. Het is een fraai
ideaal, maar in werkelijkheid zal Ameri
ka ook na 1979 nog wel buitenlandse
energiegrondstof moeten invoeren om
zijn inmiddels weer sterk gegroeide be
hoeften te kunnen dekken.
Er is echter in de bekendgemaakte
plannen van president Nixon een duide
lijk dreigement te bespeuren aan het
adres van de Arabische olielanden, dat
ongetwijfeld uitwerking zal hebben. Het
dreigement namelijk dat een verdere
toespitsing van de Arabische politieke
olie-manipulaties de Verenigde Staten
niet tot wijziiging van hun politiek beleid
in het Midden-Oosten zal brengen, maar
wel 'tot wijziging van hun energiebeleid,
waardoor de rijke klandizie van de V.S.
als verbruikers van Arabische olie zal
vervallen.
Hoe meer de Arabische landen zullen
proberen de Verenigde Staten hun wil
op te leggen via de olietoevoer, des te
sneller zal Amerika de exploitatie van
eigen energiebronnen ontwikkelen,
waarbij niet alleen aan aardgas en kern
energie moet worden gedacht, maar
ook aan geheel nieuwe methoden van
energiewinning zoals zonne-energie, ge
tijdenenergie en andere vormen. Op di
verse gebieden van technisch vernuft
liggen nog ongebruikte mogelijkheden,
die bij een zo hoog ontwikkelde techni
sche potentie als die van de Verenigde
Staten ongetwijfeld exploitabel kunnen
worden gemaakt. Dat de olie volledig
overbodig zal worden, is een toekomst
beeld dat nog tot het terrein van de
sciehce fiction behoort, maar het is na
tuurlijk in de eersteplaats een kwestie
van móeten: als de bittere noodzaak tot
vervanging van de olie zich steeds ster
ker aandient, zullen de dollars en het
vernuft van Amerika op des te korter
termijn het onmogelijk geachte mogelijk
maken.
Het gaat daarbij niet alleen om de
onafhankelijkheid ten opzichte van het
Arabische Midden-Oosten, maar ook om
de totale onafhankelijkheid ten opzichte
van welk buitenland ook. Venezuela, op
dit ogenblik nog een vlotte olieleveran-
cier, kan van de ene dag op de andere
een politieke kentering ondergaan waar
door de oliekraan een politiek instru
ment wordt ten nadele van de Verenigde
Staten. Dat geldt trouwens voor ieder
ïand ter wereld en het is voor de
huidige Amerikaanse regering een on
verdraaglijke gedachte, dat haar ambi
ties als machtigste natie ter wereld in
details zouden afhangen van wat zich op
politiek gebied in een of ander land
voltrekt. Bovendien breiden de in
vloedssferen van de Sovjet-Unie en Chi
na zich voortdurend uit. Het kan in een
bepaalde politieke situatie voor de Vere
nigde Staten van levensbelang zijn om
zichzelf te kunnen helpen op elk gebied
dat voor de strijd om de macht een
essentiële factor vormt.
Voor West-Europa liggen de zaken
enigszins anders, maar zeker niet gunsti
ger. De Sovjet-Unie zou, in eendrachtige
samenwerking met staten in het Midden-
Oosten, de alie-aanvoer naar Europa
praktisch geheel kunnen afsluiten. In
Europese landen merkt men dan ook
veel sterker dan in Amerika de neiging
om de Arabische landen niet al te zeer
te krenken en de vriendschapsbanden
met Israel wat losser te maken. Of dat
Europa op den duur zal kunnen redden
wat de olie betreft, is zeer twijfelachtig.
In ieder geval zullen de olieleveranties
uit het Midden-Oosten steeds duurder
worden en zullen ook de nationaliserin
gen van oliemaatschappijen doorgaan.
De energievoorziening van Europa is een
zeer zwak en kwetsbaar gegeven, dat op
enorme risico’s is gebouwd. Om die
risico’s te verminderen zal ook in Euro
pa een geheel nieuw energiebeleid moe
ten worden geconstrueerd, waarbij een
nauwe wetenschappelijke samenwerking
met de V.S. onvermijdelijk zal zijn.
BRUSSEL Eén van de redenen waaronder relaties tussen de Verenigde Staten
en de Europese NAVO-partners op het ogenblik in een kritiek stadium verkeren, is
gelegen in de vooruitgang op een economisch gebied die Europa in vergelijking met
de Verenigde Staten heeft geboekt.
James Bond, „Übermenschen”
duistere verschijningen”.
Er is bijvoorbeeld dringend behoef
te aan een vijftigtal academisch ge
vormde slimmerds: volkenkundigen,
psychologen, oceanografen, architec
ten, ruimtevaarttechnici, economen
enz. Dat moet wel aan de grote klok
worden gehangen, want voor de leek
werden d e grenzen van het beroep
tot dusver bepaald door het avon
tuurlijke leven met stoeipoezen na
het dessert en declaraties met min
stens vier nullen aan de ene kant, en
obscure scharrelaars als Julius Stei
ner aan de andere.
Bij razzia's door het leger in door de
regering genationaliseerde bedrijven, zijn
de laatste dagen de nodige wapens en
explosieven gevonden en is zeker al één
dode gevallen.
(Van onze redacteur in Brussel)
Oud-minister Luns, secretaris-generaal
van de NAVO, verklaarde dit gisteren
bij de opening van de jaarlijkse bijeen
komst van de vereniging van het Atlan
tisch Pact, die vier dagen lang parle
mentsleden en andere deskundigen uit
de NAVO-landen voor overleg verenigt.
De economische problemen vallen niet
onder de bevoegdheid van de NAVO. In
de mate waarin ze invloed hebben op de
relaties tussen de geallieerden en op de
houding van elke partner ten opzichte
van verdedigings- en veiligheidsverplich-
tingen vormen ze echter naar Luns be
toogde een reden voor ernstige zorg. Een
bijzonder aspect is het vraagstuk van de
evenwichtige verdeling van de financiële
machten van de gemeenschappelijke
verdediging.
gr.
