Bijna werd Albert Brosens neergeschoten
Bijna werd hij door boeren gemolesteerd
CINEAST MET
SONAR OP VISJACHT
JAAR GEWACHT
OP PARING
VAN KARPERS
DE MAJOOR EN ZIJN BROM-GUERILLA’S
Hoe kom je
nu aan door
een brand
gedood vee?
i
J
F
*3^5
I
Biesheuveltjes
Herrie en stof
Avontuur
Eieren
Verbrand vee
Geen hengeltype
SEPTEMBER
ZATERDAG
15
1973
Erbij
Bijna werd Albert Brosens’ levenslijn kapot gescho
ten door een eskader vuur afgevende jachtvliegtuigen.
Bijna werd Albert Brosens door woedende boeren
gemolesteerd. Nu zit Albert Brosens, cineast te Aer-
denhout, vredig naar lieden te kijken, die kippeboutjes
achter de kiezen steken of eitjes leeglepelen. Hij zit
daar als een concertpianist achter zijn Steinway, want
zo’n zelfde twee-eenheid vormt een cineast met zijn
Steenbeck (voor de leek: Een w’onderlijk mooi en zeer
duur apparaat, waarmee een complete film met ge-
luidsmixages en allerlei listige trucages kan worden
samengesteld). Hij heeft die Steenbeck pas en betast
hem met zichtbaar plezier. Op de monitor draait een
stukje film, dat er voor moet zorgen, dat het bedrijf
schap pluimvee en eieren (dank zij de filmische be
moeienis van Brosens) zijn achterban weer nieuwe leg-
impulsen kan aanbieden. Tenslotte heeft het pro-
motiefilmpje „Vijf miljard eieren” tien jaar gelopen
en die eieren zijn nu wel promotioneel uitgebroed. Er
moeten verse eieren komen.
z 3
L
Het
Een
Albert Brosens aan de Steenbeck.
AAAAAAAAAM/WMAAM
HANS ROMBOUTS
ook een
veel
reacties.
in
MAJOOR BROUWER
Ne-
FRED KLAVER
Albert Brosens heeft pas een première
achter de rug. Premières van documen
taires geven geen publicitair kabaal als
die van speelfilms. Tenslotte is een kos
telijke blote haring iets geheel anders
dan een kittig bloot vrouwtje. Zo’n wijf
je hoeft trouwens niet met sonar opge
zocht te worden en de maatjesharing
wel. En daar gaat het in Brosens laatste
werk om: sonar in dienst van de Neder
landse visserij.
laten zien. Dat grijpt een boer in het
dieps van zijn ziel”.
Een overste roept ons toe: „Vraagt u
maar bij de ingang aan die man met
die kalkemmer op zijn hoofd”. De
man met de kalkemmer, een soldaat
bij de militaire politie, wijst ons de
weg naar de kamer van de majoor,
nadat wij eerst onze legitimatiebewij
zen hebben moeten afgeven waarvoor
wij in ruil twee „bezoekerskaarten”
krijgen.
hij
het
van
een
wel
een
in
ird
olg
in
ert
:tie
'an
:en
)U-
de
ese
„Die film, Brandgevaar op
te-
20
iet
jen
en
in-
rie
je-
il-
Ifs
ial
te
er-
an
zas
ic-
ijn
?e-
la-
ip-
?rd
lie
uit
jen
no.
•e-
de
an
ne
en
de
de
de
„Zijn taak moet direct te maken
hebben met snelheid, verantwoorde
lijkheid, risico en avontuur. Door zijn
vriendenkring zal hij benijd worden
om hetgeen hij als militair voorstelt”.
„De organisatie in zo’n eenheid
moet eenvoudig zijn, terwijl het ma
terieel licht en van eenvoudige aard
een jaar lang achter allerlei boerderij-
branden aangeraced. Maai’ practisch
overal werd het vee (gelukkig voor die
boeren, jammer voor Brosens) in veilig
heid gebracht. „Totdat we, hoe gek dat
ook moge klinken, eindelijk geluk had
den. In een klein noordfries gehucht
brandde een boerderij met 36 stuks vee
uit. De koeien lagen met de kettingen
nog vast. Een afschuwelijk gezicht, maar
precies wat we zochten voor de film”.
gewoon volop bevrediging vindt in het
werk, dat ik doe (zo won hij met de BP-
shots de prijs van het Genootschap voor
reclame). Ik zou wel eens voor de TV
willen werken. Dan heb je een groot
publiek. Maar ja” zo zegt hij aarzelend,
„dan zit je natuurlijk wel met een
deadline, moet je sneller werken. Nu
kan ik alles uitdiepen”.
Hogen en lagen lopen driftig heen
en weer voor het staf gebouw van de
Eerste Divisie te Schaarsbergen. De
lagen sjouwen grote kisten en tran
spireren behoorlijk, de hogen geven
aanwijzingen. Een van de grootste
legeroefeningen staat voor de deur.
Op onze vraag of majoor Brouwer,
van de jagers aanwezig is volgt het
antwoord: „Er zijn er twee, maar u
bedoelt zeker die van de brommers”.
Hoe kom je nu aan in vlammen
opgaande koeien? Brosens en de mensen
van zijn produktiemaatschappij hebben
eenheid die tot de verbeelding van de
jongeren spreekt (brommer), geënt is
op zijn leefwijze in de burgermaat
schappij (brommer) en een duidelijke
verbinding heeft tussen de taakstel
lingen in vredes- en oorlogstijd
(brommer)”.
kwamen er drie massieve boeren op ons
af, die ons uitscholden voor vuile dieven,
die ook nog het laatste van die arme
boeren, hun klok wegratsten en dat ze
ons wel eens een flink pak op ons
donder zouden geven. Dank zij Véél pra
ten en het tonen van het draaiboek
konden we het vege lijf redden. Mis
schien speelde de paasgedachte ook nog
een rol bij onze redding”.
De andere keer, dat Brosens er bijna
het hachje hij inschoot was bij de ver
filming van een mariniersoefening op
Texel. „Ik had vanaf een duikboot een
commando-raid meegemaakt. De mari
niers gingen met hun rubberboten terug
naar de onderzeeër, toen ze hun job
gedaan hadden. Ik dacht: ik blijf om de
volgende landing te filmen. Ik zat net in
de duinen, toen er een formatie vliegtui
gen omlaag dook en een break maakte.
Ik kende dat en wist wat er ging
gebeuren. Ik dook een bunker in, net op
tijd. Het barstte van de herrie en de
stof. Ik kroop vlug weer uit de bunker
om de aanvalsgolf op te nemen. Het
werd een aardig stukje film, ook al
omdat ik nu weer met een marinier
dwars door een schootsveld rende.
De film werd rond dat gegeven opge
bouwd op een lokatie in Wassenaar,
waar een soortgelijke boerderij werd
gevonden als de Friese. Bij het maken
van die film ontging Albert Brosens een
fors pak slaag van verbolgen boeren.
Want wat gebeurde er? „We reden van
de ene brand naar de andere, een jaar
lang dus, met een half verbrande door
ons bij een uitdrager aangekochte en ver
minkte) boerenklok in een deken gewik
keld bij ons. Bij een verbrande boerderij
in de buurt van Zwolle konden we de
opname met de klok maken. Het was
paasfeest. Toen we klaar waren en de klok
voorzichtig oppakten uit de puinhopen,
hoofdtaak is, komt dat door de situa
tie waarin de infanterie gedwongen is
Een opmerkelijke slotopmerking
van de generaal: „Ik wil niets aan
het idee van de majoor afdoen, maar
wij zouden ons toch moeten schamen
wanneer hij iets nieuws uitgevonden
had. Maar ja het hoeft niet altijd het
ei van Columbus te zijn, er zijn nog
wel andere eieren.De majoor
schudt bij het aanhoren van de
woorden der generaal het hoofd en
zegt op zijn beurt dat de generaal
een denkfout maakt.
„Het is toch een duidelijke zaak
dat de brommer een prototype van
de ideale moet nog gemaakt worden
vele voordelen heeft. Bij een niet
voorziene plotselinge vijandelijke be
dreiging zouden de brommers veel
sneller ter plaatse kunnen zijn dan
de pantserinfanterie of tankeenheden
omdat ze zich al direct in kleine
groeperingen kunnen verplaatsen, een
hoge gemiddelde snelheid kunnen
aanhouden en minimale last onder
vinden van verkeersopstoppingen"
Naar het oordeel van de majoor
kan het karakter van de Nederlander
(via de brommer) goed uitgebuit wor
den. „Er zijn veel geschriften gevoit-
den uit de tijd dat Alva landvoogd
was in de Nederlanden. Uit die ge
schriften bleek dat het Spaanse oor
deel over de gemiddelde Nederlander
niet al te fraai was: eigenwijsheid,
eigengereidheid en ongedisciplineerd.
Tevens kwam naar voren dat zij, als
de nood aan de man kwam, met taaie
volharding weerstand konden bieden.
Deze karaktertrekken zijn nog steeds
in de geestelijke bagage van de
derlander terug te vinden”.
„Nu moeten we daar gebruik
maken. Dat kan gebeuren in
militaire organisatie waarin de eigen
wijsheid en eigengereidheid kunnen
worden omgebogen in het geven van
gelegenheid tot het ontplooien van
eigen initiatief. Dat is mogelijk in een
De man, die na de oorlog filmde voor
de Amerikaanse ambassade, voor de
RVD (o.a. de Ronde tafel-conferentie) en
BP (niet de boerenpartij, zoals men mis
schien zou veronderstellen, maar de
oliemaatschappij), vindt dat hij het al
tijd erg getroffen heeft met zijn op
drachtgevers. „Natuurlijk zou ik
eens een speelfilm willen maken,
vrije produktie. Wie wil dat niet? Maar
er om te springen sta ik niet, omdat ik
shot uit de film „Sonar".
binnenhalen van het net.
Achter hem, bij de Steenbeck, staan,
om zijn woorden te onderstrepen, rijen
met filmcassettes. Van alles is daar ta
vinden: stukjes film over een super
markt. tuinsproeien, het binnenhalen
van een net, kuikens, enz. enz. Verderop
staat een muziekmengapparaat. Da
Steenbeeck geeft een fraai shot te zien
van draaiende molens. De muziek swingt
p de molenklappen mee. Naar die
passende muziek heb ik dagen zitten
zoeken”.
De majoor Brouwer is de laatste
dagen een van de drukst bezochte
figuren in het stafgebouw. „Revolutie
bij de Eerste Divisie” is te horen. De
majoor schreef een fantasierijk, en
wat volgens vele collega’s belangrij-
ker is, een eigentijds verhaal in het
legerorgaan „Militaire Spectator”. Het
was zijn eerste stukje, maar
kwam er wel direct door in
nieuws. Hij is ervan overtuigd dat
minister Vredeling er niet omheen
kan een onderzoek in te stellen naar
zijn idee om ons leger uit te breiden
met een bataljon bromfietsen. Felle
brommers (top rond 80 kilometer per
uur) zouden ingezet linnen worden
om onder meer vijandelijke tankeen
heden te bestoken en de man op de
brommer zou ook tegen luchtlandings
troepen ingezet kunnen worden. Nog
een van de beweegredenen van de
majoor om de brommer in dienst te
nemen: tegemoet komen aan de
stoerheidsdrang van de jeugd.
In zijn naaste omgeving ontvangt
groot-majoor F. Brouwer, sinds 1948
„Die film, Brandgevaar op de boerde
rij. vereiste veel geduld. Wij wilden
namelijk de boeren op indringende en
overtuigende wijze laten zien, waarom
brandpreventie zo belangrijk is. Tenslot
te zitten boeren meestal geïsoleerd, ver
weg- van de branweertoestanden, die bo
vendien vaak dorps z(jn opgezet. Als je
dat wilt bereiken moet je verbrand vee
dienst, veel positieve
Vooral „Jan Soldaat” lijkt ingenomen
met een eventuele komst van de
brommers. In Schaarsbergen zouden
de meesten direct bij het „brommer-
bataljon” in dienst willen treden. Ik
had al die belangstelling niet ver
wacht”, zegt de majoor achter zijn
bureau gezeten. De deur gaat open en
we worden voorgesteld aan „mijn
assistent, de adjudant Knoop”. De
adjudant gaat zitten en toont trots
alsof hij het zelf geschreven heeft
een knipsel uit een krant. Het gaat
over zijn directe baas, de bekende
majoor. „Vijand tegemoet op brom
mer” staat boven het bericht.
en Bücker van het ministerie van Land
bouw en Visserij. „Je moet je natuurlijk
steeds weer volledig inwerken in je te
filmen onderwerp. Dat alleen al kost
een hoop tijd.”
Naast alle positieve reacties is nu
al bekend dat de majoor in het
oktobernummer van Militaire Specta
tor „aangevallen” wordt op zijn plan,
waaraan hij twee jaar gewerkt heeft.
Over de inhoud van de ingezonden
brieven wil hij niets zeggen. „Ze
waren er in ieder geval niet kapot
van. In het oktobernummer van MS
zal ik direct een weerwoord schrij
ven. Het zou niet juist zijn als ik de
inhoud van die ingezonden brieven
nu al vrijgaf’.
De hoofdredacteur van Militaire
Spectator, de brigade-generaal W.
Walthuis, ziet de brommers nog niet
komen. Hij nam het stuk van de
majoor echter wel in zijn orgaan op
omdat door het verhaal een „mogelij
ke discussie op gang gebracht kan
worden. De mensen gaan dan ten
minste weer denken over mogelijkhe
den om een probleem op te lossen”.
De generaal voegt er aan toe dat
majoor Brouwer een denkfout maakt.
„Hij wekt de indruk dat de hoofdtaak
van de infanterie pantserbestrijding
is. Wanneer de pantserbestrijding de
Albert Brosens werkt voor het minis
terie van Landbouw en Visserij. Daar
door heeft hij nogal bemoeienis met
haring en kuit, kip en kuiken. Maar ook
met bijvoorbeeld behaatjes, hetgeen dan
staat voor de zg. Biesheuveltjes, hetgeen
dan op zijn beurt weer staat voor speci
ale vis-kistjes, die op instigatie van de
huidige Unilever-adviseur en toenmalige
minister van Landbouw en Visserij Ba
rend Biesheuvel werden ingevoerd bij
ons visserijwezen. Biesheuvel heeft met
zijn behaatjes goed werk verricht. De
bulk (de massa-aanvoer per scheeps
ruim) moest wijken. Ondertussen is er al
weer een nieuw procédé op gang geko
men met diepvriesmethoden. Daarover
zal Albert Brosens ons beeldend berich
ten in de vierde van de serie visserij-
films, die hij aan het vervaardigen is en
waarvan „Sonar” de eerste. .Stabiliteit
van schepen” de tweede en „Voortstu
wing va nschepen” de derde is.
Voor „Sonar” heeft Brosens met de
hektrawler Tridens. het visserij-onder
zoek.schip van het ministerie, een woeste
reis richting Hebriden meegemaakt.
Windkracht twaalf werd er gemeten en
dan is het lastig filmen, weet hij fijntjes
op te merken. Maar vis werd er op de
Ierse jachtgronden gevangen, in grote
hoeveelheden. Dank zij de sonar, de
geluidsgolven; die als wijdvertakte voel
sprieten de zee aftasten naar scholen
haring. Brosens was op dat onderwerp
ingepraat door twee deskundigen. Boon
stra van het technisch visserij-onderzoek
Toevallig of niet. Albert Brosens heeft
ook een tweetal films over de binnenvis
serij op zijn naam staan. Terwijl hij zelf
bepaald geen hengeltype is. Als wij hem
vragen of hij het niet naar vindt om een
hengelaar een haakje uit de visselip te
zien trekken, zegt zijn gezicht alles. .Jk
vind dat geen leuk gegeven” is zijn
understatement, ..’,r heb zo’n handeling
dan ook niet in mijn films zitten
Brosens is zeer tevreden over ziin
eersteling op dat gebied. „De Karper’in
1966 in opdracht van de Or5an’?.at.’^.,n^
verbetering van de Binnenvisserij (OVB)
vervaardigd. Schitterend beest, die -
per. Drie jaar heb ik shots gemaakt. Bij
Valkenswaard is een viskweWii r>nor
hadden ze een paaiwei gemaakt, een wei
geïnundeerd waar de paring van de
karpers moest plaats vinden. We hebben
daar alsmaar op wacht gezeten om zo n
paring te filmen. Pas na een jaar was
het raak Eerder deden ze het niet P"t
werd een voortreffelijke qpname. zoals
bij miin weten nog nooit van dat onder
werp is gemaakt”. De OVB was er ook
mee in de wolken, want Brosens kreeg
daarna opdracht om een film te maken
van de reusachtige viskwekerij in de
Flevopolder. En nu staat er een nieuwe
film over de hengelsport op het pro
gramma. „Daar zitten we nog helemaal
mee in het beginstadium”. Het scenario
moet nog gemaakt worden.
Het zou een misverstand zijn te den
ken. dat Brosens zich alleen met vissen
en hengelen bezig houdt in zijn filmerij.
Het ministerie heeft namelijk ook zijn
landbouw-kant. Aan die kant zit een
film, waar de Aerdenhoutse cineast (be
gonnen bij Multifilm) bijzonder trots op
is. En niet alleen, omdat hij daar in
Berlijn de „zilveren aar” mee won m
een competitie van documentaires, waar
aan zo’n veertig landen meededen.
dient te zijn en zo mogelijk in het
verlengde moet liggen van wat de
man in de burgermaatschappijge
wend is te gebruiken en te onderhou
den. Wat kun je je dan beter voor
stellen dan de bromfiets”.
De majoor ziet de taak van de
militair op de brommer als die van
een guerrilla. „Hij zal gevechtsinlich-
tingen moeten verzamelen om vijan
delijke zwaartepunten vroegtijdig te
onderkennen. Voorop staat echter de
taak om een verrassende anti-tanko-
verval op vijandelijke colonnes uit te
voeren. Met de brommer kun je diep
in bebosde gebieden doordringen
waar je normaal infanterie moet in
zetten. Ze kunnen met de brommer de
vijand verliezen toebrengen voor hij
zich geformeerd heeft. Daarnaast kan
het bromfietsbataljon dat uit zo’n 375
man moet bestaan de marechausee
hulp verlenen bij bijvoorbeeld de be
veiliging van doorlaatposten”.
Op onze vraag of de majoor ver
wacht dat zijn idee ooit realiteit gaat
worden, zucht hij. In zijn felle ogen
is duidelijk te bespeuren dat hij
„zijn” bromfietsbataljon het liefst al
uit zou willen proberen op de oefe
ning „Big ferro”. „Eerst moet de le
gertop bepalen dat er een onderzoek
komt, dan zou men het idee een kans
geven. Dan moet er research plaats
vinden op technisch en operationeel
gebied. Dan pas kan de bromfietsin
dustrie gevraagd worden een model
te ontwerpen,. Als de industrie in
handen van het leger komt, dan ben
je nog niet klaar. Alles moet zo
geperfectioneerd worden dat er jaren
voorbij gaan eer een voertuig opera
tioneel is. De brommer zou er alleen
snel kunnen komen wanneer het een
politiek item wordt; er zouden vragen
in de Kamer moeten komen”. De
majoor wacht af en gaat op oefening
zonder brommer.
