MINISTER PRONK TIJDENS DEMONSTRATIE IN AMSTERDAM:
Vijf Afrikanen
Historisch bezoek
opgehangen
van Edward Heath
REEKS PROBLEMEN VOOR
LEONID BREZNJEV
de VN
Twee Duitslanden
in
PvdA stijgt in
populariteit
Neem gewoon Durex-
beter voor beiden.
I
Hi
MBS
99
99
•3
■-R
EERSTE BRITSE PREMIER IN DUBLIN
Volgens waarnemers in Russische hoofdstad
of
3
MAANDAG
1 7
SEPTEMBER
1 973
Guerrilla
r
Blijkens onderzoek
Censuur
Woede
Samenwerking
India
p
Nobelprijswinnaar
Prestigeslag
1U
lij
Mi J 4 A-Mj
ar
Allende is dood, maar hij leeft voort
l
t
l
l
t
1
t
(Van onze redacteur in Londen)
t
1
l
1
ADVERTENTIE
i
i
t
9
I
Zelfs de reis van Breznjev naar New
9
t
l
l
s
I
I
l
I
1
S
t
De bewindsman zei onder meer dat
Chili drie jaar lang het land van de
hoop is geweest, maar dat wat Allende
begonnen is, niet zomaar zal verdwijnen.
„Allende is dood, vermoord, maar hij
leeft voort”, aldus minister Pronk.
PRETORIA (Reuter). In de gevan
genis van Pretoria zijn vijf Afrikanen
opgehangen. Zij waren ter dood veroor
deeld op beschuldiging van het plegen
van moorden.
In het Politburo zou de harde lijn
vertegenwoordigd worden door mannen
als Mikhail Soeslov en Andrei Kirilleh-
ko, die medestanders zouden hebben in
het leger terwijl de minister van Defen
sie aan Breznjevs zijde zou staan. Vol
gens sommige ingewijden zou Joeri An-
drovpov, het hoofd van de Russische
geheime politie, de KGB, in april in het
Politburo aangesteld zijn om de verwe
zenlijking van het ontspanningsbeleid te
controleren in plaats van te steunen.
uit
Argentinië
het politieke debat in de Algemene
Vergadering.
t
t
Delhi, die verleden maand door de Indi
ase pers werd aangekondigd, schijnt
naar de vergeethoek te zijn verwezen.
Maar al die strubbelingen, waarover
Breznjev in zijn vakantieoord Simfero
pol zeker zal nadenken, zijn nietig ver
geleken met de omvang die de zaak-
Sacharov heeft aangenomen.
Het is voor het eerst in de geschiede
nis van de Ierse republiek dat een
Engelse eerste minister zich verwaardigt
om in de hoofdstad Dublin een officieel
bezoek af te leggen. Tot nu toe dienden
de Ierse premiers naar Londen te reizen
BONN IS vastbesloten zich voorlo
pig koest te houden in de Verenigde
Naties. Het heeft een aantrekkelijk
visitekaartje in de grote toespraak,
waarmee de alom bewonderde Nobel
prijswinnaar Willy Brandt op 26 sep-
iember een bijdrage wil leveren aan
Mevrouw Hortensia Bussi Allende, we
duwe van president Allende van Chili,
is in Mexico aangekomen met een spe
ciaal door Mexico gezonden vliegtuig.
Huilende (zie foto) zei zij tegen verslag
gevers dat de hele wereld het militaire
regime in Chili moet veroordelen. Op
het vliegveld waren president en me
vrouw Echeverria van Mexico ter be
groeting aanwezig.
Het is slechts onder deze voorwaarde,
zo redeneren diplomaten in Moskou dat
Breznjev het fiat van het Politburo en
de partij voor dat beleid heeft verwor
ven. Voor hen die het politiek steekspel
in Moskou van zo nabij mogelijk volgen
is het echter duidelijk dat Breznjev de
jongste weken in het Kremlin en ook
elders enkele tegenvallers te incasseren
kreeg.
De sympathie voor de Europese veilig-
heidsconferentie en zelfs voor de uit
bouw van de economische betrekkingen
tussen Moskou en het Westen is afge
koeld wegens de weerslag van de jong
ste verklaringen van de twee „muiters”
Andrei Sacharov en Alexander Solzje-
nitsin.
Het heeft er alle schijn van dat Sa
charov nogal wat buitenlandse steun
heeft gekregen van bijvoorbeeld Bru
no Kreisky, de Oostenrijkse kanselier en
Wilburg Mills, die in het Amerikaans
Congres de sleutels van de staatskas
bezit dat in dit geval het Kremlin
niet meer moet denken aan enig herstel
van de binnenlandse partijtucht zonder
daarbij het ontspanningsbeleid in het
gedrang te brengen. De gevolgen daar
van zijn evenwel niet te overzien.
De militaire junta heeft bevolen dat
alle politieke propaganda van muren,
schuttingen en telefoonpalen moet ver
dwijnen. Het standbeeld voor de revolu
tionair Che Guevara in de wijk San
Miguel is verwijderd. Alleen de cemen
ten sokkel staat er nog.
De grenzen van het Zuidamerikaanse
land zijn nog steeds gesloten. Dit geldt
ook voor de vliegvelden die nu onder
militair toezicht staan.
De juiste toestand in Chili is door de
scherpe perscensuur niet te overzien. De
telex- en telefoonverbindingen met het
buitenland zijn echter hersteld.
LONDEN. Scotland Yard in Lon
den en de politie in de andere grote
Britse steden hebben de bevolking tot
extra waakzaamheid opgeroepen. Vooral
de grote stationsgebouwen, winkelcentra
en kantoren zullen door het publiek met
argusogen worden bekeken. De oproep
om extra op te letten komt in verband
met het bezoek dat eerste minister Heath
vandaag aan de Ierse hoofdstad Dublin
en aan de Ierse premier Liam Cosgrave
brengt.
Het staat wel als een paal boven
water dat het ontspanningsbeleid meer
dan een doorn in het oog is bij sommige
Kremlinleiders, vooral bij hen, die
’s lands orde en veiligheid moeten hand
haven. Hier e n daar wordt zelfs de
vraag gesteld of dat beleid niet gesabo
teerd wordt.
zonder meer wil aanvaarden of dat
bijvoorbeeld het anti-Westduitse Gui
nea om een stemming vraagt.
Alle commentatoren in de Bondsre
publiek zijn het erover eens dat aan
zo iets niet zwaar moet worden ge
tild. Bonn betaalde vorig jaar al 428
miljoen mark voor VN-werk. Daar
komen nog ongeveer 50 miljoen bij.
De bijdrage is dan zesmaal zo hoog
als die van de kleinere DDR. Het
verschil in gewicht is dus buiten kijf.
Er moet, schrijven de Westduitse
kranten, ook vooral niet vreemd wor
den opgekeken dat Scheel morgen
pas na zijn oostelijke collega Winzer
het woord krijgt. „Germany, Federal
Republic of” (lidnummer 134) komt
nu eenmaal vanwege die ene „y”
achter „German, Democratie Repu
blic” (nummer 133), maar daarmee
staat wel zwart op wit dat er in de
VN maar één Germany, één Duits
land, zetelt.
Volgens waarnemers duiden berichten
over gevechten buiten Santiago onder
meer in Valparaiso) erop, dat de nieuwe
machthebbers in Chili een langdurige
strijd met georganiseerde guerrillagroe
pen te wachten staat.
Linkse kringen in Venezuela en Ar
gentinië hebben aangeboden guerrilla
strijders naar Chili te zenden ter onder
steuning van een verzetsbeweging.
Een Chileense marineofficier heeft
verklaard dat de militaire junta bij de
staatsgreep van dinsdag een maximum
aan geweld heeft gebruikt, „om een
minimum aantal slachtoffers te maken”.
Er zouden al duizenden doden zijn ge
vallen.
IN BONN wordt ervan uitgegaan
dat de twee landen samen bij accla
matie lid worden. Helemaal gerust is
men daar niet op. Eerst werd be
weerd dat de DDR meer zou voelen
voor een hoofdelijke stemming, waar
bij dan wellicht een paar Afrikaanse
landen vanwege de Bonner vriend
schap met Zuidafrikanen en Portuge
zen tegen de Westduitsers zouden
stemmen.
(Van onze redacteur in Bonn)
BONN De twee Duitse staten worden morgen lid van de Ver
enigde Naties. Dat is een doorbraak aan twee fronten. Tot dusver zijn
gedeelde staten (ook Korea en Vietnam; Nationalistisch-China werd
gewipt toen het communistische lid werd) buiten de organisatie ge
bleven. Vanuit Bonn gezien betekent het bovendien het bezegelen van
de internationale erkenning van de DDR.
eens bezegeld. Voordelen levert het
toetreden tot de VN niet op.” CDU en
CSU zijn echter beide in de delegatie,
waarmee minister van Buitenlandse
Zaken Walter Scheel naar New York
is gereisd, vertegenwoordigd.
West-Duitsland stelde zich daarmee
tevreden en was zelf sterk genoeg om
de DDR heel lang buiten de volken
organisatie te houden. Naar een vol
ledig lidmaatschap werd niet ge
streefd, omdat dan onvermijdelijk
ook de DDR zou worden meegezogen.
Dat de twee Duitse regeringen bij
hun onderhandelingen over het „ba
sisverdrag” besloten nu gezamenlijk
naar New York te gaan, stuit op het
ogenblik alleen nog op kritiek in de
rechtse Springer-pers. „Het zal”,
schrijft Welt-am-Sonntag, „de koers
van de Duitse buitenlandse politiek
nog moeilijker maken. Voor de hele
wereld wordt de Duitse deling nog
MOSKOU (AFP). Het „ontspan
ningsbeleid” van de Russische partijse
cretaris Leonid Breznjev maakt een
moeilijke tijd door. Het komt er voor
Breznjev op aan voor de Sovjet-Unie de
winst van de ontspanning binnen te
halen zonder dat daarbij de binnenland
se partijtucht in het gedrang komt. Al
gemeen mag namelijk worden aangeno
men, dat die ontspanning uitsluitend
voor buitenlands gebruik is bestemd.
Begunstigd door het stralende weer heeft
de door jongerengroeperingen georgani
seerde demonstratie voor Chili dit week
einde in Amsterdam een massaal karak
ter gekregen. Vele duizenden jongeren
ivandelden in een stoet van enkele kilo
meters lengte van het Kwakersplein via
de Kinkerstraat en Marnixstraat naar
het Leidseplein en vandaar door de
Leidsestraat en over het Rokin naar het
Damrak. Op spandoeken, die door de
demonstranten werden meegedragen,
stond onder meer: „Alle macht aan het
Chileense volk”, Bloed een goede be
legging”, „Chili’s moordenaar heet kapi
taal” en „CIA uit Chili”.
Oost-Berlijn heeft pas een paar
jaar een eigen waarnemer in New
York. Bonn is daar al sinds 1952
vertegenwoordigd en is een actief lid
van nevenorganisaties als Wereld Ge
zondheids Organisatie, FAO en Unes
co.
De pogingen om in Azië tot een alge
mene veiligheidsregeling te komen sto
ten ook op heel wat klippen. Zelfs India
aarzelt de Sovjet-tinie door dik en dun
te steunen uit vrees dat de bruggen met
China zullen worden opgeblazen.
Omdat het bezoek van premier Heath
aan Dublin komt op een moment dat de
relaties tussen beide landen beter zijn
dan ooit, is ook de woede van de provi
sionele IRA bijzonder groot.
Het gevaar voor zo’n vroege presti
geslag schijnt bezworen te zijn, maar
het is niet zeker of Israel de toetre
ding van de fel anti-Israelische DDR
HILVERSUM. Als op dit moment
verkiezingen zouden worden gehouden,
zou 31,3 percent zijn stem uitbrengen op
de Partij van de Arbeid. Bij de Kamer
verkiezingen vorig jaar kreeg d« PvdA
27,4 percent, terwijl een in juni van dit
jaar gehouden peiling voor de PvdA een
percentage van 30,5 werd geregistreerd.
De VVD blijkt nog steeds in populariteit
toe te nemen. Thans zou 19,5 percent
van de bevolking bereid zijn, om deze
partij te stemmen. Bij de Kamerverkie
zingen was dat 14,4 percent en in juni
17,9 percent. De VVD zou daarmee thans
na de PvdA de grootste partij zij want
de KVP heeft thans nog maar de voor
keur van 17,2 percent (bij de verkiezin
gen 17,7 percent).
De ARP zou thans 8,8 percent scoren,
de PPR 5,3, D’66 4 percent, de CHU 3,1
percent en DS’70 nog maar 2 percent
(tegen 4,1 percent bij de Tweede-Kamer-
verkiezingen).
Een ander blijkt uit een onderzoek
van het bureau Lagendijk, waarvan de
resultaten zondag in het AVRO-radio-
rogramma „Delta” bekend zijn gemaakt.
Blijkens dit onderzoek zou bij verkie
zingen op dit moment 10,5 percent niet
gaan stemmen of weet nog niet, op
welke partij men zijn stem uit zal
brengen.
Het wil verder echter zijn activitei
ten graag zo veel mogelijk in de
groep van de Europese Gemeenschap
ontplooien, wat best begrijpelijk is. In
de toekomst zal de Bondsrepubliek
immers haar stem moeten uitbrengen
over bijvoorbeeld resoluties die Israel
en de Arabieren of Zuid-Afrika en de
landen van „zwart-Afrika” nooit alle
bei kunnen bevallen. Er waren voor
delen aan om wél volop mee te
werken aan het VN-werk in de Der
de Wereld, maar nooit tot een politie
ke stellingneming te worden gedwon
gen.
Enige onzekerheid bestaat nog op
het punt West-Berlijn. Er is, wordt in
Bonn gezegd, geen twijfel aan dat die
stad in de Verenigde Naties wordt
vertegenwoordigd door de Bondsrepu
bliek. Maar wie weet of Moskou en
Oost-Berlijn, in aansluiting op de op
„West-Berlijn” gestrande onderhande
lingen tussen Bonn en Praag, niet
ook in de VN die vertegenwoordiging
beperkingen zullen willen opleggen.
Voor het overige zal het contact
met de DDR, die ondanks de ontwik
kelingen van de laatste jaren aller
minst als een tweelingbroer naar
New York gaat, tot een „zakelijk
naast elkaar” moeten worden.
Zij worden na ondervraging beschul
digd van „misdadige handelingen”, dan
worden zij doorgestuurd naar het grote
re, nationale stadion, dat in een buiten
wijk ligt, „en dan staan zij er slecht
voor”.
In dat grote stadion zouden zich veel
personen bevinden, onder wie buitenlan
ders, die ter dood zijn veroordeeld. Een
aantal vonnissen zou al zijn voltrokken,
hoeveel is niet na te gaan.
Gisteren vlogen boven Santiago heli
kopters die biljetten uitgooiden waarin
verzetslieden wordt aangeraden zich
over te geven.
In de Mexicaanse ambassade bevonden
zich nog ongeveer 200 personen, rege-
ringsmensen en linkse politieke leiders,
die er asiel hebben aangevraagd en die
hopen de komende week naar het bui
tenland te mogen vliegen.
Van betrouwbare zijde is gisteren ver
nomen dat het aantal arrestanten
onder wie socialisten en communisten
die naar de twee voetbalstadions zijn
gebracht, ongeveer 3000 bedraagt. Het
vervoer naar de sportvelden geschiedde
per vrachtwagen.
In Chili bevinden zich ongeveer ruim
10.000 buitenlandse extremisten die in de
loop van de laatste drie jaren van Chili
toestemming hebben gekregen zich in
dat land te vestigen. Zij behoren volgens
het ministerie van Defensie in Santiago,
tot linkse of uiterst-linkse groeperingen
en zullen worden uitgewezen of ver
volgd. Dat laatste geldt voor degenen
met „politieke antecedenten” in Chili. De
meeste ballingen komen uit Bolivia
(4.000), Uruguay (3.000),
(2.000) en Brazilië (1-200).
In Buenos Aires verklaarde presi
dentskandidaat Peron zaterdag dat Ar
gentinië zijn diplomatieke banden met
Chili zal handhaven. Peron „wilde zich
niet mengen in de binnenlandse aangele
genheden van een andere staat”. Ook
Paraquay heeft het militaire regime er
kend.
als ze hun Britse ambtgenoot wilden
spreken.
(Vervolg van pagina 1)
AMSTERDAM Op zes plaatsen in ons land zijn afgelopen zaterdag
demonstraties gehouden ter gelegenheid van de staatsgreep in Chili en de
dood van president Allende. In totaal namen ongeveer 16.000 mensen aan
de protestacties deel. De grootste vond plaats in Amsterdam, waar de door
jongerengroeperingen georganiseerde demonstratie 6.000 mensen trok.
De betoging werd besloten op het Damrak, waar minister Pronk van ont
wikkelingssamenwerking een toespraak hield.
In de Verenigde Staten rijst op
nieuw twijfel omtrent het evenwicht
inzake kernbewapening, de basis zelf
van de Amerikaans-Russische toenade
ring. De Russische vorderingen op het
gebied van de meerkoppige raketten
hebben de Verenigde Staten vrees aan-
gejaad. Een presidentieel raadsman, de
gewezen minister van Defensie Melvin
Laird, heeft de Sovjet-Unie er zelfs van
beschuldigd van deze ontspanning te
profiteren om haar militair potentieel
krachtig op te voeren.
Tegelijkertijd moet de Sovjet-Unie
met bitterheid ervaren hoe de Russische
toenadering tot de Verenigde Staten op
de conferentie van de nietgebonden lan
den in Algiers menige wenkbrauw heeft
doen fronsen, zozeer dat hier en daar
zelfs het woord „imperialist” werd ge
bruikt.
In Groningen werd het woord gevoerd
door wethouder Max van den Berg, die
met een collega in de protestoptocht had
meegelopen. „De Amerikaanse inmen
ging in Chili is niet te tolereren”, zei hij
onder meer-
Zo heeft de Ierse minister van Defen
sie, Donegan, dezer dagen verklaard dat
Britse helikopters toestemming zouden
krijgen voortaan over Iers gebied te
vliegen langs de grensstreek met het
Noorden als zij op zoek zijn naar IRA-
mannen die hun helse machines net
binnen Noordiers gebied hadden ge
plaatst, maar ze vanuit de republiek
lieten afgaan. Een dergelijke vlucht
heeft in feite ook al met goedvinden van
de minister van Defensie in Dublin
plaatsgevonden.
De Ierse minister van Justitie, Cooney,
liet bijna op hetzelfde moment weten:
„Ik kan verklaren dat de explosieven
niet langer van ons gebied uit over de
grensc naar het noorden gaan dat volle
dig is afgesneden”.
Directe resultaten van het bezoek van
de Britse premier aan Liam Cosgrave
worden niet verwacht. Het allerbelang
rijkste is dat het bezoek heeft plaatsge
vonden. Tot de belangrijke gesprekson
derwerpen behoren, behalve natuurlijk
de strijd tegen de IRA, de plannen tot
het formeren van de veel omstreden
Ierse Raad, waarin Ieren uit het zuiden
en het noorden met elkaar op een
aantal gebieden van gemeenschappelijk
belang het bestuur zouden uitoefenen.
De verzwegen bedoeling van de Ierse
Raad is dat ze in de toekomst een
overbruggingsorgaan dient te worden
voor de eenwording van beide delen van
Ierland binnen de republiek van Dublin.
Sinds de recente volksstemming in het
noorden, waarin de bevolking zich dui
delijk voor het blijven van Ulster bij
het Verenigd Koninkrijk uitsprak, reali
seert men zich aan beide zijden van de
grens dat er over dergelijke projecten de
eerstkomende tien jaar (als wellicht een
nieuwe volksstemming zal worden ge
houden) niet gesproken hoeft te worden.
De reis van de Engelse premier naar
Dublin waar vergaander veiligheids
maatregelen werden genomen dan ooit
komt op een ogenblik dat de sa
menwerking van Ieren en Britten om
aan de strijd in het Noorden een eind te
maken, nog nooit zo groot is geweest.
Tot dusver zijn dit jaar 28 doodvonnis
sen met de strop voltrokken. Vorig jaar
vonden 46 terechtestellingen op deze
wijze in Zuid-Afrika plaats.
Het weekeinde werd op het hoofd
kwartier van de ondergrondse beweging
een „waarschuwing” aan het adres van
premier Heath openbaar gemaakt waar
in onder meer te lezen staat: „We zullen
toeslaan waar en wanneer ons dat nood
zakelijk voorkomt, net zo lang tot u
doordrongen zal zijn van uw verant
woordelijkheid tegenover uw eigen volk
aan deze oorlog een eind te maken”.
De IRA eist opnieuw van Heath dat
de Britse troepen uit Noord-Ierland
worden teruggeroepen. De geciteerde
zinsnede uit de IRA-verklaring werd
door een aantal Engelse kranten uitge
legd als een indirecte manier om de
verantwoordelijkheid van de bomaansla
gen, die tot nu toe in Engeland werden
gepleegd, te erkennen. Tot nu toe heeft
nog niemand met zoveel woorden ver
antwoordelijkheid voor deze bomaansla
gen bekend.
De afgelopen drie dagen van rust op
het front van de bomaanslagen in Lon
den wordt hier uitgelegd als een manier
om een nieuwe IRA-actie juist bij deze
gelegenheid extra hard te laten aanko
men.
In Chili wordt nog door een aantal
gewapende burgers verzet gepleegd, te
gen het nieuwe militaire regime, zo is
gisteren in Santiago vernomen. Personen
die worden gearresteerd brengt men sa
men in een klein stadion bjj het cen
trum van de stad.
Tenslotte is er West-Europa, dat
met een angstcomplex zit omdat het
geen verdediging zou hebben. De plotse
linge grote belangstelling van de Russen
voor de conferentie over de verminde
ring van de strijdkrachten heeft dat
complex nog verergerd.
tgST sa® s>
I
I r. y; k
