Drama van burgerlijke ongehoorzaamheid
Haarlemse muziekliefhebber Fried Nelissen
tekort
Fi jne Joedzjiferdoozjez//-<:ollectie
Lucyna Konarska
van
H
Sneeuwwitje
Expositie van
oud handwerk-
gerei in Utrecht
Vanessa als
„Programma NPO komt alles
ZOMER-
PRIJZEN
ZOMER-
PRIJZEN
DICK BARTELS
Joods ritueel vastgelegd
DICK BARTELS
Wintersportreizen met Hollandse maaltijden
REISBUREAU SUCCES
p
p i
BIJ THEATER
I
I
Finsterlin overleden
„HET PROCES VAN CATONSVILE”
GEEN MAATREGELEN
TEGEN TELEVIZIER
WOENSDAG
SEPTEMBER
1 9
19 73
12
I
Pianisten
Opnamen in Limburg
Wagenweg 146, Haarlem
U stapt voor de deur uit
Wagenweg 146, Haarlem
U stapt voor de deur uit
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
v.a.
.SSSSKS
Treinreizen, o.a. 8 dagen Engelberg vanaf 305,-
ARNHEM De Toneelgroep
Theater heeft zaterdagavond haar
twintigjarig bestaan gevierd met
de première, in het Theater aan de
Rijn, van „Het proces van de negen
van Catonsville” („The trial of the
Catonsville nine”) van Daniel Ber-
rigan. De keus van dit stuk voor
de jubileumviering was een geluk
kige gedachte, want door de bijzon
dere actualiteit die het, naast
zijn algemeen-menselijke beteke
nis heeft, werd er duidelijk mee te
verstaan gegeven dat de toneel
groep Theater na twintig jaar (een
uitzonderlijke leeftijd voor een
Nederlands gezelschap) niet in de
voorbije periode is blijven steken
maar nog steeds met haar tijd mee-
gaat.
Dirigent
13
I
Uit de collectie van Lucyna Konarska
een trois pièces van wollen jersey in
Prince de Gallas gecombineerd met
een streep in dezelfde kleurstelling.
I
SIMON KOSTER
I
Deze week nog
Bontmodehuis
Deze week nog
Bontmodehuis
Gen. Cronjéstraat 27 - Haarlem
'4
onder redactie van Bé ter Maat
290,—
265,—
t 255,—
320,—
ƒ320,—
in
>n-
lang
een
Driedelig lame avondensemble
Avagolf.
FRIED NELISSEN,
Overboschlaan 13-, Heemstede.
STUTTGART. De utopistische ar
chitect, schilder en schrijver professor
Herman Finsterlin is dezer dagen op 86-
jarige leeftijd in Stuttgart overleden. De
op 18 augustss 1887 geboren kunstenaar
is in de internationale kunstwereld
vooral bekend geworden door zijn utopi
sche architectuur, waarvan het doel de
ontwikkeling van gebouwen uit organi
sche vormen was.
VAN FABIANI ZAG IK in Ko-
narska’s collectie velours mantels in
de meest fraaie kleuren en als bij
zonderheid zij vermeld, dat ze in een
mals Hollands regenbuitje niet nat
worden. Een regenmantel waarop u
geen spat ziet en die er helemaal niet
als een regenmantel uit ziet. Wat wilt
u nou nog meer?
Voor de namiddag mocht ik japon
nen bewonderen van handbedrukte
mousseline de soie met zwierige plissé
rokken. Voorts lijkt het me dat het u
geen moeite zal kosten een gezellig
cocktail uurtje door te brengen in
zo’n kostelijk driedelig lamé pakje.
Lange dunne jersey rokken kunnen
het op vele uren van de namiddag en
avond uitstekend doen, vooral omdat
je zo zalig met verschillende topjes
kunt stoeien. Een zijden of een glitter
blouse afgewisseld met een antilope
shirt maken er steeds andere creaties
van.
DIEP ONDER DE INDRUK was ik
van ensembles bestaande uit fraaie
jersey rokken met zeer aparte mohair
bouclé gebreide jasjes waarbij mada
me Konarska mooie passende jum
pers heeft laten breien. Voelt men
evenwel meer voor een soepele nappa
rok met mouwloos jasje, dat zelfs
nog met tweed is gevoerd en boven
dien aan beide kanten kan worden
gedragen, dan weet u waar u terecht
kunt. Cashmere autojasjes voor op de
pantalon en rok mag u wat mij
betreft evenzo goed op de fiets dra
gen, want van tijd tot tijd op de
tweewieler stappen is overigens uit
stekend voor de conditie.
In de Anne Frank Hall in Amsterdam
exposeert op dit ogenblik de Amerikaan
se schilder David Fingerhut. Hij schil
dert bijvoorkeur voorstellingen betref
fende het Joodse ritueel en de daarbij
behorende tradities.
Op de foto: Fingerhut bij één van de
geëxposeerde werken.
Het stuk heeft betrekking op een echt
proces, dat enige jaren geleden in de
Verenigde Staten plaatsvond en toen in
Amerika nogal wat opzien heeft gebaard
maar daarbuiten minder de aandacht
trok omdat het vrijwel verloren ging in
de toenmalige stroom van demonstraties
tegen de oorlog in Vietnam. Ook -,de
negen van Catonsville” hadden namelijk
tegen die oorlog gedemonstreerd, en wel
door in mei 1968 een militair admini
stratiekantoor binnen te dringen, enige
honderden oproepkaarten voor militaire
dienst in Vietnam weg te nemen en die
met zelfgemaakte napalm (symbool van
het door Amerika in Vietnam veelge
bruikte vernietigingswapen) te verbran
den. Het was niet het enige of het
ernstigste voorval van dat soort, want
bij soortgelijke acties werden in de loop
van nog geen twee jaar meer dan hon-
derdvijftigduizend oproepkaarten vernie
tigd, wat de administratie van de dienst
plicht althans tijdelijk flink in de war
stuurde.
Maar wat aan de actie in Catonsville
een ongewoon karakter gaf, was het feit
dat deze was uitgevoerd door een groep
katholieken die voor een groot deel uit
priesters en nonnen bestond. Allen wa
ren het sociaal bewogen mensen, die als
onderwijzers of maatschappelijk werkers
onder de Amerikaanse negerbevolking of
bij de Amerikaanse hulpverlening in
ontwikkelingslanden geconfronteerd wa
ren geweest met allerlei vormen van
sociale onrechtvaardigheid, steunend op
machtsmisbruik en geweld. Hun geweten
en hun godsdienstige overtuiging hadden
hen in opstand gebracht tegen het beleid
van hun regering en in het bijzonder
tegen de oorlog in Vietnam. Zij voelden
zich in hun religieuze gevoelens diep
gekwetst door de onmenselijkheid van
de oorlogvoering en daarbij ook door de
houding van kerkelijke hoogwaardig
heidsbekleders zoals de Newyorkse kar
dinaal Spellman, die zich niet ge
schaamd had, op kerstavond 1966 op een
Amerikaanse luchtbasis in Vietnam te
zeggen: „De Amerikaanse soldaten zijn
de soldaten van Christus. Amerika is de
opgerichte, goed bedoelde koffieconcer
ten op te luisteren. Wij hebben geen
buitenlanders nodig. Iedereen die de
T.V.-favoriet Willem Duys reclame heeft
zien maken met zijn sympathieke uit
zendingen over diverse conservatoria,
heeft gehoord wat een talenten er in
Nederland wonen! En wat een prachtige
zangers en zangeressen!!
Het afgelopen jaar hebben we kunnen
genieten van ons N. P. O. onder leiding
van de Poolse dirigent Jerzy Katlewicz.
En dan zeg je na een daverend applaus,
je hoeft echt niet naar Amsterdam of
Den Haag! De snobs echter zullen tot
het einde der tijden blijven bestaan! O,
dat Hollandse minderwaardigheidscom
plex! Wat zou u ervan vinden om als
entre-acte muziek onze grootste thans
gelukkig nog levende orgelimprovisator
Vliegreizen o.a.
10 dagen Klosters
11 dagen Andalo
11 dagen Gerlos
15 dagen Saalfelden
15 dagen Engelberg
Cor Kee een kwartiertje tijd te geven
om naar hem te luisteren? Het is toch
niet erg een van onze Haarlemse koren,
C. O. V. of K. K. H. in te schakelen om
de nog nooit in Haarlem gezongen Missa
brevis in g mineur B. W. V. 235 of Missa
brevis in G dur B. W. V. 236 van Vader
Bach uit te voeren? Of een van zijn
Cantates om de niet-kerkelijken niet
af te schrikken) de Kaffee of Bauern
Kantate?
Overigens, de hele familie Bach, kin
deren en kleinkinderen, ontbreekt volko
men in de serie A. B. en C. Tot gerust
stelling misschien van velen bestaan de
bovengenoemde Missae uitsluitend uit
Kyrie en Gloria. Wie trekt hier aan de
touwtjes?
Herman Krebbers speelt voor Neder
land de première van het vioolconcert
van Beethoven. Als ik goed ben inge
licht, maar ik kan mij vergissen, bestaat
dit werk uit drie delen. Met grote
vreugde begroet het bestuur van de
vroegere H. O. V. de nieuwe dirigent.
enige zinnen met tot
een
ver
lijke en drie mannelijke spelers, bijna
allen gerecruteerd uit de jongeren van
het gezelschap. Zij wisselen herhaalde
lijk van plaats en van rol; de rechter
gaat soms op de beklaagdenbank zitten,
een vrouwelijke beklaagde neemt de rol
van de rechter over; ook de verdediger
wordt nu eens door een man, dan door
een vrouw gespeeld. De bedoeling is
duidelijk: he,t gaat niet om personen en
hun karakters maar uitsluitend om wat
zij te zeggen hebben. En datgene wat zij
te zeggen hebben wordt over het alge
meen met grote overtuiging en met
volledige persoonlijke inzet gezegd. Het
kan af en toe wel eens hinderlijk zijn
dat een al te jonge stem contrasteert
met de aard van de gesproken tekst en
daardoor aan overtuigingskracht te kort
schiet, maar de tekst zelf is sterk genoeg
om dat te laten vergeten.
„Het proces van de negen van Catons
ville” confronteert het publiek met de in
onze tijd onontkoombare vraagstukken
van burgerlijke ongehoorzaamheid en in
dividuele mede-verantwoordelijkheid
voor het maatschappelijke bestel en al
leen al daarom verdient deze opvoering
van Theater, door velen te worden ge
zien.
DEN HAAG. Minister van Doorn
van CRM neemt geen repressieve maat
regelen ten aanzien van Televizier ma
gazine van de AVRO naar aanleiding
van de uitzending over het verrichten
van abortus op Franse vrouwen in Ne
derland. Om die maatregelen was ge
vraagd door het Tweede-Kamerlid Beu
ker (RKPN).
In zijn antwoord op de schriftelijke
vraag heeft de bewindsman meegedeeld,
dat het TV-programma geen inbreuk
maakte op bepalingen in de omroepwet.
„De uitzending heeft geen gevaar opge
leverd voor de openbare orde of de
goede zeden”, aldus de minister.
barmhartige Samaritaan van alle naties.”
Het proces tegen de negen van Ca
tonsville eindigde met hun veroordeling,
nadat een jury hen allen schuldig had
bevonden. Zo moest het wel eindigen
nadat de rechter de juryleden er na
drukkelijk op had gewezen dat de Ame
rikaanse wet geen godsdienstige of ande
re overtuigingen erkent „als grond ter
rechtvaardiging van een misdrijf, hoe
goed de bedoelingen van een dader ook
mogen zijn.” De negen bedrijvers van de
daad werden allen tot lange gevangenis
straffen veroordeeld; de meesten kregen
drie jaar.
Een van de veroordeelden, pater Da
niel Berrigan, heeft het verloop van het
proces later in een min of meer gedra
matiseerde vorm gegoten. Het resultaat
kan men eigenlijk geen toneelspel noe
men; eerder een gedramatiseerde docu
mentaire. Het voor de hand liggende
dramatische element daarin is de tegen
stelling tussen de morele, sociale en
godsdienstige drijfveren van de be
klaagden en het onvermijdelijke starre
vasthouden van de rechter en de officier
van Justitie aan de letter van de wet.
die hun geen vrijheid geeft om tot een
andere conclusie dan een veroordeling te
komen, zelfs al staat de rechter sympa-
IN HET AVONDLIJK gebeuren
speelt lamé een grote rol. Ik zag het
in zeer zachte kleuren zoals zalm met
goud, doch ook in zwart met lekkere
felle strepen. Romantisch kant werd
me evenmin onthouden. De roman
tiek werd nog even extra onder
streept door een lieflijke satijnen ja
pon in een zwart-witte streep met
grote geplisseerde kraag en manchet
ten. Voor de vrouw die dit nou net te
„overdone” vindt, zijn er echter ook
rokken met wollen borduursels in
zeer fraaie, oude kleuren.
Lucyna Konarska’s „allermooiste
collectie van de wereld” mag in ieder
geval gezien worden. Hyper chic, chic
en sportieve chic lijkt vele vrouwen
op het lijf gemaakt.
UTRECHT. Op de benedenverdie
ping van het Centraal Museum in
Utrecht is van 22 september tot en met
4 november de expositie „Uit grootmoe
ders kastje” te zien. De tentoonstelling
bestaat uit een verzameling antiek
handwerkgerei; instrumentjes en derge
lijke voor vrijwel alle handwerktechnie
ken die de laatste eeuwen zijn beoefend.
in „loedzjiferdoozjez” wil stoppen.
Goed, hierbij zij dan meteen aange
toond hoe kreukvrij en bijzonder ge
makkelijk het een en ander op reis is
mee te nemen. Dat u uitstekend ge
kleed gaat in de prachtige jersey
combinaties uitgevoerd in verschillen
de dessins met dezelfde kleurstelling
behoeft uiteraard geen betoog. Bij
Lucyna kan men trouwens eindeloos
combineren met pantalons, korte en
lange rokken, jasjes, vesten, blouses
en jumpers.
Prachtige wollen Shetland-mantel
met aparte mouwinzet en grote opge
stikte zakken.
WIE ZOU ECHTER NIET verte
derd lachen bij het aanhoren van
deze kleine charmante Poolse, die
vrijwel al haar kledingstukken maar
MAASTRICHT. Nog dit jaar zal in
Zuid-Limburg de verfilmïng beginnen
van het sprookje van Sneeuwwitje van
Andersen door de Amerikaanse filmpro-
duktiemaatschappij Unicom. Regisseur
van de film is de Maastrichtse cineast
Guido Pieters, co-producent is Jef Vlie
gen, directeur van Cine- produkties in
Maastricht.
Op een persconferentie in Maastricht
deelde producente Mary Norman van
Unicom mee, dat de hoofdrol van
Sneeuwwitje zal worden gespeeld door
Vanessa Redgrave, met wie op dit mo
ment onderhandelingen worden gevoerd.
De samenwerking tussen de Maas
trichtse produktiemaatschappij en Uni
com kwam tot stand naar aanleiding
van de films Carnaval en Aller Zielen
van Gu<do Pieters, die door Unicom in
Amerika met succes zijn uitgebracht.
Unicom zal ook de film Vaarwel van
Guido Pieters in Amerika in roulatie
brengen.
HAARLEM. Van een onzer lezers,
te weten de heer Fried Nelissen te
Heemstede, ontvingen wij een reactie op
het onlangs door het Noordhollands
Philharmonisch Orkest gepresenteerde
programma voor het seizoen 1973-1974
dat over enkele weken zal starten. De
heer Nelissen gaat in zijn brief onder
meer in op de vraag waarom het orkest
zo weinig Nederlandse componisten
speelt en het gebrek aan zin voor het
muzikale avontuur.
thiek tegenover de gedachtegangen van
de beklaagden. Maar het sterkste dra
matische element komt voort uit het
innerlijk van die beklaagden zelf: de
gewetensnood die hen ertoe heeft gedre
ven welbewust de wetten van hun land
te schenden omdat hun diepste gevoe
lens hun geen andere keus lieten. De
meest aangrijpende kant van het stuk
ligt dan ook in de woorden waarmee de
negen zich verdedigen, woorden die niet
door Berrigan zijn „bedacht” tijdens het
schrijven, maar die voor het overgrote
deel door hem en zijn mede-beklaagden
tijdens de rechtszittingen zijn gesproken
zoals ze toen uit hun innerlijk zijn
opgeweld.
„Het proces van de negen van Catons
ville” is bijgevolg voornamelijk een luis
terspel; het zou zich dan ook uitstekend
voor een radio-uitzending lenen, want
alles komt op het gesproken woord aan.
Te zien is er praktisch niets. De jonge
regisseur Eric Oosthoek heeft rigoureus
de consequenties daarvan getrokken
door het visuele element tot nul terug te
brengen. Er is geen decor; links en
rechts van het speelvlak zitten de toe
schouwers. De twaalf rollen (rechter,
officier, verdediger en negen beklaag
den) worden vertolkt door twee vrouwe-
dan volgen er
besluit „De concertbezoeker gaat
boeiend seizoen tegemoet!” Nous
rons!
Wij hebben een nog niet zo
geleden gerestaureerd orgel en
prachtig orgelpositief in ons concertge
bouw. Waarom ook een van deze instru
menten niet eens gecombineerd met or
kest? Een van de 15 orgelconcerten van
Handel (zijn het er minder of zijn het er
meer?) Of van Bach of Haydn? Kent u
het orgelconcert van Fr. Poulenc? Aan
grote Nederlandse organisten hebben we
waarlijk geen gebrek.
Als solo-instrument: alleen maar piano
en viool. oCncerten voor klarinet, hobo,
hoorn, fluit, trompet, cello, altviool resp.
slagwerk met orkest ontbreken ten ene
male. Nu wat de solisten betreft. Waar
om driemaal Herman Krebbers? Ik heb
niets tegen deze geniale violist! Integen
deel. Maar wij hebben er nog enigen, die
nooit de kans krijgen.
naar concerten gaat) Jan van Gilse. Wat
zou het leuk zijn in de Sinterklaastijd
zijn variaties op „Zie ginds komt de
stoomboot” uit te voeren. En wat vindt
u van Anthon van der Horst? Een van
onze grootste componisten. Bij de ope
ning van het Orgelconcours 1973 alhier
gaf Albert de Klerk aan heel het Neder
landse volk, (het werd ook via de radio
uitgezonden) het bewijs wat een geniale
inventies deze meester heeft geschreven.
Ja, ’t is niet oppervlakkig, verre van
daar, maar dat is toch geen reden om
bang te worden?
Verder Jan Mul. Hij was een man
zonder ellebogen. Wist u, dat hij zo
ongeveer evenveel gecomponeerd heeft
als J. S. Bach? U zult zijn composities
vermoedelijk op geen enkel programma
van de 20 orkesten in Nederland horen!
Dan praten wij nog niet eens over Kees
van Baaren en Ton de Leeuw, Bernard
van Vlijmen, Peter Schat etc, etc. Om
nu even buiten de grenzen van Neder
land te gaan. Wij gaan toch voor ons
plezier naar een concert, niet waar?
De geestige Franse componisten, Eric
Satie, Georges Auric, Jac. Ibert. Waarom
niet, een keertje maar, zijn symphonie
concerto voor hobo en orkest? Welk
orkest in Nederland heeft zulk een ho
boïst als ons N. P. O.?
ZOALS EEN IN HET vak door
kneed spreekstalmeester in het circus
zich immer beijvert om met de fraai
ste superlatieven zijn programma te
annonceren, zo prijst de onweerstaan
bare Lucyna Konarska in haar Am
sterdamse salon haar herfst- en win
tercollectie aan „als de allermooiste
van de wereld”. In beide gevallen
moet je altijd het nodige zout voor
handen hebben om de zaken tot hun
juiste proporties terug te brengen.
Laat Konarska’s nieuwste collectie
dan niet de allermooiste van de we
reld zijn, buitengemeen fraai is zij
zonder enige twijfel en zal voor vele
vrouwen even onweerstaanbaar zijn
als Lucyna zelf.
Opdat zijn opmerkingen het begin van
een vruchtbare discussie over de pro
grammering bij het NPO moge zijn,
hebben wij de brief van de heer Nelis
sen in onze redactionele kolommen op
genomen. Overigens zullen wij in een
binnenkort te publiceren gesprek met de
heer R. Mulder, directeur van het or
kest, dieper op de positie van de moder
ne componisten ten aanzien van hun
uitvoering ingaan.
De heer Nelissen schrijft het volgen
de:
Tot mijn grote verbijstering heb ik
onlangs het programma ontvangen van
het N. P. O. voor het seizoen 1973-1974!
Waarom met verbijstering zult u vra
gen? Nu heel eenvoudig. Wij leven in
Nederland. Van de 60 composities die er
gespeeld zullen worden, zijn er zegge en
schrijve drie stukken van Nederlandse
componisten. Vindt u het niet om te
brullen eigenlijk om te huilen? Het
jubeljaar van Hendrik Andriessen is nu
achter de rug. Hij heeft alle hulde in
concertzalen, waarover een dirigent is
aangesteld, radio en t.v. gehad. Dat was
ook redelijk. Of wordt er van een Ne
derlandse componist alleen maar iets
uitgevoerd bij een jubileum of na een
begrafenis?
Dit programma 73-74 slaat werkelijk
alles! Nooit gehoord van de toneelmu
ziek van Alphons Diepenbrock bij Mar-
syas, Electra? Of composities van Sem
Dresden, Joh. Wagenaar, Willem Pijper,
Otto Ketting Bertus van Lier (ken ik
niet, zei mij iemand laatst, die toch veel
Om enige prominente pianisten te
noemen: Theo Bruins, afwezig, Sas Bun
ge, afwezig, Luctor Ponse, afwezig, Al
win Br, afwezig, het werkelijk schitte
rende piano duo Miep van Luin en Ans
Bouter, afwezig. Waarom niet eens de
eer gegeven aan een pianist die na
keihard studeren een prix d’excellence
heeft gehaald? Zij zijn goed om de pas
7
van
