Van der Stoel
Besluit van Jordanië verrast Israëlische politici
bij Kissinger
Hoessein laat politieke gevangenen vrij
Astronaut was
ernstig ziek
NAVO bezorgd
Duitslanden
Felicitaties
voor
over basis
op Ijsland
w
Verslag van laatste uren van Allende
Schoolstrijd maakte
Lefèvre populair
„Jullie moeten revolutie voortzetten
KOf-$TWH
99
Gratis kopstuk bij
3 flessen
POLITICI KWAAD
OVER WEGLATEN
VAN VOORBEDE
Kamer wil Vondeling
weer als voorzitter
Engelse diplomaten
Chevron
150 SRV punten
kregen bombrief
WOENSDAG
3
19
SEPTEMBER
1973
(Van onze redacteur in Santiago)
CHEVRON Olieprodukten
Bombardement
liter
en bij elke krat
Nieuw proces
Niet vergeefs
„Om 14.45 uur leverde niemand in de
Modena, die volledig in brand stond, nog
enig verzet: de overgave was een feit.
Maar president Allende heeft de Chile-
nen duidelijk gemaakt dat hij zijn revo
lutionaire proces tot het einde wilde
verdedigen. De enige gedachte die hij tot
zijn dood had. was dat zijn offer niet
tevergeefs zou zijn.
Dochters
Sterke positie
SANTIAGO „Jullie mogen je leven niet offeren. Jullie zullen de
revolutie, onze strijd, moeten voortzetten. Ikzelf? Nee, kameraden, ik neem
me het leven. Levend zullen ze me niet krijgen”. Dat waren de laatste
woorden die president Salvador Allende vorige week dinsdag rond drie
uur (plaatselijke tijd) zei tot het kleine groepje medewerkers dat nog in
zijn brandende paleis overbleef.
„Lafaard”
(Van onze Haagse redactie)
astronaut
de
maan
ADVERTENTIE
e
g
i.
g
xzuivelserv»ce
42-511
el
e,
ADVERTENTIE
calbnmolie
i
c
c
le
tg
>r
LONDEN (Reuter en UPI). De se-
eretaris-generaal van de NAVO, mr. J.
Luns, heeft gisteren gewaarschuwd dat
het Brits-IJslandse geschil over de visse-
rijgrenzen nadelige gevolgen kan hebben
voor de toekomst van de Amerikaanse
luchtbasis bij Keflavik.
een tekort aan kalium, Ir
win en Scott verbleven 67
uur op de maan, waarbij
zij drie maanwandelingen
maakten van in totaal 18
uur. Toen zij probeerden
een kraterrand te beklim
men, gaf de vluchtleiding
in Houston opdracht deze
poging te staken. Dit ge
beurde met het oog op de
geconstateerde afwijkingen
in het hartritme van de
mannen.
Egypte en Syrië voor het herstel van de
diplomatieke betrekkingen. Deze twee
landen hadden een verzoening tussen
koning Hoessein en de Palestijnse com-
mando-organisaties geëist bij het tapge
sprek dat vorige week in Cairo plaats
vond.
Het doel van deze ontmoetingen is in de
eerste plaats een kennismaking, welke
na het optreden van een nieuwe mi
nister van Buitenlandse Zaken gebrui
kelijk is.
De heer Van der Stoel zal van deze
gelegenheid gebruik maken om van
gedachten te wisselen over het ko
mende gesprek van president Nixon,
dat deze in het najaar in Brussel zal
voeren met de woordvoerders van de
negen EEG-landen en van de Europe
se Commissie, het uitvoerend orgaan
van de EEG. alsmede met de NAVO-
leiders.
In Washington komt dan ook de NAVO
aan de orde, alsmede de verhouding
tussen Oost en West en waarschijnlijk
ook Chili.
De opheffingsuitverkoop van mode
magazijn Gerzon, die gistermorgen be
gon in Rotterdam, Den Haag, Eindhoven
en Utrecht heeft aanleiding gegeven tot
wild gedrang. Bij de twee Haagse zaken
moest de directie politiehulp inroepen.
Ruim 25 vrouwen vielen flauw in het
gedrang. In Rotterdam werden als voor
zorg ambulances klaargezet.
de, die door de tank vernield was. Ze
namen tien personen gevangen en stuur
den een boodschap aan president Allen
de op de eerste verdieping, dat hij bin
nen tien minuten moest capituleren. Al
lende beval daarop iedereen van ons die
daar nog was, onbewapend naar de be
nedenverdieping te gaan. Terwijl we de
trap afliepen, pleegde hij zelfmoord met
het machinepistool dat Fidel Castro hem
cadeau had gedaan en waarmee hij de
hele morgen had gevochten.”
t
e
ti
e
1
i
„Daarna begon het bombardement met
de Hawker Hunters opnieuw, terwijl we
vanaf de Straat Augustinas voortdurend
door tanks onder vuur werden genomen.
Alles bij elkaar duurde het wel een uur,
terwijl ze ook traangasgranaten en ma
chinegeweren gebruikten.”
„Rond één uur pleegde de journalist
en persoonlijke vriend van de president,
Gustavo Olivares, zelfmoord op de eerste
verdieping. Hij verklaarde dat hij wei
gerde levend in handen van de overval
lers te vallen.
„Om 13.55 uur drongen soldaten bin
nen via de ingang van de Straat Moran-
'P
ij
le
tg
DEN HAAG. De Tweede Kamer
heeft gistermiddag opnieuw dr. Vonde
ling voorgedragen voor de benoeming tot
Kamervoorzitter. De benoeming zelf ge
schiedt bij koninklijk besluit.
i-
et
S-
ol
te
5-
0.
in
is
r
S
n
d
e
s
j-
et
n
It
n
n
zt
>.n
i-
•n
it
n
?s
e
ze dat doen, dan moeten ze jullie maar
doodschieten en de geschiedenis ingaan
als vrouwenmoordenaars. Waarop hij
opnieuw de generaal opbelde die het
bevel voerde over de tanktroepen voor
de Modena, en nogmaals eiste dat er een
jeep zou komen. U bent weliswaar een
verrader, zei Allende tegen hem, maar
ik hoop en neem aan dat u tenminste
nog een beetje respect heeft voor het
leven van vrouwen. Begeleid door een
carabinero die in plaats van zijn dienst-
wapen een witte zakdoek droeg, vertrok
ken toen de vrouwen.”
De jongerenorganisatie van de VVD
in het Zuidhollandse Rijswijk vindt dat
oud-premier Biesheuvel benoemd moet
worden tot burgemeester van deze ge
meente, als opvolger van drs. Bogaardt,
die met pensioen gaat.
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
JERUZALEM. Aboe Daoed en an
dere Palestijnse guerrillaleiders die in
Jordanië gevangen zitten, zullen vrijko
men op grond van een amnestiebesluit
van koning Hoessein.
De maatregel werd gisteren bekendge
maakt in een brief van de koning aan
premier Zaid El Rifai en aan de militai
re gouverneur-generaal.
In Hoesseins brief staat dat de
amnestie betrekking heeft op „allen
die veroordeeld zijn, gevangen zit
ten of gezocht worden wegens poli
tieke misdrijven en dat zij geldt
zowel voor hen die in Jordanië
verblijven als degenen die in het
buitenland zitten.”
De algemene amnestie is in Jeruzalem
als een volslagen verrassing gekomen.
Het wordt gezien als een gebaar aan
„Hij kwam dinsdagmorgen rond half
acht in La Modena (het presidentiële
paleis - red.) en wist toen al dat de
opperbevelhebbers van de strijdkrachten
besloten hadden hem af te zetten. Wij
de naaste medewerkers en de lijfwacht
waren de negen in de Modena op
dat moment. Meteen werden alle moge
lijke maatregelen ter verdediging van de
paleis verdedigden, zich blijkbaar op be
vel van hogerhand terug.”
„Na de eerste aanval op de Modena,
met Hawker Hunter-toestellen, zo rond
tien uur, verzocht president Allende
met helm en machinepistool in de hand
alle ambtenaren en adjudanten naar
buiten te gaan. Daarna werden wij, zijn
naaste medewerkers, verzameld in de
Salon Toesca, waar Allende ons bedank
te voor het feit dat we van plan waren
zelfs in uiterste nood bij hem te blijven.
Hij wilde echter geen onnodige offers
verlangen, zei hij, en verzocht iedereen
die geen wapens had of er niet mee kon
omgaan, de Modena te verlaten zolang
dit nog mogelijk was.”
Toch bestaat bij een aantal politieke
commentatoren ongerustheid, dat op de
lange duur Hoessein met deze amnestie-
maatregel in het kader van een verzoe
ning met Syrië en Egypte, een nieuw
proces op gang heeft gebracht waarbij
de activiteit van Palestijnen uit Jordanië
tot de mogelijkheden behoort. Vaststaat,
dat de verhouding aan Israels oostelijke
grenzen door de nieuwe politieke reali
teit ingrijpend is gewijzigd, zonder dat
de politieke consequenties daarvan nu al
geheel zijn te overzien.
Men vraagt zich in Israel verder af,
wat er nu met Aboe Daoed zal gebeu
ren. Hij werd een half jaar geleden in
Amman gearresteerd bij een poging het
bewind in Amman omver te werpen.
Sindsdien heeft hij op iedere mogelijke
manier met de Jordaanse autoriteiten
meegewerkt, en hun vele geheimen van
de Palestijnse commando-organisaties in
handen gespeeld. Mocht hij terugkeren
naar de gelederen van de Palestijnse
commando’s, dan staat hem zonder twij
fel een proces wegens verraad te wach
ten.
Hij verlangde dat alle vrouwen de
Modena zouden verlaten en verklaarde
dat hij zou blijven en doorvechten. Nie
mand verroerde zich, waarop Allende
een jeep probeerde te bestellen bij de
troepen voor het paleis om de vrouwen
af te halen. Zijn twee dochters die ook
in het paleis waren, weigerden ook te
vertrekken. Ze zeiden dat ze dan als
gijzelaars gebruikt zouden worden om
hun vader tot overgave te dwingen.”
„Het antwoord van de president: als
feliciteren de twee Duitse ministers met
hun lidmaatschap van de volkenorgani
satie. In het midden links minister van
Buitenlandse Zaken Walter Scheel,
rechts (midden) met lichte bril Otto Win-
zer, minister van Buitenlandse Zaken
van de DDR.
De consequentie daarvan zou zijn dat
de Palestijnse organisaties weer naar
Jordanië zouden mogen terugkeren. Ko
ning Hoessein heeft echter deze eis van
de hand gewezen, en de amnestie is
daarvoor kennelijk in de plaats geko
men. De koning staat zó sterk, gelooft
men in Jeruzalem, dat hij zich zo’n
gebaar kan veroorloven zonder zijn posi
tie ook maar in het geringst in gevaar te
brengen.
De vraag is, of op de lange duur de
kans bestaat dat de Palestijnse organisa
ties zich toch weer een positie kunnen
veroveren in Jordanië, gezien de nieuwe
politieke verhoudingen. In Israëlische
regeringskringen gelooft men van niet.
Het toelaten van Palestijnse commando’s
betekent immers voor koning Hoessein
het paard van Troje in huis halen, en
dat is koning Hoessein een verzoening
met Syrië en Egypte niet waard.
beleid. Achteraf erkent men dat Lefè-
vres verdienste vooral is geweest dat hij
de stoot heeft gegeven tot een herziening
van de Belgische grondwet die van Bel
gië een meer geregionaliseerde staat
maakte met grote zelfstandigheid voor
de samenstellende delen: Vlaanderen,
het Waalse land en Brussel.
Telkenmale, als een nieuwe zittingspe
riode van de Kamer aanvangt, vindt de
voorzittersbenoeming plaats.
Bij de stemming voor de voordracht
kreeg dr. Vondeling (PvdA) 110 stem
men, en Weijters (KVP) 4, Van Rossum
(SGP) 3, Franssen (PvdA) 2, Voogd
(PvdA) 1, Van Thijn (PvdA) 1 en
Portheine (WD) 1 stem(men)
Toen de Apollo-15 zich
in de parkeerbaan om de
aarde bevond, hadden de
artsen in het ruimtevaart-
centrum in Houston onre
gelmatigheden in de hart
slag bij Irwin en ook bij
commandant David Scott
geconstateerd. Zij schreven
deze verschijnselen echter
toe aan vermoeidheid en
Modena en onszelf getroffen. Terwijl
wij bij Allende waren, werd er opgebeld
door generaal Augusto Pinochet (de pre
sident van de huidige junta red.) die
verklaarde dat men een vliegtuig ter
beschikking wilde stellen zodat iedereen
die in de Modena was en dat wilde, naar
het buitenland gevlogen zou kunnen
worden. In scherpe en duidelijke be
woordingen verklaarde Allende dat van
overgave geen sprake kon zijn”.
Een 16-jarige jongen uit Elburg
heeft tegenover de politie bekend de af
gelopen twee maanden negen vrouwen
uit Elburg en omgeving te hebben aan
gerand.
Op 26 september zal minister Van der
Stoel deelnemen aan het debat in de
algemene vergadering der Verenigde
Naties, waar hij het Nederlandse
standpunt over de grote wereldproble
men zal uiteenzetten, waarbij de na
druk op de vredespolitiek zal vallen.
In de komende dagen hoopt minister
Van der Stoel in New York met vele
ambtgenoten contact te maken, met
name met de ministers van Buiten
landse Zaken van Japan en Indonesië,
nister naar Nederland terugkeren,
nister naar Nederland terugkerekn.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. Fractieleider Andries-
sen van de KVP zal aan zijn partijge
noot in het kabinet, minister Van Agt,
opheldering vragen over de beslissing
van de regering-Den Uyl om dit jaar de
voorbede voor het werk van de Kamers
te laten vervallen.
Koningin Juliana liet de traditionele
goddelijke bede dit jaar voor het eerst
vallen uit de Troonrede. In kringen van
christelijke politici (dwars door alle par
tijen in de Tweede Kamer heen) heeft
het wegvallen van de voorbede wrevel
teweeggebracht.
Zowel Andriessen als Aantjes (ARP)
betreurden het zeer dat de voorbede
vervallen was. Bas de Gaay Fortman
(PPR) vond het ook onverstandig.
Frida Modak. de secretaresse van Al
lende, was een van hen. Na deze laatste
woorden van Allende vluchtte Frida
Modak met de anderen het paleis uit,
naar de Mexicaanse ambassade. Daar
hadden wij een gesprek met haar. Korte
tijd na dit gesprek kon Frida Modak
met een vrijgeleide ontkomen naar
Mexico. Hier volgt haar relaas van de
gebeurtenissen in het Modena-paleis.
(Van onze redacteur in Brussel)
BRUSSEL. Theo Lefèvre, die van
1961 tot 1965 Belgisch eerste minister
was in een katholiek-socialistische rege
ring. is in Brussel op 59-jarige leeftijd
overleden. Lefèvre was geboren in Gent
en kwam als jong advocaat na de be-
vrijding voor de Christelijke Volkspartij
In de Kamer. In 1950 werd Lefèvre
voorzitter van de Christelijke Volkspar
tij en door de felle wijze waarop hij de
schoolstrijd voerde tegen socialisten en
liberalen, maakte hij zich in geheel ka
tholiek België bijzonder populair.
Meer open voor samenwerking met de
socialisten stond Lefèvre na het einde
van die schoolstrijd en het in beginsel
erkennen van de gelijkheid van rechten
van openbaar en katholiek onderwijs.
Ook tijdens de grote stakingsbeweging,
die op touw was gezet door de Waalse
socialistische vakbondsleider Renard, die
eind 1960, begin 1961 bijna de gehele
Belgische industrie lamlegde, toonde
Lefèvre zich meer open voor samenwer
king met de socialisten dan de toenmali
ge premier Eyskens, die een katholiek-
liberaal kabinet leidde.
Al tijdens zijn eerste ministerschap
verloor Lefèvre echter sympathie bij
zijn aanhangers. Hij had alle begrip
voor de Vlaamse eisen, maar was geen
Vlamingant en door zijn oprechtheid en
het sarcasme waarmee hij zijn mening
gaf over politieke zaken en over politie
ke figuren nam hij nogal wat mensen
tegen zich in.
Vandaar dat hem na zijn eerste minis
terschap geen belangrijke portefeuilles
meer zijn toevertrouwd. Wel kreeg hij
de gelegenheid zich met energie in te
zetten voor een Europees wetenschaps-
„Kort daarop belde admiraal José To
ribio Merino op en eiste dat Allende
zich zou overgeven. Allende maakte hem
echter duidelijk dat iedereen die capitu
leerde een lafaard en een verrader was,
net zoals iedereen die opbelde. Op dat
moment trokken de carabineros die het
kwaal van de
niet ontdekt.
BRUSSEL (Reuter, AFP en UPI).
In Brussel zijn gisteren twee bombrie-
van ontdekt, waarvan een was gericht
aan Christopher Soames, Brits lid van
de Europese Commissie.
Het andere pakketje, dat er uitzag
alsof er een boek in zat, was gericht aan
de Britse diplomaat Willan Nicoll, han-
delsadviseur bij de Britse ‘EEG-missie in
Brussel.
De staf van Soames vond de bruine
envelop verdacht en waarschuwde de
Belgische politie, die de explosieven on
schadelijk maakte. Nicoll, die de brief
thuis bezorgd kreeg, vertrouwde de in-
sieve inhoud aantoonde.
houd evenmin en bracht de envelop
naar de Britse ambassade waar doorlich
ting met een röntgen-apparaat de explo-
Hij wilde geen verder bloedvergieten
en heeft daarom ook het volk niet
bewapend. Hierdoor ontstonden welis
waar conflicten met de kameraden van
de linkervleugel van de volksfrontrege-
ring, maar hij wist dat een confrontatie
alleen het bloed van het volk zou kos
ten.”
„Toen we allemaal in de grote ont
vangstzaal zaten en de toestand bespra
ken, kort voordat Allende zich dood
schoot, zei hij de hele tijd: Overgeven?
Nooit, nooit, nooit!”
„Ik ben ervan overtuigd dat Allende
zelfmoord heeft gepleegd, alhoewel zijn
weduwe me heeft verteld dat het lijk,
toen zij het zag, een serie kogelgaten in
de rug had. Maar de hele rechterkant
van zijn gezicht was al weggeschoten
door het salvo waarmee hij zich van het
leven beroofde. Mogelijk is dat ze na
derhand nog op hem hebben geschoten.”
maanlander, James Irwin,
destijds aan verkalking en
vernauwing van de hart-
kransvaten.
Ongeveer anderhalf jaar
na zijn terugkeer op aarde
kreeg Irwin een hartin
farct, die volgens dr. Berry
overigens geen verband
hield met zijn maanreis.
Bij het grondig onder
zoek voor de vlucht naar
had men de
DEN HAAG. Minister Van der Stoel
van Buitenlandse Zaken is gisteren
van Schiphol naar New York vertrok
ken. Hij voert vandaag in Washington
besprekingen met Henry Kissinger, die
binnenkort zijn ambt van minister
van Buitenlandse Zaken zal aanvaar
den. Verder zal minister Van der
Stoel praten met Kissingers plaatsver
vanger Rush en met de Amerikaanse
minister van defensie Schlesinger.
MÜNCHEN. Het
Amerikaanse ruimteschip
Apollo-15, dat van 26 juli
tot 7 augustus 1971 een
vlucht naar de maan
maakte, had een ernstig
zieke astronaut aan boord.
Zoals de Amerikaanse
ruimte-arts Charles Berry
dinsdag op een internatio
naal congres over lucht
en ruimtevaartgeneeskun-
de in München meedeelde,
leed de bestuurder van de
Hij deed dit in Londen op zijn terug
reis naar Brussel na op Ijsland bespre
kingen te hebben gevoerd over de basis,
die een belangrijk onderdeel vormt van
de Noordatlantische verdediging. Er zijn
ongeveer 3000 Amerikanen gelegerd.
In juli had Ijsland de Verenigde Sta
ten en de NAVO gevraagd om een
herziening van het verdrag inzake de
basis. Mr. Luns kwam naar zijn zeggen
naar Reykjavik om over de kwestie te
praten. Met nadruk verklaarde hij niet
op te treden als bemiddelaar in het
Brits-IJslandse geschil.
Hij zei dat het hem getroffen had dat
op IJsland iedereen zich zo zeer bij het
conflict betrokken voelt.
