DE LEER VAN DE ISLAM
Cholam Bashir
IMAM VAN DE MOSLIMS
IN DE RANDSTAD
AANTAL KATHOLIEKEN ONVERANDERD
Geestelijk
Leven
1*5
ACTIES TEGEN
ZOEKEN
Vijf jaar kerkontwikkeling in Nederland
LUTHERANEN WILLEN
APARTHEID
PROFETEN
KRUISTOCHTEN
ARGUMENTEN
VERSCHILLEN
„Wij worden door de christenen beschouwd als een soort heidenen"
ZATERDAG
2 2
SEPTEMBER
1973
Erbij
16
Cijfers
Wat imam Gholam Ahmed Bashir eigenlijk voortdurend dwarszit is het
ongelooflijk vertekende beeld dat men in Nederland heeft over de islam
en de moslims. „Wij worden door een grote groep christenen in Nederland
en ook in andere landen nog altijd beschouwd als een soort heidenen.
En als je dan leest wat er in de geschiedenisboekjes voor de scholen staat,
Links en rechts
L
n;
h
bi
m
b<
tc
ei
Z
zi
schrik je helemaal. Volgens veel van die boekjes en ook volgens aardrijks
kundige atlassen leert de islam de mensen te vuur en te zwaard hun gods
dienst te verspreiden. Dat is helemaal niet waar; er staat heel duidelijk
in de Koran: „Er zij geen dwang in de godsdienst”. Hoe kan men dan zoiets
zeggen als het tegenovergestelde waar is?” vraagt de heer Bashir.
1
De islam leert:
7.
J. MEINES
h
Het KASKI gaat in het boek natuur-
„Wat leert de islam nu precies?” luidt aan het einde van het gesprek een vraag
aan imam G. A. Bashir. H(j diept voor het gemak een boekje op uit de kast,
waarin hij een aantal jaren geleden in punten een antwoord heeft gegeven op
die vraag. Het zijn in zijn visie achttien punten geworden, die hieronder volgen.
Het derde punt gaat over de zonde,
een begrip overigens waarover christenen
onderling nogal van mening verschillen.
„Wij geloven niet dat Adam de eerste
mens was en dat hij heeft gezondigd,
waardoor wij nu nog allemaal onder de
erfzonde te lijden hebben. Wij zouden het
als onrechtvaardig beschouwen als wij
de schuld zouden moeten dragen voor
iets dat onze voorouders hebben mis
daan: één en dezelfde daad kan voor de
een zonde zijn en voor de ander een
weldaad. Zoals bijvoorbeeld het spreken
van de waarheid. Zonde is een begrip,
geen erfenis”, aldus zeer nadrukkelijk de
imam.
onder redactie van Ronald Kraayeveld
m
d(
li;
ee
sc
ge
ki
M
m
■w
IV
v.
d
d
d
d
e
k
n
n
r
b
d
wanneer het gaat om goddelijke eigen
schappen, zoals de opwekking uit de
dood van Lazarus. „Wij zien dit uit de
doden opwekken meer als het opwekken
van mensen uit de geestelijke dood”,
aldus de heer Bashir.
pen gelovigen, die zich katholiek noemen
en geregeld naar de kerk gaan, instem
mend of afwijzend in het proces van
kerkontwikkeling en kerkvernieuwing?,
aldus het KASKI.
Het uitvoerend comité van de LWB
wil gesprekken met vertegenwoordigers
van andere kerken in Namibië (Zuid-
West-Afrika), met de andere lutherse
kerken in Zuidelijk Afrika en met de
wereldbond zelf beginnen voor het vin
den van een uitweg uit de problemen
waarvoor het beleid van de regering-
Vorster de lutheranen stelt.
Het aantal katholieken in Nederland
Is de laatste tien jaar praktisch onveran
derd gebleven. Dat is een wat verrassen
de constatering, die te vinden is in het
boek „Vijf jaar kerkontwikkeling in Ne
derland 1967-1971” (uitgeverij Horstink,
Amersfoort). Het boek bestaat uit twee
delen. Allereerst is er de schets van de
ontwikkeling van de rooms-katholieke
gemeenschap in ons land in de bewuste
periode, in opdracht van het episcopaat
door het KASKI (Katholiek Sociaal
Kerkelijk Instituut) gemaakt. Vervolgens
treft men een overzicht aan van de
manier waarop de Nederlandse bisschop
pen In die vijf jaar het kerkelijk leven
hebben geleid. Kardinaal Alfrink beveelt
het boek in het voorwoord aan, omdat
deze uitgave kan bijdragen tot een dui
delijker zicht op de ontwikkelingen bin
nen de Nederlandse kerkprovincie en
daarmee tot een meer genuanceerde be
oordeling van de hedendaagse kerkont
wikkeling in Nederland. De kardinaal
zegt dat de studie een handreiking biedt
voor het onderkennen van de beleidsop-
gaven van de toekomst.
De kwestie van de meer genuanceerde
beoordeling wordt duidelijk aangesneden
in het licht van de polarisatie. De Ne-
In Genève heeft de Lutherse Wereld
bond de aangesloten 88 kerken opgeroe
pen „op grond van hun theologische
overtuigingen ondubbelzinnig uitdruk
king te geven aan hun oppositie tegen
de apartheid”. Dit beroep op de lid
kerken is onderdeel van een onfangs
genomen besluit waarin de lutheranen
wordt gevraagd de regering en de in
dustrie in eigen land te verzoeken maat
regelen te nemen gericht op een veran
dering van de huidige Zuidafrikaanse
politiek van rassenscheiding.
Het tweede verschil gaat over de krui
siging van Jezus op Golgotha. Ook de
islamieten gaan er vanuit dat Jezus daar
is gekruisigd. Maar hij is daar niet
gestorven, zoals de christenen geloven,
maar slechts bewusteloos geraakt. Toen
hij in zijn graf lag, ontwaakte hij uit
die toestand en vluchtte. „Wij geloven
dus ook niet dat Christus is gestorven
om onze zonden te verzoenen”, zegt de
imam. Over de levensloop van de pro
feet Christus zijn islam en christenen
het in grote lijnen wel eens, behalve
1. Het geloof in één God, de Schepper van Hemel en Aarde;
2. het geloof in alle boodschappers van God;
3. het geloof in de gelijkwaardigheid van het menseljjk geslacht;
4. het geloof dat ieder mens zonder zonden op de wereld komt;
5. het geloof, dat God zonder een losprijs aan Zijn dienaren de mensen kan
vergeven;
6. Gods eigenschappen zijn on veranderlijk en niet tegenstrijdig:
het geloof, dat ieder mens de mogelijkheid is gegeven om door zijn streven
in contact te komen met God:
8. geen bemiddelaar tussen God en mens;
9. niemand kan de last van de zonde van een ander dragen;
10. vrijheid in geloof en denken;
11. geen eeuwige verdoemenis;
12. geen reïncarnatie of terugkeer op aarde:
13. hemel en hel zijn beide toestanden, welke de mens zichzelf schept door zijn
eigen daden;
14. geloof en wetenschap zijn niet in strijd met elkaar;
15. inzake het geloof moet men zijn verstand raadplegen en niets voetstoots
aannemen;
16. ieder mens is verantwoordelijk voor zijn eigen daden en draagt niet de last
van zijn voorouders;
17. islam is geen nieuwe godsdienst, doch de voortzetting van wat door vroegere
profeten werd gebracht;
18. alle religies bevatten oorspronkelijk de waarheid, doch niet in hun huidige
vorm, behalve de islam.
Een aantal van deze punten zijn door de heer Bashir duidelijk opgesteld met
het gezicht in de richting van het christendom. Het laatste punt behoeft enige
toelichting, omdat men kan neigen het anders op te vatten dan werd bedoeld.
Imam Bashir wil ermee aangeven dat de Koran de oorspronkelijke en onge
wijzigde woorden van de profeet Mohammed bevat; de woorden van de pro
feten in de Bijbel zijn niet door henzelf opgeschreven, maar door volgelingen
en geschiedschrijvers, die er zelf dingen aan hebben toegevoegd.
„Kijk, het gaat er niet om wat een
christen denkt die over moslims schrijft,
het gaat erom wat de moslim zelf be
leeft in de islam en wat hij vindt dat de
Koran leert”, zegt de heer Bashir. Ge
sprekken tussen de drie groepen kunnen
bijdragen de volkeren samen te brengen.
Als men meer van elkaar weet, is er
minder kans op haat en nijd. Hij acht
die gesprekken trouwens een noodzaak,
vooral voor de zoekende mens. „Een
mens, die zoekt, uit welke godsdienst hij
komt, zal daarheen gaan waar hij ant
woord krijgt. Islamieten die zoeken vin
den misschien hun antwoord in het
christendom. Gesprekken onderling, die
dus de kennis over elkaar vergroten,
kunnen voorkomen dat zoekende men
sen vervallen tot het atheïsme”.
En dat zou een geweldig resultaat
zijn, vindt de imam. Dat de drie geloven
ineen zullen vloeien, gelooft hij nauwe
lijks. „Daarvoor hangt de mens te veel
aan tradities”, zegt hij. Voorwaarde is
dat de drie groepen elkaar erkennen als
gelijkwaardig. En daar hebben veel
christenen nog wat moeite mee, heeft de
imam ontdekt. „Wjj zjjn nog steeds de
heidenen en de joden zijn dat eigenlijk
ook, al hebben ze momenteel wat meer
aanzien. Veel christenen verdoemen ons
omdat wij Jezus Christus niet aanvaar
den als de zoon van God. Maar in die
mening verschillen wij echt niet van die
van veel vrijzinnige christenen zelf”.
Cijfers treft men vele aan in dit
overzicht. Nog steeds noemt 39% van de
Nederlandse bevolking zich rooms-ka-
tholiek, hetgeen niet wil zeggen, dat zij
even kerks zijn gebleven. Het aantal
kinderdopen is sinds 1964 met meer dan
2000 per jaar gedaald. Het absolute aan
tal kerkgangers is sinds 1966 met 900.000
personen verminderd. Men moet aanne
men, dat circa 2*/s miljoen katholieken
niet „kerken”. Alleen op feestdagen (zo
als Kerstmis) komt het grootste deel
naar de kerk. Het aantal priesters blijft
dalen. In de periode 1965-1971 was dat,
aldus het KASKI, met een percentage
van 9.3 percent, dus 1,5 percent per jaar.
In 1956 was er op elke duizend gelovi
gen één priester, in 1971 één op de 1500.
Positief is het toenemen van de activi
teiten van leken op bestuurlijk en advi
serend niveau.
Een gewichtig, hiermee samenhangend
punt is dat de islam leert mensen te
beoordelen naar hun vermogens en niet
naar wat ze doen. „Dat is heel belang
rijk voor ons, want anders zou God
meteen al een enorme onrechtvaardig
heid hebben geschapen door ons geen
gelijke vermogens te geven. Die regel
passen wij op alles toe als het gaat om
iets dat in de natuur van een bepaald
mens zit en waartegen hij niets kan
doen. Wij mensen kunnen wel allerlei
beschuldigingen uitspreken, maar uitein
delijk geldt het oordeel van God”, zegt
imam Bashir, daarmee een regel uitspre
kend, die iedere dominee of pastoor
zonder problemen vanaf de kansel de
gemeente of parochie kan voorhouden.
God heeft niet alleen profeten ge-
I
derlandse bisschoppen schrijven dan
ook: „Wij betreuren het zeer, dat wij er,
ondanks onze pogingen, in deze periode
niet in zijn geslaagd een polarisatie in
de Nederlandse geloofsgemeenschap te
voorkomen of ten minste tot staan te
brengen.”
De bisschoppen zouden graag nieuwe
wegen willen zoeken om de polarisatie
af te dammen. Maar gezien de Neder
landse aanleg tot groepsvorming lijkt
dat nog steeds een moeilijke zaak. De
bisschoppen: „Wij stuiten vaak op de
onbuigzaamheid van extreme groeperin
gen, die hun medewerking aan de dia
loog onthouden. Daarbij lijken ervarin
gen erop te wijzen, dat bepaalde extre
me groepen buiten ons om rechtstreeks
communicatiekanalen met Rome hebben
gevonden, waarbij hun informatie on
juist of slechts ten dele juist tot Ro
meinse instanties is doorgedrongen.
Hierdoor wordt ons beleid niet in een
juist daglicht gesteld”. Het gezag van het
episcopaat, heeft, aldus de bisschoppen,
hierdoor veel geleden.
jaren overal in Europa op gang ko
men tussen moslims, joden en chris
tenen. De heer Bashir maakt samen
me. vooraanstaande christenen en jo
den deel uit van de „Permanente
conferentie van Europese joden,
christenen en moslims”.
Een jaar of vier geleden is die
conferentie gestart in Berlijn en via
Koblenz en Engeland ook in Neder
land terechtgekomen. Sinds ongeveer
een jaar heeft men ook een Neder
landse afdeling onder voorzitterschap
van prof. mr. dr. D. C. Mulder, hoog
leraar aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam. Ook de heer Bashir zit
in dit comité, evenals rabbijn Abra
ham Soetendorp van de liberaal
Joodse Gemeente in Den Haag en
rabbijn David Lillienthal van diezelf
de gemeente in Amsterdam.
De groep is nog maar één keer
bijeen geweest: imam Bashir heeft
daarnaast verscheidene conferenties
in het buitenland bijgewoond. Voor
deze permanente conferentie is in
Koblenz de voormalige hervormde
predikant van Hantum-Hantumhui-
zen, ds. H. A. Denkers, nogal actief.
Er is de afgelopen jaren veel gepraat,
zo vertelt de heer Bashir, maar hij
heeft niet de indruk dat er grote
vorderingen zijn gemaakt. De ge
sprekken betreffen trouwens ook niet
alle joden, moslims en christenen,
want de orthodoxe groepen van alle
drie de godsdiensten staan nog niet zo
open voor deze contacten.
Eén verzoek doet de imam; bij het'
spreken over moslims niet de term
„mohammedanen” of „mohammeda-
ners” te gebruiken. De islam heeft
namelijk meer profeten dan Moham
med gekend en daarom geeft de term
„mohammedanen” een vertekend
beeld van de mensen, die deze gods
dienst aanhangen. En juist terwijl dit
nogal een principieel punt voor hen
is.
De uit Pakistan afkomstige moslimlei
der, die tot dit onderwerp in het gesprek
een zeer rustige opsomming had gegeven
van de belangrijkste verschillen tussen
islam en christendom, wordt plotseling
feller. De absurditeiten die veel mensen,
die nog nooit met moslims in aanraking
zijn geweest, over hen kunnen vertellen,
ergeren hem. „Ik heb ook in boekjes
gelezen dat de moslims naar Mekka
gaan om een zwarte steen te aanbidden.
Ook daar is niets van waar.
Als men een mild oordeel uit wil
spreken, zegt men: „De islam heeft geen
liefde voor God”. Wat een onzin, een
godsdienst die geen liefde voor God
heeft is toch geen godsdienst. Die bewe
ring staat zelfs in de Nieuwe Katechis-
mug van de Rooms-Katholieke Kerk in
Nederland. En dan hoor je verder nog
beweringen, zoals: volgens de islam heb
ben vrouwen geen ziel of: vrouwen
zijn onrein. Het zijn allemaal bewerin
gen, aldus de heer Bashir, die erop zijn
pf waren gericht om haat op te wekken
van christenen tegenover de islam. En
het zijn nu niet direct aangelegenheden,
die een gesprek tussen christenen en
moslims bevorderen.
De kruistochten van bekeringsdriftige
christenen uit West-Europa liggen al
weer vele eeuwen achter ons, maar nog
altijd, zo vertelt de imam, zijn christe
nen bezig in islamitische landen zieltjes
te winnen. Hij noemt als voorbeeld het
stichten van scholen, waar moslimkinde
ren zonder dat hun ouders het weten tot
christenen worden gedoopt en hij
noemt ook het verstrekken van meer
rijst aan christenen na de mislukte
staatsgreep in Indonesië. Bekering van
schoolkinderen vindt naar zijn zeggen
onder meer plaats in Nigeria, in Surina
me en ook in Pakistan.
„Het heeft uiteraard niet alleen te
maken met het verschil in godsdienst”,
zegt imam Bashir. „Er zit ook veel in
van de onverdraagzaamheid, die er nu
eenmaal leeft binnen veel mensen. De
katholieken hier in Europa hebben de
protestanten haast nog erger behandeld
dan men de moslims tijdens de kruis
tochten deed. Christenen vechten nu niet
meer tegen de moslims, maar toch be
staat er nog veel haat, die nog sterker is
geworden door de verstandhouding tus
sen Israël en de Arabieren”. De christe
nen gaan duidelijk buiten hun boekje in
Afrika, vindt de heer Bashir: ze willen
behalve geestelijke macht ook nog de
wereldlijke macht. Geen wonder, zo
vindt hij, dat er dan moeilijkheden ont
staan als in Soedan en Nigeria zijn
geweest.
Christelijke zendelingen mogen naar
zijn mening best proberen moslims te
bekeren als zij vinden dat hun geloof
het ware geloof is. „Maar dan moeten ze
dat doen met argumenten. Ze mogen
proberen iemand met kracht en argu
menten van gedachten te doen verande
ren. Maar er zit zo dikwijls iets anders
achter. Zo’n zendeling, die in Afrika zit,
wil graag succes hebben, hij wil de
mensen die hem hebben uitgezonden iets
tonen. En dan komen zij tot methoden
die ontoelaatbaar zijn, zoals het bekeren
van schoolkinderen. Die ijver is dan niet
om die mensen hun zielen te redden,
maar uit eigenbelang. Maar goed, be
keert men op die manier de hele wereld,
het helpt toch niet”, zegt imam Bashir.
Met deze laatste zin zinspeelt hij op de
gedachte dat God de moslims noemen
hem Allah heus wel zal weten wat
er gebeurt.
„Weet u wat haat opwekt bij mos
lims? Als zendelingen geen echte argu
menten hebben tegenover de islam,
maar beginnen de profeet Mohammed
aan te vallen en te zeggen dat hij
verkeerde dingen heeft gezegd. Ze mo
gen best proberen de Koran te weerleg
gen, maar ze moeten niet op die manier
persoonlijk worden. Maar gelukkig,
vroeger gebeurde dit nog veel vaker en
erger: er is iets aan het veranderen”.
De imam wordt gevraagd zijn visie te
geven over de belangrijkste verschillen
tussen islam en christendom, een vraag
waar hij in het kader van de gesprekken
tussen christenen, joden en moslims al
vaker een antwoord op heeft moeten
geven. Hij komt tot een drietal hoofd
punten, waarvan de belangrijkste is, dat
moslims wel Jezus erkennen als een
profeet, die door God werd geleid, maar
hem niet zien als de zoon van God.
„Wij geloven niet dat God incarneerde
in Jezus Christus. Volgens ons is Jezus
een mens geweest net als wij. Hij was
als Messias door God aangesteld om de
joden te leiden, die op het verkeerde
pad waren. De moslims erkennen Jezus
als hun eigen profeet, maar niet als
God”.
De vierenvijftig,jarige Gholam
Ahmed Bashir kwam 26 jaar gele
den na kortere verblijven in Enge-
laind en Zwitserland uit Pakistan
(toen nog een deel van India) naar
Den Haag. Hij was uitgezonden door
de Ahmadiya Moslimgemeenschap
van Lahore met als opdracht de mos
lims van deze gemeenschap in Neder
land terzijde te staan en verder voor
lichting te geven over de islam. De
heer Bashir bekleedt nog steeds deze
functie van „imam” (geestelijk leider)
van deze groep moslims in de rand
stad Holland. Vooral tijdens de feest
dagen, op vrijdagen en in de vasten
tijd gaat hij hen voor in hun gebe
den. Tegenwoordig wordt hij echter
niet meer betaald door de Pakistaan
se gemeenschap; Imam Bashir doet
het nu belangeloos: zijn werk bestaat
uit een docentschap aan de Leidse
universiteit in het Urdu, de taal die
in Pakistan en India wordt gespro
ken.
Tot de Stichting Islamitische Ge
meenschap, zoals de groep zich hier
in Nederland noemt, behoren veel
Surinamers. De laatste jaren breidt
de moslimgemeenschap zich in Ne
derland onwaarschijnlijk snel uit,
vooral als gevolg van de tienduizen
den Turkse en Marokkaanse gastar
beiders, die vrijwel zonder uitzonde
ring deze godsdienst aanhangen. Imam
Bashir heeft niet veel met hen te
maken, voornamelijk vanwege de
taalbarrière; de gastarbeiders hebben
voorgangers die hun eigen taal spre
ken.
Het gesprek met de heer Bashir in
de Haagse woning, waar hij met zijn
in Leeuwarden geboren en in Am
sterdam opgegroeide vrouw en hun
kinderen woont, heeft twee hoofdon
derdelen: de overeenkomsten en ver
schillen van de islam en het christen
dom en de gesprekken die de laatste
lijk in op de groeperingen, die actief zijn
in de kerkprovincie. Het doet dat echter
wel zeer voorzichtig. Links: „Zij, die
zich overwegend zoekend opstellen,
waarbij de waardebeleving voor de con
crete menselijke persoon een beslissende
rol speelt. Als leidersfiguren worden zij
geaccepteerd, die een maximale ruimte
geven voor en inspiratie bieden tot dit
zoeken naar beleefbare normen en
waarden voor de lokale situaties.”
Rechts: „Zij, die overwegend spreken en
handelen vanuit als zekerheid aanvaar
de, objectieve waarheden. Als leidersfi
guren worden zij geaccepteerd, die op
duidelijke wijze universeel geldende
voorschriften en leerstellingen aanbie
den, waarin de continuïteit met het
verleden duidelijk aanwijsbaar is.” Het
KASKI merkt op dat alles vaak bijzon
der gecompliceerd is.
Het KASKI roept een grote serie vra
gen op. Wat betekent de kerk nog voor
de vele mannen en vrouwen, die
trouw aan elkaar in lief en leed af
en toe, als was het per ongeluk, een
kerkdienst bezoeken? En wat betekenen
zij voor de kerk? Misschien hebben zij heel
veel te zeggen, maar zijn de vragen van
de kerk nog niet voldoende volkstaal.
Een andere vraag: staan de grote groe-
stuurd naar de joden, aldus de mening
van de islam, maar naar de hele wereld,
maar de bekende, zoals Mozes, Jezus,
Boeddha, Krishna (van de hindoes) erkent
de islam allemaal als hun profeten.
Alleen, Mohammed is geboren rond het
jaar 570). Hij heeft de uitspraken van
alle voorgaande profeten samengevat en
in zijn profetieën, samengebracht in de
Koran, zijn alle profetieën van voorgaan
de profeten in elkaar gevloeid. God
heeft als het ware nog een boodschapper
achter al zijn boodschappers aange
stuurd om de zaken nog eens overzichte
lijk op een rij te zetten. Degene die
moslim wil worden, moet dan ook als
geloofsbelijdenis uitspreken: „Ik geloof
in God en zijn boodschappers”. De islam
gaat daarin zelfs zo ver dat in allerlei
voor-christelijke geloven in Europa (bij
voorbeeld de Germanen), In Australië, in
India, in China profeten van God zijn
geweest. „Er is geen volk geweest zonder
profeet van God”, aldus imam Bashir.
Dat zowel Jezus als Mohammed in
ongeveer dezelfde streek hun werk heb
ben gedaan, is misschien toeval, maar
kan ook als reden hebben dat het onge
veer het middelpunt van de wereld is,
zet hij uiteen. Van daaruit heeft men
alle kanten kunnen opgaan. Op dat ter
rein ontlopen christenen en islam elkaar
niet zoveel: als men alle Westeuropea-
nen in hun geheel tot het christendom
rekent, hebben beide godsdiensten onge
veer 800 miljoen aanhangers in de we
reld.
De permanente conferentie, waar
imam Bashir lid van is, heeft tot nu toe
twee keer per jaar vergaderd. Een suc
cesje is intussen geweest het feit dat
allerlei scholen rond Koblenz in West-
Duitsland hun beschrijvingen van de
islam in de geschiedenisboekjes gaan
wijzigen. In Nederland is men nog niet
zover; het comité is één keer bijeenge
weest. Op die bijeenkomst heeft de
imam onder meer voorgesteld vrije ge
sprekken te organiseren tussen christe
nen, joden en moslims in het land om
elkaar beter te leren kennen. Verder zou
hij graag een blad uitgeven en voorlich
ting geven aan scholen en kerken.
Moslims gaan niet naar
ïiekka voor zwarte steen
-■
v
c
t
l
l
t
i
1
