Opnieuw beperkende maatregel van Chileense militairen
Reparatiewerk voor
Skylab-bemanning
Witte Huis zwijgt over inhoud
van gesprek Nixon en Agnew
Ideologieën verdrukken vrijheid
Spaarloon geen
loon
meer in
zin ran wet
Nixon nodigt
Brandt uit
Ian Smith staakt
gesprek met
Londen
Improvisatie in Den Haag
1
Kamerleden
Vragen over openbaar
railvervoersysteem
//Steenwerpende,/
3
ZATERDAG
22
SEPTEMBER
19 7.
t
n
een
SANTIAGO. (UPI, DPA, Reuter, AFP en AP) Generaal Augusto
Pinochet, de leider van de Chileense Junta, heeft gisteren de linkse par
tijen in Chili verboden. Hij maakte het verbod bekend op de eerste inter
nationale persconferentie in Santiago na de staatsgreep. De Marxistische
partijen zijn verantwoordelijk voor de chaos, waarin de regering-Allende
Chili gestort heeft”, zo zei hij.
>rd
Is
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
KLM
Oorlogsschepen
WASHINGTON. (UPI en AFP)
President Nixon en de Amerikaan
se vice-presiden Spiro Agnew heb
ben donderdagavond een gesprek
onder vier ogen van een uur gehad,
zo heeft het Witte Huis pas gisteren
bekend gemaakt. Niet gezegd werd
wat Nixon en Agnew besproken
hebben.
Tegenstemmer
Bewijzen
Goedgekeurd
„Verder praten zinloos”
Sovjet-Unie
(Van onze redacteur in Genève)
GENÈVE Reeds na drie dagen vergaderen tijdens de tweede
fase van de Europese veiligheidsconferentie blijkt sterker dan ooit
tevoren dat resultaten op het gebied van de samenwerking op het
menselijke vlak de toetssteen zullen vormen voor de kwaliteit van
het onvermijdelijk welslagen. Menselijke contacten, recht op infor
matie en culturele samenwerking bestrijken een gebied waarop de
Sovjet-Unie zich wel schrap moet zetten, omdat zij haar systeem en
haar doctrine altijd tegen verrotting van binnenuit heeft willen be
schermen door fundamentele menselijke rechten voor zijn burgers te
beperken.
INVESTERINGEN
"f'M 1
Junta verbiedt linkse partijen
1
van
geautomatiseerde
van
President
westelijke
ernstig
l
5
I
En-
laar
Hen
de
tiek
den
stij-
ira-
:olls
tot
Winst op dit terrein - die in feite
neerkomt op meer vrijheid voor de
burgerij in de Sovjet-Unie en haar
partnerlanden - moet ten langen leste
de buit vormen waarmee in het Wes-
in het Witte Huis
aanwezigheid van
als men onderhandelen zou willen ver
heffen tot de kunst van het aanvan
kelijk overvragen.
Deze wens blijkt uit vragen aan mi
nister Westerterp van Verkeer en Wa
terstaat naar aanleiding van de plannen
der gemeente Eindhoven om samen met
DAF en Philips te bezien of in deze stad
een dergelijk systeem kan worden inge
voerd.
Van der Doef wil ook weten of Ver
keer en Waterstaat bij de ontwikkeling
van dit systeem is betrokken.
:aan
als
i te
-.ey-
rek-
pen
dan
be-
jort
ent
ond
dan
het
tten
wat
ito’s
het
een
De
len
liet
Nu
so-
den
ren
de
De
erk
een
titie
;ren
:nis-
een
leid,
aren
auf-
e op
ge
ile!
het
de
lTC,
ys-
<>in
51
1-
!i-
ch
e-
in
n,
>P
ig
de
et
cd.
iet
en
's-
o
T
ïl
j
tl
n
si
WDAGWDM
Diego in zee terecht te komen. Zij zijn
dan 59 dagen in de ruimte geweest.
Hun gezondheidstoestand is blijkbaar
veel beter dan die van de eerste beman
ning, die niet half zo lang boven geweest
is. De eerste dagen van hun verblijf
hadden zij met „zeeziekte” te kampen,
maar daarna voelden zij zich zo fit dat
zij de helft meer werk hebben verricht
dan van hen verwacht werd. Wanneer
zich bij hen na terugkeer geen medische
moeilijkheden voordoen wil de NASA
voor de derde bemanningsgroep, die op
11 november naar de Skylab gaat twee
weken aan de vastgestelde 56 dagen toe
voegen.
NASA-dokter Berry heeft tot dusver
geen teken van psychologische moei
lijkheden bij de bemanning ontdekt. En
kele NASA-deskundigen beginnen zich
echter af te vragen of voor langere
reizen niet beter ruimtevaarders „met
zitvlees” aangewezen kunnen worden, in
plaats van de atleten die nu de voorkeur
hebben. Ook is de vraag gerezen of een
mens wel psychologisch buiten de zwaar
tekracht kan. De huidige bemanning van
de Skylab heeft daar niets van laten
blijken.
Pinochet gaf toe dat het verzet van de
aanhangers van Allende „nog niet volle
dig gebroken” is. De leider van de junta
legde er voorts de nadruk op dat de
omwenteling in zijn land door een klei
ne groep in het diepste geheim is voor
bereid. „Het was een louter Chileense
aangelegenheid waarmee geen enkel an
der land iets te maken heeft gehad”.
Alle diensten op de luchthaven van de
Chileense hoofdstad Santiago werken se
dert kort weer normaal, zo heeft de
KLM vernomen. Met ingang van giste"
ren heeft de KLM haar tweemaal weke
lijkse dienst naar Chili via Rio de Janei
ro, Montevideo en Buenos Aires hervat.
Vigorena verklaarde dat de Ameri
kaanse ambassadeur in Santiago de dag
voor de staatsgreep nog in Washington
is geweest. Op de dag van de staats-
De commissie van Buitenlandse Zaken
De antenne een onderdeel van de
infraroodfototoestellen voor het maken
van opnamen van de aarde, is ontregeld,
waardoor de oppervlakte die op elke
foto kwam slechts 10 km. in doorsnee
was in plaats van de 160 km die dat zou
moeten zijn. Zowel de NASA als de
ruimtevaarders zouden dat graag her
steld zien.
Jack Lousma blijft binnen de Skylab
om de verbinding met Houston te onder
houden en het werk vlot te laten verlo
pen.
De ruimtevaarders zijn inmiddels met
de voorbereiding van hun terugkeer
naar de aarde begonnen. Dinsdag om
20.50 uur verwijderen zij zich in hun
Apollo-cabine van de Skylab om te 23.20
uur op 660 km ten zuidwesten van San
noemen tot hoofd van het ministerie van
Buitenlandse Zaken en hem daarnaast
wilde handhaven als zijn adviseur voor
veiligheidszaken en als hoofd van de
Nationale Veiligheidsraad.
Vandaag zal de nieuwe bewindsman op
Buitenlandse Zaken
beëdigd worden in
president Nixon.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. Het PvdA-Kamerlid
Van der Doef wil voorkomen dat de
ontwikkeling
openbare railvervoersystemen uitsluitend
een zaak wordt van ondernemingen als
DAF en Philips zonder dat de NS, die
onder verantwoordelijkheid van de rege
ring het grootste deel van het railver-
voer uitoefent, daarbij is betrokken.
Van diplomatieke zijde in Mexico is
gisteren echter meegedeeld dat een
Amerikaan de Chileense ambassade in
Mexico inlichtingen heeft verstrekt over
een samenzwering, op touw gezet door
de CIA de Amerikaanse inlichtin
gendienst om de regering van Allen
de ten val te brengen.
Eerder heeft de voormalige Chileense
ambassadeur in Mexico, Hugo Vigorena,
al bijzonderheden onthuld over dit plan
dat de codenaam „Centaur” had. Hij zei
toen in een vraaggesprek met het blad
Excelsior dat men al twee jaar geleden
met de uitvoering van dit plan begonnen
is en dat het tenslotte is uitgemond in
de staatsgreep van de vorige week. Vol
gens V.o„rcna, die uit protest tegen de
coup als Chileens ambassadeur aftrad,
beschikte de regering Allende over de
bewijzen voor het bestaan van het kom-
plot, maar had zij die te laat te pakken
gekregen om afdoende te kunnen optre
den-
De tip die de Chileense ambassade
had gekregen, was afkomstig van de
Amerikaan Richard Alexander Zanders,
die beweerde in dienst van de CIA te
zijn geweest. In Mexico liet men giste
ren weten dat deze Zanders verscheide
ne weken voor de val van Allende de
ambassade in kennis had gesteld van de
samenzwering.
HOUSTON (AFP en Reuter). Ge
zagvoerder Alan Bean van de Skylab en
dr. Owen Garriott gaan zich vandaag
ongeveer twee en een half
hun ruimtevaartuig in de
Een groep Tweede-Kamerleden heeft
gisteren in Purmerend meegedaan aan
een partijtje „steenwerpen”, een oude
sport, die nog door een aantal bejaarde
Purmerenders wordt beoefend. Opval
lend fraai wierp mevrouw Smit-Kroes
(VVD) de steen, die op een gegeven
ogenblik bijna een van de fotojournalis
ten trof.
De bejaarde Oosteuropese vluchte
lingen die in het protserig dure
Genève zonder een cent op zak
vruchteloos komen pleiten voor een
vrijheid die zij bijna dertig jaar gele
den verloren, illustreren de peilloze
tragiek van het feit dat met individu
en niet wordt gerekend wanneer de
ideologieën besluiten het slagveld
voortaan zonder vechten te verdelen.
afhankelijk van de omstandigheden of al
dan niet een bindende spaarloonregeling
van toepassing is. Dit plan voor een
technische wijziging in de behandeling
van het spaarloon heeft premier Den
Uyl gisteravond meegedeeld.
Het was overigens de eerste besloten
ontmoeting van Nixon met Agnew sinds
1 september. De Amerikaanse radio- en
televisiemaatschappij CBS heeft be
weerd, dat Nixon heeft besloten, Agnew
te dwingen tot aftreden en reeds een
opvolger heeft gekozen.
De Amerikaanse Senaat heeft gisteren
de benoeming van Henry Kissinger tot
Amerikaans minister van Buitenlandse
Zaken der Verenigde Staten en opvolger
van William Rogers goedgekeurd. De
bekrachtiging van Kissingers benoeming
tot minister van Buitenl. Zaken komt
net op tijd aangezien Kissinger van
plan was maandag in de algemene ver
gadering van de Verenigde Naties het
woord te voeren uit naam van de Vere
nigde Staten.
President Nixon maakte op 22 augus
tus bekend, dat hij Kissinger wilde be
ten aan andere burgers verklaard zal
worden dat niet voor niets op mili
tair. economisch en technologisch ge
bied de veiligheidsriemen worden
ontgrendeld.
De vijfhonderd diplomaten-experts
die thans in Genève vorm geven aan
het akkoord, staan voor een vrijwel
onuitvoerbare taak. De ideologieën
van welke signatuur dan ook, lopen
te ver uiteen om compromissen be
vredigend te maken. En omdat men
elkaar aan conferentietafels geen ide
ologie kan opdringen, is het terrein
waarop een goed begaanbare midden
weg kan worden aangelegd eigenlij’
te klein voor vluchtstroken.
Reeds tijdens de voorbereidingen
en in de eerste fase van de conferen
tie in Helsinki heeft de Sovjet-Unie
vastgesteld dat samenwerking op het
SALISBURY (DPA,UPI). De Rho-
desische premier Ian Smith heeft giste
ren verklaard dat een voortzetting van
de besprekingen met de Britse regering
over het nu bijna acht jaar oude consti
tutionele geschil zinloos is-
Smith zei dit bij de opening van de
jaarvergadering van het aan de macht
zijnde „Rhodesische front”. De premier
verklaarde dat zowel blanken als de
niet-blanken in zijn land een regeling
van het geschil willen, maar, zo zei hij,
nadat wij dit weer een keer hebben
geprobeerd zijn wij tot de conclusie
gekomen dat wij de Britten toch niet
kunnen overtuigen. Zijn regering heeft
daarom besloten een punt achter het
gesprek te zetten.
van de Amerikaanse Senaat heeft Kis
singer vier dagen aan de tand gevoeld
en woensdag met 16 stemmen tegen 1
zich uitgesproken voor bekrachtiging
van zijn benoeming tot minister van
Buitenlandse Zaken. Senator George
McGovern, voormalige Democratische
presidentskandidaat was de enige, die
zijn stem tegen Kissinger uitbracht. In
de voltallige Senaat is Kissingers benoe
ming goedgekeurd met 78 tegen 7 stem
men, waaronder die van twee Republi
keinen.
Inmiddels heeft de invloedrijke sena
tor Mike Mansfield om een parlementair
onderzoek verzocht van de rol van
Amerika in de crisis die leidde tot
omverwerping van de regering Allende.
Hij zei zelf niet te geloven in de mede
plichtigheid van de CIA of andere Ame
rikaanse regeringsinstanties aan de
staatsgreep, maar achtte het wel noodza
kelijk dat de in dit verband geuitte
beschuldigingen op hun waarheidsgehal
te worden getoetst.
Generaal Gustavo Leigh Guzman, op
perbevelhebber van de Chileense lucht
macht en lid van de junta, heeft giste
ren bekendgemaakt dat een commissie
van juristen bezig is met de voorberei
ding van een nieuwe grondwet die de
huidige moet vervangen. De strijdkrach
ten in de nieuwe grondwet krijgen een
belangrijke taak.
De huidige Chileense grondwet dateert
van 1833. Ze is daarna herhaaldelijk
gewijzigd. Het belangrijkste amendement
was dat van juli 1971, waardoor naasting
van de koperindustrie mogelijk werd.
De Sovjet-Unie heeft de diplomatieke
betrekkingen met Chili opgeschort en de
Chileense diplomaten ih Moskou op
dracht gegeven hun ambassade te sluiten
en zo spoedig mogelijk naar hun land
terug te keren. De Russische diplomaten
in Santiago zullen worden teruggeroe
pen.
De Sovjet-Unie zal in dit opzicht
geen afvalligen uit eigen kamp tole
reren. Het is een droevige bijzonder
heid dat vertegenwoordigers van het
Oostblok enerzijds in privé-gesprek-
ken het Westen aanmoedigen tot een
straffe houding en anderzijds in ver
gaderzalen ogenschijnlijk zonder ver
zet de officiëfc Russische lijn blijven
volgen. Ondenkbaar is het dan ook
dat Moskou bereid zal blijken tot de
toezeggingen die het Westen verlangt
en het is zelfs twijfelachtig of daar
van een substantieel deel kan worden
verwezenlijkt.
Het gaat daarbij uiteraard niet alleen
om de prijzen van het eerste levenson
derhoud, maar vooral om de sfeer in het
gehele koopgebied waar het publiek zich
beweegt. Voor sommige dingen wil het
graag wat meer betalen als dat moet,
maar men wordt steeds meer geconfron
teerd met prijsopschroeving zonder dui
delijke argumenten en met een vorm
van bijna traditioneel duurder worden
die platweg „afzetterij” moet worden
genoemd. Als de opgaande spiraal door
broken zou worden en de concurrentie
zou toenemen, kan het gevolg zijn dat
de koper zijn prijsbewustheid in de
praktijk kan aanwenden om de uitwas
sen uit te roeien of althans te verminde
ren.
Het kabinet probeert de dingen te
forceren en loopt daarbij het risico van
een grandioze mislukking, maar het kan
met wat geluk misschien ook een „keer
punt 1973” blijken te zijn. Het succes
Wiegels tegenbegroting althans
wat de ledenaanwas van de VVD be
treft heeft de groeiende polarisatie
nog wat duidelijker gedemonstreerd zodat
men gerust kan stellen dat de PvdA en
de WD op dit moment eigenlijk al druk
aan hun verkiezingscampagne bezig zijn.
Zij spelen beide hoog spel in de komen
de debatten en verdere regeringsperiode.
Zij kunnen veel winnen en veel verlie
zen. De oppositie moet al even riskant te
velde trekken als het kabinet, want een
geslaagde operatie Den Uyl op het ge
bied van welzijn en welvaart zou de
schuld van vorige kabinetten nog forser
doen uitkomen tegen de tijd dat de
nieuwe verkiezingen gloren. Het tegen
deel is al evenzeer mogelijk, waarbij
dan nog moet worden gerekend op ’t ef
fect dat een nóg slechter economisch situ
atie in ons land welhaast tot een wanho
pige warboel zou leiden.
De reactie op de plannen van het
kabinet is nog lang niet uitgewerkt en
er kunnen zich nog ontwikkelingen
voordoen op internationaal terrein
die de berekeningen van Den Uyl, Dui
senberg en Boersma op losse schroeven
zetten. Een snelle en vernuftige improvi
satie aan de hand van de verschijnselen
der komende maanden zal dit kabinet
zeker nodig hebben. We leven econo-
misch-financieel volstrekt bij de dag.
Politiek en economisch gezien hebben
we een adembenemende week achter de
rug, waarvan de roerselen nog lang niet
alle tot rust zijn gekomen. Wel hebben
enkele schokken van Prinsjesdag zich
intussen in zoverre voortgeplant dat van
een reactiepatroon kan worden gewaagd:
verrassend gunstig voor het stoutmoedi
ge kabinet was de ontvangst van diens
begrotings- en beleidsplannen nu niet
bepaald, maar het had véél erger kun
nen zijn.
Premier Den Uyl en zijn ministers
ploeg zijn blijkbaar op een of andere
manier heilig doordrongen geraakt van
de stelling dat het Nederlandse publiek
in grote meerderheid nu eindelijk eens
uiitzicht op wat licht in de duistere
economische toekomst moest worden ge
geven. Een van de belangrijkste objec
ten daarbij was ongetwijfeld de prijs
ontwikkeling, meer nog dan de loonsi-
tuatie. De onaanvaardbaarheid van
steeds maar sneller stijgende prijzen en
zich in de welvaart vretende inflatie
moest de regering langzamerhand wel
tot de overtuiging brengen dat een the
rapie zonder uitstel noodzakelijk was, al
zou dat dan altijd een zeker riskante
therapie zijn die geen enkele zekerheid
op genezing gaf.
De revaluatie tegelijk met de werk
loosheidsbestrijding op touw zetten was
een volstrekt avontuurlijke manier van
doen, maar het gaf de burger althans
enige moed: dit kabinet durft het bijna
onmogelijke te proberen. Natuurlijk
kwam het Centraal Planbureau al voor
het eind van de week met de nuchtere
constatering dat volgens theoretische lij
nen de werkloosheid op deze manier niet
zou afnemen. De vraag of dat in de
praktijk inderdaad zo zal zijn kan nog
moeilijk worden beantwoord, als de uit
werking van de revaluatie en van de
misschien nog komende tweede fase van
die operatie nog niet kunnen worden
overzien. Daar is binnen een of twee
maanden geen kijk op. Waar wel op
korte termijn enige zekerheid kan wor
den verkregen is de vraag of de loon-
en prijsspiraal nu eindelijk is doorbroken
of liever, of de verhoopte prijsverlagin
gen zich zodanig zullen vermenigvuldi
gen dat het publiek eindelijk eens iets
van een ommekeer of stilstand merkt.
plan een algemene maatregel
stuur tot stand te brengen, waardoor het
spaarloon niet meer valt onder het be
grip loon in de zin van de Wet mini
mumloon en minimum vakantiebijslag.
Zij wil dit doen om te voorkomen dat
binnen de groep minimumloontrekkers
verschillen in besteedbaar loon optreden
greep, aldus Vigorena, lagen er vier
Amerikaanse oorlogsschepen voor de
kust van Chili, zogenaamd voor ma
noeuvres met de Chileense marine. „Uit
dit alles maken wij op dat de coup
waarschijnlijk gepleegd had moeten
worden, terwijl Allende op de topcon
ferentie van niet gebonden landen in
Algiers was.” Maar Allende is daar niet
naar toe gegaan.
uur buiten
luchtledige
ruimte begeven en trachten een radar-
antenne te repareren die al enige tijd
niet goed werkt.
humanitaire vlak bij de informatie en
de cultuur altijd onderworpen blijft
aan de nationale wetten en gebruiken
van de deelnemende landen. Dezer
dagen heeft Breznjev in Sofia nog
eens herhaald dat het Westen zich
wat dit aangaat niet met Ruslands
binnenlandse aangelegenheden mag
bemoeien. Sommige waarnemers on
derscheiden daarin een poging om
zich los te maken uit de verdedigende
stelling waarin de Sovjet-Unie door
alle problemen met de luidkeels pro
testerende afvalligen, zoals Sacharov,
zou zijn beland.
Zowel de Amerikaanse president
Nixon afs de Westduitse Bondskanse
lier hebben zoveel geïnvesteerd in
betere verhoudingen met het Oost
blok dat zij de ontspanning voor geen
prijs in gevaar willen brengen. Voor
de Russen moeten deze verklaringen
de conclusie hebben opgeleverd dat
zij van de twee zwaargewichten in
het westelijke kamp niets hebben te
vrezen en zij mogen gerust aannemen
dat dus ook hun andere tegenstanders
op den duur zullen inbinden. Indien
politiek nog steeds de kunst van het
haalbare mag heten, voorspelt dit
niets goeds voor de dappere voorstel
len die onder meer in Den Haag zijn
voorbereid. En dat gaat zelfs nog op
WASHINGTON (DPA). President
Nixon heeft de Westduitse bondskanse
lier Willy Brandt voor een werkgesprek
naar Washington uitgenodigd. Het Witte
Huis heeft als tijdstip hiervoor 27 sep
tember voorgesteld.
Brandt heeft dit tijdstip nog niet defi
nitief kunnen aanvaarden, omdat hij op
26 september een rede voor de algemene
vergadering der Verenigde naties moet
houden en daarna naar Chicago en As
pen zou reizen om daar onderscheidin
gen in ontvangst te nemen. De mogelijk
heid bestaat, dat Brandt pas na zijn
terugkeer uit Aspen, in de Amerikaanse
staat Colorado, naar Washington gaat.
Sinds donderdag doen in Washington
geruchten de ronde over afzegging van
de voorgenomen reis van Nixon begin
november naar Europa. Als redenen
worden tijdgebrek en ontevredenheid
over al te vage formuleringen van het
Europese ontwerp voor een gemeen
schappelijke atlantische verklaring ge
noemd. Maar beide zijn gisteren door
woordvoerders van het Witte Huis te
gengesproken. Wel werd voor het eerst
de reis naar Europa van Nixon .onzeker’
genoemd.
De ontspanning, is zo
zeer een eigen leven gaan leiden dat
zeer hooggeplaatste Amerikanen zich
al afvragen of die niet te snel is ge
komen en te ver om zichheen
heeft gegrepen. Met andere woorden:
of de ontspanning misschien is ont
snapt, althans in het Westen is ont
snapt aan de politieke controle
De westelijke onderhandelaars
wordep dan ook in Genève gecon
fronteerd met het probleem dat de
uitlatingen van Kissinger aan Brandt
hun onderhandelingspositie
hebben verzwakt. De verdenking
neemt toe dat de Verenigde Staten
hun belangstelling voor het verloop
van deze cruciale tweede fase al
hebben verloren omdat die voor het
uiteindelijke resultaat niet meer van
betekenis is.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG. De regering is van
I van be-
