don der d a g
CHILEENS MILITAIR REGIME ZET GEVANGENISDEUREN OPEN
Weer politieke
moord in
Argentinië
MIJN POES
WIL NAAR PARI JS
WAT NU?
Protest van Kohout
tegen Praags regime
Guinee-Bissau onafhankelijk
Topsalarissen van
ambtenaren niet
verlagen
Overeenstemming
op conferentie in
Genève
Van Duyn wordt
onafhankelijk
Mil
„Strijd tegen
geweld en
honger”
Vijftien jaar
Boven-Digoel//
■ih
Tanaka in Parijs
Kissinger volgende
maand naar China
Vraaggesprek Oostenrijkse tv
„Veiligheid en samenwerking in Europa”
3
1973
SEPTEMBER
2 7
Brandt in de VN
Russisch verzoek
MINISTER:
Sinds 1961
Ideoloog
Pereira
DAKAR (Reuter en AP) De opstandige guerrillabeweging in
Portugees Guinee heeft gisteren aangekondigd een onafhankelijke
republiek in de „bevrijde gebieden” te hebben uitgeroepen. In de aan
kondiging stond dat de nationale vergadering, die zondag en maan
dag is gehouden, formeel de onafhankelijke republiek Guinee-Bissau
heeft uitgeroepen. Aan het hoofd staat guerrillaleider Luiz Cabral.
■J
HafeJ
NEO-FASCISTEN VRIJGELATEN
Het ministerie van Buitenlandse Za-
ADVERTENTIE
pre-
geweld alom te
van
Voedert al wat blaft, mauwt, piept, fluit, koert of knort.
(Van onze redacteur in Genève)
“5
grepen waarbij Allende om het leven
kwam.
De Sovjet-Unie heeft Nederland ver
zocht haar belangen in Santiago te be
hartigen nadat de diplomatieke betrek
kingen tussen Moskou en de militaire
regering van Chili op 21 september wa
ren verbroken. Dit is van goed ingelichte
zijde in de Russische hoofdstad verno
men.
eerste leider Amilcar Cabral in janu
ari 1973.
Ook hij maakt sinds de oprichting al
deel uit van de partijleiding. In 1956
vluchtte hij naar Senegal, toen arres
tatie door de Pide (de Portugese ge
heime politie) dreigde. Hij is ook
sinds de oprichting in 1961 secretaris
generaal van de nationale unie van
arbeiders. Cabral is behalve met de
leiding belast met de wederopbouw
van de bevrijde gebieden.
hem
hem
denken die die rechten al bezitten”, zei
Kohout niet zonder enige bitterheid over
de selectieve verontwaardiging, die in
het Westen hier en daar valt waar te
nemen. Op de vraag van de Oostenrijkse
reporter, of hij zich met dit interview
geen gevaren op de hals haalt, ant
woordde Kohout: „Als ik door toedoen
van een hogere macht mijn hand, mijn
stem of mijn lichaam niet meer kan
gebruiken, zullen mijn collega’s het voor
mij doen”. Maar zolang hij nog vrij is,
wil hij protesteren, en aangezien hij
sinds vijf jaar niet meer in zijn eigen
land mag publiceren, zoekt hij deze
omweg.
„Je kunt niet met twee maten meten,”
aldus Kohout „Ik protesteer tegen de
junta (in Chili) als tegen de pest. Maar
ik kan toch niet over hetzelfde soort
dingen zwijgen, alleen omdat ze bij ons
in ons eigen systeem gebeuren?”.
de guerrilla dan de moeilijk toegan
kelijke, veel kalere eilandgroep.
De Kaapverdische eilanden bestaan
uit tien grotere en vijf kleine eilan
den en tellen ongeveer 300.000 inwo
ners. Op de eilanden beperkt de
PAIGC zich voorlopig tot „politieke
campagnes” onder de plaatselijke be
volking.
Cabral leidt een regering van vijf
tien leden, die wordt aangewezen
door de Nationale Vergadering. Ook
heeft het „bevrijde gebied” een eigen
grondwet.
Cabral werd hoofd van de opstan
delingen, die bekend staan als „de
Afrikaanse partij voor de Onafhanke
lijkheid van Guinee en de Kaapver
dische Eilanden (PAIGC) toen zijn
broer Amilcar 20 januari van dit jaar
in Conakry werd doodgeschoten.
Portugees Guinee, dat ongeveer
500.000 inwoners heeft is sinds de
15de eeuw een kolonie van Portugal.
Het Portugese leger bestrijdt de guer
rilla’s in dit land nu al meer dan tien
jaar.
Een Portugese regeringswoordvoer
der in Lissabon heeft gisteren gezegd
dat het communiqué van de PAIGC
op „fantasie” moet berusten. „Er is
geen gebied in Portugees Guinee dat
niet onder controle van de Portugese
autoriteiten staat”, aldus de woord
voerder. Hij zei dat het gebied van
Boe waar de nieuwe regering-Cabral
zetelt het dunst bevolkte deel van het
land is en dicht bij de grens met de
republiek Guinee ligt.
De PAIGC wordt geleid door een
uitvoerend comité, waarvan het per
manent secretariaat van vier leden in
juli is gekozen, na de moord op de
De 34-jarige Nino Vieira, uit Bis
sau, werd in 1960 lid van de partij en
was politiek-militair leider op ver
scheidene fronten. In 1965 werd hij
vice-voorzitter van de krijgsraad.
De proclamatie van de republiek
geldt voorlopig kennelijk alleen voor
Guinee-Bissau, en niet voor de Kaap
verdische eilanden. De militaire strijd
heeft zich tot dusver beperkt tot
Guinee, waar het beboste, soms moe
rassige terrein veel geschikter is voor
Het bezoek was aanvankelijk bepaald
op eind juli of begin augustus, maar
werd uitgesteld door de gebeurtenissen
in Cambodja, het bijeenroepen van het
tiende congres van de Chinese Commu
nistische Partij en tenslotte door de
benoeming van Kissinger tot minister
van Buitenlandse Zaken.
SANTIAGO (Reuter en AFP) Het nieuwe militaire regime in Chili
heeft gisteren leiders van een neo-fascistische beweging vrijgelaten die
door de vroegere regering van de Marxistische president Allende ge
vangen waren gezet. Het zijn Roberto Thieme, de 30-jarige secretaris
generaal van de beweging „Vaderland en vrijheid” en vier van zijn naaste
medewerkers. Zij werden vrijgelaten op borgtocht.
DEN HAAG (ANP). Minister De
Gaay Fortman van Binnenlandse Zaken
vindt het „te weinig genuanceerd en niet
opportuun” om de salarissen van hoge
openbare functionarissen, die meer be
taald krijgen dan ministers, „in te scha
len” op basis van een maximum inko
men van 100.000. Hij heeft dit geant
woord op vragen van het Tweede-Ka-
merlid Van Gorkum (PPR).
Nieuwe pogingen de bewapening te
beheersen om daarmee conflicten uit te
bannen.
Het plegen
verwerpen,
De resten van het kolonialisme te
verwijderen en het racisme uit te ban
nen.
De 34-jarige Chico Mendes, uit En-
xude in het zuiden van Guinee, werd
als student lid van de PAIGC in 1960.
Na een militaire en politieke oplei
ding was hij achtereenvolgens poli
tiek commissaris in het strijdgebied,
kaderleider in het gebied van Bafata
(het oosten), politiek en militair com
missaris bij de guerrilla’s in het
noorden van Guinee.
De PAIGC voert sinds 1961 een
guerrilla tegen het Portugese kolonia
le bestuur. Aanvankelijk opereerden
de guerrilla’s vanuit de buurlanden
Senegal en Guinee, nadat deze landen
onafhankelijk van Frankrijk waren
geworden. Later konden ook bases
worden ingericht in bevrijde gebie
den.
Overeenstemming werd bereikt over
de volgende punten:
Alle documenten worden gelijk be
handeld, ongeacht het tijpstip waarop ze
zijn ingediend;
Onderwerp voor onderwerp zal door
de conferentie worden „onderzocht”
Na het „onderzoek” worden de voor
stellen geformuleerd voor de conferentie
van staatshoofden, de slotfase van de
CVSE;
Er wordt gewerkt „in het kader van”
de aanbevelingen van Helsinki (de eerste
fase van de CVSE).
De Sovjet-Unie vond aanvankelijk dat
documenten die vroeg waren ingediend
(zoals de Russische) prioriteit zouden
moeten hebben bij de behandeling. Op
dit punt hebben de Russen dus een
concessie moeten doen. Een andere Rus
sische concessie is de vaststelling dat
gewerkt wordt „in het kader” van de
aanbevelingen van Helsinki. Eerst stond
hier „op basis van” de aanbevelingen
van Helsinki.
De westelijke landen wilden tijdens
deze tweede fase van de CVSE in Genè
ve opnieuw uitgebreid discussiëren, om de
reeks akkoorden (veiligheid en economi
sche samenwerking koppelen aan men
senrechten) nog wat gunstiger te kunnen
maken. De Oostbloklanden wilden de
aanbevelingen van Helsinki meteen om
zetten in voorstellen voor de conferentie
van staatshoofden. De tekst die nu is
aangenomen, hetgeen door de Oostblok
landen wordt uitgelegd als een duide
lijke concessie van het westen.
Intussen is onenigheid ontstaan tussen
de negen EEG-landen over de rol die de
vertegenwoordiger van de EEG op de
conferentie moet spelen. De EEG-verte-
genwoordiger is opgenomen in de Deense
delegatie (hetgeen de Tsjechoslowaken
er eergisteren toe bracht te vragen, of
alle leden van de Deense delegatie wel
echte Denen zijn, wat werd bevestigd.)
Deze EEG-vertegenwoordiger, de heer
L. Kwan, vindt dat de EEG zoveel
mogelijk als_één blok moet optreden.
dat de
maar
van
over
De uiterst-rechtse beweging werd ille
gaal nadat op 29 juni een staatsgreep
was mislukt. Met vier tanks en honderd
soldaten werd toen het presidentiële pa
leis aangevallen. Er volgde daarna een
golf van aanslagen op televisiezenders,
pijpleidingen, wegen, spoorwegen en
bruggen. Van sommige wordt veronder
steld dat zij werden gepleegd door ui
terst linkse groeperingen, maar Thieme
heeft gezegd dat zijn beweging voor de
grootste verantwoordelijk is. Na zijn ar
restatie kwam snel een einde aan de
aanslagen tot de militairen de macht
NEW YORK (AFP). De Ameri
kaanse minister van Buitenlandse Zaken,
Henry Kissinger, zal omstreeks 20 okto
ber naar China gaan. Dit is gisteren van
officiële Amerikaanse zijde vernomen.
(Van onze redactrice in Wenen)
WENEN. „In Tsjecho-Slowakjje
worden de politieke gevangenen slechter
behandeld dan de gewone misdadigers,
en bovendien hebben ze geen kans op
amnestie. De politieke gevangenen ver
schillen trouwens in hun opvattingen
maar weinig van mensen als Angela
Davis of de Griekse patriotten”.
De neo-fascisten waren 27 augustus
gevangengenomen op beschuldiging van
deelneming aan een mislukte staatsgreep
in juni en activiteit tegen de staatsvei
ligheid.
Sommige EEG-landen vinden
EEG-vertegenwoordiger alleen
vaststaande economische politiek
de EEG kan meedelen, als het
economische onderwerpen gaat. De negen
schijnen het daar nog niet over eens
te zijn.
AMSTERDAM (ANP). Roel van
Duyn, die veertien dagen geleden uit de
Kabouterraadsfractie in de Amsterdamse
gemeenteraad werd gestoten, zal zijn
zetel aan de kabouters terug geven. Hij
verklaarde gistermiddag in de raad als
onafhankelijk raadslid te zullen aanblij
ven tot er een opvolger is gevonden.
Maar zijn opvolging wil hij wel binnen
drie maanden geregeld zien.
De fractie had hem verzocht zijn zetel
ter beschikking te stellen omdat hij zich
naar naar mening niet kon conformeren
aan de gezamenlijke besluitvorming en
taakverdeling en inmiddels lid van de
PPR was geworden.
Van Duyn zei dat hij nog had overwo
gen de PPR voor te stellen haar in de
raad te gaan vertegenwoordigen. Vanuit
verder doordacht democratisch oogpunt
ben ik tot de conclusie gekomen deze
overgang nog een jaartje te moeten
uitstellen, aldus Van Duyn.
Dit is een van de vele opmerkelijke
uitspraken die de bekende Tsjechoslo-
waakse dissident en schrijver Pavel Ko
hout gisteravond in een vraaggesprek
voor de Oostenrijkse televisie heeft ge
daan.
In dat interview, dat hij zelf als een
gesproken manifest wenste te beschou
wen, richtte Kohout zich direct tot het
Westen uit protest tegen het huidige
regime in Praag. Kohout, die in 1968 een
van de voorvechters van de Praagse
Lente onder Dubcek is geweest, en
sindsdien tot zwijgen is veroordeeld, ge
looft dat nu het ogenblik is gekomen om
te vechten voor de algemeen erkende
mensen- en burgerrechten.
„Daaraan zouden ook diegenen moeten
„Het maakt geen verschil uit of een
man in de oorlog is gedood of dat hij
stierf van de honger omdat de anderen
zich hiervan niets aantrekken. Hij die de
oorlog uitbant, doet dit ook met de
honger”. Acht dagen geleden zijn de
twee Duitslanden als lid tot de VN
toegelaten. Brandt was de eerste Duitse
leider die in de Volkenorganisatie het
woord voerde.
West-Duitsland, aldus Brandt, heeft na
de oorlog een eind gemaakt aan het
„negatieve nationalisme” en de toekomst
gericht op goede betrekkingen met de
buurlanden.
De bondskanselier diende vervolgens
een programma in gebaseerd op wat hij
noemde „een nieuw vertrouwen in het
vermogen van de mens: het omvat on
der meer:
Nieuwe pogingen de bewapening
„Afgezien van het feit, dat de maatre
gel te eenzijdig zou zijn”, aldus de
minister, „zou hij ook uit andere hoofde
ten opzichte van de betreffende functio
narissen niet billijk zijn”.
De bewindsman wijst op de plotselin
ge vermindering van de pensioenaan
spraken, waarvoor vaak jarenlang een
aanzienlijke bijdrage van het salaris is
afgehouden. „Een dergelijke grove maat
regel acht ik in strijd met een verant
woord personeelsbeleid”, aldus de minis
ter.
De regering beraadt zich momenteel
over de wijze waarop ook voor 1974 een
beperking van de inkomensverschillen
kan worden bewerkstelligd. Zij zal daar
bij ook aandacht schenken aan de zeer
hoge inkomens. Een wijziging in de
inkomensverhoudingen kan slechts gelei
delijk worden tot stand gebracht en
mag niet uitsluitend het overheidsperso
neel betreffen, aldus het antwoord van
M minister.
Hij draagt de verantwoordelijkheid
voor ideologische zaken in de politie
ke commissie en voor de ideologische
vorming aan het noordelijk front. Hij
is sinds 1971 lid van het uitvoerend
comité voor de strijd en van de
krijgsraad.
Geen paniek, mevrouw H. te A., die komt binnen een week met
een fikse kater bij u terug! Mocht u overigens ook wat willen
weten over haar eten, vraag dèt dan bij de dierenspeciaalzaak.
Alleen daar ligt trouwens het uitstekende Witte Molen VLEES -
MENU, nieuwe knabbelbrokj'es van puur-natuur en boordevol
eiwit Dat hébben ze niet in Parijs!
NEW YORK (AP). Bondskanselier
Brandt van West-Duitsland heeft giste
ren in zijn eerste toespraak tot de Alge
mene Vergadering van de Verenigde Na
ties alle landen opgeroepen tot de strijd
tegen de honger en tegen het gebruik
van geweld. Hjj zei dat iedereen overal de
principiële mensenrechten zou moeten
naleven.
Vijftien jaar heeft de Indonesiër J. Sa
lim (op de foto rechts) gevangen gezeten
in het N ederlands-Indische internerings
kamp voor nationalisten Boven-Digoel.
Hij kwam zonder verhoor of proces in
1929 in dit kamp te midden van de
oerwouden van Nieuw-Guinea terecht.
Salim heeft zijn 15 verloren levensjaren
te boek gesteld. Gistermiddag introdu
ceerde oud-premier Schermerhorn dit
„Vijftien jaar Boven-Digoel” tijdens een
drukbezochte persconferentie in Den
Haag, belegd door Salims uitgever, Con
tact (Amsterdam).
Prof. Schermerhorn (links op de
foto) roemde het geduld, de vriendelijk
heid en zachtmoedigheid van de 70-
jarige auteur en noemde het stuk „Kolo
niale historie over Indië” de belangrijk
ste bijdrage van Indonesische zijde over
onze koloniale geschiedenis. Hij gaf een
fraai voorbeeld van het kolonialistische
denken: een „mevrouw” uit Nederlands-
Indië vroeg Salim eens: „Waar hebt u
destijds in de jaren dertig gezeten?”
„Op Boven-Digoel” antwoordde Salim.
„Dan zult u het er ook wel naar ge
maakt hebben”, luidde het antwoord.
In het interneringskamp op Nieuw-Gui
nea zaten 2100 mensen gevangen, natio
nalisten en communisten met hun vrou
wen en kinderen. „Het kamp had geen
hekwerk”, aldus prof. Schermerhorn,
„maar dat was ook niet nodig, mensen
die probeerden te ontvluchten kwamen
nooit ver. Ze werden opgegeten door
kannibalen of via Australisch Nieuw-
Guinea teruggestuurd.”
Dat men in Nederland niets van de
situatie van deze politieke gevangenen
(onder wie Sjahrir en Hatta) heeft ge
weten, bestreed oud-premier Schermer
horn: „Een motie in de Tweede Kamer
om het kamp op te heffen, werd van de
GENEVE. De procedurekwesties,
waarin alles vanaf de eerste dag meteen
al was vastgelopen, zijn gistermorgen
opgelost: de conferentie voor veiligheid
en samenwerking in Europa (CVSE) kan
eindelijk beginnen.
De 49-jarige secretaris-generaal
van de PAIGC, Aristides Pereira, is
geboren in Boavista, op de Kaapver
dische eilanden. Hij woonde een groot
deel van zijn leven in Guinee-Bissau.
Hij was hoofd van de telecommuni
catiedienst in Bissau toen hij zijn
betrekking opgaf om voor de bevrij
dingsbeweging te gaan werken. Perei
ra was met Cabral een van de op
richters van de PAIGC. Hij werd al
bij de oprichting in 1956 gekozen in
het politieke bureau en het centraal
comité van de partij.
In de daaropvolgende periode hield
hij zich bezig met ondergrondse acti
viteit in Bissau en andere stedelijke
centra totdat hij in 1960 om veilig
heidsredenen naar Conakry vluchtte.
Sinds 1964 was hij plaatsvervangend
secretaris-generaal van de PAIGC.
Sinds 1970 is hij ook verantwoorde
lijk voor veiligheid en controle en
voor de buitenlandse betrekkingen.
De drie overige leden van het per
manent secretariaat zijn Luiz de Al
meida Cabral, Chico Mendes en Nino
Vieira. De 42-jarige Cabral is geboren
in Bissau en van beroep boekhouder.
ken in
vraagd
verzoek
bereikt.
Chili heeft Brazilië verzocht als zijn
zaakwaarnemer in Moskou op te treden.
Het Spaanse persbureau EFE meldt in
dit verband daarentegen dat Peru de
Chileense belangen in de Sovjet-Unie zal
behartigen en dat India de Sovjet-Unie
in Santiago zal vertegenwoordigen.
Intussen heeft Hongarije zich geschaard
in de rij van landen die de banden
met het nieuwe Chileense regime heb
ben verbroken.
De Chileense junta heeft gisteren het
grootste vakverbond van Chili verboden.
Dit verbond, het Centrale Arbeiders-
verbond, dat door socialisten en com
munisten wordt geleid, was een van de
steunpilaren van de regering-Allende.
BUENOS AIRES (Reuter). Nog
geen vierentwintig uur na de moord op
de peronistische vakbondsleider José
Rucci is gisteren in de Argentijnse
hoofdstad Buenos Aires een leider van
de peronistische jeugdbeweging, Enrique
Grinberg vermoord.
Volgens de politie werd Grinberg ver
moord toen hij de deur van zijn woning
opende en vier mannen, die bij
hadden aangebeld, tien kogels op
afvuurden.
PARIJS (DPA) De Japanse
mier, Tanaka, is gisteren bij het begin
van een bezoek van twee weken aan
Westeuropese landen en de Sovjet-Unie
in Parijs aangekomen.
De premier, die in Europa vooral be
sprekingen over handels- en economi
sche kwesties zal voeren, heeft vandaag
zijn Franse collega, Pierre Messmer,
ontmoet.
Ter bestrijding van de guerrilla
heeft Portugal een troepenmacht van
30.000 man in Guinee. Volgens Lissa
bon staat daar slechts een guerrilla-
strijdmacht van 5.000 man tegenover,
die zijn instructies uit „het buiten
land” (met name uit communistische
landen) zou krijgen. De PAIGC zegt
echter te kunnen rekenen op grote
aanhang onder de plaatselijke bevol
king.
Portugal heeft steeds geweigerd
met de bevrijdingsbewegingen in de
Afrikaanse kolonies te onderhande
len. Het beschouwt de „overzeese ge
biedsdelen” als integraal onderdeel
van Portugal, die nooit onafhankelijk
kunnen worden. De status van „over
zeese provincie” kreeg Guinee-Bissau
in 1951. Nog dit jaar sloeg Lissabon
een aanbod van Pereira om onder-
handelingen te beginnen af.
Den Haag verklaarde desge-
dat gisteravond een dergelijk
het ministerie nog niet had
■t, 1 JsSi
