Koningin bij
Karl Marx was
première
Gene Krupa overleden
Fotografie: verarmer, vervuiler
milieu
bewaker
van
en
Pablo Casals
Boeiende overzichtsexpositie van
magisch-realist Raoul Hynkes
ernstig ziek
QROTE MARKT 12:
de andere zaak in
modieuze lederen
kleding
ook maar ’n mens
Gordijn,
„Slippers”
139 - p. mtr.
HERNIEUWDE KENNISMAKING IN ARNHEMS MUSEUM
AMERIKAANSE MUSICAL IN M1CKERY
Jazzdrummer
„VALKENBURG IN
NAJAARSTINTEN"
FOTOWEDSTRIJD
Nieuws ’s nachts van
omroepen en NOS op
Hilversum 3
Super kamerbreed
Berbina”
IN „DEINING"
-OUffiBEROnELJ
WOENSDAG
13
1 7
OKTOBER
1973
(Van onze kunstredactie)
Filmclub Velsen
viert lustrum
Dia-avond kathedraal
ARNHEM De dit jaar over
leden kunstschilder Raoul Hynkes
behoort samen met Carel Willink en
Pyke Koch tot de belangrijkste
schilders van de groep, die we met
neo- of magisch-realisten aandui
den. Zij hebben hun sterkste perio
de gekend tussen de eerste en de
tweede wereldoorlog, maar de laat
ste tijd is er een sterk oplevende
belangstelling voor hun werk te be
speuren. Of die terecht is, kan men
tot 26 november beoordelen in het
Arnhems gemeentemuseum: Zater
dag werd er een overzichtstentoon
stelling geopend van het werk van
Raoul Hynkes.
SPECIALE
AANBIEDING
delen staat het voordeel dat de
fotografie een belangrijk hulp
middel is bij de opsporing van
bepaalde vormen van milieuver
ontreiniging.
FOTOGRAFIE draagt in ern
stige mate bij tot verarming en
vervuiling van het milieu. De
fotografische industrie neemt
eenderde van het totale zilver-
verbruik in de wereld voor zijn
rekening. Gaat men door met
verkwisten, terwijl het mogelijk
is een groot deel van het gebruik
te zilver terug te winnen, dan is
in 1985 de thans bekende wereld
voorraad zilver uitgeput. Foto
grafische afvalstoffen onttrekken
in zo grote mate zuurstof aan
het oppervlaktewater, dat bij
piekbelasting massale vissterfte
optreedt. Tegenover deze na-
ADVERTENTIE
van
J. HEYER.
De oude Grendelpoort is
Onder redactie van J.P. Bos
Donderdag
de ru liter
Casals, die 96 jaar oud is, werd drie
weken geleden in het ziekenhuis opgeno-
men nadat hij door een hartaanval was
getroffen. De musicus, die uit protest
tegen het Franco-regime vrijwillig in
ballingschap is gegaan, woont sedert ge-
ruimte tijd op het eiland.
in de loop van mijn carrière veel doods
koppen heb geschilderd, dan is dat be
slist niet omdat ik, naar bepaalde critici
beweren, een morbide karakter zou heb
ben, verre van dat. Maar wel omdat hun
fascinerende uitdrukkingen mij boeiden
en mij dwongen na te denken over het
bestaan, aan de laatste reis in de grote
stilte en het mysterieuze van de onein
digheid.”
Het zijn beklemmende schilderijen, die
dat aangeven, wat in welke discussie
over kunst dan ook buiten kijf is: de
samenhang met de tijd waarin het ont-
Haarlem
Cronjéstraat 26
IJmuiden
Marktplein 50
Make-up voor uw woning,
Suède damesjas met
bontkraag v.a. 450.
SAN JUAN. (Puerto Rico) (AFP/AP)—
De gezondheidstoestand van de Spaanse
cellist is sinds enkele dagen sterk achter
uitgegaan. Dit heeft de directie meege
deeld van een ziekenhuis in San Juan op
het West-Indische eiland Puerto Rico.
gratis gelegd
Om dit andere Valkenburg m eer
onder de aandacht te brengen van
hen die een dagje of langer in een
gezond milieu willen toeven, is de
VVV Het Geuldal geen moeite te
veel. Speciaal voor hen heeft de Val-
kenburgse VVV een foto-wedstrijd op
touw gezet.
HILVERSUM (ANP). Omroeporga
nisaties en NOS gaan, zolang tijdens de
nachtuitzendingen op Hilversum 3 nog
geen nieuwsbulletins van het ANP kun
nen worden uitgezonden, zelf actualitei
tenprogramma's met weerberichten en
verkeersinformatie uitzenden. Dat zal,
gezien de ten dienste staande middelen
en mankracht overigens in beperkte mate
geschieden.
De omroeporganisaties en de NOS zijn
«venwel van oordeel, dat zeker in de
huidige oorlogsomstandigheden in het
Midden-Oosten geen lacune mag ont
staan in de uitvoering van de informa
tieve taak, di« de omroep heeft.
(Van onze kunstredactie)
NEW YORK. De vermaarde jazz-
drummer Gene Krupa is gisteren in zijn
woning in de stad Yonkers nabij New
York overleden. Krupa, die 64 jaar oud
Is geworden, trad in augustus voor het
laatst op tijdens een concert met het
Benny Goodmansextet tijdens het New
port Jazz Festival in de Philharmonic
Hall in New York. Het ensemble van
Benny Goodman, met wie Krupa sinds
1934 heeft gemusiceerd, trad toen op in
de oorspronkelijke bezetting met de be
kende vibrafonist Lionel Hampton.
■jif 70% wol
om ’t mooi te houden
•fr 20% acryl
voor de slijtweerstand
■fr 400 cm breed
•fa met foambacked
achterrug
■jür geschikt voor intensief
gebruik
■fa kleur Berber
5 jaar garantie
Er is echter ook een-zij het
veel kleinere groep toeristen die
Valkenburg op een later tijdstip in
het jaar bezoekt. Wanneer het Zuid-
limburgse heuvelland zijn herfsttooi
heeft, zijn het vooral de rust- en
natuurzoekers die in en om het Geul-
stadje, in het hart van het parkland-
schap, aan hun trekken komen en
met volle teugen genieten van de
bijzondere najaarssfeer. Jammer, dat
nog zo velen niet weten welk een
speciale bekoring er juist in de herfst
van Valkenburg uitgaat!
Een der vroege werken van
Raoul Hynkes.
Van links naar rechts: Friedrich Engels,
Leadbelly en Karl Marx.
DE FILMCLUB VELSEN viert za-
terrdag 20 oktober feest ter gelegen
heid van het 10-jarige bestaan van ’s
middags vier uur af worden films
vertoond van clubkampioenschappen
en bekroonde films uit heel Noord-
Holland ’63.
staan is. De vermolmde stukken hout,
verroeste spijkers, verroest gereedschap,
afgebroken stenen muurtjes, sleutels en
kettingen in genuanceerde kleuren
grijs geschilderd en overspeeld door
mysterieus licht, dat het best te vergelij
ken is met het licht van de volle maan
vertolken de sfeer van de jaren
waarin Europa bijna ten onder ging en
de menselijke waarden zo omlaag ge
haald werden. Dat er niets nieuws onder
de zon is en ook de actualiteit op dit
werk van toepassing is blijkt uit het
schilderij „Ex-est” uit 1940, dat opmer
kelijke herinneringen oproept aan de
tijgerkooien in Vietnam.
DEN HAAG. Koningin Juliana
heeft dinsdagavond in de koninklijke
schouwburg in Den Haag de première
bijgewoond van Alan Ayckbourn’s blij
spel „Slippers”. Het stuk, dat het publiek
veel gelach en applaus ontlokte, werd
als vrije produktie opgevoerd door Mary
Dresselhuys en Guus Hermus als echtpaar
Willeke Alberti als de minnares van de
man en Jeroen Krabbé als de jongen,
die met dit meisje wil trouwen. Guus
Hermus had zelf „Slippers” geregisseerd.
Het spel werd opgevoerd in een verta
ling van Mary Dresselhuys en in een
decor van Hep van Delft. Het stuk
speelt morgenavond in het Coornhertly-
ceum voor de Heemsteedse Kunstkring.
Bossen en natuurreservaten in
herfstkleuren, de kronkelende Geul
die zich door het heuvelland slingert,
mergelgrotten en -wanden, kastelen
die getuigen van een roemrijk verle
den kerkjes, wegkapelletjes- en
kruisbeelden, parken en plantsoenen,
pleintjes, door de milde najaarszon
beschenen terrasjes enz. enz. vormen
ook onderwerpen voor mooie plaatjes.
Iedereen, die in de periode van okto
ber tot en met december 1973 Val
kenburg bezoekt, gewapend met een
camera, kan meedingen naar aan
trekkelijke prijzen.
Daartoe dient hij of zij dan wel
zijn of haar mooiste foto of dia op te
sturen naar de VVV Het Geuldal, Th.
Deze conclusie heeft drs A.C.H. van.
Peski, researchmanager van Dalco
inc. (fabrikant van fotochemische
middelen), gepubliceerd in het jongste
nummer van het Chemisch Weekblad.
Volgens Van Peski is de verarming
en vervuiling van het milieu groten
deels te voorkomen. In zijn artikel
„Fotografie en Milieu” geeft hij aan
wijzingen hoe dit moet gebeuren.
De grondstoftabel in het rapport
van de Club van Rome geeft aan dat
er nog 170.000 ton zilver te winnen is.
Neemt men een gemiddelde groei-
snelheid van het gebruik aan met 2,7
percent, dan is over twaalf jaar een
niet-hernieuwbare hulpbron uitgeput.
Hoewel Van Peski enige vraagtekens
zet bij deze prognose (veel zilver is
vastgelegd in munten en tot nu niet-
economische vindplaatsen zullen bij
schaarste rendabel blijken) vindt hij
dat fotografie als grootste consument
zich moet beperken. Zo is er nog
steeds een verschuiving aan de hand
van zwart-wit naar kleurenfotografie.
Bij kleur wordt het beeld gevormd
door organische kleurstoffen en blijft
het zilver (uit de lichtgevoelige sub
stantie zilverhalogenide) geheel ach
ter in het bleekfixeerbad. Daaruit
kan het zilver worden teruggewon
nen. Hetzelfde geldt in mindere mate
bij zwart-wit,doordat zilver hier wel
een direct beeldvormend element is.
Maar 60 tot 80 percent van het zilver
blijft ook hier achter in het fixeer-
bad. Volgens Van Peski moeten de
gebruikers van fotomateriaal opge-
Het Haarlemse jongerencentrum
Deining (Ripperdastraat 13a), houdt
ter gelegenheid van het feestelijk in-
gebruiknemen van de donkere kamer
een fotowedstrijd met als onderwerp
„Najaar”.
Ieder die wil, kan meedoen en een
foto inleveren van 18 x 24 centime
ter, of, als hij zelf geen donkere
kamer heeft, een afdruk komen maken
in Deining. Gedurende de hele maand
oktober loopt de wedstrijd, de inzen
ding sluit op 1 november. Daarna
wordt er een expositie gehouden. Op
8 november is tijdens een feestavond
de prijsuitreiking.
AMSTERDAM. Een gekke ervaring
in het Mickerytheater een musical te
zien, die op zijn minst thuis hoort in het
Nieuwe de la Martheater. Toch gaat The
Karl Marx Play in Mickery omdat de
show geschreven werd door Rochelle
Owens, vijf jaar geleden een onbekende
zwarte schrijfster, die haar eerste kans
kreeg bij La Mama in New York. Haar
eerste stuk was in 1968 te zien in
Mickery Loenersloot. De muziek is van
Galt MacDermot, de componist van
Hair, een baanbrekend stukje werk uit
de jaren zestig. Succes bederft idealen.
Een oude waarheid, die de jaren ’70 zo
duf maakt. De regelmatige Mickerybe-
zoeker zal zijn spijkerbroeken en cordu-
royjasjes moeten verwisselen voor het
aloude zondagse pak met stropdas. Wat
wordt ik hier treurig van.
In The Karl Marx Play worden de
ideeën van Marx getoetst aan twee rea
liteiten. Een historische namelijk het
dagelijkse leven van Marx, die zijn ei
gen gezin niet kon onderhouden. En aan
de strijd van de Amerikaanse negers.
Marx heeft niet bepaald voor de bevrij-
ding van de negers geschreven. Hij had
zelfs tamelijk racistische vooroordelen
tegen Chinezen en Russen.
De zwarte mijnwerker Leadbelly die
aan het begin van de show uit een gat
in de vloer de oude Karl Marx ophijst,
geeft dan ook een aantal stevige prikken
in de richting van sommige ideeën van
Marx. Bovendien ironiseert het stuk heel
nadrukkelijk Marx’ persoonlijke om
standigheden: met de zweren op zijn
achterwerk was het schrijven van Das
Kapital nogal lastig; Marx wilde niets
van zijn orthodoxe Joodse geloof meer
weten; vervloekte zijn grootvader, een
rabbi; trouwde een meisje uit de Pruisi
sche aristocratie, voelde zich een zeer
Dorrenplein 5, Valkenburg (L). Bij
hetzelfde adres zijn op aanvraag
deelnemersformulieren verkrij gbaar
De foto’s, respectievelijk dia’s zul
len door een deskundige jury worden
beoordeeld en de makers van de bes
te najaarsopnamen in Valkenburg
zullen worden gehonoreerd met een
gratis weekendverblijf in gastvrij
Valkenburg.
Donderdag 18 oktober houdt de
heer J. Beijk een dia-avond over de
kathedraal aan de Leidsevaart. De
bijeenkomst, die om acht uur begint
en gratis toegankelijk is, wordt ook
in de kathedraal gehouden.
Allengs wordt het werk van Raoul
Hynkes lichter, in „La corbeille de poe-
sie” komen er zowaar weer bloemen en
vruchten. Na 1950 verlaat de schilder de
stofuitdrukking in zijn schilderijen. De
over zichzelf nogal gesloten figuur Raoul
Hynkes heeft nooit gesproken over de
onmacht om dit te kunnen voortzetten.
Maar gezien de wijze van schilderen
openingen tussen twee aan elkaar gren
zende vlakken en het wat nonchalantere
schilderen van elk detail kan dit
redelijkerwijze een gevolg zijn van een
verslechtering van het gezichtsvermogen.
Bij een wat grotere afstand tussen
beschouwer en schilderijen valt dit weg
en zijn het de stillevens, die Raoul
Hynkes zo duidelijk in hun betekenis
van nature morte geschilderd en gecom
poneerd heeft; met als aanleiding het
onooglijke, het verguisde, het ontkende
en waardeloos bevondene waarmee hij
de toeschouwer de andere kant van de
spiegel laat zien en hem indirect met
zichzelf confronteert. De schilder zelf
noemde het in zijn laatste schilderijen:
„Uit niets iets maken.”
De overzichttentoonstelling in het
Arnhems Gemeentemuseum blijft tot en
met 26 november te bezichtigen. Wie de
schilder wat persoonlijker wil leren
kennen zou zijn boekje „De vrienden
van middernacht” moeten kopen.
Nog voor de oorlog verwisselde Krupa
de orkesten van Goodman en Russ Co
lombo voor een eigen orkest, waarmee
hij stukken speelde als het zeer beroemd
geworden Sing, sing, sing, maar ook
Dark eyes, Drum boogie en Let me off
uptown. Krupa trok musici aan als
trompettist Roy Eldridge (afgelopen
vrijdag nog in Rotterdam), de zangeres
Anita O’Day en saxofonist Charlie Ven
tura.
Naar het leven van Gene Krupa werd
een film gemaakt onder de titel Jui
chende drums. De rol van de slagwerker
werd daarin gespeeld door Sal Mineo.
De heer J. Maresch. verzamelaar van
magisch-realistisch werk, omschreef
Hynkes, die hij persoonlijk heeft gekend,
tijdens de openingsplechtigheid als een
typische individualist, die op zoek was
naar zijn eigen identiteit. Hij zag in
Hynkes’ werk niet zozeer de estetische,
maar de psychologische verschillen tus
sen de voorwerpen, waarmee de schilder
zijn stillevens opbouwde. Daarna werd
het eerste exemplaar van Hynkes’ auto
biografische boek „De vrienden van
middernacht” aan de weduwe van de
schilder overhandigd.
De tentoonstelling laat prachtig de
ontwikkelingen zien, die Hynkes heeft
doorgemaakt. In de eerste stillevens
vanaf 1924 is er een accent op de
compositie; de vormproblematiek onder
de invloed van kubistische vormprinci
pes en de kleurtegenstellingen houden
de schilder nog af van de atmosferische
eenheid, die zijn werken tussen 1935 en
1940 zo kenmerkten.
Langzamerhand wordt het werk steeds
tonalistischer, gelijkopgaand daarmee
worden muziekinstrumenten en bloemen
vervangen door vissen, de dood en gevo
gelte en afgewaaide blaadjes.
In 1933 doet de eerste mensenschedel
zijn intrede in het werk. De schilder
zelf, die overigens ook een uitstekend
schrijver is, zei over deze keuze: „Als ik
een zeer
fotogeniek object in Valkenburg.
voed worden tot terugwinning van
het zilver. Fotografische laboratoria
en grafische bedrijven dienen erop
gewezen te worden dat recuperatie
lonend en noodzakelijk is. Voor foto-
amateurs moet het aantrekkelijk ge
maakt worden hun uitgeputte fixeer-
baden bijvoorbeeld via de handel aan
de zilververwerkende bedrijven terug
te spelen. Van Peski wijst erop dat
Polaroid, welke firma reclame maakt
met zijn niet-milieuvervuilende kleu-
renprocede, zich schuldig maakt aan
grootscheepse zilveronttrekking. Im
mers in Polaroidfoto’s blijven alle
verwerkingschemicalien achter, dus
ook het zilver.
IN DE DRUKKE zomerweken
wanneer driekwart van de Neder
landse bevoking met vakantie gaat,
loop je in Valkenburg als het ware
over de hoofden. Tienduizenden ge
nieten van deze gezellige sfeer, dat
blijkt elk jaar wwer.
Duits denker, maar bleef de bietensoep
van grootmoeder trouw en had een ty
pisch Joods contact met Jahweh.
Goed dat weten we dan. Marx was
een tegenstrijdige man, een beetje bezij
den de realiteit. Maar bewijst het stuk
nu ook de onjuistheid of de juistheid
van Marx’ ideeën, die het aanschijn van
een groot deel van de wereld hebben
veranderd. Niets daarvan. Op zich is het
een goed dramatisch gegeven iemands
ideeën te toetsen aan iemands werke
lijkheid. Maar dan moet de schrijver
toch wel een bepaalde bedoeling voor
ogen hebben. En Rochelle Owens zegt
niet duidelijk wat de hare is.
De vorm van de show is weinig revo
lutionair, maar wordt goed gebracht.
Ongebruikelijk is dat de vier meisjes, die
terzijde de liedjes begeleiden, ook de
dochters van Karl Marx spelen. De ne
ger Leadbelly zwerft als een anachronis
me door het stuk; het „geweten” van het
Marxisme. Maar verder is er weinig
nieuws. Het acteren en zingen is zeer
conventioneel en dat valt des te meer op
nu je in Mickery zo bovenop de lip van
de spelers zit. (Wat zullen ze het moei
lijk hebben).
Phyllis Newman, die Marx’ vrouw
speelt, kan zo uit Peyton Place komen.
Harold Gould geeft als Karl Marx een
prachtig gedetailleerd joods karakter
weer; heel knap. Norman Matlock als
Leadbelly ondergraaft met zijn manier
gewoon zichzelf zijn het acteren
van de anderen, zoals zijn rol het doet
met Marx’ ideeën. Er wordt behoorlijk
gezongen; de muziek klinkt voortreffe
lijk via geluidsbanden en nog beter als
de vier musiciennes spelen.
LJEr
