Drama met onzeker einde
it
Nobelprijs vrede voor
Tho en Kissinger
en
Amsterdam
Veel doden en
Alibi's van Grieken, Turken
Cyprioten niet sluitend
Zorg over beleid
openbaar
vervoer in
gewonden bij
legeroefening
Golda Meir: „Arabieren nog niet genoeg geslagen”
-4
Middellandse Zee-landen willen Arabieren te vriend houden
T erechtstellingen
in Iran
3
WOENSDAG 17 OKTOBER
1973
2
Tankslagen
Mariniers
Zorgen
Makarios
Morele steun
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
Vraagt u eens bij een van onze kantoren naar
deZe spaarrnogel^kheden'
UITBREIDING OORLOG
over
ADVERTENTIE
meer
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
aan
meen
door
oon-
lang
dent
:king
jaar
een
post
nen dat dit vervoer de laatste dagen is
toegenomen. Wat wel is toegenomen is
de vaart van Russische oorlogsschepen
door de Dardanellen naar de Middel
landse Zee.
President Sadat zei gisteren zoals ge
meld, dat Egypte zijn raketten van het
type „Zafir” gereed heeft om op zijn
eerste sein te worden gelanceerd”
naar Israel.
Premier Golda Meir van Israel deelde
gisteren in het parlement mee dat „Is-
Volgens westelijke diplomaten dreigt
het door dr. Kissinger met de leiders
van het Kremlin uitgewerkte concept
van vreedzame samenwerking ineen t e
storten.
Oosteuropese diplomaten uitten zich
behoedzamer maar toonden zich even
eens bezorgd over de toekomst van de
samenwerking tussen oost en west.
De Israëliërs staan op het standpunt
dat zij met de verstoring van de détente
niets te maken hebben. Het is de Sovjet
unie die door een onverantwoordelijke,
agressieve politiek de wereldvrede in
gevaar brengt.
Sit-
Iron-
vilde
:gle-
nnen
raar-
ge-
com-
sitief
irden
n de
erbe-
in de
n le-
bond
anse
visie
'iteit
had
n de
k de
tieke
ages.
de
raan
leeft
issen
Loon
;uwe
geo-
deti-
ngs-
Zee-
deze
eden
Isse-
evo-
orge-
egro-
geen
,e zo
>tref-
pten,
:eurs,
ikke-
alge-
rden-
ictie-
sr op
inigd
kken
i Uyl
erho-
eigen
n. In
heeft
t dit
neten
ende
'oor-
ook
De
ende
uit-
itge-
issen
isten
DAG W DAG
poli-
3 het
tves-
u 39
i in
Begin 1973 poseerden zij in Parijs tijdens
de laatste gesprekken over een vrede in
Vietnam, de nieuwe Nobelprijswinnaars
voor de vrede, de Noordvietnamees Le
Doec Tho (links) en de toenmalige advi
seur van president Nixon, nu minister
van Buitenlandse Zaken, dr. Henry Kis
singer.
Een archieffoto van de Egyptische „Za-
fir”-raket. Met deze raketten voor
middellange afstand zou Egypte, zoals
president Sadat gisteren heeft gedreigd,
vanaf eigen grondgebied Israel kunnen
beschieten. Het projectiel heeft een be
reik van 380 kilometer, hetgeen betekent
dat vanuit Egypte vrij gemakkelijk de
Israëlische hoofdstad Tel Aviv kan wor
den bestreken. De lancering geschiedt
met een trap vanaf een mobiel platform.
Aan de fronten in de Sinaï en in Syrië
woedden gisteren hevige tankslagen.
Volgens Israëlische bekendmakingen zét
ten Egyptenaren, Syriërs en Irakezen de
aanval in en duidde de hevigheid er,
volgens militaire deskundigen, op dat
het om het voorspel van grote slagen
gaat die wellicht spoedig over de afloop
van de oorlog zouden kunnen beslissen.
Een Israëlische eenheid bevond zich
gistermiddag al vierentwintig uur op de
westelijke oever van het Suez-kanaai
waar artilleriebatterljen en luchtdoelra-
keteenheden waren vernietigd, zo deelde
rael geen wapenstilstand zal aanvaarden
zonder een algemene uitwisseling van
alle gevangenen. Mevrouw Meir zei dat
„de Arabieren nog niet hard genoeg
geslagen zijn om een bestand te aan
vaarden”.
Rest nog Turkije. Ook hier verzeke
ringen dat de Amerikaanse bases op
Turks grondgebied die officieel „joint
installation” worden genoemd niet te
gen de Arabieren worden gebruikt, ook
niet de grote bases Incirlik bij Adana
die niet ver van de Syrische grens ligt.
De overwinningen van de links-georiën-
teerde Ecevit en de uiterst rechtse, pro-
Arabische en anti-westerse Erbakan bij
de jongste verkiezingen zetten deze be
tuigingen voor de toekomst extra kracht
bij.
In Oost- en Westeuropese diplomatie
ke kringen maakte men zich gisteren
steeds meer zorgen over de overlevings
kansen van de Russisch-Amerikaanse
toenaderingspolitiek.
Het is bekend dat Syrië om
Turkse steun heeft verzocht, maar die is
tot nu toe tot het morele vlak beperkt
gebleven. De Turks-Syrische grens is, in
tegenstelling tot weer andere geruchten,
nog gewoon open.
De Bosporus zal de komende week
nog extra in de internationale aandacht
staan omdat ook de Verenigde Staten
van hun kant drie oorlogsschepen naar
de Zwarte Zee willen laten opvaren. Het
gaat hier om een jaarlijkse test die deze
keer een wat pikant karakter draagt. De
vorige paar keren heeft de Sovjet-Unie
de Zesde vloot stilzwijgend over de
Zwarte Zee laten rondvaren.
Anders dan de Sovjet-Unie hebben de
Verenigde Staten het verdrag van Mon
treux nooit getekend. Herziening van dit
verdrag zou spoedig aan de orde kunnen
komen, als de Russen hun vliegdekschip
Kiev, dat nu zijn voltooiing nadert, door
de Bosporus willen laten varen. Het lijkt
tenminste weinig waarschijnlijk dat ze
zo’n vaartuig opgesloten zullen laten in
de Zwarte Zee. Maar de bepalingen van
het verdrag verbieden ten enenmale de
doorvaart van een dergelijk reuzenschip.
Amerika nam gisteren een aantal mi
litaire maatregelen in verband m et de
escalatie in het Midden-Oosten. Was
hington maakte bekend dat tweeduizend
mariniers naar de zesde vloot in d e
Middellandse Zee zullen worden gezon
den. Het helikopterdekschip „Iwo Jima”
kwam in Morehead City aan om de
mariniers aan boord te nemen en zou
nog dezelfde dag vertrekken. Een niet
nader genoemd aantal hefschroefvlieg-
tuigen gaat met de mariniers mee.
OSLO (AFP). De Nobelprijs voor
de vrede 1973 is toegekend aan de Ame
rikaanse minister van Buitenlandse Za
ken Henry Kissinger en de Noordvietna-
mese vertegenwoordiger bij de vredeson
derhandelingen in Parijs, Le Doec Tho.
Sommige diplomaten zijn van mening
dat een snelle topbijeenkomst tussen
president Nixon en partijleider Breznjev
het gevaar zou kunnen bezweren.
Maar het hoeft zover niet te komen,
omdat de Sovjetrussische belangen met
zo’n situatie op geen enkele wijze ge
diend zouden zijn. De confrontatie tus
sen de supermachten heeft eigenlijk al
plaats gehad en de berekening van Mos
kou is fout gebleken: Amerika trekt zich
van de oliedreiging niets aan, antwoordt
op ongekend directe wijze op de Russi
sche wapensteun aan de Arabische lan
den door Israel een ruimere wapensteun
te geven dan zelfs de Israëlische rege
ring had verwacht. Israel kan deze oor
log, die door de schuld van de Russen
wat langer moet duren dan meestal met
de Arabisch-Israelische afrekeningen het
geval was, niet verliezen, maar lijdt wel
ontzaglijke schade. De Arabische lan
den echter hebben niet zo’n goede verze
keraar tegen molestschade als Israel. Als
de wapenstilstand een feit zal zijn, zal
Israel profiteren van een soort „Marsh
allplan” voor zijn wederopbouw en
herstel, gefinancierd door Amerikaanse
investeerders en leningen. De Arabische
landen krijgen van de Sovjet-Unie geen
roebel, als ze die niet aan oorlogstuig be
steden.
Toch bergt de huidige ontwikkeling de
lugubere kans in zich, dat een van de
beide supermachten te ver gaat en de
internationale vrede beschadigt. Een der
de wereldoorlog hoe hypothetisch ook, be
hoort nog niet tot de science fiction. Hij
zal dan beginnen in het Midden-Oosten,
maar waar hij eindigen zal kan niemand
voorspellen.
Maar de Turkse neutraliteit zou ook
van Russische zijde aan de tand kunnen
worden gevoeld. Geruchten in de Turkse
en buitenlandse pers dat Russische
vliegtuigen over Turkije vliegen voor
militaire hulp aan Syrië worden even fel
van de hand gewezen, onder andere met
het argument dat, als deze plaatsvinden,
Israel het al lang zou hebben gemerkt
en hebben geklaagd.
Het is verder Amerika’s zaak hoe het
hierop reageert, maar Israel staat hier
buiten, zo redeneert men in Israel, te
meer omdat de machtsstrijd binnen het
Kremlin hier het centrale punt is en
met name de vleugel in het Kremlin die
de détente met Amerika helemaal niet
wil. Hier sluit bij aan dat de détente,
zoals die op de Europese veiligheidscon-
ferentie in Helsinki uit de bus is geko
men alleen maar mogelijk was omdat
daar juist het Midden-Oosten buiten
werd gelaten. Het was dus eigenlijk
gezichtsbedrog. Men kon het over alles
eens worden, behalve over het Midden-
Oostpn. En men heeft toen maar beslo
ten dit er helemaal buiten te laten”.
Aldus méldt onze redacteur in Tel Aviv.
nten-
een
;pot-
rover
even,
con-
ER.
lelijk
be-
1 te
de
i van
zich
veel-
t in
ft te
urele
is de
MÜNCHEN (DPA). De zevendaagse
leger-oefening „Reforger 5” in Zuid-
Duitsland, die gisteren werd afgesloten,
is met veel ongelukken gepaard gegaan.
Aan de oefening is deelgenomen door
ongeveer 51.000 Amerikaanse, Canadese
en Westduitse militairen tijdens de oefe
ningen ontplofte een Phantom-straalja-
ger in een duikvlucht boven Amerikaan
se pantservoertuigen. De bemanning en
nog vier Amerikaanse soldaten kwamen
om het leven.
Verkeersongelukken eisten verder van
vijf Amerikaanse militairen en twee
Dit laatste argument maakt ongetwij
feld alle betrokken partijen momenteel
erg voorzichtig. Zij zullen, als zij kun
nen kiezen, alle liever een goede politie
ke regeling voor het Midden Oosten
accepteren. Maar dat daarin dan Israel
als een bevestigde, invloedrijke natie
zal opbloeien is zowel een conditie als
een gegarandeerd gegeven.
TEL AVIV (Reuter, AFP, UPI en
DPA). Egypte en Israel namen giste
ren, op de elfde dag van de oorlog, het
woord „bestand” in de mond. De oorlog
echter breidde zich uit met een Israëli
sche uitval over het Suez-kanaal, het
Egyptische dreigement „Zafir”-raketten
op Israel af te schieten en hevige ge
vechten a an beide fronten. Bovendien
voerden Amerika en de Sovjet-Unie nog
meer materiële versterkingen aan naar
de oorlogvoerende landen. De Verenigde
Staten stuurden bovendien 2.000 mari-
l niers ter versterking van hun zesde
vloot in het gebied van de Middellandse
Zee.
gument dat Piraeus in kritieke situaties
de hulp aan Israel ten goede zou komen.
tiek, al zijn de betrekkingen met Israel
nooit verbroken. De Britse bases waar
van ook Amerikaanse vliegtuigen ge
bruikmaken, staan niet onder zijn soe
vereiniteit; niettemin zou zijn uitblijven
van verzet tegen deze bases in een
toegespitste situatie wel eens openlijke
Arabische wrevel kunnen gaan opwek
ken. Makarios’ houding in dit opzicht is
tot nu toe opvallend verschillend van
Mintoffs opvattingen en daarom is het
veelbetekenend dat hij ook het eiland
Malta spoedig met een bezoek zal ver
eren.
zien in zijn donkere kostuums, hij be
wéés in Parijs dat hij veel en hartelijk
kan lachen.
Dr. Henry Kissinger is 50 jaar. Sinds
22 september van dit jaar is hij Ameri
ka’s minister van Buitenlandse Zaken.
Kissinger was de eerste van Duitser tot
Amerikaan genaturaliseerde staatsburger
van de Verenigde Staten die het tot
minister van Buitenlandse Zaken bracht.
Hij is de zestiende Amerikaan die de
Nobelprijs voor de Vrede heeft gekre
gen. Ónder zijn voorgangers zijn Martin
Luther King (1964), generaal George
Marshall, van het naar hem genoemde
wederopbouwplan voor Europa na de
Tweede Wereldoorlog (1953) en de presi
denten Woodrow Wilson (1919) en Theo
dore Roosevelt (1906).
De Doec Tho is de eerste Aziaat en
tweede niet-westelijke persoonlijkheid
die de Nobelprijs boor de Vrede heeft
gekregen. De ander was de Zuidafri-
kaanse leider Albert Luthuli (1960).
WAT CYPRUS betreft, Makarios, die
eerdaags Libië zal bezoeken, volgt per
traditie een uiterst pro-Arabische poli-
Wel functioneert al enige jaren met
de Sovjet-Unie een akkoord over Turkse
wegen die de Russen mogen gebruiken
voor aanvier, ook van militair materieel,
naar Irak en Syrië. Er zijn nog geen teke-
ment zijn aangebroken waarop al het
moderne oorlogstuig van Russische ma
kelij in landen als Syrië en Irak en later
ook Egypte onbruikbaar zal zijn bij
gebrek aan goed opgeleide mensen die
ermee kunnen omgaan. Op dat moment
zullen Russen naar de fronten moeten
en als de Sovjet-Unie deze gevaarlijke
drempel overschrijdt verwikkelt zij zich
in een soort Vietnam waar zij, zoals de
geschiedenis leert, grote spijt van kan
krijgen. Het is duidelijk dat door deze,
nu al aan de horizon glorende situatie,
het broze bouwsel van de „goede ver
standhouding tussen de supermachten”
verbrokkelt en plaats maakt voor een
nieuwe koude oorlogsperiode.
spaarrente tot
De rente, die wij vergoeden op spaargelden, loopt van
41/2% voor dagelijks opvraagbare tegoeden tot 8!4°/o voor
onze Spaarwinstbiljetten aan toonder en de N.M.S. -
Rentespaarbrieven.
een militaire woordvoerder in Tel Aviv
mee. Uit de woorden van de militair kon
niet worden opgemaakt of de eenheid
zich gisteravond nog steeds op Egyptisch
gebied bevond.
Volgens Israëlische mededelingen
trachtten de Egyptenaren gisteren tussen
Ismalia en de Bittermeren door te bre
ken naar de Mitla-pas. Twee eerdere
pogingen hadden zij met verlies van 220
tanks en 1.000 soldaten” moeten beko
pen. Ook nu weer kon Israel, mede
dank zij de luchtmacht”, de aanval af
slaan.
Het Nobelcomité verklaarde in zijn
verantwoording dat Kissinger en Le
Doec Tho een einde hebben gemaakt aan
de „gruwelijkste oorlog uit de geschiede
nis, en wel op een wijze die geheel
strookt met wat Alfred Nobel voor ogen
stond toen hij de prijs instelde: dat
conflicten opgelost moeten worden door
onderhandelingen en niet door oorlog..”
Kissinger en Tho die geen van
beiden genoemd waren als kandidaten
voor de vredesprijs hebben vorig jaar
over een wapenstilstand in Vietnam on
derhandeld op een reeks bijeenkomsten
in Parijs.
Politici en Nobelprijsexperts verklaar
den dat de bekendmaking de grootste
verrassing uit de geschifedenis van de
prijs was. Aan de Nobelprijs voor de
vrede van dit jaar is een recordbedrag,
namelijk 520.000 Zweedse kronen, ver
bonden.
Het comité verklaarde dat Kissinger
en Le Doec Tho zijn voorgedragen door
professor Jon Sanness, hoogleraar in de
geschiedenis aan de universiteit van Oslo
en directeur van het Noorse instituut
voor buitenlandse politiek.
De 62-jarige Le Doec Tho is door de
Amerikaanse diplomaat W. Averell Har
riman een „fascinerende man” genoemd.
Harriman was hoofd van de Amerikaan
se delegatie die in 1968 in Parijs met
Noord-Vietnam begon te onderhandelen.
Tho werd óp 14 oktober 1910 geboren
in de provincie Nam Ha in wat nu
Noord-Vietnam is. Hij heeft sinds 1928
actief deelgenomen aan de revolutionai
re activiteiten in Indo-China, sinds 1929
als lid van de Indochinese Communisti
sche Partij. In 1944 werd hij gekozen in
het Centrale Comité van de partij en
later in het dagelijks bestuur.
Tho mag er dan dikwijls streng uit-
Griekenland heeft het ’t moeilijkst
zijn alibi bij de Arabieren te bewijzen.
De Amerikaanse Zesde vloot heeft sinds
vorig jaar een thuishaven bij Piraeus, en
al verzekert de nieuwe minister van
Buitenlandse Zaken Palamas bij hoog en
bij laag dat Griekenland niet verant
woordelijk is voor wat de Amerikanen
De invloed die de Sovjet-Unie met
wisselend succes nastreeft en uitoefent
in het Arabische deel van het Midden-
Oosten blijkt te leiden tot militaire
machtswaan bij verschillende Arabische
regeringen, maar draagt niets bij tot
herstructuering van sociaal achterlijke
naties, noch tot oplossing van onderlinge
Arabische problemen zoals het vraag
stuk van de Palestijnse vluchtelingen.
De Amerikaanse invloed in het Mid
den- Oosten, voornamelijk steunend op
het bestaan van een westelijk georgani
seerde maatschappij als de Israëlische, is
in hoofdzaak economisch en financieel
gericht en daardoor ook voor een aan
merkelijk deel effectief op Arabische
landen. De Amerikaanse relaties met „de
Arabieren” heten slecht, tengevolge van
de duidelijke bondgenootschappelijke
verhouding van de V.S. met Israel, maar
zij zijn niet met alle Arabische landen
slecht. Zij zijn selectief en differentieel en
vooral gevarieerd met betrekking tot de
aard van de belangen die in het spel
zijn.
De voornaamste reden waarom de
Amerikaanse diplomatieke activiteiten zo
zwaar op Israel zijn gericht, ligt in het
feit dat Amerika’s politieke strategie van
na de laatste wereldoorlog rekening
houdt met het vooruitzicht dat Israel in
de toekomst cultureel, sociaal en techno
logisch de belangrijkste, meest vooruit
strevende natie van het Midden-Oosten
zal zijn, waarvan de uitstraling alle
Arabische landen in hun achterlijkheid
en maatschappelijke onbeweeglijkheid
zal aantasten. De Sovjet-Unie heeft al
sinds jaren de kans verspeeld enige in
vloed bij de opeenvolgende Israëlische
regeringen te verkrijgen en probeert
halsstarrig het verkeerde paard, waarop
zij is gaan wedden tot een winner te
forceren. Vandaar dat militaire kracht
en oorlog, de enige middelen waarmee
Israel mogelijk nog te liquideren is, de
kern van haar steun aan de Arabische
landen uitmaken. De Sovjet-Unie heeft
de nu woedende vierde oorlog tegen
Israel duidelijk gewild en bevorderd.
Zij verricht daardoor in dit deel van de
wereld een tragische, cynische missie. De
kampioene van mensenrechten, sociale
hervorming, verheffing der arbeiders
klasse, maatschappelijke vooruitgang
voor de minst bedeelden en ontkrachting
van de kapitalistische structuren ontpopt
zich in het Midden-Oosten als de ver
sterkende, inspirerende macht voor feo
dale en dictatoriale regimes. De „arbei
dersklasse” wordt nu onder haar aan
sporingen gemobilisserd en naar de slag
velden gezonden. Spoedig zal het mo-
AMSTERDAM (ANP). Burgemees
ter en Wethouders van Amsterdam voe
ren het beleid, gericht op het onvermin
derd voorrang geven aan en het bevor
deren van het openbaar vervoer, niet uit
volgens hun beloften en de wensen van
de raad. Dit is de conclusie in een adres
van de werkgroep Openbaar Vervoer in
de agglomeratie Amsterdam, dat is toe
gezonden aan de gemeenteraad van Am
sterdam, Provinciale Staten van Noord-
Holland en de minister van Verkeer en
Waterstaat.
De werkgroep maakt zich zórgen over
het beleid ten aanzien van het openbaar
vervoer in de hoofdstad. Als voornaamste
redenen geeft zij op: 1. Dat de ge
meenteraad en de bevolking van Am
sterdam door B. en W. informatie wordt
gegeven die niet overeenkomt met de
werkelijkheid, 2. Dat overbodige zaken
van B. en W. voorrang krijgen ten koste
van het openbaar vervoer en 3. Dat het
vervoersbeleid van B. en W. tergend
langzaam werkt.
(Van onze redacteur in Istanboel)
ANKARA. Drie overigens totaal verschillende staten, Griekenland, Cyprus en
Turkije, bevinden zich in een zelfde positie: de Arabische wereld te moeten beves
tigen dat de faciliteiten die zij de Amerikanen bieden, absoluut niet in het nadeel
van de Arabische oorlogsvoerenden worden gebruikt. Alle drie landen wensen de
Arabieren te vriend te houden, al was het alleen maar om te ontsnappen aan een
eventueel olie-embargo.
Alle drie landen zijn min of meer vurige voorstanders van een terugtrekking van
Israel uit de bezette gebieden.
Nixon heeft bovendien de onhandig
heid begaan, de installatie van deze
thuishaven vorig jaar bij het Congres
goed te praten met het strategische ar-
Minister van Buitenlandse Zaken Hen
ry Kissinger zei dat Amerika geen troe
pen naar het Midden-Oosten zendt maar
dat dat zou kunnen veranderen als de
Sovjet-Unie direct tussenbeide zou ko
men in het conflict.
Het 87.000 ton metende vliegdekschip
„John F. Kennedy”, dat op de Atlanti
sche Oceaan aan NAVO-oefeningen
heeft deelgenomen, zal niet, zoals eerder
voorgenomen, maandag in zijn thuisha
ven Norfolk terugkeren, maar voors
hands „op een niet nader genoemde
plaats in het oostelijk deel van de At
lantische Oceaan worden gestationeerd.
De „John F. Kennedy” heeft gewoonlijk
negentig vliegtuigen aan boord. Men
neemt aan dat het vliegdekschip zich
vlak bij de Middellandse Zee zal gaan
ophouden.
De Arabische organisatie voor de boy
cot van Israel waarschuwde gisteren
voor een volledige boycot van de Vere
nigde Staten en elk ander land dat de
Israëlische oorlogsinspanning steunt.
buiten de Griekse territoriale wateren
uitvoeren, steeds blijft dat de schepen
altijd weer op deze nabij gelegen thuis
haven kunnen terugvallen.
TEHERAN (AFP). In Teheran, de
hoofdstad van Iran zijn gisteren drie
mannen terechtgesteld wegens handel in
verdovende middelen.
heeft 99 ongelukken geregistreerd waar
bij legervoertuigen van de oefening be
trokken waren. Daarbij werden 38 men
sen gewond, van wie sommigen ernstig.
Totale schade: 8 miljoen mark.
De politie had bij de mannen respec
tievelijk 18, 277 en 370 gram heroïne
aangetroffen. Ze zijn door militaire tri
bunalen ter dood veroordeeld.
