I
George Breitner: bewogen ooggetuige
boeiend Amsterdams verleden
van nog
Chicago Blues
Regisseur ziek;
Festival 1973
geen première
in Amstelveen
Situatie muziek-
scholen niet
verbeterd
André van Duyn
weg bij
Edison voor
Elke dag een slechte daad
Haarlemmer
Rudi Brink
I
I
„Noordzee”
I
I
I
I
I
I
I
I
I
1ste Profschaatsevenement
1973-1974 in Nederland
I
Éi
I
I
HERDENKINGSEXPOSI
TIE IN HISTORISCH MUSEUM
Corso naar Italië
SCHWEITZER WORDT
HERDACHT IN 1975
OUD AARDEWERK
IN AMERSFOORT
Tollens prijs voor
Anton-Koolhaas
magneet reizen
Acket wint geding
LP „Teach me tonight”
„Union Jack”, geestig stuk van Stanley Evelin in Mickery
15
WOENSDAG 2 4 OKTOBER
19 73
14
met o.a. A rd Schenk en Erhard Keiler
M
Vroege expressionist
1
STAPELSTEIGERS
vervoer
20.00
13.00
8.00
Aanvang beide dagen 19.30 uur.
TOEGANGSPRIJZEN incl. bespreekkosten,
per dag
per touringcar zonder
vervoer
15.50
8.50
3.50
I donderdag 29 en vrijdag 30 november op de
KUNSTIJSBAAN TE ALKMAAR
K*- v v
ML #4 Jfcfe
ADVERTENTIE
ÏJmuiden en vele andere plaatsen. Vraag uw boe-
y
HEIN STEEHOUWER
HOMESICK JAMES
(Van onze kunstredactie)
1225.-
ADVERTENTIE
Albert
(Van onze kunstredactie)
en reikl
J. HEIJER
- rf-”'
„De rode kimono’’, vermoedelijk in 1895
geschilderd.
(Van onze kunstredactie)
AMERSFOORT. In het museum De
Zonnehof in Amersfoort wordt van 27
oktober tot 10 december onder de titel
„Verdraaid goed gedraaid” archeologisch
aardewerk getoond uit de verzameling
van H. J. E. van Beuningen.
JAN HARINGSTRAAT 60 HAARLEM
Telefoon 023 - 25 34 56 b.g.g. 33 88 01
Verhuur
Montage
Demontage
chadigd
'•a. e.
•rdijnen
andere
>0-18124.
105,
„Prinseneiland”, een der laatste grote
en krachtige doeken van Breitner eer er
een einde kwam aan zijn bloeitijd.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. Er is geen sprake van
dat de financiële situatie van de muziek
scholen reëel verbeterd is. In een brief
aan de Tweede Kamer wijst de sectie
muziekschooldocenten van de Algemene
Bond van Onderwijzend Personeel (AB-
OP) erop dat bij nadere bestudering van
de begrotingscijfers voor 1974 geen spra
ke is van „reële verbetering” en zeker
niet van „aanzienlijke verruiming”. De
minister van CRM suggereert van wel.
AMSTERDAM. Onder de naam
„1973 Chicago Blues Festival” wordt za
terdag 27 oktober een groot bluesconcert
gehouden in de Casimirhal, Tulpenburg
1 in Amstelveen.
E ,88
Vraag onze
conc. offerte
WETERING’S
STAPELSTEIGERBOUW
DEVENTER. Op 14 januari 1975 is
het honderd jaar geleden, dat de, in 1965
overleden, Albert Schweitzer werd ge
boren te Kayserberg in de Elzas. In vele
landen, waaronder Nederland, zijn plan
nen in voorbereiding in het kader van
het „Schweitzerjaar 1975” ter ere van de
man, die in 1952 de Nobelprijs voor de
Vrede ontving en zijn hele leven prakti
sche ontwikkelingshulp heeft verleend.
In Nederland is het „Comité Albert
Schweitzer Herdenking 1975” belast met
de organisatie van een en ander onder
auspiciën van de Stichting Albert
Schweitzer Fonds in Deventer.
Er zullen, aldus het comité, fondsen
worden geworven voor de Nederlandse
bijdrage aan de bouw van een rehabili
tatiecentrum bij het ziekenhuis te Lam-
barene in de Afrikaanse staat Gabon.
de spelers uit in een optimistisch pad
vinderslied, dat na het voorgaande niet
anders dan doortrapt en huichelachtig
overkomt.
Eveling schreef eerder voor de Tra
verse „Dear Janet Roosenberg, dear mr.
Kooning”, „Sweet Alice” en „Our Suday
Times”, die eerder in Mickery zijn opge
voerd. Hij schrijft geestig, dichterlijk,
enigszins boosaardig en zorgt voortdu
rend voor verrassingen in dramatische
ontwikkelingen van zijn stukken. Bo
vendien verwerkt hij op ironische wijze
vele literaire verwijzingen, die het aan
schouwen van zijn toneelwerk ook nog
tot een intellectueel genoegen kunnen
ROTTERDAM (ANP). Op zondag
morgen 28 oktober wordt de laatste
„dik-voor-mekaar-show” uitgezonden op
radio Noordzee. Het plotselinge verdwij
nen van dit programma houdt verband
met een controverse over de vorm van
het programma tussen de maker van dit
programma, André van Duyn en de
directie van radio Noordzee.
Katy Manning (links) en Sarah Benfield
als twee gidsen in „Union Jack and
Bonzo”.
vl i e g -to u ri ngcar-trein-privé
Albert Schweitzer kreeg vooral be
kendheid door zijn pionierswerk in dit
deel van Afrika, het voormalige Franse
equatoriaal Afrika. Hij bouwde daar in
1913 zijn oerwoud-hospitaal, dat zich
ontwikkelde tot een centrum voor de
bestrijding van malaria, slaapziekte en
lepra.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. De Haagse impresario
Paul Acket heeft het kort geding dat hij
tegen Focus had aangespannen, gedeelte
lijk gewonnen. Acket eiste dat Focus-
manager Yde de Jong een onlangs ver
lengd contract zou nakomen en dat hij
10 percent zou ontvangen van de 450.000
gulden die Focus voor de Engelse tour
nee en een trip door Amerika had
gekregen.
Wat betreft de exclusiviteit heeft de
Haagse rechtbankpresident, mr. Slotema-
ker, Acket gelijk gegeven. Paul Acket
zal tot 1 juni 1974 contracten voor
concerten van Focus mogen afsluiten op
het vasteland van Europa. De 45.000
gulden commissie is Acket niet toegewe
zen. Focus moet de kosten van het kort
geding betalen.
lijk heel het Amsterdamse leven van die
tijd, dat sterk sprak tot de zeer bewogen
schilder, een heftig mens die fel mee
leefde met een sterk groeiende stad.
Een lofzang op die schilderijen behoef
ik hier niet meer te zingen, het is uit en
te na gedaan. Wel wil ik erop wijzen,
dan Breitner bij mij niet overkomt als
een typische impressionist en ook niet
als typerend „Amsterdams”. Hij blijkt
een van de eerste expressionisten te zijn,
maar dan wel optisch schilderend. Hij
blijft een realist, die niet zo veel nieuws
toevoegt aan zijn tijd als de vroege
expressionisten, die behalve de realiteit
ook vanuit een ideeënwereld schilderden.
Maar de toets, het eigenzinnige
gebruik van zijn palet, waar eerder zijn
karakter uit spreekt, dan de realiteit van
het onderwerp, verraden toch het preva
leren van de expressie boven de impres
sie. In veel werken is hij bijvoorbeeld
niet minder „wild” dan de fauvisten en
veel latere expressionisten uit de Duitse
school.
OVERDEKTE TRIBUNE
STAANPLAATSEN
JEUGD STAANPL. t.m. 15 jr.
Vertrektijd touringcars o.a. uit: 18.00 uur Haarlem, 18.15 uur Sant
poort, 18.30 uur ÏJmuiden en vele andere plaatsen. Vraag uw boe-
kingskantoor.
Reisbureau de Magneet B.V.: Haarlem, Barteljorisstraat 25, telefoon
023-3211 40; Gen. Cronjéstfaat 125, telefoon 023-2635 63;
Toch is er ook ander werk, waarover
minder vaak wordt geschreven als men
aan Breitner denkt. Dat zijn veel intie
mere doeken, ook qua stijl „stiller”:
bijvoorbeeld zijn naakten of zijn boeien
de figuurstuk, een model in rode kimo
no, alsook het portret van Kitty van
Vloten, de vrouw van Albert Verwey.
Een ander bekend figuurstuk, de actrice
Theo Frankel-Bouwmeester is in 1887
echter weer geweigerd door de op
drachtgevende Stadsschouwburg, omdat
het veel te expressionistisch was voor de
tijdgenoten. Het is een groots doek.
Acteur Jerome Reehuis, van de To-
neelraad, heeft vernomen dat Arturo
Corso overwerkt is en het drie maanden
kalm aan moet doen. Reehuis acht het
waarschijnlijk dat de slechte ontvangst
van „Steel wat minder” bijgedragen
heeft aan het overspannen raken van de
regisseur.
In plaats van „Hamlet, kies!” zal nu
door de Toneelraad de volgens Reehuis
„pittige komedie” „De man Dracula” van
Machiavelli worden gespeeld. De repeti
ties beginnen in december en half janu
ari is de première.
„Er werken praktisch dezelfde mensen
aan mee als aan Hamlet. Geen hoofdrol
len, allemaal even groot en even interes
sant”, aldus Reehuis. Wie „De man Dra
cula” gaat regisseren is nog niet bekend.
Wel dat het een buitenlander wordt.
Reehuis zelf haalde Corso over naar
Rotterdam te komen. Daar bleek al
gauw dat de spelers niet over de com
media dell’arte-achtige vaardigheden be
schikten die Corso nodig heeft voor het
werk van de Italiaanse schrijver Dario
Fo, dat hij bijvoorbeeld bij de Nieuwe
Scene in Antwerpen wel met succes
heeft kunnen regisseren.
Dit heeft volgens de ABOP nu al
rampzalige gevolgen voor veel muziek
scholen in ons land. Er was al veel
verwarring toen bij de presentatie van
het alternatieve kabinet de muziekscho
len 40 miljoen extra in het vooruitzicht
werd gesteld. Die verwarring werd nog
vergroot door een aan de subsidiënten
toegezonden raport Subsidiëntenbeleid
van de SOM (Stichting Overleg Muziek-
onderwijsinstellingen), waarin de ver
deelsleutel 30-30-30-10 percent gemeente-
rijk-eigen bijdrage-Provincie werd be
pleit. Daar komt nu dus nog bij dat veel
gemeenten in de verhoging, die door het
kabinet in het vooruitzicht is gesteld,
aanleiding hebben gezien om bij voor
baat hun subsidie drastisch te verlagen.
De ABOP vindt dat dit regeringsbeleid
niet aan zijn leden is te verkopen.
AMSTERDAM. George Hendrik
Breitner (1857-1923) wordt tot 27 januari
herdacht in Amsterdams Historisch Mu
seum. Vijftig jaar geleden is hij gestor
ven, maar uit het werk gekozen uit
gemeentelijke collecties komt hij
over als een late tijdgenoot. Het lijkt
alles nog sterk levend, ondanks het op
het doek gezette verleden. Want de door
hem zo vaak geschilderde Gele Rijders
zijn even definitief verleden tijd als de
Amsterdamse meisjes op de grachtbrug-
gen en de paardetrams op de Dam. Maar
naar de stijl gerekend is zijn realistische
figuratie expressiever en jonger dan van
veel Nederlandse realisten van nu. In dit
opzicht is het niet alleen een goede
tentoonstelling (waaraan ook in een vi
trine enkele persoonlijke herinneringen
zoals een schilderskist en een fototoestel
zijn toegevoegd), maar ook een leerzame
belevenis.
Heemstede, Binnenweg 187, telefoon 023-28 72 81, Beverwijk, Be
gijnenstraat 21, telefoon 02510-2 86 91. Magneetboekingskantoren:
Bloemendaal: Reisbureau Europa, Bloemendaalseweg 74a, telefoon
023-26 74 90; Santpoort, Reisbureau Europa, Hoofdstraat 179, tel.
023-37 98 01. ÏJmuiden, Ruys-lntraned, Kennemerlaan 25.
Onder auspiciën van de Nederlandse
Blues en Boogie Woogie Organisatie zul
len de volgende bluesartiesten optreden.
Homesick James, bottleneck-gitaar en
voc.; Snooky Pryor, harmonica en voc.;
Eddie Taylor, gitaar en voc.; Erwin Hel
fer, piano; Big John Wrencher, harmoni
ca en voc.; Blind John Davis, piano en
voc. en Johnny Marsh, harmonica en
voc.
Kaarten voor dit Chicago Blues Festi
val, dat momenteel een toemee maakt
door Europa en vrijdagavond ook de
Oosterpoort in Groningen zal aandoen,
zijn onder meer verkrijgbaar bij Martin
van Olderen, Pretoriusstraat 96, 1 hoog,
in Amsterdam (tel. 020-924152), bij de
VW, Plein 1960 in Amstelveen en de
platenwinkel Boudisque, Haringpakker-
steeg 18 in Amsterdam.
De collectie geeft een goed beeld van
gebruiksgoed in de middeleeuwen (af
komstig uit het Duits-Belgische gebied
rond Siegen, Raeren en Andenne) en
nadien in de Nederlandse huishoudens
herbergen en kloosters. De tentoonstel
ling was eerder in het museum Boy-
mans-Van Beuningen in Rotterdam te
zien.
AMSTERDAM. Hoort zegt het
voort. In het Mickerytheater wordt de
vloer aangeveegd met de padvinderij,
met de kracht van het roemrijk Brits
geslacht en eigenlijk met al het goede in
de mens. Dat gebeurt in „Union Jack
(and Bonzo)”, een even simpel uitziend
als litterair geraffineerd stuk van Stan
ley Eveling, gespeeld door de Traverse
Theatre Club uit Edinburgh.
„Union” Jack Grahame is een padvin
der, rein in gedachten, woord en daad
die zelfs verschijningen krijgt van Ba
den Powell. Hij houdt een dagboek bij.
En de ervaringen die hij daarin optekent
worden opnieuw gespeeld, zodat het pu
bliek kan zien hoe het in werkelijkheid
is toegegaan. Alras blijkt dat behalve
„Union” Jack iedereen door en door
verrot is. Elke dag een slechte daad. De
hopman gaat met de akela; zijn vrouw
laat zich pakken door een ontslagen
tekenleeraar; de patrouilleleider doet
vieze spelletjes met een der gidsen. Tij
dens een kamp in het bos leidt dit alles
tot moord en doodslag. En arme Union
Jack denkt dat hij het allemaal zelf
misdaan heeft. Het staat immers in het
dagboek. Maar aan het eind blijkt dal
de jonge patrouilleleider en de gids, die
zich nog het meest als normale mensen
gedroegen, alle misdaden op hun gewe
ten hebben. En zij zwelgen er nog in
ook.
Dan treedt een tweede gids naar vo
ren, zo’n onschuldig wicht met staartjes,
en ze zegt dat het hele verhaal maar
ontsproten is in de perverse geest van de
schrijver, maar dat zij zelf erg lieve
ouders heeft, dat het leven mooi is en
dat het ook anders kan. Tot slot barsten
Vincent van Gogh, die Breitner per
soonlijk heeft gekend, schreef over de
olieverven van Breitner: „Grote vlakken
van verschoten kleur, die aan vermolmd
en beschimmeld behang deed denken.”
Dit is ook de eerste indruk, als men nu
naar het werk kijkt. Die indruk wordt
helaas versterkt door het feit, dat Breit
ner als vele van zijn tijdgenoten
verf op bitumenbasis gebruikte. Er ont
staat dan een chemisch verbrandingspro
ces, waardoor de verf nadonkert en
abnormaal sterk craquelleert. Voeg
daarbij, dat vele van de schilderijen een
goede schoonmaakbeurt en restauratie
verdienen en dan wordt het duidelijk
dat we het werk nooit meer zo zullen
kunnen zien als Vincent van Gogh en
Breitners tijdgenoten.
Breitner was al een schilder, die zijn
kleuren koos uit een donker palet, dat
aan zware orkestklanken doet denken,
maar hij komt nu nog wat somberder
over. Toch blijft het bijna alles zeer
magistraal, groots opgezet en instinctief
picturaal het werk van een grote mees
ter.
In de Haagse jaren zijn de grote
ruiterstukken ontstaan, mede onder in-
vloed van de bekende „huzarenschilder’1
Charles Rochussen, die hem nog in Rot-
terdam les had gegeven en die hij altijd
bleef bewonderen. Breitners ruiterstuk-
ken zijn nog steeds getuige deze ex
positie bewonderenswaardig. In het
draven van de paarden, de raak getrof-
I fen zit van de militairen, spreekt een
groot gevoel voor compositie, beweging,
I. vorm- en kleurkracht.
Dan volgt, vanaf 1886 de bekende
I Amsterdamse tijd. Breitner is dan al een
bewonderde schilder, die in Amsterdam
I in het culturele leven een rol gaat
spelen. Er is een vriendenkring van
schrijvende bekende Tachtigers, die bij
Willem Witsen op bezoek komen en in
die kring verkeert ook Breitner.
De Amsterdamse doeken zijn bekend,
I grootse grachtwanden, paarden voor sle-
perskarren, sloop- en bouwwerken, eigen-
Het is bekend: Breitners licht is on
dergegaan in een zenuwlijden. Na zijn
grote eretentoonstelling in 1901 in Arti
heeft hij niet veel meer gedaan. Het
werd een worsteling met grote doeken,
waaruit wel een vroegere grootheid
blijkt, maar die gaandeweg kleur en
vormkracht gaan missen. Ook uit die
tijd zijn enige werken aanwezig als
historisch sluitstuk. Gelukkig vermogen
ze niet de indruk te doven, dat Breitner
een avant-gardist is geweest, de belang
stelling nog altijd waard.
AMSTERDAM. (ANP) De Tollens-
prijs voor 1973 i s toegekend aan de
schrijver Anton Koolhaas voor diens
laatste boek „Vanwege een tere huid”.
De jury was van oordeel „dat de auteur
met zijn bundels dierenverhalen unieke
elementen aan de Nederlandse letter
kunde heeft toegevoegd en dat ook zijn
toneelwerk een eigen toneel-technisch
verantwoord karakter vertoont. „Vanwe
ge een tere huid” vormt een climax in
zijn werk als romancier”.
De jury bestond uit: A. Viruly, mej.
K. H. R. Josselin de Jong, M. B. B.
Nijkerk, dr. G. W. Huygens, B. Rij des,
mevr. M. ter Kuile-Scholten en prof mr.
H. de La Fontaine Verwey. Het Tollens
fonds werd in 1851 opgericht
sinds 1903 om de vijf jaar de Tollens-
prijs, groot duizend gulden, uit aan een
Nederlandse auteur.
(Van onze correspondent)
ROTTERDAM. Regisseur Arturo
Corso van de gekraakte produktie „Steel
wat minder, het zevende gebod” is ziek
naar Italië teruggekeerd. Dat betekent
dat de nieuwjaarspremière van de Stich
ting Toneelraad Rotterdam, opvolger
van het Rotterdams Toneel, „Hamlet,
kies!” niet doorgaat.
Als een typisch Amsterdamse schilder
staat hij te boek, een der grootsten uit
de Amsterdamse impressionistische
school. Toch was hij een geboren Rot-
i terdammer, die tegen de zin van zijn
I vader altijd met tekenen bezig was en
I schilder wilde worden ondanks zijn eer-
ste jaren op kantoor. Zijn vader was
graanhandelaar en vier jaren lang
schreef George met tegenzin de rekenn-
gen. Een andere graanhandelaar, A. P.
van Stolk ging echter Breitner moreel
en financieel steunen, waardoor het mo
gelijk was, dat hij aan de Haagse acade
mie ging studeren en zijn MO-akte ha
len. Toen al verbaasde Breitner leraren
en leerlingen met zijn tekenkunst. Het
schilderen ontplooide zich later. Hij
kreeg er prijzen voor, illustreerde en gaf
al spoedig les aan de Leidse avondacade-
mie.
AMSTERDAM. De Haarlemse te
norsaxofonist Rudi Brink heeft voor zijn
onlangs verschenen langspeelplaat Teach
me tonight op het CNR-label een Edison
populair 1973 gekregen. Brink, die gezien
kan worden als een onvermoeibaar
jjveraar voor de jazz in Haarlem en
omgeving maar ook daarbuiten, werd
onderscheiden door een jury die dit
jaar bestond uit Willem Duys, Vincent
van Engelen, Jip Golsteyn, Frans de
Kok, Joop de Roo en Elly de Waard. De
jury stond onder voorzitterschap van
Piet Beishuizen.
!n van
an ƒ510
40 voor
ia gem.
m (gas-
Zanten,
-312460.
maken. In „Union Jack” grapt hij met
Shakespeare en 19e eeuwse cloak-and-
dagger-draken. En misschien nog wel
met veel meer, maar om alles te vatten
ben ik niet onderlegd genoeg.
In ieder geval zit je met groot genoe
gen naar „Union Jack” te kijken. Ook al
heeft het niet de klasse van de drie
bovengenoemde stukken. Eveling schrijft
met groot vakmanschap. En de voorstel
ling is tot in de puntjes verzorgd. De
speelstijl is opzettelijk infantiel, zodat
alle gebeurtenissen zich aaneenrijgen als
een oubollig stripverhaal vol cliché’s.
Mike Ockrent heeft het in die stijl
voortreffelijk geregisseerd en de spelers
leveren superieur spel. Het is tot en met
zondag in Mickery te zien.
Er zijn in totaal 15 langspeelplaten
met een Edison onderscheiden. Naast
Teach me tonight zal het beeldje wor
den uitgereikt voor Mott, geproduceerd
door Mott the Hoople, Stealers Wheel
van de gelijknamige (inmiddels uiteen
gevallen) groep, For your Pleasure van
Roxy Music, Gram Parsons, geprodu
ceerd door de onlangs gestorven Gram
Parsons en Ric Grech, Desperado van
The Eagles, Talking Book van Stevie
Wonder, In Concert Carnegie Hall 1973
van Dory Previn, Berlin van Lou Reed,
I’m a writer, not a fighter van Gilbert
O’Sullivan, Hoe sterk is de eenzame
fietser van Boudewijn de Groot, Sladest
van Slade, Kroeglopen met Simon Car-
miggelt, Vader Abraham en zijn goede
zonen en De avonturen yan Beertje
Colargol.
