Democratie bleek niet
voldoende
Nixon gelast televisierede af
Toetssteen voor ontspanning
Steiner ook
Kritiek JOVD
op Van Riel
„Beschermer van
dubbelagent”
n i
Amerika betrekt ook Peking bij diplomatiek overleg
kJ
Kissinger in november
naar China
IN PLAATS DAARVAN PERSCONFERENTIE
achtergrond
W anhoopsof fensief
Olieboycot -
Geen feest
Onthulling „Stern”:
EVENWICHT
Huis op dat de president het mo
menteel te druk heeft met de ont
wikkelingen in het Midden-Oosten.
dat ook Peking door de Verenigde Staten in het overleg betrokken werd.
te treden over de mbfr. Een benaming overigens die alleen door het
westen wordt gebruikt. Oost-Europa spreekt van een „wederzijdse
vermindering van strijdkrachten
maatregelen in Centraal-Europa”.
WASHINGTON (AP, AFP, Reu
ter, DPA en UPI) Volkomen on
verwacht heeft president Nixon zijn
aangekondigde televisietoespraak
over het Watergate-schandaal afge
last. In plaats daarvan zal Nixon
morgennacht om twee uur onze tijd
een persconferentie houden. Als
reden voor het uitstel gaf het Witte
TEL AVIV/CAIRO/NEW YORK (AFP, Reuter, UPI, DPA en AP)
Ondanks gemelde bestandschendingen over en weer heeft de Amerikaanse
regering de indruk dat „de situatie in het Midden-Oosten rustiger wordt’
Gerald Warren, de woordvoerder van het Witte Huis, zei dit gisteravond
na gfloop van de besprekingen tussen president Nixon en zijn minister
van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger, en verscheidene contacten met
de Sovjet-Unie en de partijen in het conflict. Voor het eerst werd onthuld
DEN HAAG (ANP) De onderhandelingen over wederzijdse en
evenwichtige vermindering van strijdkrachten, bekend door de En
gelse afkorting mbfr (mutual balanced forces reductions), worden op
30 oktober in Wenen hervat. Deze onderhandelingen tussen west en
oost zijn, zo meent men in Den Haag, een toetssteen voor de echt
heid van de ontspanning. Sinds 1968 hebben de NAVO-landen er naar
gestreefd met de landen van het Warschau-Pact in onderhandeling
en bewapening en bijbehorende
y
te» j
1|R
COMMENTAAR OP ACTUELE ZAKEN
tige strijd te ontnemen stellen wij voor
p-
de
een
(Van onze redacteur in Bonn)
son
stort.
ring is opgeheven en de cafés waren
weer normaal open.
Waarnemers zijn echter van oordeel
dat Nixon waarschijnlijk heeft besloten
tot een persconferentie in plaats van een
toespraak omdat hij zich in het verleden
meer ontspannen heeft getoond dan bij
toespraken voor de televisie. Anderen
noemen de officieel opgegeven reden een
persconferentie
van
ge
ei
nd
de
de
en
?n
ie
in
?n
o-
•r-
ile
,e-
or
de
:ot
hi
de
in
ng
e-
en
rd
n
?n
?n
e-
ik
er
3g
ies
er
ne
de
f-
;el
rd
tat
:r-
k-
en
ie-
e-
■e-
P.
n-
'i-
!s-
an
an
n-
e-
at.
ar
u-
lit
de
an
ng
iet
iS-
en
Onze redacteur in Tel Aviv, mr. Jaap
van Wezel, berichtte vannacht dat het
normale leven in Tel Aviv weer op gang
begint te komen, al zal het nog wel
enige tijd duren voor de mannen weer
terug zijn van het front. De verduiste-
Wanneer men de volledig parate
eenheden vergelijkt van de Warschau
Pact-landen en de NAVO-landen, dan
is er volgens het ministerie van Bui
tenlandse Zaken, al geen sprake meer
van evenwicht. Daarbij komt, voeg
het er aan toe, dat de Warschau
Pact-landen, met name de Sovjet-
BONN. Nu de parlementaire com
missie, die moet uitzoeken o f de SPD
vorig jaar Julius Steiner heeft omge
kocht om bondskanselier Brandt in het
zadel te houden, leek te zijn weggezakt
in een diepe slaap, komt het weekblad
Stern met een schokkende onthulling.
Het schrijft in zijn uitgave voor 'het
komende weekeinde dat de hoofdredac
teur van de concurrent Quick, Heinz
van Nouhuys, zes jaar lang dubbelspion
is geweest voor de inlichtingendiensten
van bondsrepubliek en DDR.
Inmiddels zijn zeven groepen onbewa
pende VN-waarnemers op weg naar hun
posities bij het Suez-kanaal. Hun aantal
zal nog met 43 man tot 260 worden
uitgebreid. De waarnemers zijn afkom
stig uit 16 landen. In Syrië was het voor
het eerst rustig nadat dit land de tweede
oproep tot een bestand had aanvaard.
Twee Israëlische vrouwen lezen opge
wekt het laatste nieuws over het ten
einde lopen van de strijd.
De NAVO-landen hebben de afge
lopen maanden hard gewerkt aan de
opstelling van een onderhandeling-
positie, ook heeft men de diverse
gevolgen daarvan bestudeerd.
Volgens de NAVO moet de uit
komst van de troepenverminderingen
een evenwichtige militaire krachts
verhouding te zien geven. De be
staande verhouding in centraal Euro
pa is namelijk niet evenwichtig, stelt
men.
Een dergelijke eenzijdige Ameri
kaanse terugtrekking, aldus het mi
nisterie zou de bestaande conventio
nele militaire krachtsverhouding in
Europa ten nadele van de westerse
landen beïnvloeden en daarmede ook
politieke risico’s in zich bergen.
Men voegt er nog aan toe, dat een
eenzijdige vermindering van de wes
terse defensie-inspanning op dit mo
ment de landen van het Warschau
pact de prikkel zou ontnemen ook
volgens een met het westen overeen
te komen programma hun strijd
krachten te verminderen.
bardeerd. Daarbij zouden tweehonderd
burgers om het leven zijn gekomen en
vijfhonderd gewond.
Uit Marokko kwam gisteravond een
oproep tot een spoedbijeenkomst van de
Arabische ministers van Buitenlandse
Zaken en Defensie ter bespreking van de
situatie na het bestand. Volgens rege
ringskringen in Rabat heeft de resolutie
van de Veiligheidsraad de eenheid in de
Arabische gelederen verstoord. „Om er
voor te zorgen dat onze overwinningen
geconsolideerd worden en om onze troe
pen niet de resultaten van hun heldhaf-
Naast Dayan gaf eerder op de avond
minister van Buitenlandse Zaken Eban.
een persconferentie. Eban herhaalde zijn
wensen: directe onderhandelingen en
veilige grenzen, zonder dat ook hij op de
nieuwe inhoud kon ingaan die daaraan
gegeven moet worden. Wel kon uit zijn
woorden worden opgemaakt dat de on
derhandelingen met de Arabieren als zij
komen geheim zullen zijn volgens het
recept van Kissinger.
Buitenlandse journalisten hebben gis
teren een bezoek gebracht aan de bijna
geheel verwoeste stad Port Said aan de
noordzijde van het Suez-kanaal. Volgens
Egyptische mededelingen is de stad
veertien dagen lang zonder onderbreking
door de Israëlische luchtmacht gebom-
Een partij die bereid is zelfmoord te
plegen om andere partijen tot vernieu
wing te brengen, heeft uiteraard geen
schijn van een eigen ideologie. Zij zon
digt tegen het eerste en voornaamste
gebod in de katechismus der politieke
bewegingen, namelijk: de partij is be-
langrijker dan alles. Partijpolitiek be
drijven betekent eigenlijk zoiets als het
verkondigen van een godsdienst. Het be
keren van andersdenkende zondaren, het
winnen van zieltjes voor de stembussen,
het aanprijzen van zo eenvoudig moge
lijk geformuleerde idealen, het slaken
van indrukwekkende uitroepen en het
uittekenen van ideale maatschappij
structuren hoort er allemaal bij, en dat
alles moet te vangen zijn onder één
heiligmakende naam: communisme, libe
ralisme, socialisme, radicalisme, anar
chisme, evangelicisme, confessionalisme,
materialisme het doet er niet toe
welk -isme men zich toeëigent, als men
maar nooit verkondigt, dat men geen
van gedachten te wisselen en een ge
meenschappelijk standpunt te bepalen”,
zo werd gezegd.
manoeuvre, die de aandacht van
Watergate-affaire moet afleiden.
Waarnemend minister van Justitie,
Robert H. Bork, heeft verklaard dat hij
zonodig langs gerechtelijke weg docu
menten van het Witte Huis zal vorderen
schandaal.
Het wanhoopsoffensief van het derde
Egyptische leger dat in de zuidelijke
sector van de Sinaï zit opgesloten (20.000
man en 200 tanks), kan als een laatste
oorlogsstuiptrekking worden beschouwd
iets wat de Egyptenaren trouwens
nog 15 vliegtuigen kostte.
De militaire commentator generaal
Herzog zei dat dit leger niet veel anders
kon doen dan zich eervol overgeven.
„Wij zullen zeker niet toestaan dat dit
leger militaire bevoorrading krijgt”, zei
generaal Herzog, „maar wij zijn geen
onmensen, hetgeen betekent dat Israel
geen bezwaar zal maken tegen voedsel-
bevoorrading en dergelijke”.
Minister van Defensie Mosje Dayan
hield zich gisteravond in een televisie-
interview meer op de vlakte over het lol.
van het ingesloten Egyptische leger. Het
is niet onmogelijk dat hij het tot onder
werp van de onderhandelingen met
Egypte wil maken.
Dayan kon niet zeggen dat de Egypti
sche en Syrische legers vernietigd wa
ren: ze zijn intact en kunnen nog een
aanzienlijke kracht ontplooien, zeker in
defensief opzicht. Op politieke vragen
wilde Dayan in zijn geheel niet ingaan,,
terwijl hij toch altijd in dit soort zaken
zijn „privémening” geeft. Nee, Israel
„viert deze overwinning” niet. Het leger
moet voorlopig de reservisten in dienst
houden, dodencijfer en de materiële ver
liezen zijn nog niet bekendgemaakt,
maar zullen hoog zijn.
Over de duur van de onderhande
lingen in Wenen zegt men in Den
Haag rekening te houden met vrij
langdurige onderhandelingen. Het
wederzijdse vertrouwen is nog slechts
een teer plantje en een etappe-gewij-
ze aanpak van onderhandelingen zal
wellicht de meest doeltreffende wijze
zijn om dit vertrouwen niet te scha
den, aldus de Nederlandse regering.
Alleen al om die reden verwacht
men in Den Haag geen spectaculaire
resultaten op korte termijn.
politiek geloof aanhangt en het op de
praktische benadering van de problemen
laat aankomen. Want dat is „pragmatis
me” en dit -isme is smaakloos, kleurloos,
zigzag, ruggegraatloos, onprincipieel,
cryptisch en provisorisch, kortom: onbe
zield.
Dit zijn allemaal verwijten die D’66 in
de loop van haar bestaan naar het hoofd
geslingerd heeft gekregen, vaak omdat
het in de kraam van de rivalen te pas
kwam, maar dikwijls ook omdat die
rivalen het oprecht méénden. Partijpoli
tiek bedrijven met nuchterheid, zonder
het partijbelang als nummer één te
beschouwen, vloekte tegen de traditie en
maakte doorgewinterde politici van sterk
gekleurde indentiteit echt boos. Dat was
te begrijpen. Want die sterk gekleurde
politici vochten liever tegen sterk ge
kleurde mededingers dan tegen mensen
die geen eigen indentiteit-door-dik-en-dun
demonstreerden en van wie men nooit
kon weten welke kant zij in een bepaal
de problematiek zouden kiezen.
Nixon had zijn rede dinsdag aange-
kondigd nadat hij zich na maanden had
gebogen voor de eis van de federale
districtsrechter John Sirica om aan deze
de geluidsbanden ter beschikking te stel
len om uit te maken of zij relevant zijn
in het onderzoek naar het Watergate-
schandaal en wat daarmee samenhangt.
De voorzitter van het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden Carl Albert
heeft gezegd, dat het voorlopige onder
zoek van het Huis over het eventuele in
staat van beschuldiging stellen van pre
sident Nixon doorgang zal vinden, on
danks het feit dat de president de band
opnames die betrekking hebben op de
Watergate-affaire ter beschikking heeft
gesteld.
Voor het bezoek aan Japan dat Kis
singer om dezelfde reden moest uitstel
len, is nog geen precieze datum bekend.
In Beiroet werd bekend dat de olie
boycot ondanks het bestand normaal
doorgaat. De Arabische wereld zou hier
in een veelbelovend middel zien om
druk uit te oefenen bij de komende
onderhandelingen over de Israëlische te
rugtrekking uit de bezette gebieden. Met
name zou door de olieboycot van de
Verenigde Staten bereikt kunnen wor
den dat Washington zich wat meer in
spant voor onderhandelingen „die beide
zijden recht doen”.
Wibo van de Linde, nu nog woord
voerder van de hoge commissaris voor
vluchtelingen in Genève en voordien
chef van AVRO’s Televizier Magazine, is
benoemd tot hoofdredacteur van het
weekblad, dat de uitgeversmaatschappij
Bonaventura (Elsevier) in samenwerking
met de Nederlandse Dagblad Unie vol
gend voorjaar op de markt gaat bren
gen. De uitgevers hebben gemeld, dat
het nieuwe weekblad „snel en krachtig
over mensen en dingen
nieuws wil informeren”.
nummer moet op 1 februari verschijnen.
Het blad start met een oplaag van
150.000 exemplaren.
Toch heeft D’66 in de vaderlandse
politieke vijver voor zware golfslag ge
zorgd en grote indruk op het kiezers
corps gemaakt in een tijd, toen inder
daad alles vastgeplakt leek te zitten en
er geen enkele kans voor iets nieuws en
beters leek te zijn. Bovendien heeft D’66
voor gedegen kwaliteit gezorgd in de
parlementaire en bestuurlijke organen
des lands. Er zijn tal van nieuwe denk
beelden, ontsproten aan de nuchtere
denktrant van D’66, door andere partijen
overgenomen. Maar de voortschrijdende
polarisatie, vooral veroorzaakt door fac
toren, die buiten het ontploffingsgebied
van D’66 bleken te liggen, heeft de De
mocraten fijngemalen, de kiezers meege
sleept en de vernieuwingsdrang omgezet
in het aloude spel van „elkander vliegen
afvangen”. De verscherping van de te
genstellingen tussen WD en PvdA,
voor een groot deel voortkomende uit
opzettelijke en soms zlefs fanatieke toe
spitsing van ideologische algemeenheden,
heeft het nuchtere, onbezielde en „laag-
bij-de-grond-blijvende” praktijkwerk
van D’66 onaanzienlijk gemaakt. Men
heeft in Nederland blijkbaar liever
te doen met Kruistochten dan met dis
cussies. Men gelooft liever aan slagzin
nen dan aan blauwdrukken. Men vervult
liever een roeping dan een ambacht.
Men kiest liever een demagoog dan een
practisch man. En men gelooft eerder
aan overrompelende veldtochten achter
de vaandels van een „idee” dan aan de
nuchtere, berekende vernieuwingen in
details. De afgang van D’66 is, nadat zij
met de socialisten tot frontvorming
overging, versneld, maar ook zonder die
coalitie was het al grondig mis. De
levensvatbaarheid van een dergelijke
groepering is twijfelachtig. Dat ligt niet
aan de mensen of de prestatie, maar aan
het nuchtere feit dat „democratie” alleen
niet voldoende is om massa’s enthousiast
te maken, ook al komt men met pro
gramma’s die klinken als een klok.
Unie, veel sneller strijdkrachten kan
aanvoeren dan de Verenigde Staten.
Daarom menen de westelijke landen
dat de huidige toestand door middel
van asymmetrische verminderingen
zou dienen te leiden tot een meer
evenwichtig resultaat.
In de memorie van toelichting op
de begroting van Buitenlandse Zaken
staat te lezen, dat de Nederlandse rege
ring vindt dat actief moet worden
onderzocht op welke wijze, door het
betrekken hierin van de tactische nu
cleaire wapens, op het Europese to
neel een wezenlijke aanvulling kan
worden verschaft aan de bilaterale
pogingen van de Verenigde Staten en
de Sovjet-Unie, de bewapeningswed
loop op het niveau van de strategi
sche nucleaire wapens in te perken.
Nederland staat echter niet op het
standpunt dat er op de conferentie
nucleaire wapens (waarvan het wes
ten er meer heeft) geruild moeten
worden tegen tanks (waarvan het
oosten de meeste heeft).
WASHINGTON. (Reuter, DPA) Het
bezoek van de Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger
aan Peking, dat vanwege de oorlog in
het Midden-Oosten is uitgesteld, zal nu
plaatsvinden van 10 tot 13 november. De
nieuwe datum was in overleg met d<r
Chinese regering vastgesteld.
Adembenemende buitenlandse verwik
kelingen leiden de aandacht af van wat
het kleine binnenland gebeurt. Als
Nixon niet zou staan te wankelen op
zijn voetstuk en in het Midden-Oosten
de vlam niet in de pan was geslagen,
zou er heel wat meer aandacht zijn
besteed aan een mutatie in Nederland
die voor de partij-politieke verhoudingen
van groot belang kan worden geacht: de
ondergang van D’66.
Ja, men mag het een ondergang noe
men, al bestaat de partij nog wel en al
functioneren haar ledematen nog. Het is
immers duidelijk dat D’66 bij elke vol
gende verkiezing waaraan zij deelneemt
een ontstellende nederlaag te incasseren
zal krijgen, tenzij er een wonder ge
beurt. En D’66 is nu net een partij die
niet alleen zelf geen enkel geloof aan
wonderen hecht, maar ook de intentie
mist om op wonderen te hopen.
D’66 heeft geen ideologie. Dat is haar
van het begin van haar bestaan uitdruk
kelijk verweten door profeten van nage
noeg alle kanten, maar het was zelfs iets
waarop D’66 zichzelf voortdurend be
roemde. „Pragmatisch” was het woord,
dat ten behoeve van D’66 leek te zijn
uitgevonden. Toen zij na haar r em-
ruchte „appel” in 1966 ten doop werd
gehouden, haastte haar geestelijke va
der Hans van Mierlo zich iedereen dui
delijk te maken dat hier eindelijk een
partij was geboren die de roeping van
een tijdbom had. Een tijdbom is een
ding dat bij het bereiken van zijn doel
zelf ten gronde gaat.
De bedoeling was, deze tijdbom te
leggen onder het geroeste, traditionele
partijpolitieke bouwsel van Nederland
en dit vervolgens te laten ontploffen.
Wat er op het moment van de explosie
met D’66 zou gebeuren, daar maakten de
stichters zich geen enkele zorg over. Zij
zeiden erop te vertrouwen dat uit de
ontploffing zoveel nieuws en goeds te
voorschijn zou komen, dat D’66 geheel
en al overbodig zou worden.
LEIDEN (ANP). Het bestuur van
de liberale jongerenorganisatie JOVD
heeft kritiek op VVD-senator mr. H. van
Riel. Zijn opstelling geeft blijk van onbe
grip voor de functie van onderlinge
vraagzaamheid, die zeker in een liberale
partij verondersteld mag worden, aldus
de heer R. V. VV. M. Lantain, waarne
mend algemeen voorzitter van de JOVD.
In een gisteren uitgegeven verklaring
zegt hij het te betreuren dat mr. Van
Riel ontevreden liberalen de raad heeft
gegeven om te vertrekken. Dat geeft
blijkt van een mentaliteit „die al te zeer
naar steriele onverdraagzaamheid en
snorkende zelfingenomenheid riekt”. De
heer Lantain spreekt zich in de verkla
ring uit voor een open discussie over de
toekomst van een grote gematigde libe-
„Stern” weet te vertellen dat Van
Nouhuys (Nederlander van geboorte) in
zes jaar tijd 200.000 mark uit de DDR
kreeg als beloning voor 123 „ontmoetin
gen” en ongeveer 100 berichten. Van
Nouhuys is de grote beschermer geweest
van ex-CDU-afgevaardigde Steiner, die
indertijd Der Spiegel vertelde dat hij
met instemming van de westelijke spio
nagedienst voor de oostelijke had ge
werkt.
Steiner beweert zoals bekend van de
SPD-afgevaardigde Karl Winand 50.000
mark te hebben gekregen voor zijn ste-
monthouding bij een motie van wan
trouwen tegen kanselier Brandt.
Dat dit onjuist is, kon nog altijd niet
onomstotelijk worden vastgesteld, maar
Steiners verhaal werd wel ongeloof
waardiger naarmate het ondezoek zich
voortsleepte. En proberen niet Van Nou
huys en Quick-uitgever Bauer de rege-
ring-Brandt pootje lichten zo lang ze
aan de macht is? Het openbaar ministe
rie heeft de zaak in onderzoek genomen.
waar het voorbereidende werk moest
worden gedaan. Deze verliepen vrij
moeizaam.
De evenwichtige en wederzijdse
vermindering van strijdkrachten is
voor Nederland geen doel op zichzelf,
maar onderdeel van een ontspan-
ningsstreven en een middel om via
een duurzamer militair evenwicht te
komen tot bevredigender politieke
betrekkingen tussen de staten van
Europa, aldus wordt van de zijde van
het ministerie van Buitenlandse Za
ken vernomen.
Natuurlijk, voegt men er aan toe,
speelt ook mee het streven de ver
zwaring van de defensielasten te be
perken op een wijze die zo min
mogelijk risico’s van militaire en po
litieke aard met zich meebrengt.
In het bijzonder in de Verenigde
Staten bestaat een stroming die be
oogt eenzijdig de Amerikaanse mili
taire aanwezigheid buitenslands, ook
in Europa, te verminderen.
Jarenlang hebben de Oosteuropese
landen terughoudendheid in acht ge
nomen en geaarzeld of en hoe zij aan
de steeds herhaalde oproepen van de
NAVO gehoor zouden geven.
Dat het er tenslotte toch van zal
komen is in belangrijke mate te dan
ken aan het verband dat door de
westelijke landen is gelegd met de
zozeer door Moskou gewenste confe
rentie betreffende veiligheid en sa
menwerking in Europa (CEVS),
waarvan thans de tweede fase plaats
vindt te Genève.
Ongeveer een jaar geleden werd
namelijk een compromis bereikt tus
sen oost en west, waarbij het westen
zich bereid verklaarde aan de CEVS
deel te nemen in ruil voor de Russi
sche toezegging over de MBFR te
onderhandelen.
Van 30 januari tot 28 juni van dit
jaar vonden in Wenen de zogenoemde
verkennende besprekingen plaats
achter het
Het eerste
Tijdens zijn eerste
sinds hij zaterdag het ministerie
Justitie overnam van minister Richard-
zei Bork dat ook hij bijna zijn
functie had neergelegd toen Nixon de
speciale aanklager in de Watergate-zaak
de laan uitstuurde. Zijn besluit om aan
te blijven was, zei hij, ingegeven door
zijn zorg om de chaos waarin het minis
terie van Justitie dan zou worden ge-
Midden-Oosten ontspant zich
