Woestijnhonden
dribbelen naar
lijken in de
wrakstukken
VIJF TEERVATEN OVER DE WEG
DIT IS DAN DE BESTANDSLIJN
l
l>
„Eerlijk gezegd weet ik niet
meer waar onze troepen zijn”
.V.
Ai
L
ij
I w
1
'S
UN-WAGENS
APATISCH
GEEN UITSTAPJE
IUIS
,EM
i
SPOOKSTAD
f
een
van
X
is.
lingen.
erstrekt
verder bleek alles weer te kloppen: Er naderde van
rechts een blauwe Volkswagenbus, volgelaten met kis
ten sappige peertjes voor de frontsoldaten.
et
ien
De VN-waarnemers kwamen in een kleine kolonne
van de Egyptische kant, met wapperende blauw-witte
vlaggen ze maakten aantekeningen en verdwenen
weer; tussen Cairo en die leegte staan slechts zand en
Egyptische wanhoop.
EGYPTE Kruispunt negenendertig op de mili
taire kaart: Er staan vijf teervaten dwars over de weg.
Anderhalve kilometer verderop loeren de tanks, één
per 500 meter ongeveer, langs de horizon. Cairo is nog
maar 60 km verderop. Dit is de bestandslijn, 50 km
diep in Egypte getrokken in de leegte van de woestijn.
4
Een slagveld in ruste: Een Amerikaanse televisie-
verslaggever trekt met zijn schoenen zwetend een lijn
in het zand. Nou, verklaart hij trots, ik kan ze ten
minste laten zien wat een bestandslijn is, want dat
publiek vraagt erom je kunt voor de televisie niet
praten over een lijn als je die niet kunt vertonen. O
juist, antwoordt een Israëlische soldaat, denken uw
kijkers dan dat de Verenigde Naties hier straks man
nen naar toe sturen om die lijn te schilderen?
•A
En nog iets verder terug dat wil zeggen in de
richting van het Suezkanaal reden de Israëlische
tanksoldaten vrolijk hun voertuigen in een ruime cir
kel, werden op een buitgemaakt amfibievoertuig
microfoons opgesteld: Woestijntheater van Enrico
Mathias, die een welkom kreeg, de man waardig op
wie nu al zo vele eeuwen wordt gewacht
De Israëlische kolonel die mij begeleidde (een soort
George C. Scott in een slechte rol) raakte nog voor
wij aan de bestandslijn kwamen in de war. Al kilo
meters lang was er niets van een slagveld te zien ge
weest, geen uitgebrande tanks, geen ontplofte munitie
wagens, schoon zand kortom. Hij keek peinzend op zijn
kaart en riep uit: „Eerlijk gezegd weet ik niet precies
meer waar onze troepen nu zijn”. Een klein eindje
Lk
F
lem
-■Tl
SS:
H
V
«w
.ffl:
1
worden
Egyptische
ben wfj
igenam*
tsteken-
st lijnen-
HENK KOLB
i het
voerd.
water
Soldaten van Israel en de Verenigde
Naties passeren elkaar.
bij de
kantoor,
rkregen.
oude soldaat,
spreekt.
van
en
van
zing. Koffertjes en kartonnen dozen, met
touwen bijeengehouden, volgden de troe
pen, opgestapeld in haastig met modder
besmeurde vrachtwagens van bijvoor
beeld een luierwasserij in Tel Aviv.
krij gsgevangenen
afgevoerd.
Suez was al een spookstad de be-
De echte afvuurplaatsen liggen min of
meer in een hoefijzervorm om de op-
slagbunker en de radar heen, doch niet
overal stonden Sam-raketten. Restanten
van het Egyptisch soldatenleger spreken
wederom boekdelen. In de brandende
zon is een oeroude trapnaaimachine ach
tergebleven en er liggen bundels losge
tornde oude Britse uniformen omheen,
teneinde naar Egyptische trant te wor
den vermaakt.
De gewelddadige terugkeer van de jo
den naar Egypte was overigens geen mili
tair uitstapje. Waar zij het Suez-kanaal
overstaken, wachtte aan de overkant een
drassige oever die voor tanks niet ge
schikt was en eerst met infanterie moest
worden schoongeveegd. In de schamele
woninkjes van klei tussen de akkers zijn
geen burgers meer achtergebleven en de
maïs staat miezerig en onverzorgd op de
velden. Waar het zand weer begint, lig
gen de vernielde tanks als verlaten
wachtposten bij de plekken waar Egypte
toch weerstand heeft geboden. Een glan
zend witte ambulance was van de weg
standslijn loopt er nu doorheen. Ismailia
lag van een afstand gezien vreedzaam
tussen het groen, waaruit zich zo nu en
dan een vlucht witte ibissen haastig
losmaakte. In de verte bulderden enkele
kanonnen.
Ons voertuig ratelt verder en maalt
«ich stuivend door het zand naar een
verlaten Egyptische raketbasis. Plotse
ling draait de machinegeweerschutter
zijn wapen naar een zandheuveltje ter
zijde van de weg: hij heeft beweging
gezien en het wordt stil. Langzaam komt
daar een man overeind, met de handen
omhoog. Hij is ongewapend en trilt van
top tot teen: de 23-jarige kok Mach-
moud staakt de strijd. Zijn schichtige
ogen richten zich telkens een kort mo
ment op de man die hem ondervraagt:
hij zegt dat hij zich in gevangenschap
begeeft omdat Egypte toch verliest; hij
probeert nauwelijks geïnteresseerde Is
raeli's een verfrommeld fotootje te laten
zien van drie tot een doodse pose ver
starde kinderen zijn kinderen.
Een kolonne auto’s van de Verenigde
Naties ploegt zich door het zand naar
de „onbekende” bestandslijnen.
De 12 schepen die al sedert 1967 in
het Grote Bittermeer opgesloten liggen,
tekenden zich helder in het namiddag
licht af tegen een vage horizon.
-x.
rottende tomaten en vissen met naar
boven gewentelde witte buiken.
Bij het voorheen vrijwel werkloze
hoofdkwartier van de Verenigde Naties
in de Sinaï-woestijn, reden wederom
witte auto’s af en aan; een kleine colon
ne van jeeps, zorgvuldig met de zwarte
letters UN beschilderd, probeerde zich
met veel moeite sneller naar het front
te begeven dan het zware vrachtvervoer,
dat gehoorzaam voorts jokte in het spoor
van de talloze voorgangers.
Maar dat er nu vrede azl komen, is
van het Israëlische voorstellingsvermo
gen te veel gevraagd, ook al wil een
soldaat zo nu en dan wel eens een
Egyptenaar de hand reiken als er een
camera in de buurt is.
„Weet u waarom hij zo bang is”?
vraagt een Israëlische officier. „Dat is
omdat hij weet wat de Egptenaren met
onze gevangenen hebben gedaan.”
Machmoud is een van Egypte’s kleine
boeren, die voortbestaan op een stukje
land met een kameel en wat geiten. Hij
wordt gevangengenomen door een even
die vloeiend vier talen
Vlak bij de raketbasis ligt het wrak
van een Mig plat op het zand; een
geslaagde noodlanding kennelijk, want
uit de cockpit leidt een lang voetspoor
richting Cairo. De basis zelf is een
typisch staaltje van Egyptische strategie.
Pal naast de eigenlijke lanceerinrichting,
met zijn vernielde radarapparatuur en
geblakerde raketten op hun platformen
en de inmiddels lege opslagbunker, staan
schijnraketten, onbeschadigd, die vantri-
plex en latjes in elkaar zijn gespijkerd,
met een radar nagebouwd, met camoufla-
genetten en schertsantennes van stukken
betonijzer. Een geheel zinloze list.
Uit het raampje van een buitgemaakte
Russische vrachtwagen, aan de zijkant
niet een vlug neergekwaste Davidster
van een nieuwe identiteit voorzien, boog
de bestuurder zich grijnzend naar bui
ten. Hij wees met een hand op de
voorkant van zjjn automobiel: daar prijk
te een staatsieportret van Sadat naast
een in de knoop gewaaide Egyptische
vlag. De betekenis was duidelijk: mili
tair en strategisch had Israel de oorlog
gewonnen.
Schokkend en bonkend reed de
eerste van vijf bussen met krijgsge
vangenen de brug op. De soldaten
in hun zandkleurige uniformen, sommi
gen met een smoezelig verband op het
hoofd, staarden apathisch naar buiten.
Hun gezichten verrieden geen emoties,
ze praatten nauwelijks. Een bracht zijn
hoofd wat dichter bij de ruiten om te
zien wat er in het stinkende water
dobberde een dode Egyptenaar zonder
hoofd, tussen stukken brood, een paar
geraakt; de deuren stonden open, de
ruiten waren gebroken en de kogelgaten
hadden een onverbiddelijke streep ge
trokken door de netjes geschilderde rode
halve maan.
De lijken lagen er al ruimschoots te
stinken, met bolle buiken in de branden
de zon. De woestijnhonden, die door
gaans pas tegen het duister te voorschijn
komen, dribbelden nu ook overdag naar
de wrakstukken bij een doorzeefde
vrachtwagen stonden er twee met opge
heven koppen aan de laadbak te snuffe
len daarin lagen twee overhoopge-
schoten soldaten, grotesk vervormd met
over hun ogen gezakte helmen. En over
al zoemen vliegen, miljoenen.
“V
troepenonderdelen wapenstil
stand, of zij proberen na vijf dagen
insluiting alsnog naar de ruimte van de
woestijn te ontkomen.
Israëlische soldaten kijken onverschil
lig naar vijf bussen met Egyptische
soldaten, die dicht opeengepakt hetzelfde
soort vervoer krijgen als hun tegenstan
ders, die voor twee dagen verlof naai
huis mogen. Over het Suez-kanaal liggen
drie inderhaast geslagen bruggen; een
ervan wordt thans verbreed tot het for
maat van een driebaans-autoweg. Dc
auto’s en de rupsbanden hebben hei
hout van het improvisorische wegdel
aan splinters gemalen. Ter weerszijden
ervan stonden kilometerslange kolonne.
te wachten tot zij door een zwetende
MP, grijs van het stof, werden verderge-
loodst. De tros van het Israëlische leger
wekte de schijn van een volksverhui-
Israel heeft tussen deze twee steden
een ijzeren ring getrokken rond het
Derde Egyptische Leger. Bij honderden
tegelijk werden de gevangenen afge-
Zij klaagden over gebrek aan
en te weinig eten. Israel zal
plasma sturen, want ook dat is er niet
meer. Brandstof voor de voertuigen
wordt schaars. Vrijdagmorgen hebben de
ingesloten eenheden opnieuw vergeefse
uitbraakpogingen gedaan. Het zijn stuip
trekkingen. Vermoedelijk, zo zegt een
met een vliegenmepper gewapende ma
joor, weten nog niet alle Egyptische
