Vragen in Kamer
Washington niet verontrust over aanwezigheid Russische waarnemers
over cadeaus
aan apothekers
Zondagrijverbod voorlopig
nog niet in zicht
Nieuwste Watergate-crisis
NAVO vraagt herstel
Griekse democratie
Aanklager voor
Watergate niet
onder Nixon
1
NS-Minitrips
in eigen land
MEER CHILEENSE
VLUCHTELINGEN
NAAR ONS LAND
AFVLOEIINGEN BIJ
REORGANISATIE
IN HET LEGER
I
IN VOORZICHTIGE BEWOORDINGEN
MET CHILI ZIJN
Kamer houdt hearing
over statiegeld
VOLLEDIG”
DEN UYL: „BOYCOT NOG NIET EFFECTIEF”
„BETREKKINGEN
hm» N 31'5.
3
ZATERDAG 27
1973
OKTOBER
Wetsvoorstel in Senaat:
Van der Stoel:
(Van onze redacteur in Washington)
voordelig uit met NS
Misleidend
va f 111-
vaflll-
va f 115.'
3 dagen
Zuid-limburg
Montferland
Bergen (N.H.)
Twente
Drenthe
Zeeland
Friesland
Brabant
Giethoorn
5 dagen
Schiermonnikoog
Ameland
Terschelling
v.a.f 62.-
vaf 66.-
vaf 68.-
vaf 69.-
vaf 73.-
v.a.f 71-
vaf 79.-
vaf 80.-
vaf 85.-
Vernietigend
WASHINGTON Wat er in het afgelopen verbijsterende week
einde in Washington plaatsvond, was dat een ongewapende greep
naar de macht door president Nixon half verijdeld werd. Half, omdat
de president er wel in is geslaagd om tegen de uitdrukkelijke wensen
van het Congres in een speciale aanklager weg te werken, maar niet
om de uitspraak van twee rechtbanken te negeren.
WASHINGTON (DPA, Reuter, AFP, UPI en AP) Voor een deel vair
de Amerikaanse troepen over de hele wereld die donderdag in een zekere
staat van alarm waren gebracht is deze toestand ingetrokken. Dit heeft de
Amerikaanse minister van Defensie, James Schlesinger, op een persconfe
rentie meegedeeld. Het betreft het commando-zuid in Panama en het com
mando in Alaska. Voor de overige Amerikaanse eenheden in de Ver
enigde Staten, in Europa en voor de Zesde Vloot blijft de alarmtoestand
nog van kracht. Een verdere opheffing van de toestand hangt, zo zei
Schlesinger, af van de houding van de Sovjet-Unie.
Rustig
Ingebouwde val
*1
Volledig verzorgd, dus
incl. reis van ieder
station, logies en
maaltijden.
2 dagen
Amsterdam vj.f 51.-
Den Haag/Scheveningen
v.a. f 60.-
Vredesmacht
Mk I
Opheffing militair alarm begonnen
De
aan
Vertrek dagelijks.
DEN HAAG. Nederland is een van
de 33 landen die volledige betrekkingen
onderhouden met het nieuwe bewind in
Chili. Minister Van der Stoel (Buiten
landse Zaken) heeft dit aan de Tweede
Kamer meegedeeld in antwoord op vra
gen van de Kamerleden Van Amelsvoort
(KVP) en Dankert (PvdA).
its-
>ro-
ber.
de
sta
len.
Het besluit van de Russische leiders
om waarnemers naar het Midden-Oosten
te sturen, heeft Washington niét veront
rust. Een woordvoerder van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken zei gistera
vond dat nu ook president Nixon heeft
besloten om ongewapende burgerwaar-
nemers naar het Midden-Oosten te zen
den. Wel vraagt Washington zich af
hoeveel waarnemers Moskou heeft ge
stuurd en of het burgers of militairen
zijn. Er was echter geen reden om aan
te nemen dat het geen burgers zouden
zijn, zo deelde de woordvoerder mee.
Groot-Brittannië heeft zich belast met
het gratis vervoer van de „blauwe hel
men” van Cyprus naar Egypte. Het stel
de vliegtuigen van de Royal Airforce ter
beschikking.
HOE SLUW en mislijdend Nixon zijn
gezagsgreep voorbereidde, blijkt uit de
manier waarop hij instemming van de
Senaat probeerde te krijgen voor zijn
In het antwoord herinnert de minister
er aan, dat het onderhouden van diplo
matieke betrekkingen „geen waarde-oor-
deel inhoudt ten aanzien van de regering
van het andere land”.
VN-waarnemers op weg naar hun pos
ten in het zuiden van Egypte.
Aanvankelijk hadden de initiatiefne
mers van het voorstel betreffende Grie
kenland de NAVO-regeringen ook willen
vragen hun invloed om Portugal aan te
Op het ogenblik vertoeven dertig per
sonen op de Nederlandse ambassade te
Santiago. In de afgelopen week kwamen
zeven vluchtelingen, die vrijgeleide kre
gen, op Schiphol aan.
Over de opvang van de vluchtelingen
worden contacten onderhouden met de
hoge commissaris voor de vluchtelingen
van de VN en met diens vertegenwoor
diger in Santiago.
De coördinatie van de opvang in ons
land berust bij minister Van Doorn van
CRM. Twee ambtenaren van zijn depar
tement zullen naar Chili reizen om daar
assistentie te verlenen aan het ambassa
depersoneel.
wenden om het recht op zelfbeschikking
van zijn Afrikaanse koloniën te erken
nen. Dit voorstel, dat in de politieke
commissie was verworpen, werd echter
ingetrokken omdat het niet voldoende
werd gesteund.
zoor
:afé
litie
het
rec-
:afé
in
zijn
ier-
be-
ken
een
asis
iaar
mse
"ing
ieke
ler-
rale
snst
fe
iten
i de
and
een
:he
ich
le
en
gi-
het
te-
ugd
on-
de
het
ken
Te-
de-
be-
Dit
ond
:ers
*rdt
ier-
eer
or-
nu
sop
be-
jen
de
zn-
ka
nd-
aal
oop
con
ing
de
:in-
de
oe-
jur
ar-
re-
de
ing
oe-
zijn bevoorrading te ondervinden, aldus
de Nederlandse Organisatie van Oliehan-
delaren (NOVO). De wat men reguliere
handel zou kunnen noemen (de hande
laars, die contractuele verbindingen heb
ben met de oliemaatschappijen), waren
door de olie-industrie al in zekere zin op
rantsoen gesteld, maar nu wordt het
secreatariaat van de NOVO overstroomd
met klachten van de zgn. vrije oliehan-
delaren.
Dat zijn de handelaren, die niet onder
contractuele bindingen met de oliemaat
schappijen opereren. Deze vrije handela
ren zou door hun leveranciers te ver
staan zijn gegeven, dat zij in het geheel
geen bevoorrading meer te verwachten
hebben.
Eerder was in Washington gezegd, dat
de Verenigde Staten liever geen waarne
mers naar het Midden-Oosten wilden
sturen voor toezicht op het bestand dan
op uitdrukkelijk verzoek van VN-secre-
taris-generaal Waldheim.
Dat was een juiste analyse, en een
die precies de arrogante minachting voor
het democratische proces illustreerde
waar het volk zich tegen verzette. Wat
Nixon echter door de knieën deed gaan,
was een aangekondigde persconferentie
van zijn af getreden minister Elliot Ri
chardson.
Nederland heeft zijn vertegenwoordi
ger bij de VN opdracht gegeven de
secretaris-generaal mee te delen, dat
Nederland bereid is eenheden te laten
deelnemen aan de vredesmacht.
Op deze hearing, te houden op don
derdag 15 november, zal ook de voorge
nomen invoering van een kentekenplicht
voor op de weg staande auto’s worden
besproken.
Een Israëlische militaire woordvoerder
maakte gisteravond bekend, dat het aan
alle bestandslijnen weer rustig was. De
gevechten van gisteren hadden ongeveer
drie uur geduurd. Voorts onthulde hij
dat de Israëlische luchtmacht in de af
gelopen dagen pamfletten voor leden
van het derde Egyptische legerkorps had
uitgeworpen waarin werd voorgesteld de
gevechten te staken en naar huis te
gaan.
Tel Aviv had eerder gemeld dat Egyp
tische troepen een poging ondernamen
de omsingeling in de Sinaï-woestijn te
doorbreken. Voorts werd bekend, dat de
onder Liberiaanse vlag varende 42.000
ton metende tanker Siris, die voor Israël
in charter voer, in de Golf van Suez op
een mijn was gelopen. Twee leden van
de overwegend Israëlische bemanning
werden gewond. Israël diende een klacht
bij de VN in, maar vroeg niet om een
bijeenkomst van de Veiligheidsraad.
Egypte ontkende dat zijn troepen het
bestand schonden. „Als het derde leger
omsingeld is en niet meer in staat is tot
vechten, zoals Israël beweert, hoe kan
het dan een offensief zijn begonnen”,
aldus een militaire woordvoerder.
DEN HAAG (ANP). Het Tweede
Kamerlid Beekmans (D’66) heeft minis
ter Lubbers (Economische Zaken) en
staatssecretaris Hendriks (Volksgezond
heid) inlichtingen gevraagd over de ver
koopmethoden van farmaceutische in
dustrieën, die vliegreizen en kleuren-tv-
toestellen zouden aanbieden bij bestel
lingen boven een bepaald bei
In totaal zullen tien garnizoenscom-
mando’s worden opgeheven, waarvoor in
de plaats zullen komen vijf zogenaamde
provinciaal militaire commando’s. Een
woordvoerder van de Legervoorlich-
tingsdienst verklaarde desgevraagd, dat
een deel van het voor het overgrote
deel administratief militair en
burgerpersoneel met pensioen zal gaan,
een ander deel zal een andere werkkring
(in administratieve sectoren) krijgen.
Het is nog niet bekend om hoeveel
militairen en burgers het gaat. Wel staat
vast dat er een vrij groot aantal opper-
officieren, officieren en onderofficieren
bij betrokken is. De reorganisatie, die is
voorbereid door de ruim een jaar gele
den opgerichte commissie reorganisatie
nationale sector, zal in fasen geschieden.
ZIJN VRAGEN werden echter om-
zeild met herhaalde nadrukkelijke ver
wijzingen naar de situatie in het Midden-
Oosten, die een grond wettelijke crisis
Dat deze schaamteloze en beangstigen
de greep naar totalitair gezag mislukte
is te danken aan het Amerikaanse volk
en aan ex-minister van Justitie Elliot
Richardson. Het Amerikaanse volk, De
mocraat en Republiek, overstroomde de
regeringskantoren, het Witte Huis en het
Congres binnen 24 uur met bijna 200.000
telegrammen die vrijwel unaniem
Nixons aftreden of dienst afzetting eis
ten.
MAAR ZELFS die storm van protes
ten was voor de op macht beluste kliek
in het Witte Huis nog geen reden om
van zijn gezagsgreep af te zien. Het
Congres, zo redeneerde men in de praat-
kamers van het Witte Huis, zou uit
traditionele aarzeling waar het de presi
dent betreft, er niet in slagen de beno
digde twee derde meerderheid bijeen te
schrapen om afzetting mogelijk te ma
ken.
In welke staat van paraatheid de
Amerikaanse strijdkrachten waren ge
bracht, wilde Schlesinger ook gisteren
niet zeggen. Volgens militaire kringen in
Europa gaat het echter om fase-3-alarm,
halverwege de vijf fasen in een poten
tiële nucleaire confrontatie.
DEN HAAG. De commissie voor
Verkeer en Waterstaat uit de Tweede
Kamer houdt een openbare hoorzitting
over de voorgenomen heffing van statie
geld op auto’s.
Het Kamerlid informeert naar de me
ning van beide bewindslieden over de
verkoopmethoden en vraagt welke
maatregelen genomen kunnen worden
om te bereiken dat de op deze manier
gegeven kortingen ten goede komen aan
de consument.
wegens de geluidsbanden niet gedoogde.
Het compromisvoorstel zou aan die crisis
voor eens en altijd een eind maken, en
Nixon zou zich dan geheel aan belang-
rijkere staatszaken kunnen wijden. Ook
Ervin en Baker werd niet gezegd dat
Cox het compromis onaanvaardbaar
achtte.
Op deze manier slaagde Nixon erin
drie senatoren voor zijn kar te spannen.
Toen werd de machinerie van de gezags
greep in werking gesteld. De openbare
bekendmaking van het compromis had
het verwachte resultaat: Cox was erte
gen. Maar wat in de chaos die volgde
bijna teloor ging, was dat Cox wel
bereid was een beslissing daarover over
te laten aan de rechtbank, aan wiens
uitspraak het compromis ten slotte al of
niet moest voldoen. Als de rechtbank
het voorstel accepteerde, dan was Cox
bereid ermee akkoord te gaan.
Het Witte Huis had echter een inge
bouwde val gezet om er zeker van te
zijn dat het Cox zou kunnen ontslaan,
want aan het beschikbaar stellen van
een afschrift van de banden verbond het
de conditie dat Cox zou afzien van het
opeisen van andere banden en documen
ten. Dat was voor Cox duidelijk een
beknotting van de volledige onafhanke
lijkheid die hem was toegezegd, en hij
deed wat van hem verwacht werd: hij
weigerde.
De weg naar zijn ontslag op grond
van het weigeren van een bevel van de
president was nu vrij. Maar waar het
Witte Huis niet op had gerekend, was
dat dit ontslag nog twee andere, pijnlij
ke vacatures zou opleveren: die van
Elliot Richardson en diens onderminister
van Justitie William Ruckelshaus.
DEN HAAG (ANP). Met ingang
van 1 januari 1974 zullen ongeveer 300
voor het merendeel hoge militairen en
burgerambtenaren het Nederlandse leger
moeten verlaten in het kader van een
reorganisatie van een deel van de natio
nale sector.
DEN HAAG (ANP) Tot nu toe is
niet gebleken dat één Arabisch land in
feite een tanker verboden heeft olie
naar Nederland te transporteren. Dit
heeft premier Den Uyl gisteravond
verklaard tijdens de avondpauze van de
wekelijkse vergadering van de minister
raad.
fietsen. Volgens de Bovag maakt het
verbruik van deze categorieën motorrij
tuigen slechts een fractie uit van het
totale verbruik van autobrandstoffen.
De Bovag heeft het ministerie tevens
verzocht te willen bevorderen, dat bij
een eventuele vermindering in de be
voorrading van de brandstofverkooppun-
ten in Nederland deze op evenredige
wijze over alle pompen zal geschieden.
Een woordvoerder van het ministerie
zei desgevraagd, dat de categorie brom
fietsen vrij zeker geen zondagrijverbod
zal worden opgelegd indien het tot in
voering van een zondagrijverbod zou
komen.
De handel in olieprodukten in Neder
land begint ernstige moeilijkheden met
Alle informatie in de brochure
„Toeren met NS” op het
station.
de
maf
gde
ring
Een
den
loor
de
ider
Het Russische besluit werd gisteren
meegedeeld door partijleider Breznjev
op het „Wereldcongres van de vredes-
krachten”, dat deze dagen in Moskou
gehouden wordt. Breznjev zei, dat presi
dent Anwar Sadat hierom zowel de
Verenigde Staten als de Sovjet-Unie had
gevraagd. Hij deed op het congres ver
der een felle aanval op Israël dat hij de
„aanvaller” in het Midden-Oosten noem
de. Breznjev verklaarde dat de „gewaag
de koers” die de Israëlische regering
volgt, het volk van Israël duur zal
komen te staan. Deze koers, aldus
Breznjev, zal Israël geen vrede brengen,
maar alleen haat en isolement.
ANKARA (ANP). Het NAVO-par-
lement heeft gisteren in Ankara met een
zeer kleine meerderheid besloten, niet
met zoveel woorden aan te dringen op
herstel van de democratie in Grieken
land. Het aanvaardde een resolutie,
waarin „kennis wordt genomen” van de
„beperkte hervormingen die het Griekse
bewind heeft uitgevoerd” en de hoop
wordt uitgesproken dat Griekse parle
mentariërs spoedig opnieuw zitting zul
len hebben in de assemblee. Het deed
tevens een beroep op de NAVO-regerin-
gen in het algemeen alles te doen opdat
de beginselen die het bondgenootschap
verdedigt worden gehandhaafd.
DEN HAAG (ANP). In de komende
week worden nieuwe Chileense vluchte
lingen in ons land verwacht. Dit heeft
premier Den Uyl gisteravond meege
deeld tijdens de avondpauze van de
wekelijkse vergadering van de minister
raad.
Dankert, die in de raad de schendin
gen van de rechten van de mens in
Turkije aan de kaak heeft gesteld, ver
klaarde gisteren na een gesprek met de
nieuwe Turkse premier Bulent Ecevit
dat Turkije heeft aangetoond dat „de
strijd voor de rechten van de mens, de
individuele strijd voor vrijheid en de
rechtstaat kan worden gewonnen als de
politieke wil voor deze strijd wordt ge
mobiliseerd”.
De omvang van de gevraagde prijsver
hoging kon noch door het ministerie
noch door de olie-industrie worden
meegedeeld. Ook kon nog niet gezegd
worden om welke andere produkten dan
benzine het gaat.
Het ministerie van Economische Za
ken heeft deze week van de Bond van
Automobiel-, garage- en Aanverwante
Bedrijven (Bovag) het verzoek gekregen
om motoren en bromfietsen bij een
eventuele invoering van een zondagrij
verbod vrij te stellen van dit rijverbod,
om de mobiliteit van het publiek toch
enigszins op peil te houden.
Nederland telt ongeveer 48.000 motor
rijwielen en ruim twee miljoen brom-
Een voorstel van Dankert en Van
Mierlo, de regeringen bovendien te vra
gen, „er in het bijzonder naar te streven
dat de volledige democratische rechten
in Griekenland worden hersteld”,
werd met 37 tegen 32 stemmen ver
worpen. Van de zeven Nederlanders
die aan de stemming deelnamen stemden
vier voor (Van Eisen, Dankert, Wiel
draai j er en Wijk, KVP en PvdA) en drie
tegen (Gooden, Van der Werff en Ploeg,
VVD en KVP).
compromis om senator John Stennis
naar de banden te laten luisteren, en
hem een afschrift ervan te laten verifië
ren.
Stennis werd door twee zetbazen van
het Witte Huis benaderd en stemde ge
flatteerd er in toe om als uitverkorene
het plan mee te werken. Wat de
zetbazen Stennis echter niet zeiden, was
dat Cox het compromis niet zou accep
teren.
Stennis verbond er echter de conditie
aan dat ook de Watergate-commissie een
afschrift van de banden zou krijgen. Het
Witte Huis realiseerde zich onmiddellijk
dat dit een gouden kans was. Het zou
niet alleen getuigen van Nixon lankmoe
dige generositeit en bereidheid om me
dewerking te verlenen aan de commissie
die van de rechter nul op het request
had gekregen toen het om de banden
vroeg, maar het zou tevens bij het volk
de indruk wekken dat de Senaat het
compromisvoorstel steunde.
Voorzitter Sam Ervin werd van het
vliegveld van New Orleans naar Was
hington opgeroepen, vice-voorzitter Ho
ward Baker bereikte men in Chicago. In
zijn steriele, ovale kantoor in het Witte
Huis legde Nixon in aanwezigheid van
zijn advocaat Charles Wright het voor
stel uit. Ervin en Baker waren er van
onder de indruk, hoewel Ervin enkele
keren informeerde naar de bewijskracht
van afschriften voor de rechtbank.
De Assemblee keurde wel een Ameri
kaans voorstel goed dat ook betrekking
zou kunnen hebben op Nederland (van
wege Suriname en de Antillen), name
lijk dat de NAVO-raad zijn invloed
moet aanwenden teneinde „een versnel
ling van het proces van zelfbeschikking
voor die onafhankelijke gebieden die de
NAVO-landen nog kennen, te bevorde
ren”. De gehele gang van zaken was
voor de Nederlandse socialisten aanlei
ding zich van stemmen over de resolutie
over de rechten van de mens te onthou
den.
Nixon, die zich het gevaar realiseerde
van zelfs maar negatief commentaar van
de alom gerespecteerde Richardson, liet
de ex-minister dan ook een dag tevoren
bij zich komen.
Zoals hij steeds in afgelopen dagen
deed, probeerde hij Richardson te inti
mideren met de crisis in het Midden-
Oosten, die volgens hem door verdere
opschudding in de VS alleen maar kon
verergeren. Maar Richardson liet zich
niet in de luren leggen. Op zijn perscon
ferentie liet hij geen onwelvoeglijk ge
luid over Nixon horen, integendeel, hij
schaarde zich achter diens regeringsdoel-
einden.
Maar juist daarom was zijn mening zo
vernietigend toen hij zei dat hij in de
schoenen van de ontslagen Archibald
Cox hetzelfde gedaan zou hebben, en hij
ook aandrong op de benoeming van een
nieuwe aanklager. Enkele uren later
deelde Witte-Huisadvocaat Charles
Wright rechter John Sirica mee da'
Nixon de geluidsbanden zou afstaan.
De premier zei ook, dat niet bin
nenkort de olie en benzine gerant
soeneerd zullen worden. Maar de
berichten uit het Midden-Oosten
noemde drs. Den Uyl niet onver
deeld gunstig.
„Er is een ernstige situatie ontstaan
omdat twee derde van onze olie afkom
stig is uit het Midden-Oosten. Op diplo
matiek vlak vindt er belangrijk overleg
plaata,” aldus de minister-president. „De
vraag blijft, waarom Nederland uitgeko
zen is. We wachten de uitkomsten van
het overleg af. We trachten de Arabi
sche staten ervan te overtuigen dat de
uitzondering van Nederland niet gemoti
veerd is”.
Over een mogelijke solidariteit van
de Europese Gemeenschap zei Den Uyl:
„Ik kan me niet anders voorstellen dat
zo’n boycot van Nederland door de Ara
bische landen zijn effect zal hebben op
de gehele Europese Gemeenschap”.
Over de uitvoerbeperkende maatrege
len zei de premier dat die voor de EEG
zuiver van registrerende aard zijn.
Duitsland zal dan ook niet minder krij
gen. „De tijd is nog niet aangebroken
voor nationale en internationale distri
butie”.
Volgens drs. Den Uyl zouden bij dis
tributie de niet-EEG-landen (waaronder
Amerika) het eerst worden getroffen
door uitvoerbeperkende maatregelen.
„Als we tot distributie moeten komen
waarvoor alles al tot de details is
geregeld dan zal de autoloze zondag
één van de maatregelen zijn. Ik ben niet
van plan binnenkort op de televisie te
verschijnen met een oproep tot het Ne
derlandse volk om zuinig aan te doen,”
aldus de premier.
De olie-industrie heeft het ministerie
van Economische Zaken toestemming
gevraagd voor een verhoging van de
benzineprijs en van de prijs van een
aantal andere olieprodukten.
Inmiddels is VN-secretaris-generaal
Waldheim druk bezig met het op de
been brengen van een vredesmacht van
circa zevenduizend man voor toezicht op
het bestand. De kosten van deze macht
zullen de komende drie maanden circa
vijftien miljoen dollar bedragen. Hij
verwacht contingenten uit tien tot vijf
tien landen, waaronder Roemenië dat
nog betrekkingen heeft met beide partij
en in het conflict.
De Assemblee deed geen uitspraak
over de ontwikkelingen in Turkije,
waarop de afgelopen jaren vooral in de
Raad van Europa kritiek is geleverd.
WASHINGTON De Amerikaanse
senaat heeft gisteren het proces op gang
gebracht dat na het ontslag door presi
dent Nixon van Archibald Cox moet
leiden tot de aanstelling van een nieuwe
officier van justitie speciaal belast met
Watergate en wat daarmee samenhangt.
Drieënveertig Democratische en Repu
blikeinse senatoren dienden een wetsont
werp in waarbij de nieuwe officier van
justitie ondergeschikt zou zijn aan dis-
trictsrechter John Sirica en niet meer
aan de president.
Doordat Cox ondergeschikt was aan
Nixon, kon deze hem ontslaan.
