Textielkunst - meer imitatie dan
en keramiek-plastiek
inspiratie
•t
TROS zoekt
Kort geding van
opvolger voor
Perspekt tegen
mr. Landré
mime-acteur
grotendeels
aanstellerij
Auteursrechten
Rie Cramer in
kort ge üng
Medicine Show
„Barend Servetshow onderdeel kritisch verkennende opdracht”
GEMEENTELIJKE AANKOPEN-EXPOSITIE IN HAARLEMSE VISHAL
PRIJZEN VOOR
GELUIDSJAGERS
BONTHOEDEN
Vermindering uitlopen
omroepprogramma’s
13
WOENSDAG
3 1
OKTOBER
1973
Elastiekjes
Normen gevraagd
In Mickery
Onze Parijse modiste heeft
de laatste modellen voor
dit seizoen af geleverd.
Ocelot, persianer, bever,
nertz en wasbeer in fan
tastische kreaties. En
niet duur. Vogelzang be
grijpt, dat op het einde
van een seizoen u niet be
taalt, wat men er in het
begin voor over heeft.
Greep zonder zegen
HAARLEM Jureren is van
ouds een hachelijke zaak, vooral als
het om kunst gaat. Hoe hachelijk,
blijkt weer eens uit de aankopen
expositie van textiele kunst en
keramiek in de Vishal op de Grote
Markt. We hebben er reeds over
geschreven, de namen van de
„prijswinnaars” genoemd. Want dat
zijn eigenlijk de kunstenaars van
wie werk op deze basis wordt aan
gekocht. Het zij dan de vergeefse
inzenders tot troost, dat iedere an
dere jury juist hen wellicht had
uitgekozen.
I
|V
lx
ADVERTENTIE
MB
van
een
(Van onze rtv-redactie)
9
imita-
Berisping VPRO politiek besluit
ADVERTENTIE
J. HEIJER
IC.
Ig
55
aanstaande plaats in.
recht
ruilbon
Ik heb de typische applicatiewerksters
nog niet genoemd. Aan dit front blijkt
weinig veranderd evenals bij de dames
De vormgeving
is vanzelfsprekend
uniek. Voor bekleding is uit
sluitend het beste rundleer gebruikt Eigen aan deze
fauteuils is het speciale Torsieveersysteem. U vindt bij ons
een onverwachte keus in leer en in andere bekledingsstoffen.
Afgebeelde fauteuil is een van de topmodellen uit de
Zweedse kollektie. Opvallend is de robuuste uit
voering en de royale toepassing van leer. Het geheel
rust op een massief houten draaipoot. De fauteuil is
verstelbaar en ook hier weer een Torsieveersysteem
INTERIEURVERZORGING B.V.
BARTELJORISSTRAAT13-17
HAARLEM
Deze fauteuils hebben
alles wat U van een
kwaliteitsfauteuil
verwacht.
AMSTERDAM. Een Medicine Show
is afkomstig uit de Amerikaanse folklo
re. Het moet een soort kermisvermaak
geweest zijn met vrolijke schetsjes, lied
jes en een patriottisch stukje drama. Dit
allemaal om het publiek dubieuze medi
cijnen aan te smeren. Kwakzalvers-re-
clametoneel. Het is maar goed dat ik
deze informatie kon lezen in het toneel
blad Mickery Mouth - Toneel Theatraal,
want anders had ik van de Medicine
Show die gisteren in het Mickerytheater
in première ging niets begrepen.
De groep, Medicine Show Theatre En
semble Ine. uit New York, probeerde uit
alle macht onder het publiek een jaar
marktachtige stemming te kweken. Hal
verwege de show ging men rond om
fruit, cola, ter plekke gezongen liedjes
en een portie nekmassage aan de man te
brengen. Ik kocht een appel en een
doosje popcorn zodat ik toch nog iets
kon meenemen van dit optreden.
Tijdens de zitting zei prof. Van Maar-
seveen te hopen dat het college van
Raad van State tolerantie als beginsel
van behoorlijk bestuur zal erkennen. Hij
vond dat de minister van CRM in zijn
DEN HAAG (ANP en GPD) Het besluit van de minister van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk, de heer P. Engels, om de VPRO te berispen wegens de
televisieuitzending van de Barend Servetshow „Barend is weer bezig” op 14 december
1972 is geen typisch bestuurlijke daad geweest, maar een politiek besluit. Er zijn des
tijds meer ministers bij betrokken geweest en politieke wenselijkheden hebben een
belangrijke rol gespeeld. Op politieke gronden wilde men de VPRO kapittelen. Prof,
mr. H. Th. H. F. van Maarseveen zei dit dinsdag als gemachtigde voor de omroep
tijdens de openbare behandeling van het beroep van de VPRO tegen de ministeriële
beschikking door de afdeling geschillen van bestuur van de Raad van State in Den
Haag.
In dubbele zin helemaal textiel zijn de
voorpanden van jurken in dik opgelegd
touwrelief tegen een achtergrond in de
zelfde kleur en techniek. Uit dit werk
spreekt heel veel kwaliteitsbesef, de wil
om iets goed te maken.
Eveneens in dezelfde zin textiel-in-
textiel is de al vaker geëxposeerde
„Waslijn” van Christine Peursum. Maar
waarom dit werk is aangekocht in plaats
van haar andere stuk, dat veel genuan
ceerder is binnen haar techniek, veel
boeiender en knapper ook, is mij dan
weer een stom raadsel.
van een kritisch verkennende opdracht
die voortvloeit uit de vrijzinnigheid die
voor de VPRO als richtsnoer dient. In
deze sfeer passen ook programmas als
„Berichten uit de samenleving” en „Het
Gat van Nederland”.
die de mode wat schoorvoetend volgen,
via gemengde technieken in touw en
wol, dan wel andere materialen zoals
stramien en dergelijke stoffen. Vaak be
vredigend werk, dat het meestal van
goed gekozen kleurstellingen moet heb
ben. Ze zijn er abstract en ook uiterma
te figuratief, zowel bestemd voor het
meditatieboekje als de kinderkamer.
De VPRO ontkende van het begin af
aan dat zij de waardigheid van de Ko
ningin heeft willen aantasten en dat het
gewraakte programma zich slechts richt
te tegen de uiteenlopende gevoelens van
eerbied en aanhankelijkheid voor het
koningshuis, met name tegen de benade
ring die het privéleven van de koningin
vulgariseert of tot een kneuterige Bie-
dermeier-romantiek herleidt. De bewuste
Barend Servetshow moet volgens de
VPRO gezien worden als een onderdeel
Robert
optima
schrok
terwijl
f 0.80 kosten,
De vrolijk geschminkte en uitgedoste
spelers brengen op een klein podium een
variétéshow in fin-de-siècle-stijl. Voort
durend lopen de spelers van dat podium
af om op het middenvlak allerhande
onderlinge relaties uit te spelen. Ze zijn
dan min of meer karikaturen van de
artisen die ze spelen, of wie weet wel
van zichzelf. Meestal geschieden de be
zigheden op en vóór het podium gelijk
tijdig, zodat je ogen en oren tekort
komt. Af en toe merk je dat er (voor de
hand liggende) snieren op de American
Way of Life worden uitgedeeld. Ook
begrijp je wel scènes uit de Amerikaan
se litteratuur en geschiedenis (Negerhut
van Oom Tom, de onafhankelijkheids
oorlog onder George Washington). Maar
enigszins gestructureerd is het schouw
spel nergens. De politieke noties die men
lijkt te pretenderen, worden te niet
gedaan door de infantiele egotripperij,
die beter in de workshop had kunnen
blijven.
VPRO eens was dat de uitzending voor
velerlei uitleg vatbaar was en dat een
enkele goede verstaander het program
ma zal hebben doorzien, bleef hij toch
bij het standpun da er van een „on
waardige ridiculisering van het koning
schap” sprake is geweest, en dat derhal
ve artikel 10 lid twee van de Omroep
wet (uitzendingen mogen niet bevatten
dat gevaar oplevert voor de veiligheid
van de staat, de openbare orde of de
goede zeden) wel degelijk was overtre
den.
Mr. Droogleever was van mening dat
een minister van CRM op grond van de
Omroepwet best een politieke uitspraak
mag doen. „Misschien dat een andere
minister de VPRO niet had berispt, best
mogelijk, maar deze minister heeft het
wel gedaan. Dat was nu eenmaal het
beleid van déze bewindsman”. Hij vond
uiteraard dat de berisping terecht was
opgelegd.
De Raad van State zal in een later
stadium advies aan de Kroon uitbrengen.
De zendgemachtigden krijgen geen ex
tra financiën indien meer dan de toege
wezen zendtijd wordt gebruikt door het
uitlopen van de programma’s.
DEN HAAG (ANP). In vergelijking
met het vorig jaar kan een verminde
ring in het uitlopen van omroeppro
gramma’s worden geconstateerd. De re
geringscommissaris voor de omroep
blijft in overleg met de NOS en de
omroepen streven naar een verder terug
dringen van de uitloop.
Aldus heeft minister Van Doorn van
CRM woensdag geantwoord op schrifte
lijke vragen van het Tweede-Kamerlid
Van der Sanden.
AMSTERDAM. (ANP) De Technie-
se Theatergroep Perspekt uit Haarlem
heeft dinsdag in kort geding bij de vice-
president van de rechtbank in Amster
dam gevraagd de jonge Amsterdamse
mime-acteur Wouter Steenbergen te
verbieden vertoningen te geven van het
theaterstuk „Composities 1, 2 en 3”.
Maak kennis met de nieuwe
massm
eonfisnus
ui
LEfiA
In onze kollektie
leren zitmeubelen
nemen de originele
Zweedse fauteuils een
geheel eigen en voor-
Misschien was het wel de bedoeling te
laten zien hoe deze groep toneelspelers
werkt. Ze hebben dan veel weg van het
Playhouse of the Ridiculous, dat de
spontane verkleed- en speeldrift van de
spelers zo goed kon aanboren. Maar dan
met het hoge technische vakmanschap,
dat het Open Theatre kenmerkte, waar
uit deze groep is voortgekomen. Van
enige volwassenheid en oprechtheid heb
ik echter niets kunnen merken. Er zitten
te veel oninteressante aanstellers bij, die
hun afkomst van het Open Theatre
verloochenen. Ik hoop dat hun volgende
show (The Frogs) over veertien dagen in
Mickery beter laat zien wat de groep
wil.
HILVERSUM. Als de TROS op een
van de kerstdagen van 1974 uitzending
heeft, zal het publiek ongetwijfeld mr. J.
M. Landré op het scherm kunnen ver
wachten. De TROS-directeur bereikt na
melijk op tweede kerstdag volgend jaar
de pensioengerechtigde leeftijd. Reeds nu
kijkt de TROS via grote advertenties uit
naar zijn opvolger die per 1 januari 1975
achter Landré’s bureau zal moeten
plaatsnemen.
Ik heb zo het idee, dat er langzamer
hand een bezinning nodig is omtrent het
karakter van textiele kunst. Textiel is
een materiaal met een eigen aard, dat
om een eigen vormgeving vraagt, niet al
te verwant aan bijvoorbeeld grafische of
schilderkunst aan de ene kant en object-
kunst aan de andere. Binnen de typische
wandtapijtkunst al dan niet figura
tief geweven in traditionele zin en de
moderne gat-en-reliefstijl met zwaar
materiaal, is voor een werkelijke kun
stenaar evenveel variatie mogelijk als
binnen de picturale kunsten.
Nu is er een object van Victor de
Beyer uitverkoren. Het is een zeer boei
end geval en inderdaad aankoop meer
dan waard, maar dan wellicht buiten
deze expositie om. Het heeft met textiel
alleen dit te maken, dat ovale vormen in
leer en ovale hoepels touw nodig hadden
als verbinding. Het had ook ijzerdraad
kunnen zijn.
Een ander voorbeeld. Er zijn de laat
ste jaren nogal wat kunstenaars die met
amper beschilderd canvas in de lijst tot
een eigen stijl komen, dan wel proberen
dat te doen. Benjamins is een van die
kunstenaars en hoewel niet altijd origi
neel, maakt hij soms mooie dingen. N.
Benjamins-Talbot doet nu hetzelfde met
opgevulde rollen canvas, maar dan zon
der lijst. Het is in feite een materiaal -
vreemde imitatie. B. Daniëls-Heunen
heeft een naïef schilderij althans een
naïef ontwerp van haar man nage
borduurd. Het is aangekocht. Maar je
mag toch op zijn minst van een textiel-
kunstenares verwachten dat ze zelf tot
ontwerpen in staat is. Het is een leuk
ding, maar wie van de twee is nu
gekozen.
Zo kun je vragen blijven stellen, on
dermeer, waarom er niet op kwaliteit is
gelet. In sommige gevallen is er heel
slordig gewerkt, niet om tot enige ex
pressie te geraken, maar gewoon omdat
niet wordt beseft, dat textiele kunst ook
haar eigen kwalitatieve normen stelt.
Van Corrie Wortel is een vlak touw-
weefwerk „Glas in lood” aangekocht. En
dan weer die kwaliteitsvraag. Glas in
lood suggereert strakke loodlijnen (fi
guurlijk en letterlijk) in een strakke
omlijsting. Het mist alle strakheid en
had nu juist zo’n raam nodig gehad als
waarin ze haar andere hier aanwezige
touwweefsels in relief plaatst, die bo
vendien niet binnenkort als een ongelijk
golvend gordijn tegen een wand hangen.
Ik lijk wat kritisch, maar het gaat
hier dan ook om overheidsaankopen en
niet om een vrijblijvende groepstentoon
stelling. Er valt overigens nog van aller
lei te zien, dat de moeite waard is. Dat
is dan wel schijnbaar aan de jury ont
snapt, want het geld is nog niet op. Het
wordt later gebruikt. Voor hetzelfde
geld had men nu aankopen kunnen
doen, kunnen kiezen uit werken die in
niets voor het gekozene onderdoen.
Want waarom wél Bep Roorda te
gen wie ik niets heb, want haar touw en
pluis-reliefs zijn niet slecht maar
niet anderen met werk dat er als twee
druppels water op lijkt? Laat ik maar
geen namen meer noemen, want er zijn
op het ogenblik zóveel dames, die gateri-
ge reliefs maken, dat van een overheer
sende mode kan worden gesproken.
betreffende beschikking was uitgegaan
van het omkeren van de bewijslast.
Daarom moet de berisping onwettig
worden genoemd. Bij het bestraffen van
de VPRO is de minister er naar het
oordeel van prof. Van Maarseveen ken
nelijk van uitgegaan: „Zo de wind waait,
waait mijn jasje”.
Bij het toepassen van het berispings-
artikel uit de omroepwet heeft de minis
ter, aldus Van Maarseveen, niet op eigen
gezag gehandeld maar andere ministers
uit het kabinet bij de besluitvorming
betrokken. Het tuchtrecht is dus louter
door een politiek orgaan toegepast. Bo
vendien achtte hij deze berisping in
strijd met het Verdrag van Rome (vrij
heid van meningsuiting).
De landsadvocaat mr. E. Drooglever
Fortuijn zei namens de minister dat er
nooit van een onbeperkte neningsuiting
sprake kan zijn. Die beperktheid zal
vooral moeten worden betracht door de
publiciteitsmedia, in het bijzonder door
de omroepen. Hoewel hij het met de
Het is natuurlijk niet mogelijk om
diep in te gaan op werk van zoveel
inzenders. Daarom hier en daar een
greep. Dicht bij de ingang borduurwerk
van Riane Duncan en Mariene de Haan-
Schot. Beiden werken ze grafisch-figura-
tief, de laatste maakt er bijna een
houtsnede van. Het i s natuurlijk niet
lelijk, maar ze hadden even goed ge
woon kunnen tekenen. Hetzelfde kom je
ook tegen, maar dan abstract, bij een
Martijn Smith met zijn „Cross your
Helemaal apart staat Lies Bossinade
met haar fantastische poppen in textiel
met kraaltjes en glittertjes. Het zijn
plastiekjes en wellicht viel ze daarom
buiten de uitverkorenen. Maar haar hu
mor is niet minder dan die van bijvoor
beeld de keramiste Eva Jorritsma-
Thöne, waarvan wél is aangekocht. Was
dat om der wille van een stijlzuiverheid
die verder nergens is gehanteerd?
De kandidaat moet een veertiger van
formaat zijn, een slagvaardig manager
en stimulerend leider van „creatieve
mensen”. Op zijn schouders komt de
taak te rusten de TROS, die dan inmid
dels de status van A-omroep heeft ver
worven, naar de regionen van superom-
roep te leiden.
Landré is TROS-man van het eerste
uur. Tien jaar geleden stond hij aan de
wieg van een omroeproganisatie die in
middels met 450.000 deelnemers, drie
adjunct-directeuren en meer dan 100
medewerkers in vaste dienst tot de gro
ten in Hilversum behoort.
MODE
GROTE HOUTSTRAAT 26-28
HAARLEM
Het idee voor dit stuk ontwikkelde
Steenbergen, tevens auteur van „Het Pa
ganini Syndroom”, in 1972 op de Am
sterdamse Theaterschool en begin dit
jaar kreeg hij er met Perspekt subsidie
voor. In juli stapte Steenbergen met
ruzie uit de groep en startte onlangs een
eigen vertoning van „Composities” in het
Shaffy Theater in Amsterdam.
Het overgeschoten geld gaat dus niet
naar Nel Klaassen, doch tot haar troost
evenmin naar een andere „plastica”, al is
het dan in textiel, Els Hoekstra, die een
inktvis van opgepoft linnen in een kin
derbox tot object verklaarde. Overigens
ook niet naar een goed-gek grapje van
de Vries, t wee werkdoeken in
forma, levensecht. Misschien
de jury van de prijs, 800.
ze
UTRECHT (ANP) De 84-jarige
kunstenares Rie Cramer, „herontdekt”
als illustratrice van kinderverhalen die
in de jaren dertig verschenen, heeft een
kort geding aangespannen. Zij wil dat
uitgeverij v.h. Weenenk en Snel in
Baarn de uitgave staakt van door haar
eertijds getekende prentbriefkaarten. De
kaarten zijn in de handel gebracht door
de Ervan Thomas Rap, die de kaarten
16 in een mapje in licentie voor
Weenenk en Snel verkoopt.
De laatste vond onlangs een groot
aantal clichés van de kaarten die vroe
ger eigendom waren van de in 1962
failliet verklaarde uitgeverij Roukes en
Erhart. Zonder Rie Cramer op de hoogte
te brengen of haar vergoedingen te ver
strekken, werden de kaarten, waarvan
de stijl weer „in” is, in de handel
gebracht.
In het dinsdag voor de president van
de Utrechtse rechtbank dienende kort
geding, bracht de pleiter van uitgever
Weenenk en Snel naar voren, dat vast
staat dat de oorspronkelijke tekeningen
destijds contant met Rie Cramer zijn
afgerekend en dat daarmee ook de au
teursrechten werden overgedragen. Hij
verklaarde echter op korte termijn niet
in staat te zijn daarvan een akte te
laten zien, aangezien door het faillisse
ment van Roukes en Erhart en de latere
voortzetting van zaken door Weennek en
Snel de administratie zeer moeilijk te
ontwarren is.
Ter zitting bleek Weenenk en Snel
zich bereid te verklaren een verdeling
van de royalties te overwegen. Het be
drijf ontvangt namelijk één cent royal-
tie van Thomas Rap per kaart. De 16
kaarten worden voor een minimumprijs
van ƒ6,50 in de handel gebracht. Het
aanbod komt voor Rie Cramer neer op
een vergoeding van een halve cent per
kaart.
De rechtbankpresident besloot daarop
de behandeling van de zaak over veer
tien dagen voort te zetten, teneinde de
partijen in de gelegenheid te stellen tot
overleg te komen.
Een overzicht van de expositie met op
de voorgrond een object van Victor de
Beyer.
zou
noemen door afkomst, even
wichtige opbouw, zindelijk kleurgebruik
en een binding met andere tradities.
Maar ja, dat is voor officiële jury’s
uiteraard een lachertje.
PARIJS. (AFP). De Nederlander
Peter Dekker heeft op het internationale
concours van geluidsjagers in Parijs de
eerste prijs gewonnen. De prijs voor de
beste nationale selectie was eveneens
voor Nederland op het dit jaar door de
Franse omroep georganiseerde concours
dat van 26 tot 29 oktober in Parijs is
gehouden.
Het concours wordt jaarlijks door een
Europese omroep georganiseerd.
bij de Hema vermoedelijk
met het recht om de
gescheurde lap via een ruilbon in te
wisselen. Maar ja, zo gaat het in de
kunst, ernst en luim zijn al even moei
lijk te scheiden als inspiratie van
tie.
Heart”, een geborduurde abstracte grafi
sche voorstelling, compleet met de ont-
werpschets, waarbij hij het had kunnen
laten. Het is gewoon een tekort aan
bezinning op de vormtaal, die juist met
textiel mogelijk is in afwijking
andere kunsten.
Zo kan ik nog wel een tijdje ook met
andere namen doorgaan. Liever noem ik
een tegenstelling. Cees Vis maakt wer
kelijk wandtapijten met een semi-ab-
stracte voorstelling, goed in de kleuren
en zonder poging tot picturale perspec
tieven of andere ontleningen. Het is
degelijk werk en stijlzuiver. Dat geldt
ook voor een groot stralend wandtapijt
in één kleur, waarin hoog relief voor de
nuanceringen zorgt. Het is „Zonnegewas”
van Marianne Souwerbren. Eveneens ge
heel binnen de textielkunst en toch
persoonlijk gevarieerd en afgezonderd
van andere stijlen is het werk van
Marijke Don, witte borduursels in witte
achtergronden, waardoor binnen de een
voud en met weinig middelen toch een
grote expressie is verkregen.
Er is nog meer keramiek. Het bekende
werk van het echtpaar Duller bijvoor
beeld, hier al vaker besproken en dus nu
niet om een toelichting vragend. Iets
nieuws hier zijn keramiek-plastiekjes
van Nel Klaassen, zowel stijlvolle vrou
wen figuurtjes als een soort fantastische
vogelsfinxen die je „latinistisch”
kunnen noemen door afkomst,
Aan het feit dat Steenbergen in
dienstverband bij Perspekt het stuk zou
hebben uitgewerkt ontleent de theater
groep de claim op de vertoningsrechten.
Op straffe van een dwangsom van 500
gulden per vertoning wil de groep
Steenbergens uitvoering gestaakt zien.
Zelf kan Perspekt het stuk niet uitvoe
ren omdat zij een vervanger voor Steen
bergen, de hoofdrolspeler in „Composi
ties”, nog niet heeft gevonden.
Uitspraak vrijdag 9 november.
rw.
n
