Palestijnen niet
Ingrijpende regeringsmaatregelen algemeen aanvaard
eensgezind
Oliemaatregelen gunstig ontvangen
VVD: Den Uyl is onbekwaam
Onzekerheid in Bonn en Parijs, optimisme in Londen
West-Europa wacht gevolgen boycot af
srv
KprWf
betalen - de kinderen*
gratis mee!
Heeft u al
een NS-gezinskaart?
i
Gratis kopstuk bij
Vier opvarenden van
Ierse trawler
omgekomen
ZWEEDSE MINISTER
AFGETREDEN
GENERAAL
ONTHULD
BORSTBEELD VAN
„PREMIER ZAG ERNSTIGE CRISIS NIET AANKOMEN”
Jarring met pensioen
3
WOENSDAG 31 OKTOBER
1973
Erkentelijk
I
A
Vakcentrales
(Van onze redactie binnenland)
Vrije handel
Heath
Ode De Jong aan Winkelman
len
i de
Tóch dik het overwegen waard.
Zo’n kaart kost maar f 50.-.
Daar krijgt u een héél jaar voordeel
voor. Plus één dag gratis reizen voor
’t gezin.
Haal de folder aan ’t loket.
Beschuldigingen
DEN HAAG „Den Uyl is als minister-president onbekwaam. Hij had
het Nederlandse volk vorige week vrijdag heel anders moeten toespreken,
over de gevolgen van de Arabische olieboycot. Nederland staat voor een
zeer ernstige crisis, de premier zag dit kennelijk niet in. Aangezien hij
een te integer man is om het Nederlandse volk zand in de ogen te strooien,
rest er maar één conclusie: Hij is onbekwaam”.
d.w.z. alle kinderen t/m 19 jaar.
voordelig uit met NS
L
ADVERTENTIE
II
l -
I A
zich
willen opdragen.
(Van onze redactie buitenland)
zou
een
ind-
De
te
anse
iiten
over
iwa-
leen
lijke
volle
twik-
hap".
th in
euwe
heeft
„We moeten eerst in eigen kring de
consequenties van de olieboycot en de
maatregelen die de regering heeft ge
troffen, met name voor de werkgelegen
heid, nog nader bekijken”, aldus NVV-
voorzitter Wim Kok.
Dat tydelijk prijzen van 40 pfennig
per liter stookolie voor centrale verwar
ming werden betaald, heeft minister Fri-
derichs gisteren de vrije oliehandel in
Rotterdam aangewreven. Die zou de on
gerechtvaardigde koperspaniek uitgebuit
hebben voor drastische prijsverhogingen
al enige tijd geleden verklaarde zo’n
Nederlandse handelaar op de Westduitse
televisie waarom de oorlog tussen Israel
en de Arabieren voor hem zo’n gelukki
ge zaak was.
De
lele-
con-
;ider
s in
De
van
ijkt
i het
pre-
tische
tie 23
a een
gele-
leum, de diverse Europese economieën
en de werkelijke solidariteit binnen de
EEG.
;rste
kaar
he
iraat
elijk
ne-
ijeen
van
Ach-
ichtig
osten
istens
n de
3von-
(Van onze redactie binnenland)
DEN HAAG De door de regering aangekondigde maatregelen om de
olieboycot het hoofd te bieden zijn bij parlement, werkgevers en in krin
gen van beroepsvervoerders tamelijk gunstig ontvangen. Vooruitlopend,
op het debat van vandaag in de Tweede Kamer zeiden vertegenwoordigers
van de drie christelijke partijen, de linkse drie en de VVD in de Tweede
Kamer het te aanvaarden dat ingrijpende maatregelen moeten worden ge
nomen.
Bij de kritiek van de Arabische lan
den op Nederland was natuurlijk ook
het overwegend pro-Israelische Jklimaat
een factor. Maar dit is niet iets waaro-
Anne
Phil-
m de
Een
s het
■togin
iuard
den.
Premier Heath heeft de Britten verze
kerd dat er voorlopig nog geen reden is
om de benzine op de bon te doen of
andere beperkende oliemaatregelen af te
kondigen. De Britse eerste minister
sprak in het Lagerhuis, waar hij dieper
inging op de troonrede die koningin
Elizabeth gistermorgen heeft uitgespro
ken ter opening van het nieuwe parle
mentaire jaar.
Ook minister Van der Stoel van Bui
tenlandse Zaken kreeg een veeg uit de
liberale pan. Mevrouw Van Someren
verwijst naar ex-minister Luns, die een
„geziene figuur” was in de Arabische
landen” en erin slaagde de relaties met
het nabije Oosten goed te houden. „Het
eerste wat de heer Van der Stoel nu
moet doen”, zei de WD-voorzitster, „is
zelf met de Arabieren onderhandelen,
net als zijn voorganger Luns dat deed.”
zutvolse rvicey
Minister Van der Stoel zei met nadruk
dat het gesprek, dat hij 17 oktober met
de ambassadeurs van Saoedie-Arabië,
Irak en Tunesië en de Egyptische zaak
gelastigde heeft gevoerd, zeker niet de
oorzaak van de boycot is. Met het daar
door hem uiteengezette standpunt waren
ook alle kamerfractievoorzitters (behalve
die van PSP en CPN) het eens.
De regering blijft van oordeel dat als
uitgangspunt voor een vredesregeling, op
basis van resolutie 242 van na het jong
ste conflict, de strijdenden zich zouden
moeten terugtrekken achter de bestands
lijnen zoals die op 5 oktober bestonden,
omdat dit de meest stabiele situatie zou
zijn.
STOCKHOLM. (AFP en UPI) De
Zweedse minister van Buitenlandse Za
ken Krister Wickman, is gisteren afge
treden.
neent
Za-
land
Daar-
•rzor-
■id in
ijgen.
ineel-
De
elijk-
in te
Als voorbeeld van de goede verstand
houding met de Arabische wereld noem
de de minister nog de uitnodiging eind
augustus aan de Egyptische minister van
Buitenlandse Zaken Zayat om naar Ne
derland te komen.
vervoer zo economisch mogelijk organi
seren.
De EVO is wel bezorgd over de moge
lijkheden van het internationale goe
derenvervoer indien de brandstofbeper-
kende maatregelen in het kader van de
Nederlandse leveranties aan het buiten
land zouden betekenen dat voor de ons
omringende landen ook de oliekranen
worden dichtgedraaid.
Een woordvoerder van de Bond van
automobiel-, garage en aanverwante be
drijven (Bovag) verklaarde, dat de voor
gestelde accijnsverhoging op benzine in
verband met deze brandstofbeperkende
maatregelen wel op een bijzonder onge
lukkig tijdstip is gekomen. De Bovag zal
bij de arbeidsinspectie een verzoek in
dienen voor werktijdverkorting van de
pompbedienden. „Immers, de kosten op
zondag voor een pomphouder gaan door,
maar zijn opbrengsten zijn nihil”, aldus
de woordvoerder.
DUBLIN. (AP) De Ierse trawler
„St. Ivor” is ter hoogte van Dublin
gezonken. Vier van de vijf bemannings
leden zijn omgekomen.
De vier mannen die een reddingsvest
aan hadden, blijken van uitputting te zijn
gestorven. De schipper werd door een
ander vissersvaartuig gevonden.
Dat zei VVD-voorzitster mevrouw Van
Someren-Downer gisteravond op een
bijeenkomst in Ridderkerk. Het had Den
Uyl van het begin af aan duidelijk
moeten zijn dat het de Arabieren met
hun olieboycot niet speciaal om Neder
land te doen is, maar om Rotterdam als
grootste oliehaven ter wereld, en dus om
West-Europa, dat door Rotterdam wordt
bediend, aldus mevrouw Van Someren.
Daarnaast denkt de regering nog aan
een beperking van het electriciteitsver-
bruik door de instelling van „stroomloze
uren”. Van het zondagse rijverbod zullen
openbaar vervoer (ook taxi’s), gezond
heidszorg (artsen, ambulances, etc.), au
to’s voor invaliden, bepaalde vormen van
beroepsvervoer en het vervoer per
bus van spelers en supporters van
wedstrijden worden vrijgesteld.
Op basis van vrijwilligheid denkt de
regering aan beperking van het benzine
verbruik door bijvoorbeeld meer te gaan
fietsen, meer gebruik te maken van
openbaar vervoer, minder snel (maxi
maal 100 km) te rijden en vooral een
doelmatiger gebruik in woon-werkver-
keer. Ten aanzien van het brandstofge-
bruik voor verwarming meent de rege
ring dat aanmerkelijke bezuinigingen
kunnen worden bereikt door het lager
stellen van de kamertemperatuur, het
sluiten van gordijnen en het niet ver
warmen van niet-gebruikte vertrekken.
De regering roept de bevolking verder
op zuinig te zijn met elektriciteit en gas,
omdat de opwekking van energie voor
een deel met aardgas en voor een deel
met olie gebeurt. Besparing van het
gasverbruik noemt de regering gewenst
om zo veel mogelijk capaciteit vrij te
krijgen voor elektrische centrales en
grote industriële verbruikers.
3
Onzeker is of de boycot alleen op
olie voor Nederlands gebruik slaat,
of ook op het transport via Rotter
dam, zei ons de verantwoordelijke
functionaris van het ministerie van
Economische Zaken in Bonn. Hij
had de indruk dat hierover in de
Arabische landen nog geen beslis
sing was genomen.
Ook is voor de regering in Bonn
onduidelijk hoe zo’n boycot kan worden
uitgevoerd. Doorgaans is er geen duide
lijke scheiding tussen voor Nederland
bestemde ruwe olie en olie voor verder
transport over de Rijn. Bovendien, aldus
deze Duitse deskundige, krijgen de tan
kers, die van de Perzische Golf om
Afrika heen ongeveer drie weken onder
weg zijn, veelal pas tijdens hun tocht de
haven van bestemming op.
We hebben echter wel reden om be
zorgd te zijn, ook al wordt de meeste
olie die via Rotterdam komt niet direct
van Nederlanders gekocht, verklaarde
dezelfde zegsman. Vorig jaar werd 19,3
miljoen ton ruwe olie via Nederland
ingevoerd, een vijfde deel van de totale
import. Aan kant-en-klare olieprodukten
Voor een in EEG-verband te hulp
komen van de Nederlanders bestaan in
Bonn geen concrete plannen. De voorra
den, waartoe men gemeenschappelijk
heeft besloten, vormen het sinds vorig
jaar bestaande crisis-mechanisme. Ande
re gemeenschappelijke maatregelen zijn
tot dusver in de EEG niet besproken en
Nederland beschikt over zo’n voorraad.
De Bonner-ambtenaren hebben in Brus
sel zelfs van Nederlandse collega’s te
horen gekregen dat Nederland op dit
punt beter voorzien is dan de Bondsre
publiek.
De moeilijkheden die via Nederland
zouden kunnen ontstaan, treffen Bonn
nogal pijnlijk nu de regering-Brandt
zelfs een openlijke ruzie met de Ameri
kaanse bondgenoot heeft geriskeerd om
haar uitgebalanceerde politiek in het
Midden-Oosten niet te schaden. Ook
Bonn zal het zeker te veel van het
goede vinden dat nu al schouderklopjes
uit de Arabische wereld komen, maar
dat versterkt wel de zekerheid dat een
van de voornaamste doeleinden van de
strikt neutrale houding is bereikt: het
door eigen toedoen niet in gevaar bren
gen van de olievoorziening.
Voor het einde van het jaar zal Euro
pa, zo is de indruk van deskundige
kringen in Parijs, het uur van de waar
heid kennen voor wat de toekomstige
verhoudingen betreft tussen de petro-
BEIROET. (DPA) Een in de afgelo
pen 48 uur gevoerde levendige discussie
onder de leiding van de Palestijnse guer
rillabeweging over de plannen voor
een Palestijnse staat en verschillende
voorstellen voor een oplossing van het
vraagstuk in het Midden-Oosten heeft
niet tot overeenstemming geleid.
Het Nederlands Christelijk Werkge
versverbond is van oordeel dat de olie
crisis, tenzij die van korte duur is,
ernstige gevolgen zal hebben voor onze
nationale economie. Het verbond aan
vaardt dan ook de noodzakelijke beper
kingen van het gebruik die het kabinet
heeft opgelegd. Alleen op deze wijze
kunnen de energiebronnen op de meest
nuttige wijze worden aangewend.
Ook het Verbond van Nederlandse
Ondernemingen heeft begrip voor de
maatregelen die het kabinet in de huidi
ge situatie heeft genomen. Het verbond
zal dan ook zo veel als in zijn vermogen
ligt daaraan meewerken. In het overleg
dat binnenkort tussen kabinet en be
drijfsleven wordt gevoerd, zullen de ge
volgen van de oliecrisis voor de nationa
le economie nader moeten worden beke
ken. Ook de gevolgen daarvan voor
bepaalde bedrijfstakken en industriële
gebieden.
Hierbij zal, naar het oordeel van het
VNO, ook naar een oplossing moeten
worden gestreefd voor de moeilijkheden
die door het invoeren van de autoloze
zondag ontstaan voor bepaalde bedrij
ven.
Het verbond hoopt dat het kabinet er
op Europees niveau in zal slagen tot een
gelijke verdeling van de lasten binnen
de lidstaten te komen.
De maatregelen van minister Lubbers
behelzen zoals wjj gisteren reeds in
een deel van onze edities meldden
een verbod van alle particulier auto
verkeer op zondag tussen twaalf uur
zaterdagavond en twaalf uur zondaga
vonden een gezamenlijke voorlichtings
campagne van overheid en bedrijfsleven
om het olieverbruik zo veel mogelijk te
beperken.
Premier Heath zei dat de betrokken
Arabische landen hem bij hoog en bij
laag hadden verzekerd dat ze alles in
het werk zouden stellen om te verhinde
ren dat Groot-Brittannië onder de boycot
jegens andere landen te lijden zou heb
ben.
Hij vertelde het Lagerhuis dat het
land ook nog over andere krachtbronnen
beschikt. En hij riep de mijnwerkers op
in deze moeilijke dagen aan het werk te
blijven. Binnenkort dreigt een staking
van 270.000 mijnwerkers, omdat ze vin
den dat ze recht kunnen doen gelden op
een nieuwe loonronde.
De maatregelen van de Nederlandse
regering om de dreigende benzineschaar-
ste het hoofd te bieden, hebben in Enge
land grote aandacht gekregen. Vooral
het Nederlandse verbod om op zondag te
rijden heeft de Engelsen met een huive
ring vervuld. De beter gesitueerden on
der hen hebben immers als gewoonte
ieder weekeinde naar hun buitenhuisje
te gaan. Een rijverbod op zondag zou
deze onverwoestbare traditie ernstig in
gevaar brengen. Onder de maatregelen
die de Britse regering in geval van nood
van plan is te nemen, komt een rijver
bod op zondag dan ook niet voor.
De oliemaatschappijen hebben er bij
de Britse regering op aangedrongen wel
snel tot invoer van benzinedistributie
over te gaan. Zij zien de toekomst
aanzienlijk minder rooskleurig in dan de
premier.
inde-
;nood
werd
als-
yeten
Dat
voor
hting
Sti-
iman,
,’cho-
iding
loten
foto
foe-
Zie
dag
1 de
De Fransen zijn intussen nogal goed
te spreken over de welbewuste houding
die de Europese landen, waaronder
West-Duitsland, vorige week tegenover
Amerika hebben aangenomen met be
trekking tot de jongste crisis in het
Midden-Oosten. Voor het eerst hebben
de Europese NAVO-partners toen im
mers de Amerikaanse wensen durven
trotseren. Maar of die oprisping van
Europese zelftrots zich in verband met
de oliecrisis nu ook in positieve zin zal
manifesteren is nog wat minder zeker.
In Brussel heeft de Franse president
van de Europese Commissie, Ortoli, Ne
derland vorige week beloofd dat de
solidariteit van Europa geen holle leuze
zal blijken. Maar de Franse regering
heeft zich van iedere toezegging in die
richting onthouden. De Fransen hopen
nog steeds dat ze de vruchten van de
traditioneel gaullistische politiek in het
Midden-Oosten zullen kunnen blijven
plukken en dat de Arabieren voortgaan
hun voor de olievoorziening een voor
keurspositie te garanderen.
Het is alleen wel duidelijk dat de
onderhandelingspositie van de Europese
landen tegenover de Arabieren aanzien
lijk sterker zou zijn indien ook zij nu
een gesloten front zouden weten te vor
men. Parijs zal vroeg of laat dan ook
stellig een keuze moeten maken tussen
die Europese solidariteit en zijn lucratie
ve vriendschap met de Arabische landen.
Die Europese solidariteit zal een krachti
ger woordje meespreken naarmate de
nationale economieën in Europa steviger
met elkaar zijn verstrengeld.
kwam vorig jaar 18,7 miljoen ton uit
Nederland, op een totaal van 37,8 mil
joen ton.
In het opslaggebied aan de Rijnmond
ligt ook een deel van de Westduitse
reserves, de veel besproken voorraad
voor 60 a 65 dagen die de landen van de
Europese Gemeenschap in onderlinge af
spraak hebben aangelegd. Het gaat, wat
de opslag in Nederland betreft, om een
miljoen ton ruwe olie en 100.000 ton
benzine en stookolie.
ver de Nederlandse regering
schaamt, aldus de minister.
In de gesprekken met Arabische di
plomaten is er de nadruk op gelegd dat
de sympathie van Nederland voor Israel
niet wegneemt dat zowel het Nederland
se volk als de Nederlandse regering
vriendschappelijke betrekkingen met de
Arabische landen wensen, zo zei Van der
Stoel.
BONN. LONDEN, PARIJS. Als de
olieboycot tegen Nederland van lange
duur is, komt ook West-Duitsland in
moeilijkheden. Bonn heeft zijn ambassa
deurs in de Arabische landen opdracht
gegeven ter plaatse te onderzoeken wat
de maatregel tegen Nederland precies
inhoudt. Meer dan de helft van de
eindprodukten (benzine en stookolie
vooral) betrekt de Bondsrepubliek uit
Rotterdam en een vijfde van de ruwe
olie komt via de Nederlandse haven.
Het bestuur van de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie, de overkoepelende
organisatie, opperbevelhebber Jassir
Arafat en een reeks vooraanstaande Pa
lestijnen confereerden in Beiroet over
het standpunt van de Palestijnen.
In kringen van de bevrijdingsorganisa
tie werd gisteren gezegd dat men moei
lijk tevreden kan zijn met een politieke
oplossing in de zin van de resolutie 242
van november 1967 van de Veiligheids
raad. Voorts zou een Palestijnse staat
die slechts zou zijn gevestigd op de
door Israel bezette westelijke oever
van de Jordaan en de strook van
Gaza, tot een nieuwe splitsing tussen de
Palestijnen en de Arabieren leiden.
NUNSPEET. Minister ir. H. Vrede-
ling van defensie heeft gisteren een
borstbeeld van generaal Winkelman ont
huld op de legerplaats Nunspeet, die
voortaan dan ook Generaal Winkelman-
kazerne zal heten. Aanvankelijk zou
prins Bernhard het beeld onthullen,
maar een dichte mist hield hem vast op
de Londense luchthaven.
Het borstbeeld van generaal Winkel
man is een werkstuk van de bekende
beeldhouwster Marian Gobius. Prof. dr.
L. de Jong, de directeur van het Rijksin-
stituut voor Oorlogsdocumentatie, liet in
zijn toespraak bewondering voor gene
raal Winkelman doorklinken. „Wij leven
nu in een andere tijd met andere pro
blemen. Maar generaal Winkelman heeft
ons een voorbeeld gegeven waaraan wij
ook nu nog kracht en inspiratie kunnen
ontlenen”.
In een commentaar op het afgekon-
digde rijverbod op zondag zegt de Eigen
Vervoerders en Verladers Organisatie
(EVO) er erkentelijk voor te zijn dat het
goederenvervoer voor de zondag een al
gemene ontheffing krijgt. De EVO zal
ieder bedrijf en iedere chauffeur ver
plichten zich zo veel mogelijk een vrij
willige beperking op te leggen, dus zich
houden aan de maximumsnelheid en het
Minister Max van der Stoel heeft
daarentegen gisteren in Den Haag ge
zegd dat de Nederlandse regering al het
mogelijke heeft geprobeerd om de huidi
ge boycot te voorkomen. Er is zowel
voor als na de zesde oktober de dag
van het uitbreken van de „Jom Kipoer-
oorlog” geregeld contact geweest
met de Arabische landen.
Minister Van der Stoel weerde zich
scherp tegen de Arabische bewering dat
Nederland vrijwilligers naar Israel zou
zenden, dat Nederland stappen zou heb
ben gedaan bij de DDR om een vergoe
ding voor Israel te krijgen overeenkom
stig de vergoedingenregeling die de
Bondsrepubliek aan Israel heeft gegeven
(in verband met de Tweede Wereldoor
log), dat Nederland olie zou hebben
geleverd aan Israel, en dat de KLM
vluchten zou hebben uitgevoerd naar
Israel.
Al deze beschuldigingen heeft minister
Van der Stoel in zijn gesprekken met de
ambassadeurs van de Arabische landen
duidelijk ontkend. Hij heeft daartegeno
ver gesteld dat de KLM slechts één
vlucht sinds het uitbreken van de oorlog
in het Midden-Oosten naar Israel heeft
gemaakt, namelijk om gestrande mensen
op te halen.
De federatie van vervoers-vakorgani-
saties (de Vervoersbonden van NVV en
NKV en de Federatie van Zeevarenden)
heeft als haar voorlopige mening uitge
sproken dat de olieboycot, zolang die een
tijdelijke zaak is, de werkgelegenheid
niet in gevaar mag brengen. „De onder
nemers moeten de boycot maar als een
bedrijfsrisico beschouwen”, zei een
woordvoerder.
In een zeer ongunstig daglicht zijn
voor de Westduitsers de zogenaamde
vrije handelaars in Rotterdam gekomen.
In dit land moet men van voorgeschre
ven prijzen niets hebben. Al verzekerde
minister van Economische Zaken Fri-
derichs in een vroeg stadium dat de
Westduitse olietoevoer (voor een derde
deel afkomstig uit het spanningsgebied
in het Midden-Oosten) niet in gevaar
zou komen, toch werd geweldig geham
sterd. De grote oliemaatschappijen be
vroren daarop hun prijzen, maar de
vrije handel vroeg kapitalen.
Zijn aftreden werd al weken ver
wacht, omdat Wickman directeur van
de Centrale Bank van Zweden wil wor
den, een functie die binnenkort vrijkomt.
ADVERTENTIE
STOCKHOLM. (Reuter) De Zweed
se ambassadeur in Moskou en voorma
lig bemiddelaar van de Verenigde Naties
voor het Midden-Oosten, dr. Gunnar
Jarring, is gisteren met pensioen gegaan.
Dr. Jarring zei dat hij beschikbaar zal
blijven voor die taken die secretaris
generaal Waldheim van de Verenigde
Minister Lubbers bij de afkondiging van
de autoloze zondag.
