Verdeeldheid doet de
schermers geen goed
IMAGE VAN ELITESPORT BLIJFT
HANDICAP GROEI SCHERMSPORT
F
Op tramloze zondag
toeh een vol stadion
Blunder
Zonder Cruyff
Kalkstreepjes
Betere opvang
Kaste geest
Hongarije
Tegen de bierkaai
hl
|I||J
k mi
24
I T'E R D X G
19 7 3
3
NOVEMBER
Schermen roept bij de meeste Nederlanders herinneringen op
aan romantische vergane tijden, waarin koene ridders het
zwaard trokken bij de redding van de schone gevangene in
hoge kasteeltorens. Erkende schermcracks als De Drie Muske
tiers en van recentere datum de televisie-instantheld Floris be
zorgden hun bewonderaars rode wangen wanneer zij de wapens
trokken. Wellicht nog romantischer, maar daarom niet minder
wreed, lijken de duels die de aristocratische heren tot in de
vorige eeuw uitvochten. Hooglopende meningsverschillen wer
den aan de lopende band via de degenpunt beslecht. Na het
officiële verbod op het duelleren weigerde de edele scherm
kunst uit te sterven. Met Frankrijk, Italië en Hongarije als
voornaamste broedplaatsen ging men er toe over het schermen
om te zetten tot een minder bloederige bezigheid. Schermen
werd een sport waarmee men elkaar, geregen in een keurslijf
van reglementen en voorschriften, op de vaardigheid en con
ditie test. De wapens, degen, sabel en floret, zijn nog altijd de
zelfde, alleen de entourage is sterk gewijzigd.
mm
i
-• ,K
1 QU .ik -
ffl I'CPP*.;
ii’fcLrï
1
--- Jl
De KNAS ziet daar mee opgescheept.
THEO KLEIN
en
STOPPER
de
er
desinteresse bij de grote buitenlandse
broers intensieve uitwisseling.
3
doelgebied
voor
Het blijft dus beperkt tot onopval
lende „aantekeningen" aan weerszij
den van de hoekvlag. Het lijnenspel
van het voetbalveld is met andere
woorden uitgebreid met acht streep
jes van 10 cm lengte, ofte wel met 80
cm kalklijn. Typisch een hulpmiddel
voor de scheidsrechter, of meer nog
voor de grensrechter, opdat die niet
langer op zijn gevoel hoeft af te gaan
bij het bepalen van die ruim ne’gen
meter afstand bij een corner.
op de wereldkampioenschappen in Lon
den.
Het debuut van Johan Cruyff in de
Spaanse competitie was een door
slaand succes. Ook afgelopen woens
dag in het C-elftal van Europa bleef
zijn aanwezigheid niet onopgemerkt.
in de jaren twintig nooit meer terugkrij
gen. We proberen het. steeds weer op
nieuw. Daarvoor is het je lievelingssport,
maar soms heb je weleens zin om alles
erbij neer te gooien.”
sk
ij-
lu.
üt-
Rorik. nationaal jeugdtitelhouder op
drie wapens: „Het probleem is dat de
nieuwkomers vaak niet goed worden
opgevangen. Zij worden vanaf hun eer
ste les direct volgepropt met droge oe
fenstof. Daar knappen ze vaak op af.
Het moet leuker gemaakt worden. Er
moet natuurlijk altijd wel een boel aan
geleerd worden om fundamentele fouten
te voorkomen, maar dat moet dan zo
worden ingekleed dat men zich toch
blijft vermaken.” Een drempel is boven
dien nog steeds de image van schermen,
als zijnde een elitesport. Een vastgeroest
idee, dat gezien de elitaire oorsprong van
het duel wel verklaarbaar is.
Walter Janssen ondervond dat als na
tionaal kampioen aan den lijve toen hij
als dienstplichtig militair het groen
droeg. Hij vertelt: „Ik was in die tijd
ongetwijfeld de sterkste op de sabel.
Maar toen er een ploeg voor de militaire
Binnen onze grenzen kunnen de wei
nige toppers zich nauwelijks aan elkaar
optrekken. De schermtop in de Lage
Landen wordt beheerst door een miniem
groepje. Werkelijke kanshebbers bij de
nationale titelstrijd zijn op één hand te
tellen. Rorik Janssen: „Daarom was het
behalen van de zesde plaats bij de
senioren op de degen voor mij een zielige
vertoning. Ik had het hele jaar nog geen
degen vastgehad. Desondanks liep ik zo
door naar de finale.”
Nederland telt altijd nog een select
groepje van 1200 man (en vrouw) dat de
vrije tijd besteedt aan de beoefening van
de schermkunst. Onder hen vele militai
ren (zoals generaal Meinderts), van
oudsher notoire wapendragers. Twaalf
honderd leden op een totale bevolking
van ruim dertien miljoen is niet veel.
Vooral niet wanneer men berekent dat
televisieseries als Floris toch ook stimu
lerend moeten werken op de schermzin
van Neerlands jeugd. „Dat was ook wel
te merken. Tijdens die serie hebben we
een lichte opleving gekend”, aldus de
heer H. Janssen, bestuurslid van de Ko
ninklijke Nederlandse Amateur Scherm-
bond en vader van de nationale (jeugd-)
kampioenen Walter, Rorik en Brigitta.
Inclusief pa vormt dit Haarlemse viertal
een sprekend voorbeeld van het enthou
siasme dat de schermsport ook tegen
woordig nog teweeg kan brengen, al kan
men zich ook in huize Janssen wel
voorstellen dat er veel jongeren met
wilde ideeën over het schermen afhaken
na een eerste kennismaking.
Ideaal zou natuurlijk zijn geweest
als rond iedere hoekvlag met een
straal van 9,15 meter een kwart cir
kel op het veld was getrokken, maar
blijkbaar heeft de FIFA een hekel
aan té veel kalk op de velden, want
vanaf heden is het ook verboden een
kalklijn te trekken tussen het straf-
schoppunt en het midden van de
doellijn. Vooral in Duitsland was dit
de laatste tijd een gewoonte gewor
den.
De KNAS onderhoudt intensief con
tact met Hongarije, vanouds leverancier
1970-’71 haalde Ajax dus elf winst
punten tegen zeven verliespunten.
In het seizoen 1971-72 speelde
Ajax slechts drie wedstrijden zonder
Cruyff; zij werden alle drie gewon
nen! Met de doelcijfers 11-0. In het
seizoen 1972-’73 ten slotte, miste
Cruyfj acht competitiewedstrijden die
alle acht door Ajax werden gewon
nen, met de doelcijfers 25-3. Daar
stonden nederlagen tegenover tegen
Sparta en MW, hoewel Cruyff toen
wel meespeelde.
Alle inspanningen ten spijt blijft Ne
derland in de uitgestrekte schermwereld
een onderontwikkeld land. Over het hele
front is er geen spectaculaire vooruit
gang te constateren. De Nederlandse
deelneming aan de wereldkampioen
schappen eerder dit jaar in Gotenburg
liep zelfs op een klare teleurstelling uit.
Walter: „Ja, soms krijg je weleens de
indruk dat je tegen de bierkaai vecht.
Sinds de Oostbloklanden zich twintig
jaar geleden met de schermsport bezig
zijn gaan houden is de afstand voor ons
steeds groter geworden. Wij missen de
faciliteiten. Er zou meer trainingsgele-
genheid moeten komen. En een uitge-
breider internationaal programma. Zo
niet dan zullen we een gouden tijd zoals
Wat ik mij in’ dit verband af vroeg
was in hoeverre dat idee („we hebben
al vaak genoeg bewezen dat we niet
van meneer Cruyff afhankelijk zijn”)
nu eigenlijk op feiten stoelde, of
meer op vingertoppengevoel. Ik heb
daarvoor de competitiewedstrijden
van Ajax nagevlooid (met behulp van
de Topclub Ajax-boeken) over de
laatste drie seizoenen. Ajax begon het
seizoen 1970-1971 zonder de gebles
seerde Cruyff. Van de eerste acht
wedstrijden (zonder Cruyff dus) won
Ajax er drie, het speelde er drie
gelijk en twee wedstrijden werden
verloren: tegen ADO en Twente. In
totaal dus negen winstpunten en ze
ven verliespunten.
Ik zal het daarom anders zeggen.
Als de bal een meter buiten het
strafschopgebied ligt (een veel voor
komende ligplaats voor de bal bij
vrije schoppen!), dan moet het
muurtje halverwege de kalklijn van
het doelgebied en de penaltystip
staan!
Van de volgende acht wedstrijden,
alle mét Cruyff, won Ajax er zeven
en één wedstrijd (tegen Feyenoord
uit) werd gelijk gespeeld. In de rest
van het seizoen 1970-1971 miste
Cruyff nog één wedstrijd, tegen FC
Twente: Ajax won met 3-0. Vit de
Cruyff-loze wedstrijden in dat seizoen
Vorig seizoen, in 1972- 73, had Ajax
na elf wedstrijden eveneens 18 pun
ten, maar een iets beter doelgemid-
delde van 32-7. In het seizoen daar
voor, 1971-72, had Ajax na elj
wedstrijden 20 punten en de doelcij
fers 21-3. En ten slotte had Ajax, in
het seizoen 1970-’71, na elf wedstrij
den 17 punten en de doelcijfers 17-6.
Het komt er dus op neer dat de
cijfers niet in staat zijn een reëel
verschil te registreren tussen het
Ajax zonder Cruyff van nu, en het
Ajax met Cruyff van de voorgaande
jaren.
Concluderend zien we dus dat Ajax
in de laatste drie seizoenen 20 compe
titiewedstrijden zonder Cruyff speel
de. Daarvan werden er 15 gewonnen,
drie gelijk gespeeld en twee verloren
Ergo: 33 winstpunten en zeven ver
liespunten. Op het eerste gezicht zou
men dus zeggen: geen wonder dat
Ajax meende het ook zonder Cruyff
gemakkelijk af te kunnen. Maar hoe
veel wedstrijden werden in die drie
seizoenen gewonnen doordat Cruyfj
meespeelde, goals scoorde, angst in
boezemde, onzekerheid zaaide? Ajax
staat momenteel bovenaan met 18
punten uit elf wedstrijden en da
doelcijfers 32-11.
waarin zij op hun manier eigen kampi-
oenschapjes houden. De traditionele po
gingen om iedereen onder één stevig dak
te krijgen zijn tot nu toe steeds op niets
uitgelopen. Hoewel sommige leden van
deze organisaties zich wel individueel
aansluiten bij de KNAS, om zodoende
aan nationale en internationale (burger-)
kampioenschappen mee te kunnen doen,
bestaat er nog steeds een hoge afschei
ding tussen de „burger”-schermers en de
rest.
reportage uitgezonden”. De Volewijc
kers won met 4-1 en was landskampi
oen. Trams reden er toen niet meer,
herinnert de heer Coster zich. Men
begaf zich, vanuit Amsterdam-Noord
naar Amsterdam-Zuid, per fiets; zelfs
lopend, of op een door een paard
getrokken wagen. Zo kreeg men in
1944, niet zo lang voor de invasie
startte, een heel stadion vol. Ik ben
benieuwd hoe het zondag gaat.
De overige berekeningen klopten.
Ik kan bovendien de verheugende
mededeling doen dat er nu ook van
officiële zijde aan die vermaledijde
afstand van 9,15 meter wordt ge
werkt. Er is een officiële publikatie
van de KNVB uitgegaan dat die
voorgeschreven afstand tot de bal bij
de hoekvlaggen dient te worden aan
gegeven. De oekaze luidt letterlijk als
volgt: „Als hulpmiddel voor de
scheidsrechters worden aan de bui
tenzijden van de doellijnen en de
zijlijnen op 9,15 meter afstand van de
hoekvlag, haaks streepjes getrokken
van circa 10 cm lengte”.
De keepers daar (en trouwens ook
hier, Jan van Beveren en Pim Does
burg maakten er een gewoonte van)
plachten met hun hak die rechte lijn
van de penaltystip naar hun doel te
trekken, opdat zij zich ook nog ten
opzichte van hun doel konden oriën
teren als zij ver voor hun doel ston
den. De grasmatverplegers in Duits
land zagen dit met lede ogen aan en
voorkwamen beschadiging van hun
troetelkind liever door bij voorbaat
die kalklijn te trekken. Dit is nu dus
officieel verboden. Overigens meen ik
mij te herinneren dat de eerste kee
per die dit handigheidje uithaalde de
befaamde Russische doelman Lev
Jasjin was.
De schermsport van tegenwoordig doet
in niets meer denken aan de tot de
verbeelding sprekende acties van de vin
gervlugge helden van weleer. Wie tegen
woordig twee duellerende schermers op
de keurige loper bezig ziet in hun smet
teloos witte pakken, compleet met een
elektrische straart ten behoeve van de
score, krijgt geen gelegenheid meer te
mijmeren over vergane glorie. Hetgeen
niet wil zeggen dat het schermen nie
mand meer boeien zou.
Iedereen vraagt zich af hoe
stadions zondag vol komen als
geen auto’s mogen rijden. Bijna der
tig jaar geleden, in 1944, was de
situatie niet veel beter dan aanstaan
de zondag. De ouderen onder u zullen
zich nog herinneren dat het toen
oorlog was, en dat we bezet gebied
waren. Toch werd de kampioenscom-
petitie „normaal” afgewikkeld. De
deelnemende afdelingskampioenen
waren De Volewijckers, WC, LON
GA, Heerenveen en Heracles.
In een gedenkboek van Heerenveen
lees ik dat Heerenveen „een onfor
tuinlijke reis naar Amsterdam maak
te, daar de wedstrijd na twaalf minu
ten spelen, bij stand 0-1 voor Heeren
veen om wel zeer bijzondere redenen
werd gestaakt. Juist had midvoor De
Boer zijn ploeg de leiding gegeven, of
de sirenes begonnen te loeien. Lucht
alarm! Op last van de luchtbescher
ming moest worden gestopt en toen
het publiek niet voldeed aan de orde
bevelen van de politie, werd de wed
strijd afgelast. Wel werd later nog
vergunning gegeven om zonder pu
bliek verder te spelen, maar de spe
lers waren verkleed en bovendien zou
Heerenveen de laatste verbinding
missen”.
Uit het laatste bleek, dat er toen in
ieder geval nog treinen reden. Het
oud-bestuurslid van De Volewijckers,
de heer Coster, vertelde me dat deze
wedstrijd in het Ajax-stadion werd
gespeeld, en dat het publiek weigerde
de tribunes te verlaten, ondanks het
luchtalarm. Later werd de Volewijc
kersHeerenveen overgespeeld, nu in
„een eivol Olympisch Stadion met
50.000 mensen”! Als bijzonderheid
wordt nog vermeld: „Ook van deze
wedstrijd werd door de radio een
Rorik Janssen: „Eigenlijk waren de
jeugdwereldkampioenschappen met dat
doel opgezet. Het moest een soort jume-
lage worden waar alle jonge deelnemers
van elkaar zouden kunnen leren, maar
dat gaat er nu toch ook al weer vanaf.”
En Walter: „Bij de titelstrijd voor senio
ren is daar helemaal niets van te mer
ken. Er is een enorme kliekvorming.
Het is niet zo dat wij daar iets van de
cracks te horen krijgen. Ze worden
angstvallig afgezonderd door hun bege
leiders.”
Resteert de KNAS de hoop op een
verlosser van het kaliber Cruyff - Euwe
Blankers-Koen - Geesink. Een trio
Musketiers dat het opneemt voor do
verdrukten. Helaas voor de KNAS zal
dat nu met het zwaard alléén niet meer
lukken.
wereldkampioenschappen in Italië sa
mengesteld moest worden kon ik niet in
aanmerking komen omdat men reeds
een aantal hoge officieren had geselec
teerd. Omdat ze me toch niet helemaal
wilden passeren, werd ik toen maar bij
de floretploeg ingedeeld.”
Als mini-organisatie kan de KNAS bij
de grote subsidiebazen slechts een licht
piepstemmetje laten horen. Desondanks
lukt het de bestuurders steeds weer om
Nederlandse vertegenwoordigers naar de
grote internationale toernooien te krij
gen. Zo bezocht Rorik bijvoorbeeld al
enige malen de jeugdwereldkampioen
schappen, waaronder een trip naar Bue
nos Aires, en bereisde Walter heel Euro
pa, met een zijsprong naar Zuid-Afrika
medio april. Hij boekte daar zijn beste
internationale prestatie (tweede), een eti
ket dat Rorik plakt op zijn vijfde plaats
Twee weken geleden heb ik, onder
de titel „Negen passen is geen negen
meter”, een pleidooi gehouden voor
het meetorsen door de scheidsrechter
van een meetlint van 9,15 meter voor
het afmeten van de afstand van bal
tot muurtje bij een vrije schop. Ik
gaf daarbij aan de
maten en afstanden van de lijnen
van het strafschop-
enkele nuttige wenken voor het
schatten van die juiste afstand van
9,15 meter. Daarbij maakte ik een gi
gantische blunder die me opviel toen
ik afgelopen zondag geen tekening
maar een echt veld voor me zag! Ik
betoogde namelijk dat de afstand tus
sen de lange lijn van het strafschop
gebied en de lange lijn van het
doelgebied elf meter is (dat is juist),
maar ik trok de absurde conclusie
dat het muurtje „dus” op de kalklijn
van het doelgebied moest staan als de
bal twee meter buiten het strafschop
gebied werd neergelegd. In dat geval
zou het muurtje natuurlijk niet elf
min twee, is negen meter van de bal
af staan, maar elf plus twee, is 13
meter!
Daarentegen gaat het Ajax de laatste
tijd zonder Cruyff niet zo bijzonder
voor de wind, al moeten we dat
natuurlijk ook weer niet overdrijven.
Tenslotte staan de Amsterdammers
nog altijd bovenaan, met twee punten
voorsprong, dus zo rampzalig is de
situatie nu ook weer niet. Maar toch,
het gaat allemaal wat moeizamer. En
iedereen is het er daarom over eens
dat het vertrek van Cruyff toch
zwaarder weegt, harder is aangeko
men dan „men” (de overige Ajax-
spelers voorop) aanvankelijk heeft
verwacht. Dat optimisme was dan
gebaseerd op al die wedstrijden dat
Ajax bewees ook zonder Cruyff aar
dig uit de voeten te kunnen.
De bond wil dolgraag uitdijen. En liefst
in een marstempo, maar zolang men het
grote publiek nog niet weet te bereiken,
laat staan te interesseren^ worden de
leden per stuk geteld. Janssen: „We
proberen in de bond wel meer aan
propaganda te doen. Maar een organisa
tie met 1200 leden is nauwelijks interes
sant voor de publiciteitsmedia. Wij zou
den al een stuk opschieten wanneer we
alle schermende Nederlanders in onze
bond konden krijgen. Want dat is nog
lang niet zo. Ik schat dat er op zijn
minst drieduizend schermers in ons land
zijn. De meesten geven zich echter niet
op of worden niet door hun leraar
aangemeld.”
Onwillige groepen worden bovendien
gevormd door een tweetal erkende
schermkasten: de studenten en militai
ren. Zoals het goede Nederlanders be
taamt hebben ook zij hun eigen bondjes
hand van de
iÉ'
van wereldberoemde sabreurs. De natio
nale oefenmeester van het sabelteam is
een Hongaar, Lajos Nagy terwijl de
bond jaarlijks met succes probeert om
jonge veelbelovende schermers via het
Perry van der Kar-fonds voor een paar
weken stage naar Hongarije te krijgen.
Rorik en Walter Janssen duelleren op
de loper van de dub De Valkeniers.
Inzet: v.l.n.r. vader Janssen, Waiter,
Rrik en Brigitta.
1
t
f rjL' JJ affifta ::Mawia
1 rj] ijk Ja.' - i
f ff
iHnhnnwpfeiH
- ~.a
