van hogere inkomens
Schiphol bestelt
16 aviobruggen
Kamer niet
achter drs.
Schouten
Grote prijsstijging klap
1
voor kabinet-Den Uyl
MAATREGELEN TEGEN OLIECRISIS IN AMERIKA
'procent
Werkloosheidsbestrijding is
weinig overtuigend"
Achterban VNO en NCW valt over „aftoppen”
Geertsema commissaris in Gelderland
ffll
I
BARTELS (VNO) UIT KRITIEK OP REGERINGSBELEID:
AANPASSING AARDGASPRIJS VERWACHT
met mededelingen
f
President Nixon komt waarschijnlijk vandaag
few
18
WOENSDAG 7 NOVEMBER
1973
19
SIR-amendement
Verbaasd
itS.
SELECTIEF
voorraden van de marine op de markt wordt gebracht.
Fransen en Noren
Elektriciteit
Enorme winstei
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
Teleurstelling
Aardgas
(Van onze correspondent)
WASHINGTON President Nixon zal vermoedelijk vanavond een
aantal maatregelen afkondigen om het hoofd te bieden aan een dreigende
oliecrisis in de Verenigde Staten. Deze maatregelen kunnen inhouden dat
winkels vroeger moeten sluiten, dat er een nationale snelheidslimiet van
ongeveer 75 km per uur wordt uitgevaardigd, en dat olie uit de reserve-
Vraagt u eens bij een van onze kantoren naar
deze spaarmogeliikheder1.
63
Werkgevers verwerpen
centraal akkoord
(Van onze parlementsredactie)
f
(Vah onze redactie economie)
dan
ADVERTENTIE
seerd de diplomatieke en economische
banden met Israel te verbreken, als het
land tenminste de status van meest be.
gunstigde natie wil krijgen met betrek
king tot de olieleveranties uit de Arabi
sche landen.
DEN HAAG VNO-voorzitter Bartels heeft gistermiddag in zijn rede in de jaar
vergadering van deze werkgeversorganisatie kritiek geleverd op het regeringsbeleid.
„Het kabinet blijkt niet bij machte zelf een duidelijke bijdrage tot de inflatievermin-
dering te geven. De aanpak van de werkloosheidsbestrijding is weinig overtuigend.
Bij het streven naar inkomensverdeling gaat het ongenuanceerd en ondoordacht te
werk. Het achterwege laten van de inflatiecorrectie noemde dr. Bartels „beslist on
redelijk”.
geworpen. De stijging van de overheids
uitgaven en de daaruit voortvloeiende
lasten worden niet beperkt, evenmin de
Totnogtoe zijn daardoor een geschatte
100.000 vluchten per jaar van de dienst
regelingen afgevoerd. Alleen al in de
Verenigde Staten worden door de lucht
vaartmaatschappijen onder normale om
standigheden per dag 13.800 vluchten
uitgevoerd. Als gevolg van deze maatre
gelen heeft bijvoorbeeld Trans World
beperken tot het aantal in de vergelij
kende maand een jaar geleden.
De oliecrisis heeft als gevolg dat n
alleen de benzineprijzen verhoogd zulle
worden, maar ook dat de elektriciteitsta-
rieven drastisch omhoog kunnen gaan.
Teleurgesteld is het VNO over het feit
dat het prijsbeleid opnieuw als het enige
wapen in de strijd tegen de inflatie is
De huidige benadering, met het accent
op bestedingsverruimende maatregelen
is niet de juiste, meent de VNO-voorzit
ter. Als de samenstelling van vraag en
aanbod per beroepsgroep volledig op el
kaar zou zijn af gestemd, zou de werk
loosheid wellicht de helft lager kunnen
zijn. Een doelmatiger opgezet om- en
bijscholingsprogramma zou belangrijke
resultaten af kunnen werpen om werk
zoekenden voor een nieuwe functie uit
te rusten.
Zij willen komen tot gecoördineerde
en geïntegreerde bezuinigingscampagnes.
Er is hierover overleg gaande met de
'aswereld en de oliemaatschappijen.
De elektriciteitsbedrijven overwegen,
Idus een woordvoerder van het GEB
van Rotterdam, een aantal eenheden die
vroeger aangewezen waren op steenkool,
opnieuw op kolen te laten overgaan, ook
al is dit uit rendementsoverwegingen
minder gunstig.
„Olie is belangrijk, maar olie is slechts
een deel van onze havenfunctie”. Met
deze benadering riep de voorzitter van
de Kamer van Koophandel voor Rotter
dam, mr. W. H. Eockema Andreae, giste
ren de Rotterdammers op niet bij de
pakken neer te zitten. Hij stelde tegeno
ver het pessimisme dat in Rijnmond
voet aan de grond dreigt te krijgen, de
„wendbaarheid en buigzaamheid van het
bedrijfsleven”.
Andere tegenmaatregelen die de regc
ring overweegt, zijn het weer invoere
van de zomertijd (de wintertijd is juis
eind oktober weer van kracht gewoi
den), het sluiten van schouwburgen e
bioscopen en de vermindering van eise
voor de luchtvervuiling. Ook wordt g
dacht aan het instellen van een moge!
ke avondklok.
Het besluit van de werkgevers is voor
de vakbeweging een grote teleurstelling
geworden. NW-vice-voorzitter Adrie de
Boon zei eerst te willen weten wat nu
precies de achtergrond van het werkge-
versbesluit is geweest. Hij benadrukte
dat de vakbeweging ook op het punt van
de prijscompensatie concessies heeft ge
daan en dat er beslist geen verdere
tegemoetkoming aan de verlangens van
de werkgevers meer zou inzitten. „Het
komt er nu in feite op neer dat er in de
bedrijfstakken moet worden onderhan
deld op basis van het gecoördineerde
beleid binnen de vakbeweging”, zei De
Boon.
De mededeling van het verwerpen van
het bereikte akkoord werd gedaan op
een algemene vergadering van het Ver
bond van Nederlandse Ondernemingen
door de voorzitter dr. J. Bartels. Hij zei
ons dat de werkgeversvoorzitters morgen
avond het besluit officieel aan de voor
zitters van de vakcentrales zullen gaan
meedelen. „We moeten ons dan maar
beraden wat er moet gaan gebeuren. Op
dit moment zou ik dat niet weten.” Dr.
Bartels zei dat de achterban van zowel
de werkgevers- als de werknemersorga
nisaties de volledige vrijheid hadden om
ja of nee te zeggen op de resultaten van
het voorzittersoverleg. Het is overigens
de eerste keer dat de achterban van de
werkgevers niet akkoord gaat met een
door haar delegatie bereikt akkoord.
De Deense regering heeft gisteren be
sloten een snelheidsbeperking van 80
kilometer per uur in te voeren op de
buiten- en van 60 kilometer per uur op
de binnenwegen. Invoering van een au
toloos weekeinde wordt niet overwogen.
Mr.
W. J. Geertsema
is benoemd tot
commissaris van
de koningin in de
provincie
Gelderland.
Het ministerie van
Binnenlandse
Zaken heeft dit
gisteren
bekendgemaakt.
De benoeming
gaat in op
16 november,
maar mr.
Geertsema heeft
(zie foto) zijn
eerste stappen
in het Arnhemse
provinciehuis al
gezet.
De 55-jarige
Geertsema is nu
lid van de
Tweede Kamer
voor de VVD.
Van 1971 tot 1973
was hij in het
kabinet-Biesheuvel
minister van
Binnenlandse
Zaken. Van 1961
tot 1971 was hij
burgemeester van
Wassenaar.
ling van de werkgevers onbegrijpelijk.
De centrale raad van de Industriebond
NKV, die gisteren in Utrecht vergaderde,
is tot de conclusie gekomen dat nu niets
anders rest dan cao-onderhandelingen
per bedrijfstak en onderneming op basis
van de eigen uitgangspunten. Wat er
zaterdag uit de bus was gekomen, was
voor de vakbeweging al een compromis,
aldus de heer Brussel. Brussel verwacht
dan ook niets van verdere onderhande-
lingen: „Een nieuw compromis op dit
compromis lijkt uitgesloten.”
zenbeschikking alsnog een opening ge
vonden wordt waardoor de houding van
de werkgevers verandert.
De CHU, bij monde van de heer Van
der Mei, hoopt dat morgen tijdens het
gesprek van de werkgevers- en werkne-
mersvoorzitters over de zgn. immateriële
punten van het Centraal Akkoord, als
nog een oplossing gevonden zal kunnen
worden. „Alle partijen moeten daaraan
meewerken, ook de regering”, meent hij.
korte termijn moeten leiden tot aanpas
sing van de aardgasprijs. De verhoging
per 1 januari is reeds bekendgemaakt.
Wellicht is nu een extra verhoging te
verwachten.
Afgewacht moet verder worden wat
de gevolgen van komende stijgingen van
de invoerprijzen zijn. In consumenten
kringen is men door de prijsstijging van
0,9 percent onaangenaam verrast. „Da
ling of gelijk blijven hadden we niet
verwacht”, aldus een zegsman, „maai
deze stijging is toch wel zeer triest
Ditmaal had het nieuwe beleid toch
moeten doorwerken, maar het is hele
maal niet meer duidelijk waar we heen
gaan. In ieder geval wel naar 8 percent
totaal, zoals we in het begin van dit jaar
al hebben gevreesd”.
Ondanks de crisis hebben de grote
oliemaatschappijen ook in het derde
kwartaal van dit jaar enorme winsten
geboekt. Exxon rapporteerde een netto
winstvermeerdering van 60 percent, Gulf
Oil van 91 percent, en Mobil Oil 64
percent.
Van de verschillende grote Tweede-
Kamerfracties hebben tot dusver alleen
KVP en DS’70 zich voorstander getoond
van een regeringsingreep in het loon- en
prijsoverleg. De economische expert van
de KVP-fractie, de heer Pei jenburg,
meent dat het kabinet-Den Uyl er niet
onderuit kan zijn „eigen verantwoorde
lijkheid te nemen” wanneer het Cen
traal Akkoord niet tot stand zou komen.
De regering is in het overleg van de
Stichting van de Arbeid waarschijnlijk
te gretig geweest om een akkoord te
De olieprijsverhogingen zullen boven
dien zo wordt aangenomen op
De financieel-economisch expert van
de PvdA, de heer Dolman, was zeer
teleurgesteld over de afwijzende houding
van de werkgevers. Hij hoopt en ver
wacht dat de vakbeweging zich bij
eventuele bedrijfstaksgewijze cao-onder
handelingen zal houden aan de tot nu
toe bij het overleg voor een Centraal
Akkoord gemaakte afspraken. De heer
Dolman liet zich niet uit over de wense
lijkheid van ingrijpen door de regering,
maar zei wel dat er, gezien de prijsstij
ging van 0,9 percent over de maand
oktober, geen enkele aanleiding is de
prij zenbeschikking te verzachten.
bereiken en heeft daarbij niet voldoende
gelet op het incasseringsvermogen van
de deelnemende partijen, zei hij.
DS’70-fractieleider Drees is er niet te
gen wanneer de regering ingrijpt, rpaar
ziet dat nog niet gebeuren. De heer
Drees meent, dat door het standpunt van
de werkgevers en de gevolgen daarvan
voor het Centraal Akkoord de vleugel
Duisenberg-Lubbers in het kabinet
scherper komt te staan tegenover minis
ter Boersma, die tegen een regeringsin-
grijpen is.
SCHIPHOL. I>e NV Luchthaven
Schiphol heeft 16 aviobruggen besteld
bij Fokker-VFW bedrijf Drechtsteden.
De nieuwe bruggen zullen worden opge
steld bij de in aanbouw zijnde Noord
west pier van de luchthaven, aldus Fok
ker.
Het amendement-Van Aardenne om
het percentage van de heffing te kunnen
verlagen, zo nodig tot 0 werd na hoofd
stedelijke stemming met 76 tegen 56
verworpen.
Tegelijkertijd verkocht de Australi
sche licentiehouder voor de aviobruggen,
Ansair, zeven bruggen, waarvan vijf
voor de luchthaven van Sydney en twee
voor het Tullamarine Airport in Mel
bourne. Met deze nieuwe orders is het
totale aantal, over de gehele wereld,
verkochte aviobruggen gestegen tot 280,
aldus Fokker.
De Samenwerkende Elektriciteitspro
ducenten (SEP) in Arnhem hebben zich
gisteren in Rotterdam beraden over het
nijpende energieprobleem. In verband
met de huidige olieschaarste zijn de
directies van de elektriciteitsbedrijven
van mening, dat de bevolking opgeroe
pen moet worden zuinig te zijn met het
gebruik van elektriciteit.
Het is de Fransen gisteren verboden
enzine te hamsteren. Benzine van de
lompen mag alleen in de tank van de
juto worden afgeleverd en niet in losse
tanks. Verder is het publiek gevraagd
mee te helpen aan de bestrijding van de
gevolgen van een tekort aan olie en
olieprodukten door de centrale verwar
ming lager af te stellen en op de weg
■en snelheid van niet meer dan honderd
■’lometer per uur aan te houden.
De Noorse minister van handel, Jens
vensen, heeft gisteren de Noren ge-
/aarschuwd dat benzine zal worden ge-
istribueerd wanneer zij niet vrijwillig
uiniger worden. Noorwegen staat nie
•oor een ernstige crisis, maar als d
egering er niet in slaagt de consume
■ijwillig met 10 percent terug te bi
?n, zal distributie volgen.
Saoedi-Arabië heeft volgens het pers
bureau AP de Japanse regering geadvi-
Opvallend is dat de werkloosheid van
mensen onder de 25 jaar sedert 1970
bijna tweemaal zo snel toenam als in de
groep van 50 jaar en ouder en dat een
werkloosheidsduur van drie maanden en
langer in de leeftijdsgroep onder de 25
jaar ruim 3,5 maal zo sterk steeg als bij
mensen van 50 jaar en ouder. Hieruit
blijkt ook, dat er meer moet worden
gezocht in de richting van selectief wer
kende maatregelen. Vast staat dat de
gestegen gemiddelde werkloosheidsduur
een aanzienlijke vergroting van de gere
gistreerde arbeidsreserve veroorzaakt. In
dit opzicht ziet dr. Bartels geen reden
tot bestrijding door middel van beste
dingsverruimende maatregelen wil er
geen extra inflatoire spanning komen.
DEN HAAG. Tien KVP’ers vielen
uit de boot van de christen-democrati-
sche samenwerking toen het amende
ment van drs. Schouten (ARP) om bij
de Selectieve Investeringsregeling (SIR)
weer de nadruk te leggen op heffingen
en niet zoals minister Lubbers wil op
vergunningen, in stemming kwam. Al
leen ARP en CHU stemden onverdeeld
voor drs. Schouten maar er was een
meerderheid tegen, bestaande uit PvdA,
D’66, PPR. DS’70, GPV, CPN en tien
KVP’ers, onder wie fractieleider An-
driessen.
stijging van de sociale lasten. Het be
drijfsleven krijgt een minimale speel
ruimte en een maximale verantwoorde
lijkheid voor de inflatiebestrijding. De
inflatievermindering wordt van de on
dernemingen afgedwongen via een in
samenhang met de revaluatie zeer ver
gaande ingreep in de prijzen.
Wat de werkloosheidsbestrijding be
treft, wordt naar de mening van dr.
Bartels het bedrag van f 750 miljoen
ondoelmatig aangewend. Te veel wordt
besteed aan het scheppen en in stand
houden van extra, maar in hoofdzaak
tijdelijke werkgelegenheid en te weinig
aan verkleining van de kloof tussen het
aanbod en de vraag op de arbeidsmarkt
Sedert begin 1972 is voor bijna twee
miljard aan werkgelegenheidsprogram
ma’s uitgevoerd of geprojecteeerd. Tot
dusver lukte het niet een duidelijke bres
te slaan in het te grote werklozenbe
stand.
WD-woordvoerder Geurtsen toonde
zich niet verbaasd over het afwijzen van
het ontwerp-akkoord door de werkge
vers. „De werkgeversdelegatie is bij de
onderhandelingen te snel en te ver door
de knieën gegaan.” De heer Geurtsen
ziet echter nog wel kansen voor een
Centraal Akkoord. Het is volgens hem
goed mogelijk dat in het gesprek van de
regering en de werkgeversverbonden
over de op 22 november aflopende prij-
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG De centrale werkgeversorganisaties (VNO en NCW)
hebben de door hun voorzitters met de vakbeweging bereikte overeen
komsten voor een centraal akkoord voor 1974 verworpen. De werkgevers
zijn het niet eens met de prijscompensatieparagraaf uit het ontwerp
akkoord, waardoor de hogere inkomens worden „afgetopt”. De werkgevers
menen dat de prijscompensatie ten onrechte wordt gebruikt om tot een
inkomensbeleid te komen. Minister Boersma van Sociale Zaken denkt, nu
hij het door hem zeer gewenste centraal akkoord niet tot stand ziet komen,
nog niet direct aan een loonmaatregel. „Het hangt af van wat de vakbe
weging gaat doen”, reageerde hij gisteravond.
Bij het CNV heeft men het werkge-
versstandpunt als een enorme tegenval
ler ervaren. „Wij vinden het onbegrijpe
lijk dat de werkgevers zich dit veroorlo
ven. Vooral in de huidige zeer moeilijke
situatie. Gezamenlijk optreden zoals er
nu had ingezeten had een brok arbeids
onrust kunnen voorkomen. Het stand
punt van de werkgevers maakt de situa
tie alleen maar erger”, zo gaf men bij
het CNV als voorlopige mening.
De heer P. Brussel, voorzitter van de
Industriebond NKV, noemde de opstel-
Verlies Zestienhoven. Rotterdam ver
wacht zo blijkt uit de begroting
voor 1974 dat het tekort van de
luchthaven Zestienhoven volgend jaar
van ƒ2,9 miljoen zal stijgen tot ƒ4,3
miljoen. Door het optrekken van de
tarieven tot op het niveau van Schip
hol zullen de inkomsten stijgen tot
8,2 miljoen, maar de kosten zullen
oplopen van 10,2 miljoen dit jaar tot
12,5 miljoen in ’74.
De huidige energiecrisis, die niet al
leen ontstaan is door de stopgezette
olieaanvoer uit Arabische landen maar
al van vóór de oorlog in het Midden
oosten dateert, leidde al op 1 november
tot van regeringswege opgelegde beper
kingen. Het doel daarvan was de oliedis-
tributie zo gelijk mogelijk over het land
te verspreiden. Ten gevolge daarvan
kregen Amerikaanse luchtvaartmaat
schappijen opdracht hun vluchten te
)/4
spaarrente tot
De rente, die wij vergoeden op spaargelden, loopt van
41/2% voor dagelijks opvraagbare tegoeden tot 8’/40/o voor
onze Spaarwinstbiljetten aan toonder en de N.M.S. -
Rentespaarbrieven.
Volgende week dinsdag zal de eind
stemming over het wetsontwerp plaats
vinden, en het staat wel vast dat de
balans in het voordeel van minister
Lubbers zal doorslaan.
In politieke kringen is men van me
ning dat het standpunt van minister
Boersma, dat alleen in uiterste noodzaak
een regeringsmaatregel genomen mag
worden, en dat eerst het uiterste moet
worden gedaan om tot een vergelijk te
komen, nu bijzonder moeilijk komt te
liggen binnen het kabinet. Minister Lub
bers van Economische Zaken met name
ziet door het ontbreken van overeen
stemming in het bedrijfsleven grote
moeilijkheden voor een zo stabiel moge
lijk houden van de prijzen. Minister
Duisenberg van Financiën zou echter
vrezen dat een terugdringen van de
inflatiespiraal zeer grote moeilijkheden
zal gaan opleveren.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. De prijzen zijn tussen
half september en half oktober met
bijna één percent gestegen, totaal dit
jaar al met 6,9 percent. De totale stij
ging in 1973 dreigt nu zelfs boven de 8
percent uit te komen. Dat het prijsin
dexcijfer ondanks revaluatie-effecten en
verscherpt prijsbeleid in één maand van
131,5 tot 132,8 opliep wordt in Den Haag
gezien als een nieuwe klap voor hei
kabinet-Den Uyl.
Ook op dit punt zijn de vooruitzichten
voor de economie somber. Als ondanks
de prijsbeschikkingen de prijzen toch
scherp blijven stijgen zal deze voortge
zette opwaartse tendens zijn invloed
hebben, ook op 1974. Deskundigen kijken
trouwens toch al twijfelachtig aan tegen
de 5,75 percent prijsstijging, die voor dat
jaar werd geraamd. Ontwikkelingen als
deze en onder meer ook het effect van
de oliecrisis hebben dit cijfer nu zekei
op losse schroeven gezet.
Verder staat vast dat de stijging tus
sen half september en half oktober, die
precies 0,9 percent bedroeg, nog iets zal
oplopen. Er moet namelijk een correctie
geschieden vanwege de met terugwer
kende kracht van 1 oktober toegestane
tariefsverhogingen voor medische specia
listen en tandartsen. De sector hygiëne
en medische verzorging was ditmaal
trouwens (met de kleding) een van de
gebieden waarin de prijzen het meest
stegen.
Tekenend voor de ontwikkeling is ook
dat de gemiddelde stijgingstendens van
het prijspeil nog steeds 8 percent is. De
procentuele stijgingen in enkele belang-
grijke sectoren tussen oktober 1972 en
oktober 1973 zijn: Hygiëne en medische
verzorging 10; voeding 8,2; woning 7,2
kleding en schoeisel 9,6; ontwikkeling,
ontspanning en verkeer 6,3; particuliere
verzekering 7,3.
Airlines per 1 november 500 werkne
mers onder wie 100 piloten en 300 ste
wardessen, op non-actief geplaatst.
John Love, de directeur van het fe
derale kantoor voor energiebeleid, vóór
ziet, dat het aantal benzinepompstations
van particulieren (in tegenstelling tot die
welke beheerd worden door de grote
oliemaatschappijen) drastisch zal af ne
men. Loveacht het zelfs niet uitgesloten
dat autobenzine in de toekomst 1 dollar
per gallon 2,50 per ruim drie liter)
kan gaan kosten. De huidige prijs is
gemiddeld iets minder dan eenderde
daarvan.
Volgens federale statistieken komt de
energiecrisis erop neer dat het land
dagelijks 400 miljoen liter olie minder
krijgt dan de ruim 2,5 miljard liter die
het per dag verbruikt. De verwachting is
dat het tekort aan huisbrandolie teger
februari volgend jaar een crisispun*
kan bereiken door het uitputten van d
olievoorraden in Noordoost-Amerika.
Het amendement-Van Aardenne
(VVD) om bij verplaatsing van een
veemarkt (hij hing dat op aan de ver
plaatsing van de markt van Rotterdam
naar Leiden), geen heffing toe te passen
werd met grote meerderheid aangeno
men. De fracties van de progressieve
drie stemden hier verdeeld. PPR-lid
Jansen zag zijn amendement aangeno
men om B. en W. uit te schakelen als
Instantie waar de vergunning of melding
zou moeten gebeuren. Hij meende dat op
deze wijze lokale belangen teveel na
druk zouden krijgen. Wel zullen B. en
W. geraadpleegd worden als adviesin
stantie.
